Lesbók Morgunblaðsins - 29.11.2003, Blaðsíða 14

14 LESBÓK MORGUNBLAÐSINS ˜ MENNING/LISTIR 29. NÓVEMBER 2003
BRESKI listamaðurinn Damien
Hirst keypti á dögunum um-
talsvert magn eigin verka til
baka af listaverkasafnaranum
Charles Saatchi. Saatchi, sem
var með fyrstu stuðnings-
mönnum Hirst, hefur í gegnum
árin safnað að sér umtalsverðu
magni af lykilverkum lista-
mannsins og er talið að Hirst
og umboðsmaður hans Jay
Jopling hafi greitt Saatchi
rúmlega 1,1 milljarð fyrir 12
lykilverk Hirst. Orðrómur um
að Hirst hefði hug á að kaupan
eigin verk til baka hefur verið
á sveimi í listaheiminum und-
anfarna mánuði, en með kaup-
unum nær listamaðurinn auk-
inni stjórn á eigin markaði.
Þannig getur hann ákveðið að
setja ekki viss verk á markað
og koma öðrum fyrir í söfnum
sem honum hugnast. Með
kaupunum hefur Hirst líka
dregið úr líkum á að magnsala
verka hans hafi neikvæð áhrif
á verðgildi þeirra, en Saatchi
hefur áður selt magn verka
eftir aðra listamenn sem hann
hefur safnað í einu og þau fyr-
ir vikið lækkað í verði.
Frá því að Hirst skapaði
verkin á síðari hluta níunda
áratugarins og við upphaf þess
tíunda hefur verðgildi verk-
anna tuttugufaldast. Þannig
var ein blettamynda Hirst seld
fyrir 1,5 milljónir kr. um það
leyti sem hún var gerð en er í
dag metin á yfir 30 milljónir.
Manet í Prado
VERK franska impressjónist-
ans Edouard Manet eru þessa
dagana til sýnis í Prado safn-
inu í Madrid á Spáni, en lista-
maðarinn sjálfur var líkt og
heltekin af Spáni og því sem
spænskt mætti kalla löngu áð-
ur en hann heimsótti landið
sjálfur. Þannig má víða sjá í
verkum Manets dansara, gít-
arleikara, skikkjur og hatta og
aðra þá fylgihluti sem gjarnan
eru tengdir Spáni hvort sem er
með réttu eða röngu. Á sýn-
ingunni eru ein 60 verk, bæði
málverk og grafíkmyndir sem
sumar hverjar voru hluti af
sýningunni Manet – Velàzquez
sem sett var upp í New York
og París fyrr á árinu. Að sögn
Manuela Mena Marqués, safn-
varðar í Prado safninu, er sýn-
ingin í raun eins konar end-
urkoma Manets sjálfs, en
listamaðurinn gerði sér ferð í
safnið 35 ára gamall til að
leita ráða hjá „meistara Vel-
àzquez“.
Hirst kaupir
eigin verk
ERLENT
Reuters
Krabbameins annálarnir eftir
Damien Hirst.
Barinn í Folies-Bergères eftir
Edouard Manet.
SAMANTEKT blómamálverka Eggerts Pét-
urssonar frá 15 ára tímabili hefur verið hengd
upp í aðalsal Listasafns Akureyrar. Eins og
fram hefur komið í fjölmiðlum er hér um að
ræða fjórðung allra málverka sem Eggert hefur
unnið en hver mynd er mikil nákvæmnissmíð
og tímafrek í allri gerð. Á sýningunni er verk-
unum stillt þannig upp að vel sjást kaflaskil
sem orðið hafa í list Eggerts. Þarna er „græna
tímabilið“ á sérvegg, „hvíta tímabilið“ sömuleið-
is, „dökka tímabilið“ o.s.frv.
