Lesbók Morgunblaðsins - 01.05.2004, Síða 16

16 LESBÓK MORGUNBLAÐSINS ˜ MENNING/LISTIR 1. MAÍ 2004
MARGRÉT H. Blöndal opnar sýningu á nýj-
um verkum á þriðju hæð í Safni, Laugavegi
37, kl. 14 í dag. Þá mun einnig verða opnuð
sumarsýning á verkum úr safneigninni í
öllu húsinu.
„List Margrétar er nánast ómögulegt að
lýsa með orðum og ljósmyndir af verkunum
gefa meir að segja af þeim óskýra mynd.
Hún setur þau þannig fram að mikilvægt
er að berja þau með eigin augum, gaum-
gæfa frá ýmsum hliðum og gefa nægan
tíma. Annars er hugsanlegt að manni yfir-
sjáist hluti þeirra eða afgreiði sem eitt-
hvert dótarí sem slysast hefur inn í sýning-
arrýmið. Í Safni sýnir hún skúlptúra á gólfi
og hangandi úr lofti en líka mynd sem hún
litar beint á vegg. Hlutirnir eru eins og
Margrétar er von og vísa samsettir úr
fundnum leifum einhvers sem áður hafði
annað gildi, veggfóður, blöðrur og gúmmí-
slöngur. Úr loftinu hangir viðkvæmnisleg
róla, stærðar bolti er hálfuppblásinn á gólf-
inu og innan um veggfóðursrifrildi má
finna dúnmjúka unga. Úti í horni eru gaml-
ir sundkútar skreyttir teygjum og á vegg
eru málaðir fætur sem stingast undan
sæng,“ segir í frétt frá Safni.
Margrét hefur sýnt víða, í Evrópu, vest-
anhafs og hér heima og m.a. unnið til Rich-
ard Serra-verðlaunanna árið 2002. Sýning-
in stendur til 20. júní.
Safn er styrkt af Reykjavíkurborg. Það
er opið án aðgangseyris miðvikudaga til
sunnudaga kl. 14 – 18. Á laugardögum
gefst gestum kostur á að fá leiðsögn starfs-
fólks allan daginn. Á efstu hæð er að finna
bókasafn með nettengdri tölvu sem er öll-
um opið. Einnig stendur nú yfir sýning
Finns Arnars, „Cod“ á annarri hæð og lýk-
ur henni 9. maí.Innsetning Margrétar H. Blöndal í Safni, Laugavegi 37.
EKKI ER ALLT
SEM SÝNIST
Á
haustmisseri árið 2000 var
ég svo heppinn að fá að
fylgjast með starfi
Drengjakórs Kaupmanna-
hafnar í fjögurra mánaða
námsleyfi mínu. Mig lang-
ar í þessum pistli að leyfa
lesendum að kynnast lítil-
lega þessum konunglegu söngvurum og skól-
anum þeirra Sankt Annæ.
Á endurreisnartímanum voru klaustur- og
kirkjuskólar nær eingöngu fyrir drengi, því þá
var talið að menntun stúlkna væri óþörf, heim-
ilis- og uppeldisstörf væru þeirra og hægt að
nema þau í heimahúsum, en drengirnir skyldu
læra. Söngur var stór hluti námsins og tengd-
ist skyldum þeirra við messugjörð og tíða-
gjörð.
Allt frá Ítalíu til Bretlands urðu til drengja-
kórar og myndaðist sterk hefð í söng og ekki
síður í tónsköpun endurreisnartónskáldanna.
T.d. var King’s College skólinn í Bretlandi
stofnaður 1441 af Hinriki sjötta og má leiða að
því líkum að söngur hafi verið iðkaður þar frá
stofnun hans. Margir drengjakórar á megin-
landinu hafa verið þekktir í gegnum aldirnar
og má þar nefna Regensburger Domspatzen
og Dresdner Kreuzkórinn í Þýskalandi og allir
þekkja Vínardrengjakórinn. Thomanerkórinn
í Leipzig var kór sjálfs meistara Johanns Seb-
astians Bachs. Sönglífið í Thomanerskólanum
á tímum Bachs var með ólíkindum og má nefna
að kórinn söng í messu í kirkjum Leipzig
hvern helgan dag ársins, kantötur eftir meist-
arann sjálfan og aðra tónlist þess tíma.
