Lesbók Morgunblaðsins - 27.12.2003, Page 5

Lesbók Morgunblaðsins - 27.12.2003, Page 5
LESBÓK MORGUNBLAÐSINS ˜ MENNING/LISTIR 27. DESEMBER 2003 5 með athyglisvert dansverk af öðrum toga en hún hefur áður gert. Í The secret life of a wallflower tekur höfundurinn Ólöf Ingólfsdótt- ir annan pól í hæðina en í flestum verkum sem flutt voru á árinu og skapar eftirminnilega per- sónu. Í Party eftir Guðmund Helgason varð samspil dansara og leikara að hreinni skemmt- un. Af dansverkum eftir erlenda höfunda þá er Symbiosis eftirminnilegt fyrir frábæran flutn- ing dansaranna á krefjandi dansverki. Verkið rann saman í eina ljúfa heild tónlistar og hreyf- inga í meðförum dansara Íslenska dansflokks- ins. Black Wrap sem samið var fyrir Íslenska dansflokkinn er athyglisvert fyrir stílhreinar hreyfingar. Þar leggst tónlist, búningar, lýsing og hreyfingar á eitt við að mynda sérstakt dansverk, þar sem tærleikinn er allsráðandi. Þróun í listdansi hérlendis helst í hendur við þróunina í Norður-Evrópu. Undanfarin ár hef- ur hún verið á hraðri leið frá klassíska ballett- inum, þar sem hreyfiformið er fastmótað og gríðarlega agað. Dönsurum í klassískum dans- flokkum er oftast stjórnað af einum stjórnanda og eru kynjahlutföllin oft upp á gamla mátann; karlkynsstjórnandi og meirihluti flokksins kvendansarar. Hlutverk dansaranna er yfir- leitt að uppfylla listrænar kröfur stjórnandans sem er allsráðandi. Í dag er öldin önnur og hef- ur listrænt sjálfstæði listdansara hérlendis aldrei verið jafnáberandi. Dansararnir virðast eftir áralanga tæknilega dansþjálfun vera til- búnir að hrifsa pensilinn og ákveða sjálfir hvað og hvernig þeir mála list sína. Þau dansverk sem höfundar semja og dansa sjálfir bera þess glöggt vitni. Sólódansverkin báru höfundum sínum vott um listrænt sjálfstæði, kjark og þor. Það er uppgangur í listdansi hérlendis. Dansflokkurinn hefur að einhverju leyti opnað dyr sínar fyrir yngri dönsurum og danshöf- undum. Hann virðist vera á góðu róli. Það er einhver óræður lífsþróttur viðloðandi flokkinn. Sú tilfinning að hann geti alltaf komið á óvart er fyrir hendi. Þrátt fyrir ferðalög erlendis og fjöldann allan af sýningum eftir erlenda höf- unda er eitthvað mjög íslenskt við sálina í dansflokknum. Einnig hafa dansarar sem lokið hafa námi erlendis verið óragir við að finna list sinni farveg og láta til sín taka í því að skapa menningarlegt verðmæti. Listdansinn þetta árið inniheldur sjálfstæði, frumleika og djörfung. Afrakstur ársins lofar góðu um framtíð listdans hér á landi. Morgunblaðinu leita svara við þessari spurningu í jafnmörgum greinum um bókmennt- ekki mögulegt að draga upp heildstæða mynd af menningarlífi ársins í stuttu yfirliti. í árslok birtust dómar um íslensku diskana í hverju erlendu tónlistarblaðinu af öðru, og undantekningarlítið var þeim hrósað í hástert fyrir góðan tónlistarflutning og vandaðar upp- tökur. Umræður um byggingu tónlistarhúss voru enn heitar á þessu ári, og ljóst að tónlistar- mönnum þykja tafir og frestun á að fram- kvæmdir hefjist óviðunandi. Á árinu var það skref stigið að stofnað var einkahlutafélag um framkvæmdina