Hvert þessara tímabila hefur sitt einkenni og
hægt er að nota ólík lýsingarorð til að lýsa
hverju og einu. Þannig má segja að dökku mál-
verkin séu hvað óreglulegust í uppbyggingu,
laus við áherslu á myndbyggingu eða aðra hefð-
bundna skólun. Þess vegna eru þessi verk þau
mest spennandi af verkunum á sýningunni og
þau verk sem maður getur komið að aftur og
aftur og ávallt fundið eitthvað nýtt. Þessi dökku
verk bera einnig sterkt skandinavískt yfir-
bragð, næstum þunglyndislegt, en þó aldrei yf-
irþyrmandi því eitt af einkennismerkjum Egg-
erts er hvernig hann lýsir upp blómin sem eru í
aðalhlutverki í hverri mynd. Lýsingin er hóf-
stillt en virkar eins og sviðsljós sem upphefur
blómin og gefur þeim óvænt vægi, mitt í iðandi
gróðrinum.
Græna serían er einnig mjög heillandi, sér-
staklega stærstu verkin, og hvíta serían er
langnútímalegust, en hefur jafnframt ákaflega
aðlaðandi yfirbragð.Tilkomuminnstu verk Egg-
erts eru þar sem hann fæst við gerð símynst-
urs, þegar verkið er einn samfelldur taktur sem
hvergi er brotinn upp. Verkin verða eins og
veggfóður eða umbúðapappír og miðla litlu til
áhorfandans.
Í nýjustu verkunum á sýningunni hefur lista-
maðurinn farið út í glannalegri litanotkun og
bera sum verkanna næstum því „nýaldarlegt“
yfirbragð úr fjarska séð. Þegar nær dregur og
nánar er að gætt blasir við óvenju skemmtilegt
og iðandi ríkt fléttað litaspil sem minnirá lita-
flæðið í handanheimi í mynd Robins Williams
„What Dreams May Come“. Eggert gefur verk-
um sínum yfirleitt yfirskriftina „Án titils“ og
lætur svo nafn blómanna fylgja með í sviga á
eftir. Í rauninni skiptir engu máli hvað blómin
heita. Betra væri að fá að nálgast verkin tit-
illaus, blómanöfnin gefa myndunum fræðslu-
yfirbragð sem fer þeim ekki nógu vel.
Umgjörð sýningarinnar er fyrsta flokks eins
og Listasafns Akureyrar er von og vísa. Texti
Gunnar J. Árnasonar í sý-ingarskrá er ítarleg-
ur, vel hugsaður og skrifaður af mikilli þekk-
ingu og innsýn í feril listamannsins. Hvet ég
alla til að lesa hann vel í sam-
hengi við sýninguna.
Múmíur
Minningar og heimildasöfn
heitir sýning Aarons Mitchells
í Listasafni Akureyrar. Á sýn-
ingunni gefur að líta ýmsa
persónulega hluti sem lista-
maðurinn hefur vafið inn í
striga, rétt eins og múmíur.
Hjól, barnagrind og hristu,
rakhníf, skæri, penna, bækur
o.fl.
Salurinn er útbúinn eins og
sýningarsalur í þjóðminjasafni,
dökkmálaður, öll verkin á vönduðum stöplum
og lýsing dauf og dramatísk. Hér tekst Aaron
Mitchell allt sem hann ætlar sér. Hann nær að
koma til skila ríkri tilfinningu fyrir hinu horfna,
liðnum tíma. Hann segir hversdagslegar, ögn
dapurlegar, sög-ur, sem sumar hverjar vekja
með manni hroll, en aðrar forvitni.
Þrátt fyrir að hlutirnir séu vafðir inn eins og
til varðveislu lifna þeir við í rýminu eins og aft-
urgöngur og eiga samskipti við áhorfandann.
Aaron hefur áður sýnt verk þar sem hann
fæst við minningar og fyrri tíma, en hér nær
hann líklega bestum árangri. Sýningin er vel
hugsuð og vel þess virði að heimsækja.
Köttur að mala
Gallerí Plús hefur opnað dyr sínar á nýjan
leik eftir nokkurra ára hlé, en þetta listrými
stendur í Brekkugötunni á Akureyri.
Bræðurnir Tumi og Pétur Magnússynir ríða
á vaðið með sýninguna Trompet úr járni og
veltuminkur, en titillinn er einhvers konar orða-
leikur sem á lítið skylt við verkin á sýningunni.