Það var einmitt Thomanerkórinn í Leipzig
sem varð fyrirmynd Drengjakórs Kaup-
mannahafnar, því eftir heimsókn hans árið
1919 til Kaupmannahafnar fór Danska kóra-
sambandið og Músikforlagið Wilhelm Hansen
fram á að stofnaður yrði drengjakór í Kaup-
mannahöfn og með stuðningi þeirra var kórinn
stofnaður árið 1924. Fyrsti stjórnandi kórsins
var Mogens Wöldike. Mogens Anker Wöldike
fæddist árið 1897. Ungur að árum lærði hann
píanóleik hjá móður sinni Christine og seinna
hjá Ögdu Holmberg, en þær höfðu báðar lært
hjá Franz Neruda. Faðir hans Uffe Wöldike
var einnig tónlistarmaður og skólastjóri að
auki. Ungur að árum varð Wöldike fyrir mikl-
um áhrif frá Carli Nielsen og Thomasi Laub,
sem voru á þeim tíma þekktustu tónskáld
Danmerkur. Þá lærði Wöldike tónvísindi við
Kaupmannahafnarháskóla. Árið 1918 fékk svo
Wöldike sitt fyrsta starf sem organisti við
fransk- þýsku mótmælendakirkjuna í
Gothersgade í Kaupmannahöfn. Allt frá þeim
tíma til dauðadags var Mogens Wöldike mjög
virkur tónlistarmaður og eftir hann liggja
margar tónsmíðar og kóra- og hljómsveitar-
upptökur.
Þau tímamót verða árið 1929 að stofnaður er
á vegum Kaupmannahafnar söngskóli sem
hlaut nafnið Sankt Annæ. Voru nemendur úr
allri Kaupmannahöfn teknir inn í þriðja bekk,
að undangengnu inntökuprófi. Eftir tveggja
ára þjálfun, þar sem daglega er iðkuð tónlist,
fara nemendurnir svo í hinn eiginlega drengja-
kór eða stúlknakórinn. Þar sem Sankt Annæ
er líka menntaskóli þá er í skólanum sérstakur
kór sem heitir „Gymnasium kórinn“ og eftir að
strákarnir fara í mútur þá halda þeir áfram að
þeim loknum og syngja þá tenór og bassa í
drengjakórnum.
Auk þess eru í skólanum starfandi minni
sönghópar og hljómsveitir af ýmsum stærðum
og gerðum. Þótt Sankt Annæ sé nefndur söng-
skóli, þá fer allt almennt nám fram þar eins og
í öðrum skólum. Í skólanum er iðkuð tónlist á
hverjum degi. Í Sankt Annæ skólanum eru
starfandi margir aðrir kórar auk drengjakórs-
ins sem eru mjög virkir, svo sem Gymnasium-
kórinn, sem kom hingað til Íslands árið 2001,
karlakór með eldri drengjum og stúlknakór.
Allir þessir kórar eru frábærir og hafa gert
garðinn frægan.
Afköst drengjakórsins eru með ólíkindum.
Á þeim stutta tíma sem ég staldraði við þá var
mikið að gera. Þeir sungu í Dómkirkjunni við
messur, frumfluttu nýtt verk við texta úr Völu-
spá eftir Andy Pape, komu fram á tónleikum í
útvarpshúsinu, héldu tónleika í dómkirkjunni
með mótettum eftir Bortniansky og Tsjajk-
ovskí, allar sungnar á rússnesku, barokktón-
leika með kantötum eftir Buxtehude ásamt
Barokksveitinni Concerto Copenhagen og síð-
ast en ekki síst var Jólaóratoría Bachs flutt í
desembermánuði. Nú á páskaföstunni flutti
kórinn Mattheusarpassíu Bachs í fyrsta sinn
og fékk mikið lof fyrir.
Í raun má segja að Drengjakórinn hafi mörg
nöfn. Fyrir utan að vera skólakór í St. Annæ
er hann nefnilega virkur sem dómkór í Vor
frúarkirkjunni og syngur þar a.m.k. einu sinni
í mánuði og flestir tónleikar hans með kirkju-
legu efni fara fram þar.