í eigu ríkis og borgar. Ekki er þó gert ráð fyrir að framkvæmdir hefjist fyrr en 2006 og að húsið verið tilbúið fyrr en 2008. Í haust var ákveðið að Listahátíð í Reykja- vík yrði hér eftir árlegur viðburður, en ekki á tveggja ára fresti eins og hingað til hefur verið. Á oddatöluári verður áhersla á myndlist, en gera verður ráð fyrir því að tónlistinni verði áfram sinnt af sama metnaði og gert hefur ver- ið til þessa. Umræður um framtíð Sinfóníuhljómsveitar Íslands spruttu upp í kjölfar ákvörðunar Reykjavíkurborgar um að óska eftir því að lög- um um hljómsveitina verði breytt og borgin taki ekki lengur þátt í því sem kallað var „skylduáskrift að útgjöldum“. Ríkisútvarpið fór einnig fram á það sama, en nokkur ár eru síðan Seltjarnarnesbær óskaði eftir því að komast hjá því að greiða með hljómsveitinni. Ef af verður stendur ríkið eitt eftir, en hlutur þess í rekstrarframlögum til hljómsveitarinn- ar er nú 56%. Vinnuhópur skipaður af mennta- málaráðherra skilaði á árinu skýrslu þar sem fram kom að nauðsynlegt væri að endurskoða lög um hljómsveitina. En ennþá virðist bið á því að við fáum hvunndags að heyra eitthvað sem er betra en bara hnökralaust og gott; – þessa einstöku upplifun, sem hefur gert tónleika margra erlendra úrvalslistamanna svo minnis- stæða. begga@mbl.is stuttum en afar at- hyglisverðum leik- stjóraferli. Þó að miklar svipt- ingar hafi verið í leik- húsheiminum virðast þær mesta hjóm í samanburði við starfsöryggi þeirra sem starfa við að skrifa umsagnir um leiksýningar. Af því fólki sem fjallaði reglulega um ein- stakar atvinnuleik- sýningar í fjölmiðlum í upphafi ársins stendur undirritaður einn uppi. Þorgeir Tryggvason kom til starfa hér á Morgun- blaðinu í stað Soffíu Auðar Birgisdóttur, Hafliði Arngrímsson sér nú um þessa hlið mála hjá Ríkisútvarp- inu og leikgagnrýn- endur DV, Halldóra Friðjónsdóttir, Silja Aðalsteinsdóttir og Halla Sverrisdóttir – sem hafði nýhafið störf á blaðinu – létu allar af störfum þeg- ar blaðið varð gjald- þrota. Samkvæmt nýjustu upplýsingum er fyrirhugað að hefja leikhúsgagn- rýni til fyrri vegs og virðingar á nýju DV með umsögnum um jólafrumsýningar stóru leikhúsanna en ekki fékkst upp gefið, þegar þetta er ritað, hver ætti að taka við starfinu, en ósenni- legt er talið að það verði einhver kvennanna þriggja sem gegndu því áður. Ritstjórn DV mun hafa fullan hug á að halda áfram veitingu menningarverðlauna blaðsins. Á vettvangi verðlaunaveitinga bar annars það til tíðinda að í fyrsta skipti í sögu leiklistar í landinu tóku listamenn í þessum geira sig saman um að velja úr bestu sýning- arnar á þá nýloknu leikári og voru verðlaun veitt við hátíðlega athöfn um miðjan júní. Sýning á Kvetch eftir Steven Berkoff í leik- stjórn Stefáns Jónssonar, framleidd af Felix Bergssyni, hlaut flest verðlaunin og hefur enda verið sýnd áfram í haust. Þessir yf- irburðir Kvetch á þessu sviði undirstrika hvað frjálsir leikhópar hafa sótt í sig veðrið und- anfarið á meðan stofnanaleikhúsin hafa haldið sig nokkuð til hlés. Sumir þessara hópa, m.a. sá sem stóð að Kvetch, hafa átt visst athvarf í