Verk Tuma er í fjórum hlutum. Þrír hlutar
verksins eru ljósmyndir af ketti sem gerðar
hafa verið ferkantaðar í tölvu, prentaðar á sjálf-
límandi pappír og límdar á veggina. Fjórði hlut-
inn er hljóð en ef eyrað er lagt við lítinn hljóð-
nema á veggnum má hlusta á malið í ketti,
væntanlega sama ketti og myndin er af á
veggnum. Þessi sýning Tuma er sú áhugaverð-
asta sem ég hef séð lengi eftir listamanninn.
Hann er kominn inn á braut sem er bæði per-
sónulegri og breiðari í tjáningu en hann hefur
áður verið á. Sú lausn Tuma að fá fram hreyf-
ingu kattarins með því að láta hann „velta“ á
milli herbergja, bjögunin á myndinni og svo
hljóðið í bland, gerir verkið jafn gott og raun
ber vitni. Tumi er og hefur lengi verið einn at-
hyglisverðasti listmálari landsins, bæði snjall
með pensilinn (litasprautuna) og ávallt leit-
andi.Það sem helst er hægt að hnýta í varðandi
sýninguna er upphengið og frágangurinn, en
eitt verkið er rifið í horninu og það er eins og
pappírinnn límist ekki nógu vel við hrjúfan
vegginn.
Með Tuma sýnir bróðir hans Pétur eins og
áður sagði. Pétur hefur hingað til verið þekktur
fyrir að búa til verk sem blekkja augað, verk
sem við fyrstu sýn virðast vera tvívíð formfræði
en allt í einu hefur augað búið til þrívíðan
kassa. Pétur hefur oft náð mjög góðum árangri
í þessum verkum sínum. Þessi sýning er sér-
stök fyrir þær sakir að öll verkin á sýningunni
eru þrívíð, en eiga að umbreytast og breyta um
form sé horft á þau frá ákveðnu sjónarhorni.
Verkin eru líka sérstök að því leyti að þau eru
nytjalist og hægt er að taka innan úr verk-
unum, hella sykri ofan í skálina og nota hið
gullna miðjustykki sem skeið. Ég varð fyrir
ákveðnum vonbrigðum á sýningunni, fannst
listamanninum hafa fatast illilega flugið. Gald-
urinn horfinn úr verkunum, nema þá að eitt-
hvað sé orðið athugavert við sjónina hjá mér.
Það var ekki fyrr en ég kom heim og fór að
rýna í myndina sem fylgir þessari grein að
verkið lyftist á móti mér og varð að ílöngum
kassa.
Það eina sem ég get því ráð-
lagt fólki er að rýna vel og
lengi í hvert verk og finna rétt
sjónarhorn, til að verkin lifni
við. Þetta eru ekki aðgengileg-
ustu verk Péturs til þessa,
kannski þau mest krefjandi, en
koma á óvart við nánari skoð-
un.
Myndlistarleirlist
Í Galleríi 02 á Akureyri er
sýning Áslaugar Thorlacius,
Stell/service 1 og Stell/service
2. Verkin samanstanda af leir-
munum sem Áslaug hefur búið
til á leirmótunarnámskeið-um.
Í neðra rými eru fjórir litlir
bollar en uppi hefur hún hrúg-
að saman alls konar skálum,
kannski öllum skálunum sem
hún gerði á námskeiðinu, jafnt
misheppnuðu skálunum sem
þeim betur heppnuðu. Krukk-
unum er staflað upp á ferða-
kistil og á kistlinum er íkona-
mynd af Áslaugu og fjölskyldu en myndina
geðri listamaðurinn á námskeiði í íkonamálun.
Áslaug er hér á mjög áhugaverðri leið í
myndlist sinni og þær spurnignar vakna óneit-
anlega fyrst, hver sé munurinn á leirlist sem
myndlistarmaður býr til og svipuðum munum,
líklegast mun betri út frá faglegum sjónarmið-
um, gerðum af hefðbundnum leirkerasmið.
