Lesbók Morgunblaðsins - 13.03.2004, Side 8

8 LESBÓK MORGUNBLAÐSINS ˜ MENNING/LISTIR 13. MARS 2004
V
erkið Archive – endangered
waters sem Rúrí sýnir á Fen-
eyja Biennalnum 2003 er í
beinu framhaldi af fyrri verk-
um hennar. Verkið er gagn-
virk fjöltækni – innsetning, óð-
ur til náttúrunnar og
hugleiðing um gildi hennar í
nútímanum. Það er eins konar gagnabanki um
fossa sem Rúrí hefur ljósmyndað á hálendi Ís-
lands og sem eru í stórkostlega ósnortinni nátt-
úru. Hún sameinar hér eindregna afstöðu sína til
umhverfismála, skrásetningarþörfina, tilfinn-
ingaríka nálgun við efniviðinn, höfuðskepnuna
vatnið og tímann. Verkið samanstendur af 52
stórum ljósmyndum á filmu, sem er komið fyrir á
milli tveggja glerja í rennibrautum og er þeim
rennt inn í breiðan stálgrindarstrúktúr, eins
konar hirslu eða vél sem minnir jafnvel á gríð-
arstórt vatnsbúr. Myndirnar eru merktar skipu-
lega og hverri mynd fylgja upplýsingar í mynd-
formi á einum vegg salarins. Þegar mynd er
dregin út fer sérstakt hljóðkerfi í gang sem spil-
ar nið fossins, skrifar Laufey Helgadóttir list-
fræðingur í sýningarskrá sem fylgdi sýningu
Rúríar á Feneyjabíennalnum á síðasta ári.
Verkið vakti gríðarlega athygli sýningargesta
– og er ekki á leiðinni heim í bráð. Archive – en-
dangered waters er sýnt í Museum Het Domein í
Sittard í Hollandi um þessar mundir, fer síðan til
Parísar og beðið hefur verið um það til fjöl-
margra annarra landa.
Það er óhætt að segja að verkið hafi gleypt
upp líf Rúríar frá því að hún byrjaði á því, eða
eins og hún segir sjálf: „Ég helgaði mig alfarið
þessu verki frá ársbyrjun 2002, allt annað varð
að víkja, og það er ekki allt búið enn.“
Drynjandi fossar
Það var eins og þú hefðir horfið af yfirborði
jarðar.
„Já, það er nú gjarnan svo að fólk heldur að
maður sé horfinn af sjónarsviðinu þegar maður
leggst í vinnutarnir. En, sem sagt, í ársbyrjun
2002 hóf ég undirbúningsvinnu að þessu verki
sem ég sýndi á Biennalnum árið 2003. Ég var allt
sumarið uppi á hálendi að mynda fossa, vegna
þess að ég vildi vinna áfram með það þema sem
ég hef unnið með undanfarin ár, íslenska fossa.
Og þar sem ekki er hægt að mynda vatnsflaum-
inn í fossum á Íslandi að vetrarlagi, „fókuseraði“
ég á að klára myndatökurnar um sumarið. Síðan
hélt vinnan áfram allan veturinn.“
Hvernig verk er þetta?
„Verkið byggist á sömu hugmynd og flest ef
ekki öll fyrri verk mín, það er hugmyndafræði-
legum gildum.
„Það má segja að þetta sé hugmyndafræðilegt
listaverk („conceptual“) þar eð inntak þess,
framtíð fossa og náttúru, er mjög veigamikið.
Það mætti líka segja að þetta séu 52 risastórar
slides-myndir af fossum, (hver þeirra er einn fer-
metri á stærð) sem hægt er að draga út. Í hvert
sinn sem mynd er dregin út, fer hljóðkerfi í gang
og það heyrist í viðkomandi fossi – og hver foss
hefur sinn sérstaka hljóm, sína „rödd“. Hægt er
að draga út allt að fimm myndir í einu og þá
hljóma fossarnir saman. Hljóðkerfið í verkinu er
mjög vandað, þannig að fossdynurinn getur orð-
ið gríðarlega magnaður. En margir fossanna í
verkinu verða hljóðnaðir og horfnir eftir örfá ár.