Þann 29. júní árið 1998 var kórinn svo út-
nefndur sérstakur kór dönsku hirðarinnar og
fékk nafnbótina „Det Kongelige Kantori“.
Sem konunglegir söngvarar hafa þeir opinber-
ar skyldur svo sem að syngja við athafnir hirð-
arinnar. Í nóvember árið 2000 sungu þeir við
útför Ingiríðar drottningar í dómkirkjunni í
Hróarskeldu. Núverandi stjórnandi kórsins er
Ebbe Munk. Hann fæddist árið 1950 og var
sem drengur félagi í Drengjakór Kaupmanna-
hafnar. Eftir nám í Kaupmannahafnarháskóla
var hann í framhaldsnámi í Munchen, Búda-
pest og Dresden. Árið 1985 stofnaði hann kór
sem hlaut nafnið „Vox Danica“ sem undir hans
stjórn vann til fjölda verðlauna og viðurkenn-
inga. Ebbe Munk hefur verið við St. Annæ
söngskólann síðan 1982 og aðalstjórnandi
Drengjakórsins frá árinu 1991. Hann hefur
stjórnað mörgum stórum verkum tónbók-
menntanna í samstarfi við Sinfóníuhljómsveit
Kaupmannahafnar, Concerto Copenhagen auk
barokksveitanna Dufay Collective í London og
Ensamble Lascaris í Nice. Árið 2002 fékk
hann dönsku Grammy-verðlaunin fyrir upp-
tökur á kantötum Buxtehudes. Að mínu áliti er
Ebbe Munk frábær stjórnandi og gerir miklar
kröfur til kórsins, bæði í túlkun og raddbeit-
ingu. Það var þess vegna mjög lærdómsríkt að
fá að fylgjast með æfingum þessa frábæra
kórs og sjá og heyra hversu góð tök stjórnand-
inn hafði á 80 strákum.
Hægt er að velta fyrir sér hvers vegna
strákar eru svona tregir til að syngja í kórum
hér á Íslandi. Er það kynjamunur sem orsakar
trega þeirra í söng? Eða er það kannski fót-
boltinn sem heillar meira? Eða getur verið að
strákarnir þurfi einfaldlega að vera sér saman
í kór.
Drengjakór Laugarneskirkju, sem nú heitir
Drengjakór Neskirkju, er gott dæmi um það
að allt er hægt í músíkinni hér á Íslandi. Einn-
ig er starfandi Drengjakór í Kársnesskóla.
Það vantar bara fleiri. Nánast öll kórtónlist
endurreisnartímans og barokktímans er sam-
in fyrir drengjakóra. Með þeim er hægt að
nálgast enn betur tónlist þess tíma og vonandi
verða til fleiri drengjakórar hér á Íslandi.
Drengjakór Kaupmannahafnar verður með
tvenna tónleika hér. Í Selfosskirkju miðviku-
daginn 5. maí kl. 20 og í Hallgrímskirkju föstu-
daginn 7. maí kl. 20. Á metnaðarfullri efnis-
skrá er fyrst verkið A Noone of the Night eftir
danska verðlaunatónskáldið Palle Mikkelborg,
sem er á ferð með kórnum og leikur á trompet
í verkinu ásamt Helen Davies sem leikur á
hörpu. Næst syngur kórinn Ave Maris Stella
eftir Edvard Grieg. Þá kemur nýtt verk eftir
norska tónskáldið Knut Nystedt Transfigur-
ing Hope sem er samið fyrir Drengjakór
Kaupmannahafnar og var frumflutt nú í mars í
Kaupmannahöfn. Að síðustu syngur kórinn
söngva og ballöður eftir danska tónskáldið
Carl Nielsen.
Enginn tónlistarunnandi ætti að láta þessa
tónleika fram hjá sér fara. Drengjakór Kaup-
mannahafnar er hiklaust með bestu kórum
sinnar tegundar og óhætt er að segja að tón-
leikarnir verða örugglega mikil upplifun.
KONUNGLEGIR SÖNGVARAR
„Drengjakór Kaupmannahafnar er hiklaust með bestu kórum sinnar tegundar,“ segir í greininni.
E F T I R H E L G A B R A G A S O N