Borgarleikhúsinu, sérstaklega þar sem dregið hefur nokkuð úr umfangi starfsemi Leik- félags Reykjavíkur og fleiri tækifæri gefist á að nýta hin ýmsu svið hússins. Ein ástæðan fyrir þessari stöðu er að aðstandendum Vest- urports, sem höfðu sett upp afar nýstárlega sýningu á Rómeó og Júlíu Shakespeares í samvinnu við leikfélagið, bauðst að sýna í Young Vic-leikhúsinu í London í nokkrar vik- ur í haust. Þetta setti töluvert strik í reikn- inginn enda framtíðarplön óljós og gerir þetta Leikfélagi Reykjavíkur erfiðara um vik en ella að skipuleggja langt fram í tímann. Þessi ferð Vesturportsliða í víking í Lundúnum hlýtur að teljast frétt ársins í íslensku leik- húslífi, aldrei hefur jafn stór hópur frá Íslandi sýnt jafn viðamikla sýningu jafn lengi – og það í höfuðborg leiklistar í heiminum. Það er fjölmargt sem kemst ekki fyrir í jafn stuttu yfirliti, t.d. stórkostlegur kraftur og innlifun Theodórs Júlíussonar í hlutverki Púntila í Púntila og Matti eftir Brecht hjá Leikfélagi Reykjavíkur, vandræðalegasta sýning ársins, Rauða spjaldið, eftir Kjartan Ragnarsson og Sigríði Margréti Guðmunds- dóttur í Þjóðleikhúsinu auk fjölmargra at- hyglisverðra sýninga smærri leikhópa, t.d. Lab Loka sem kom mjög sterkt inn á árinu. Ekki má heldur gleyma að leikritaútgáfa hef- ur tekið mikinn kipp á árinu. Þetta hefur ver- ið viðburðaríkt tímabil, staða Leikfélags Reykjavíkur og jafnvel Þjóðleikhússins hefur veikst og hvað á þá að segja um Leikfélag Ak- ureyrar sem er í mikilli lægð nú um stundir af ýmsum ástæðum. Á meðan gefst tækifæri fyrir hópa af ýmsu tagi, jafnt atvinnu- sem áhugaleikara, að blása nýju lífi í grasrótina og taka ef til vill höndum saman um að breyta valdajafnvæginu sér í hag. Þ au tíðindi er helst að segja úr leikhúslífinu hér á landi að frumsýningum stærstu lista- stofnananna í þessum geira, Þjóðleikhússins, Leikfélags Reykjavíkur og Leikfélags Ak- ureyrar, hefur fækkað nokkuð á árinu borið saman við næstliðin ár. Orsökin er m.a. sú að spara þarf fé og að meira er lagt upp úr því að láta vinsælar sýn- ingar ganga yfir á næsta leikár ef aðsókn leyf- ir. Því fleiri sýningar sem færðar eru yfir frá fyrra leikári þýðir að sífellt verður algengara að nýir leikarar ganga í hlutverk þeirra sem verða að hverfa í önnur verkefni. Einstaka sinnum gefur þetta nýja og ferska sýn á sýn- ingu sem gengið hefur lengi með svipaðri áhöfn. Gott dæmi um þetta er þegar Hilmar Jónsson tók við aðalhlutverkinu af Hilmi Snæ Guðnasyni í Veislunni í vor. Önnur dæmi, og mun fleiri, eru um að sýning sem unnin var í samstarfi við ákveðna leikara missi dampinn þegar mjög ólíkir kollegar þeirra hlaupa í skarðið. Mest var frumsýningarfæðin áberandi nú á haustmánuðum. Þó að Lína Langsokkur hafi heppnast vel, sýningin sé kröftug og afar vel sótt, þá nægir hún ekki til að halda uppi merki Leikfélagsins Reykjavíkur ein og sér. Þjóðleikhúsið á þó vinninginn hvað barnasýn- ingar áhrærir því Dýrin í Hálsaskógi er sér- staklega vel og útsjónarsamlega unnin sýning hjá Sigurði Sigurjónssyni leikstjóra. Það væri kannski hægt að kvarta yfir því að þetta leik- ritaval sé fyrirsjáanlegt, og að