Það er mjög misjafnt hvernig fólk skoðar
verkið. Sumir draga út eina mynd og hlusta á
fossniðinn vel og lengi, áður en þeir draga út þá
næstu. Aðrir hafa gaman af því að hlusta á fossa-
föllin drynja fimm og fimm saman. En á sýning-
unni í Feneyjum var greinilegt verkið höfðar
sterkt til barna, það er að segja barna á öllum
aldri, því margir verða glaðir sem börn þegar
þeir skoða verkið, en um leið djúpt snortnir.
Alls sóttu hátt í þrjú hundruð þúsund gestir
Feneyja-biennalinn á síðasta ári og lætur nærri
að allir hafi komið í íslenska skálann til þess að
skoða verk Rúríar – en það hefur aldrei gerst áð-
ur. „Það var mjög gaman að verkinu skyldi vera
tekið svona vel,“ segir hún og viðurkennir að
ekki hafi heldur verið leiðinlegt að safna úrklipp-
um frá netmiðlum og fagtímaritum sem fjallað
hafa gríðarlega mikið um sýningu hennar. Rúrí
hefur í fórum sínum tvær, stórar og þykkar
möppur með úrklippum. Þegar hún er spurð
hvernig gestir hafi brugðist við verkinu, segir
hún það æði misjafnt. „Við vorum með gestabók,
þar sem fólk tjáði sig. Þar er mikið af orðum sem
enda á „issimo“ eins og t.d. bellissimo, og margt
jákvætt skrifað. En sumir hafa aðra skoðun, sem
er hið besta mál. Ég yrði nokkuð skelfd ef svo
væri ekki.
Hins vegar hefur umfjöllun verið mikið á þann
veg að þetta hafi verið í hópi bestu verka sýning-
arinnar.“
Kynningarmál skipta sköpum
Hvað áttu við með að „þið“ hafið verið með
gestabók?
„Jú, sjáðu til, ég er líka að tala um Laufeyju
Helgadóttur listfræðing, sem var sýningarstjóri
íslensku sýningarinnar.“ Hún hefur búið áratug-
um saman í París og hefur því ákaflega góða yf-
irsýn á hvernig skuli standa að sýningum á al-
þjóðlegum vettvangi, og það skipti sköpum. Hún
vildi standa faglega að kynningarmálum og lagði
mikið upp úr því að kynningarefni væri gott og
því komið tímanlega til safnstjóra, tímarita, fjöl-
miðla og fagaðila sem þurfti að ná til áður en sýn-
ingin yrði opnuð.
Þarna höfum við Íslendingar yfirleitt flaskað
þegar listin er annars vegar. Hvort sem um er að
ræða leiksýningu, myndlistarsýningu eða bóka-
kynningar, þá höfum við oftast flaskað á for-
kynningunni. Það er ekki nóg að setja upp sýn-
ingu án þess að gera grein fyrir henni, hversu
góð sem verkin sjálf eru, heldur þarf líka að
vekja athygli á henni á áhugaverðan hátt þannig
að fólk taki eftir og vilji sjá hana. Það er svo mik-
ið framboð í heiminum að fólk þarf stöðugt að
velja hvað það vill sjá og heyra.
Í Feneyjum er þriggja daga opnun; fyrsta
daginn er hin almenna fjölmiðlaopnun á öllu
svæði Biennalsins, annan daginn eru opnanir í
þjóðaskálunum og þriðja daginn er formleg aðal-
opnun Biennalsins. Í ár tóku yfir þrjú hundruð
ÞAÐ VERÐUR
BRÁÐUM FARIÐ AÐ
TALA UM BLÁA GULLIÐ
Nánast öll verk mín
byggjast á ákveðinni
hugmyndafræði, en á
henni eru margir fletir,
segir myndlistarkonan
Rúrí í samtali við SÚS-
ÖNNU SVAVARSDÓTT-
UR. Verk hennar Archive
– endangered waters sem
vakti mikla athygli á Fen-
eyjatvíæringnum í fyrra,
er nú sýnt í Museum Het
Domein í Hollandi og er á
leiðinni á sýningar víðar.
Ljósmynd/Rúrí
Verk Rúríar Archive – endangered waters á Feneyjatvíæringnum 2003.