Lesbók Morgunblaðsins - 12.06.2004, Qupperneq 14

14 LESBÓK MORGUNBLAÐSINS ˜ MENNING/LISTIR 12. JÚNÍ 2004
ASTRUP Fearnley-nútíma-
listasafnið í Osló opnar í dag
sumarsýningu sína á nýjum
verkum. Sýningin hefur hlotið
heitið Everything is connected,
he, he, he eða Allir hlutir eru
tengdir, ha, ha, ha eins og heiti
hennar gæti útlagst á íslensku.
En heitið er ætlað sem kald-
hæðnisleg tilvísun í það hve fátt
virðist tengja verkin frá sjón-
rænu tilliti.
Meðal listamanna sem eiga
verk á sýningunni má nefna
Rirkrit Tiravanija, Cai Guo-
Qiang og Jason Rhoades og
Matthew Barney, auk þess sem
hin vinsæla innsetning Janet
Cardiff & George Bures Millers
Paradise Institute verður einnig
til sýnis. Auk innsetningarinnar
setja þá ljósmyndir, skúlptúrar
og málverk svip sinn á sýn-
inguna.
Sýningin stendur til 15. ágúst
nk.
Hjarta konungs
HJARTA Lúðvíks XVIII er hér
til sýnis fyrir almenning í út-
skornu gler-
íláti í kirkj-
unni Saint
Germain
l’Auxerrois í
París í viku-
byrjun, en
Lúðvík lést í
júní 1795.
Hann var
sonur Lúð-
víks XVI og
hinnar
margfrægu
Marie-Antoinette og sl. þriðju-
dag var hjarta hans flutt yfir í
Saint Denis-dómkirkjuna í ná-
grenni Parísar.
Von Trier dregur sig
út úr Niflungahring
DANSKI leikstjórinn Lars von
Trier tilkynnti í vikunni að hann
hefði hætt við þátttöku í upp-
færslu á Niflungahring Richards
Wagners á Bayreuth-hátíðinni
2006. Að sögn Guardian við-
urkenndi von Trier að hann
væri einfaldlega ekki rétti mað-
urinn í verkið. Í yfirlýsingu sem
stjórnendur hátíðarinnar sendu
frá sér segir að von Trier væri
sannfærður um að „Niflunga-
hringurinn væri ofar hans getu
og þar af leiðandi gæti hann
ekki skilað af sér verki í sam-
ræmi við eigin metnað og háa
staðla sína eða hina sérstöku
staðla Bayreuth-hátíðarinnar.
Þó að langt sé í hátíðina var
undirbúningur fyrir þessa 15
tíma tónlistarútgáfu Nifl-
ungahringsins engu að síður
töluvert á veg kominn. Stjórn-
endur Bayreuth-hátíðarinnar
hafa þá sagst líta uppsögnina al-
varlegum augum, eftir tveggja
ára vel heppnaða undirbúnings-
vinnu von Triers, en segjast
engu að síður hafa fullan skiln-
ing á ákvörðuninni sem talin er
alvarlegt áfall fyrir hátíðarund-
irbúninginn.
