Íslendingaþættir Tímans - 22.08.1973, Blaðsíða 2

Næstu verkefni voru að stækka búið og
halda áfram að bæta jörðina, en þá brá
sól skjótt sumri. Seinni hluta dags i
nóvember 1936, er þessir miklu sigrar
voruaðbaki, bað Sveinn son sinn einn
að ná saman fé sinu, þvi hann ætlaði að
hvila sig örstutta stund. Sú hvildar-
stund er hann tók sér þá varð lengri en
við var búizt, það var sú hinzta er
hann naut i þessu lifi, þvi að hann vakn-
aði ekki aftur af þeim svefni. Eftir
stóð ekkjan Salome Kristjánsd. með
börnin sin 9, skuldirnar frá bygginga -
framkvæmdunum og brostnar vonir
um bjarta framtiö, sem öll fjölskyldan
hafði áður séð i hyllingum og hafði
verið keppt að með þrotlausu starfi
siðustu tveggja ára og reyndar um
langan tima. Þessi ár, sem þrekvirkin
i uppbyggingu Sveinsstaða voru unnin,
voru engin veltuár i þjóðfélaginu
heldur eftirhreytur kreppuáranna
miklu á fjórða tug þessarar aldar. Hér
veröur ekki gerð tilraun til þess að
lýsa þeirri sorg er hvíldi yfir ekkjunni
og barnahópnum hennar á Sveins-
stöðum haustið 1936. En ljóst er, aö
mikið þrek, sterka trú og bjartsýni
þarf til að takast á viö slik verkefni.
Þetta allt hafði Salome á Sveins-
stöðum til að bera, auk þess hafði hún
sérstaklega glaða og rólega skapgerð,
sem hefur án efa létt henni erfiðustu
sporin. Salome var myndarhúsmóðir.
A hennar heimili var alltaf snyrtilegt
og hreint. Það mun aldrei hafa komið i
hennar hug að hætta við búskap á
Sveinsstöðum við fráfall Sveins.
Hennar takmark var að hagnýta
sér það sem búið var að gera til góða
fyrir jörðina á þann hátt, að annast
uppeldi barna sinna þar til þau væru til
þess fær að sjá um sig sjálf. Þetta
tókst henni með mikilli prýði og þaö
svo, að þau nutu flest nám í fram-
haldsskóla meðan heimili þeirra var
ennþá hjá henni. Salome varð fyrir
annarri stórsorg á lifsleiðinni, þegar
húm missti elzta son sinn, Friðgeir, af
slysförum á bezta aldri. Hann dó frá
ungri konu og fjórum ungum börnum.
Friðgeir var kennari að mennt og mik-
ill afbragðs maöur, hvort sem var til
starfs eða leiks. Var hann þá þegar
orðinn forystumaður i félagsmálum,
og viö, sem bezt þekktum hann, efuð-
umst ekki um frama hans og velgengni
á þvi sviði, sem og á öðrum sviðum.
Fráfall Friðgeirs var ekki aðeins
sorgarefni nánustu ættingja hans,
heldur og einnig okkur vinum hans og
samstarfsmönnum. 1 minum huga er
minningin um hann, minning um
glaðan og góðan og skemmtilegan
félaga, sem ekki gleymist.
Enda þótt á lifsleið Salome á Sveins-
2
stöðum féllu þung sorgarský, svo sem
hér hefur verið getið, þá lifði hún lika
marga sólskinsdaga og naut mikillar
gleöi og hamingjustunda. Eins og áður
er getið eignuðust þau Sveinn og
Salome 10 börn og eru þau þessi, talin
upp i aldursröð.
Ingunn, gift Valtý Guðmundssyni,
verkstjóra, búsett i Stykkishólmi.
Friðgeir kennari, er giftur var Sigriði
Magnúsdóttir. Gestur, verkamaður,
giftur Guðrúnu Valdimarsdóttur.
Sigurjón, iðnverkamaður, giftur
önnu Benediktsdóttur. Kristinn,
byggingameistari, giftur Margréti
Jörundsdóttur. Jófriður, gift Birni
Baldurssyni, skrifstofustjóra. Ölöf,
gift-Haraldi Lýðssyni, heildsala.
Baldur, byggingameistari, giftur
Guðnýju Pálsdóttur. Steinar, iðn-
verkamaður, giftur Marin Jónsdóttur
og Kristján, húsgagnasmiður, giftur
Hrefnu Ingólfsdóttur.