Þetta er spurning sem ekki er til neitt einfalt
svar við, enda nokkuð sem rifist er um reglu-
lega; hvað er list og hvað ekki. Í þetta skiptið
verður fullyrt að krukkur og skálar Áslaugar
séu myndlistarverk enda er sýningin í mynd-
listarsal sem sérhæfir sig í nútímamyndlist. Ás-
laug hefur lengi unnið með hversdagsleg gildi
og stemningar, ýmsar hannyrðir og handbragð
sem koma við sögu í daglegu lífi.
Þessi sýning fellur vel að þessu höfund-
arverki Áslaugar. Hún er persónuleg og blátt
áfram í myndsköpun sinni og mætir viðfangs-
efninu af látleysi og afslöppun. Það er líf henn-
ar sjálfrar sem er viðfangsefnið miklu frekar en
leirkeragerð sem slík. Form hverrar skálar, eða
óform, skiptir þar með minna máli.
Í sýningarskrá er texti sem er góð viðbót við
sýninguna þar sem hverri skál er gefið hug-
myndafræðilegt gildi og mikilvægi. Í framhjá-
hlaupi er gaman að geta þess hér að einn lista-
mannanna sem tilnefndir eru til
Turner-verðlaunanna bresku, Greyson Perry,
vinnur nær eingöngu við leirkerasmíði á mjög
persónulegum forsendum. Það sannast með
honum, og verkum Áslaugar, að það er í raun
ekki efnið sem er aðalmálið heldur hvaða sögu
er verið að segja.
Heimarými
Margrét H. Blöndal er fyrsti listamaðurinn
til að sýna í heimagalleríi Hlyns Hallssonar
myndlistarmanns og konu hans Kristínar Kjart-
ansdóttur, Kunstraum/Wohnraum, eftir að gall-
eríið flutti til Íslands frá Hannover í Þýska-
landi.
Á sýningunni gefur að líta fimm ljósmyndir
sem saman mynda eitt heildstætt verk. Um er
að ræða hversdagslegar ljósmyndir af dýrum
og mönnum við ólíkar aðstæður. Lamb horfir
inn um glugga, fluga er dauð á klæði, smáfugl
liggur dauður á bakinu, drengur situr uppi í
rúmi í náttfötum með skordýramynstri, stung-
inn á fótum. Gömul mynd af listakonunni ásamt
tveimur systkinum sínum hangir inni í eldhúsi
og undan sæng gægjast lappir á manni. Sýn-
ingin er í stíl við fyrri verk Margrétar en hún
er hvað þekktust fyrir höggmyndir sínar gerðar
úr ódýrum efnum þar sem gifs, sængurver,
blöðrur og fleira kemur við sögu. Það er ein-
hver sérstök stilla yfir ljósmyndunum sem birta
okkur lítil augnablik úr ofurvenjulegum degi/
dögum. Í myndunum býr þó einhver tregi, löng-
un eða millibilsástand sem erfitt er að útskýra í
orðum.
Verkin falla vel inn í heimarýmið því verk-
unum er stillt þannig upp að þau verða hluti af
umræðunni á heimilinu og hinu daglega and-
rými.
Akureyri
MYNDLIST
Listasafn Akureyrar
Eggert Pétursson
Málverk
Opið alla daga nema mánudaga frá kl. 12–17
Til 14. desember
Listasafn Akureyrar
Aaron Mitchell
Höggmyndir
Opið alla daga nema mánudaga frá kl. 12–17
Til 14. desember
Gallerí Plús
Tumi Magnússon og Pétur Magnússon
Málverk og höggmyndir
Morgunblaðið/Kristján
Verk Péturs Magnússonar eru
nokkurskonar nytjalist.
Morgunblaðið/Kristján
Köttur Tuma Magnússonar veltir
sér og malar í Galleríi +.
Kunstraum Wohnraum
Margrét H. Blöndal
Ljósmyndir – innsetning
Opið eftir samkomulagi Til 21. janúar 2004
Gallerí 02
Áslaug Thorlacius
Leirlist - innsetning
Opið fimmtudaga til sunnudaga frá kl. 14-18
Þóroddur Bjarnason
Minningar og heimildir Aron Mitchell.
Morgunblaðið/Kristján
Ein ljósmynda Margrétar Blöndal á
sýningunni í Kunstraum Wohnraum.