Allir hlutir
eru tengdir
ERLENT
Lars von Trier
HULDA Hákon hefur um árabil verið nokkuð
ein á báti í íslenskri myndlist en hún hefur um
langt skeið gert lágmyndir spunnar upp úr ís-
lenskum veruleika og þjóðsögum. Huldu hefur
tekist að vinna með íslenskt umhverfi og sagna-
hefð á máta sem stendur henni nærri og það er
ekki síst þessi heiðarleiki og einlægni sem fylgir
verkum hennar sem ávallt gæðir þau lífi. Verk
Huldu eru í anda alþýðulistar en tilheyra henni
ekki, hér er menntuð listakona á ferð sem nýtir sér
tungumál og stílbrögð alþýðulistar til þess að
skapa eigin stíl. Hulda var búsett í Bandaríkjunum
um nokkurt skeið og mér finnst ég greina í mynd-
um hennar að hún sæki til alþýðulistamanna, til
dæmis af suður-amerískum uppruna, sem gjarnan
nota einfalda texta með myndum sínum, nokkuð
sem fleiri listamenn hafa gert eins og t.d. listakon-
an Frida Kahlo. Amerískt raunsæi áttunda og ní-
unda áratugar síðustu aldar kemur einnig upp í
hugann, verk manna eins og Johns Ahearn og
Rigobertos Torres, en þeir flokkast báðir undir
það sem kallað er „community artists“. Þá er átt
við að viðfangsefni þeirra, og e.t.v. þeir sjálfir, til-
heyri minnihlutahópi í samfélaginu, í þessu tilfelli
svörtum. Þessir tveir tóku gifsmót af raunveru-
legu fólki við gerð verka sinna en aðrir sem unnu
verk í raunsæjum stíl voru til dæmis Duane Han-
son, en eitt verka hans, Húsmóðir, má nú sjá á sýn-
ingu á bandarískri samtímalist í Listasafni Ís-
lands. Hanson vann verk sín ekki eftir ákveðnum
fyrirmyndum heldur út frá tilfinningu, skapaði
ákveðna ímynd. Hulda Hákon hefur heldur ekki
fyrr en nú unnið verk sín eftir raunverulegum fyr-
irmyndum og brýtur þessi sýning að því leyti blað í
hennar ferli. Þetta er tvímælalaust árangursríkt
skref fyrir Huldu og nokkuð sem hentar henni afar
vel. Það virkar á mig eins og viss frelsun fyrir lista-
konuna að stíga þetta skref til fullkomins raunsæ-
is, ef svo má segja, og endurspegla sitt nánasta
umhverfi. Verk hennar verða ennþá sterkari fyrir
vikið en missa ekkert af töfrum sínum og kímni.
Hulda er hér aldeilis komin á rétta hillu, þessi sýn-
ing hennar er bæði heilsteypt og fjölbreytt og tek-
ur persónulega afstöðu til samfélagsins auk þess
að vera stórskemmtileg. 101 gallery er síðan kær-
komin viðbót við sýningarsali miðbæjarins; nú eru
þó nokkrir salir saman komnir á litlu svæði í bæn-
um; Safn, Kling&Bang, i8, Skuggi og 101 gallery,
allir á litlum bletti. Þetta er kannski bara allt að
koma hjá okkur.
Alræðisvald þemans
Eitt vinsælasta ágreiningsefni innan myndlist-
arheimsins síðustu áratugi hefur verið þemasýn-
ingar, hlutverk sýningarstjóra við gerð þeirra og
viðbrögð listamanna við sýningum af þessum toga.
Þá er helst átt við risasýningar þar sem þemað er
til dæmis mannslíkaminn, náttúran, eða eins og á
síðasta Feneyjatvíæringi, vald áhorfandans. Deilt
hefur verið á vald sýningarstjórans og á lítilþægni
listamanna sem framleiða verk eftir pöntun sem
fellur að þemanu. Sýningarstjórarnir eru þá eig-
inlega komnir í hlutverk listamannsins, það eru
þeir sem að miklu leyti skapa sýninguna með vali
sínu, fyrst og fremst á ákveðnu þema og síðan á
listamönnum sem þeim finnst falla vel að því. Það
segir sig svo sjálft að sýningar af þessum toga eru
eins misjafnar og þær eru margar, en stundum
endurspeglar ákveðið þema tíðarandann og verð-
ur til þess að sýningin á brýnt erindi við samtím-
ann.
Rautt, hvítt og blátt
Samsýning sjö listakvenna sem nú stendur yfir í
Mosfellsbæ er þemasýning, og viðfangsefni henn-
ar er 60 ára afmæli íslenska lýðveldisins. Það er
Ólöf Oddgeirsdóttir myndlistarkona sem vígir
nýja vinnustofu sína sem einnig er sýningarsalur
og mun að öllum líkindum verða notaður sem slík-
ur öðru hvoru í framtíðinni þótt þarna sé fyrst og
fremst um vinnustofu að ræða. Þema sýningarinn-
ar nú er að öllum líkindum ákveðið af hópnum í
sameiningu, hér er ekki sýningarstjóri á ferð sem
sveigir verk listamannanna að sinni sýn. Ég geri
líka ráð fyrir að þemað hafi verið ákveðið fyrir all-
nokkru en hugmyndir um lýðveldið Ísland eiga þó
sérstaklega brýnt erindi við alla landsmenn núna í
ljósi atburða síðustu daga og vikna. Eins og gjarn-
an gerist á sýningum sem taka fyrir ákveðið þema
eru verkin missterk. Nálgun þeirra við þemað er
tvískipt; annars vegar er um að
ræða verk sem fjalla um hugtakið
Lýðveldið Ísland, hins vegar verk
sem unnin eru í tengslum við nátt-
úru landsins. Að vissu marki má þó
segja að þetta tvennt tengist órjúf-
anlegum böndum.