tiltölulega stutt sé síðan Lína sást á stóra sviðinu í Borg- arleikhúsinu síðast en flest fyrirgefst þegar svo vel er staðið að hlutunum. Það eru heldur ekki mörg ár síðan Grease var sett upp síðast í Borgarleikhúsinu af Leikfélagi Reykjavíkur en samt varð sýningin sumarsmellur ársins að tilstuðlan Bjarna Hauks Þórssonar framleið- anda. Þjóðleikhúsið hefur frumsýnt tvö ný íslensk leikrit, mjög áhugaverð verk sem áttu sam- eiginlega tilraunastarfsemi leikstjóra og hönnuða með leikrýmið. Pabbastrákur Háv- ars Sigurjónssonar hefur gengið á Litla svið- inu í Þjóðleikhúsinu frá því í september og Græna landið eftir Ólaf Hauk Símonarson mun væntanlega taka við af því á sama sviði eftir áramótin, en verkið var frumsýnt í Reykjanesbæ seint í október. Þetta eru bæði bitastæð verk sem fjalla um átök innan fjöl- skyldunnar og þá sérstaklega velta höfund- arnir fyrir sér stöðu föðurins innan hennar. Öllu umdeildari er sýning Þjóðleikhússins á Ríkharði III eftir Shakespeare í leikstjórn Rimas Tuminas, sem fékk mjög misjafna dóma. Undirrituðum finnst Halla Sverrisdótt- ir hafa hitt naglann á höfuðið þegar hún ritaði um sýninguna í DV og fannst leikstjórinn skripla á skötunni. Hvað sem það var þá er upplifun áhorfenda af sýningunni mjög ólík, allt frá því að hlæja allan tímann yfir í að æða uppgefnir út í hléi. Jólafrumsýningarnar hjá stærstu Reykja- víkurleikhúsunum tveimur verða annars veg- ar Jón Gabríel Borkmann eftir Ibsen í leik- stjórn Kjartans Ragnarssonar í Þjóðleik- húsinu og svo fyrsta verulega bitastæða leikstjórnarverkefni Stefáns Jónssonar, Spor- vagninn Girnd eftir Tennessee Williams. Þetta eru spennandi verkefni og það verður gaman að sjá hve sterk tilvísunin í íslenska samtíð sem lofað hefur verið reynist í Ibsen- verkinu og hvort Stefán stendur undir þeim væntingum sem gerðar hafa verið til hans á Hægfara bylting grasrótar- innar Morgunblaðið/Golli „Þessi ferð Vesturportsliða í víking í Lundúnum hlýtur að teljast frétt ársins í íslensku leikhúslífi, aldrei hefur jafn stór hópur frá Íslandi sýnt jafn viðamikla sýningu jafn lengi – og það í höfuðborg leiklistar í heim- inum.“ Hin ástföngnu í rólunni: Rómeó og Júlía - Gísli Örn Garðarsson og Nína Dögg Filippusdóttir. Það er fjölmargt sem kemst ekki fyrir í jafn stuttu yfirliti, t.d. stórkostlegur kraftur og inn- lifun Theodórs Júlíussonar í hlutverki Púntila í Púntila og Matti eftir Brecht hjá Leikfélagi Reykjavíkur, vandræðalegasta sýning ársins, Rauða spjaldið, eftir Kjartan Ragnarsson og Sigríði Margréti Guðmundsdóttur í Þjóðleik- húsinu auk fjölmargra athyglisverðra sýninga smærri leikhópa, t.d. Lab Loka sem kom mjög sterkt inn á árinu. Leiklist Sveinn Haraldsson

x

Lesbók Morgunblaðsins

Direct Links

If you want to link to this newspaper/magazine, please use these links:

Link to this newspaper/magazine: Lesbók Morgunblaðsins
https://timarit.is/publication/288

Link to this issue:

Link to this page:

Link to this article:

Please do not link directly to images or PDFs on Timarit.is as such URLs may change without warning. Please use the URLs provided above for linking to the website.