Lesbók Morgunblaðsins - 24.01.2004, Blaðsíða 16

16 LESBÓK MORGUNBLAÐSINS ˜ MENNING/LISTIR 24. JANÚAR 2004
U
ppfærsla Leikfélags
Reykjavíkur á Chicago
var frumsýnd um síðustu
helgi af miklum krafti.
Þeir sem barið hafa sýn-
inguna augum hafa síðan
keppst við að lofa upp-
færsluna og frammistöðu
listamannanna sem að henni standa. Og víst
er að sýningin er fagmannlega unnin, enda
valinn maður í hverju rúmi.
Það verður varla á nokkurn hallað þótt
haldið verði fram að dansahöfundur sýning-
arinnar, Jochen Ulrich, hafi unnið mikið af-
rek og átt stóran þátt í því hvað hún er fal-
leg fyrir augað.
Jochen Ulrich er okkur Íslendingum að
góðu kunnur. Hann er einn af fremstu nú-
tímadanshöfundum Þjóðverja og brautryðj-
andi í nýrri þróun danslistar í Evrópu.
Hann var einn af stofnendum Tanz-Forum
Köln árið 1971, sem var meðal fyrstu nú-
tímadansflokka Þýskalands og vakti mikla
athygli fyrir sjálfstæða listræna stefnu og
framsæknar sýningar. Jochen hefur samið
hátt í hundrað dansverk sem hafa verið
sýnd um heim allan, auk þess sem hann hef-
ur sett upp óperusýningar, söngleiki og leik-
verk. Hann vann fyrst með Íslenska dans-
flokknum þegar hann setti upp verkið
Blindisleikur við tónlist Jóns Ásgeirssonar
árið 1980. Næst sviðsetti hann Ég dansa við
þig, vinsælustu sýningu Dansflokksins frá
upphafi, árið 1987, og dansverkin La Cabina
26, Trúlofun í St. Domingo, Ein og nú síðast
Diaghilev: Goðsagnirnar í febrúar árið
2000.“
Höfum allt leiksviðið
fyrir dansarana
Oft er það svo þegar færðir eru upp
heimsfrægir söngleikir að heildin er stöðluð,
það er að segja, allir listamennirnir verða að
fara nákvæmlega eftir sköpun þeirra sem
upphaflega hönnuðu sýninguna. Svo er þó
ekki með Chicago. Þar hafa listamennirnir
nokkuð frjálsar hendur með uppfærsluna.
Jochen Ulrich var því frjálst að semja dans-
ana fyrir sýninguna samkvæmt eigin hug-
myndum.
„En auðvitað geng ég út frá þeim grunn-
hugmyndum sem upphaflegi dansahöfund-
urinn hafði,“ segir Jochen. „Mín sköpun er
virðingarvottur við hann. Það má hins vegar
segja að ég sé að semja inn í allt aðrar að-
stæður. Þegar Chicago var fært upp í fyrsta
sinn, þá sat hljómsveitin á sviðinu sjálfu
þannig að það voru takmörk fyrir því hvað
dansahöfundurinn gat gert. Hér í Borg-
arleikhúsinu erum við með hljómsveitina
uppi á palli uppsviðs og getum því nýtt allt
sviðið fyrir dansana – og það gefur svo
sannarlega allt aðra og meiri möguleika.“
Þú segist vinna út frá grunnhugmyndum
en hvernig setur þú þitt mark á uppfærsl-
una?
„Ég sem dansana út frá karakter hvers
og eins. Ef við tökum, til dæmis, lögfræð-
inginn Billy, þá er mikill húmor í hans per-
sónu. Hann er mjög upptekinn af því að
hann sé mestur og bestur – og kemst upp
með það. Karakter hans í dansinum byggir
fremur á hreyfingum sem fela í sér húmor
en dansi. Samt er þetta dans til þess að
styðja við sönginn, þótt alltaf sé spurning
um hversu mikið fólk geti dansað þegar það
er að syngja.“
„Mesta vinnan hjá mér hefur þar af leið-
andi verið með þeim þremur leikurum sem
eru í aðalhlutverki. Þau syngja mikið í sýn-
ingunni og dansinn er til þess að hjálpa
þeim að skapa karakterinn. Það felst lítill
karakter í því að standa bara á sviðinu og
syngja. En dansinn er á abstrakt plani.