Innsetning og málverk Kristínar
Geirsdóttur, eins konar myndlýsing
af íslenska fánanum, er ekki eins
áhrifarík og önnur verk sem ég hef
séð af hennar hálfu. Notkun Krist-
ínar á fánalitunum tengist þó auð-
vitað hugtakinu lýðveldi og er við-
leitni til að koma ákveðinni skoðun
eða spurningu á framfæri – hvað er
það sem sameinar þjóðina í raun og
veru? Ljósmyndir Önnu Jóu af
Austurvelli og Þingvöllum bjóða
upp á hugleiðingar um helgistaði og
sameiningartákn og sama má segja
um myndir úr híbýlum Vestur-Ís-
lendinga í Manitoba, samvinnuverk-
efni þeirra Önnu Jóu og Ólafar Odd-
geirsdóttur. Ólöf veltir síðan fyrir
sér framtíðarsýn ungra Íslendinga í
myndbandsverki sem sýnir ung-
linga í Mosfellsbæ ræða framtíðar-
drauma sína. Þetta verk hefði held
ég notið góðs af frekari útfærslu og
hnitmiðaðri nálgun. Plexiglerplötur
Kristínar Jónsdóttur frá Munka-
þverá eru sama marki brenndar,
þetta er einfalt verk þar sem út-
gangspunkturinn er ágætur en
verkið skilur ekki ýkja mikið eftir
sig.
Hin nýja náttúra
Náttúra landsins er umfjöllunar-
efni Bryndísar Jónsdóttur, en gler-
steypur hennar minna á hálfbráðn-
aða ísjaka. Þær njóta sín vel í rennandi vatni en
eru líka fallegar einar og sér. Guðbjörg Lind sýnir
málverk og litlar höggmyndir sem vísa bæði til
náttúrunnar og þema sýningarinnar, innsetning
hennar er vandlega unnin og gengur vel upp, hún
endurpeglar draumkennda fegurð náttúrunnar en
hlutgerir líka landið okkar eins og söluvöru. Það er
síðan innsetning, eða fengur, Hlífar Ásgrímsdótt-
ur sem er sterkasta verk þessarar sýningar þar
sem hún sýnir veiðiferðir sínar og feng, plastdræs-
ur og ljósmyndir af plasti í náttúrunni umhverfis
Álafosskvosina. Plastmagnið er með óíkindum en
Hlíf nálgast það ekki aðeins með einfaldri van-
þóknun heldur skoðar það sem fyrirbæri, hluta af
umhverfi okkar í dag, sýnir fram á ákveðna fegurð
í lit þess og lögun og því hvernig það verður hluti
af umhverfinu. Þessi snjalla innsetning orkar bæði
kæfandi á áhorfandann með stærð sinni og um-
fangi, en býður líka upp á andrúm og íhugun, nýja
sýn á náttúru landsins.
Þema sýningarinnar býður upp á ótal spurn-
ingar og hugmyndir um Lýðveldið Ísland, hvað
það er og hvernig það er samsett, spurningar sem
ekki er svarað hér. Ég sakna beinskeyttari nálg-
unar við þema sýningarinnar en hér sést en engu
að síður er þessi sýning listakvennanna sjö fjöl-
breytt í samsetningu og veltir upp margvíslegum
hugmyndum um umhverfi okkar og lýðveldið.
Hin nýja náttúra
MYNDLIST
101 gallery
HRAFNINN SVEIF … LÁGMYNDIR, HULDA HÁKON
Til 7. júlí. Opið fimmtudaga til laugardaga
kl. 14–17.
Listasalurinn Þrúðvangur
Kvosinni Mosfellsbæ
LÝÐVELDIÐ ÍSLAND, SAMSÝNING SJÖ LISTAKVENNA
Til 20. júní. Opið alla daga kl. 14–18.
Íslenskur veruleiki í 101 gallery.
Ragna Sigurðardóttir
Morgunblaðið/Eggert
Góður fengur Hlífar Ásgrímsdóttur í Mosfellsbæ, þar sem hún sýnir veiðiferðir sínar og feng, plastdræsur og ljósmyndir af plasti.