Verkið fjallar um glæpi og hvernig persón-
urnar komast upp með þá í gegnum spill-
ingu og með orðaflækjum. Dansinn getur
aldrei fjallað um slíkt, heldur um draum
kvennanna í fangelsinu um að verða frægar
í Chicago eftir að hafa framið hrottafengin
morð – sem er andstæðan við það sem lífið á
að vera. Og auðvitað hef ég þessa dásam-
legu tónlist til þess að semja við.“
Er uppfærslan á einhvern hátt lík kvik-
myndinni sem svo vinsæl varð um allan
heim fyrir einu til tveimur árum.
„Nei, í rauninni ekki. Við ákváðum að fara
þá leið að setja sýninguna upp í anda raun-
veruleikasjónvarpsins sem er svo vinsælt nú
til dags. Þar fyrir utan er aldrei hægt að
bera saman kvikmynd og sviðsuppfærslu. Í
kvikmyndinni er hægt að taka upp aftur og
aftur og klippa sundur og saman þar til leik-
stjórinn hefur fengið þá útkomu sem hann
vill fá. Það er allt annað uppi á teningnum í
leikhúsinu. Leikhúsið er annars konar tján-
ingarmiðill, sem krefst annars konar upp-
byggingar og úthalds. Ég er ekki viss um að
þeir leikarar sem leika í kvikmyndinni gætu
haldið út þessa þriggja tíma erfiðu sýningu
á sviði.“
Gott að vinna aftur með
listamönnum sem ég þekki
Er einhver munur á því að semja dansa
fyrir ballett og söngleiki?
„Já, söngleikir eru „show“ sem kallar á
mörg glansatriði. Í ballettinum er dansinn
hins vegar tjáning á sálarlífi, tjáning á fjöl-
skyldunni, þjóðfélaginu og afleiðingunum
fyrir einstaklinginn. En það má segja að
Chicago sé söngleikur sem er nokkuð skyld-
ur því þema sem við finnum í ballettinum.
Fyrir mér er hann hinn fullkomni söng-
leikur, vegna þess að hann er svo vel byggð-
ur – og svo óraunverulegur.“
Hefurðu samið dansa við Chicago áður?
„Nei. Ég hef samið dansa við þó nokkuð
marga söngleiki en ekki Chicago. Ég verð
að segja eins og er að mér fannst alveg
dásamlegt að fá þetta tækifæri. Það var líka
svo ánægjulegt að fá að starfa aftur með El-
ínu Eddu búningahönnuði, Sigurjóni Jó-
hannssyni leikmyndahönnuði og Þórhildi
Þorleifsdóttur leikstjóra. Þetta eru lista-
menn í fremstu röð. Það er líka svo gott að
vinna með listamönnum sem maður er far-
inn að þekkja vel. Við þekkjum möguleika,
hæfni og takmarkanir hvert annars og það
er gott. Þá er svo auðvelt að tala saman.“
Hvað með leikarana?
„Þeir eru einstaklega góðir, einkum þau
þrjú sem leika aðalhlutverkin. Jóhanna er
frábær listamaður en til þess að valda hlut-
verkinu þurfti hún að missa um átján kíló –
og það gerði hún. Árangurinn er eins og
best verður á kosið. Steinunn byrjaði á því
að tilkynna mér að hún gæti ekki dansað –
en hún dansar nú samt. Sveinn er gífurlega
hæfileikaríkur leikari – en það þarf að beisla
alla þessa hæfileika. Ég er nokkuð viss um
að okkur hefur tekist það í þessari sýningu.“
Ertu sáttur við útkomuna?
„Já, ég er fullkomlega ánægður. Ég er
líka svo ánægður og stoltur af Íslenska
dansflokknum – sem tekur þátt í sýning-
unni. Dansararnir studdu leikarana svo vel
og hjálpuðu þeim að byggja upp sjálfs-
öryggi. Það bar aldrei á neinni afbrýðisemi
eða leiðindum. Fyrir mig hefur þessi upp-
færsla verið afar góð reynsla og mikill inn-
blástur.“
HINN FULL-
KOMNI
SÖNGLEIKUR
Einn þekktasti dansahöfundur Evrópu, Jochen Ulrich,
samdi dansana í uppfærslu Leikfélags Reykjavíkur
á söngleiknum Chicago. SÚSANNA SVAVARS-
DÓTTIR ræddi við Jochen um forsendurnar og
vinnuna með íslensku listamönnunum.
Morgunblaðið/Eggert
„Ekki viss um að leikararnir í kvikmyndinni gætu haldið út þessa þriggja tíma erfiðu sýningu.“
JIm smart
„Ég sem dansana út frá karakter hvers og
eins,“ segir Jochen Ulrich.
Morgunblaðið/Eggert
„Gott að vinna með listamönnum sem maður er farinn að þekkja vel,“ segir Jochen Ulrich.