Það var mikil gæfa fyrir Salome
Sveinsdóttur að skila þessum börnum
sinum albúnum til þess að leggja út i
lifsbaráttuna, svo sem hún gerði. En
mest var gæfa hennar þó fólgin i þvi,
hversu mikið manndóms og myndar-
fólk þau eru. 011 eru þau af þeirri gerö,
að vera þegar á unga aldri eftirsótt til
allrar vinnu og einnig eftirsóttir
félagar, sökum glaðlyndis, fyndni og
mannkosta. Enda hafa þau sýnt það i
lifinuhvaði þeim bjó. Hafa þau skipað
sitt starfssvið með mikilli trúfestu og
dugnaði og bera heimili þeirra þeim og
mökum þeirra góð vitni um myndar-
skap og snyrtimennsku.
Það orkar heldur ekki tvimælis hjá
þeim, sem kunnugir voru, að þrekvirki
það, er Salome vann á Sveinsstöðum
heföi verið henni sem öðrum ofraun, ef
dugnaður og samheldni barna hennar
hefði ekki notið við. Heima fyrir
mæddi mest á Sigurjóni, sem alla tið
var fyrir búskap móður sinnar meðan
hún bjó. Arið 1945 tók hann viö
búskapnum á Sveinsstöðum, enda var
hann þá giftur og var Salome þar til
ársins 1948, er hún fluttist til Reykja-
víkur. Attu yngstu börnin hennar
heimili hjá henni hér I borginni, eða
þar til þau stofnuðu sitt eigíð heimili.
Salome haföi jafnan sitt eigið heimiii
og sinnti margvisl. störfum fram
yfir siðustu áramót. Fram til þess
tima hafði hún góða heilsu, hélt vel
sjón, heyrn og útliti sinu. Þegar heilsu
hennar hrakaði i byrjun þessa árs
fluttist hún til yngsta sonar sins,
Kristjáns, og naut þar sérstakrar
umönnunuar hjá honum og konu hans,
til þess tima að sjúkrahúsvist var ekki
umflúin siðustu mánuðina.
Þegar Salome frá Sveinsstöðum var
áttræð, héldu börn hennar henni veg-
lega veizlu I einum af veizlusölum hér I
borg. Þar var mikið fjölmenni saman
komið, flestir afkomendur hennar,
sem voru þá orðnir hartnær 80. Nú
munu afkomendur hennar á lífi vera
komnir á 9. tuginn. I þessu afmæli
hennar voru öll hennar tengdabörn,
flestir bræður hennar og gamlir sveit-
ungar og vinir. Þessi kvöldstund
verður, og var okkur er hennar nutum,
ógleymanleg. Þar gekk Salome um
meðal ættingja og vina, teinrétt, létt á
fæti og gleöin ljómaði af fasi hennar og
tali. Hún naut þessarar kvöldstundar i
rikum mæli. Hún fékk að sjá árangur
sins erfiðis og hafði ástæðu til aö vera
stolt af.
Ef efnahagur manna er metinn á
hinn heföbundna hátt, i föstum og
lausum eignum, var Salome á Sveins-
stöðum ekki til efnamana talin.
Enginn gat þó séö fátækt á hennar
heimili, eða fann þar i veitingum eða á
annan hátt. Gestrisni hennar var
rómuð og þar bar margan gestinn að
garði. Þaö hafa heldur ekki fallið á
aðra þær greiðslur, sem Salome átti aö
greiða. Þær greiddi hún meö sinu
vinnuframlagi og barna sinna. Ef við
leiðum hugann að þeim sannindum,
sem felast i þessum orðum — „auðæfi
þjóðanna eru menn, en hvorki vörur né
gull” — þá verður okkur ljóst að sú
kona, sem lifði það aö vera formóöir
um 80 þegna þessa þjóðfél., ekki sizt
er haft er i huga, hversu góðir þegnar
þeir eru þjóð sinni, er til starfs eru
komnir, var auður, og skilaði þjóðinni
þeim verömætum, er henni mega að
mestu gagni koma. Þeim, sem eiga
svo mikið verk aö baki, sem Salome
Kristjánssdóttir átti, geta meö gleði
lagzt til hvildar eftir erfiöan en giftu-
drjúgan vinnudag. Salome var lögð til
hinztu hvildar þann. 11. ágúst við hliö
manns sins að Dagveröarnesi. Þegar
hún kom heim aftur i sveitina, þar sem
starfsdagur hennar var lengst af,
mættu henni sveitungar hennar og
vinir fjölmennir við útför hennar, svo
sem verið hafði einnig i Reykjavik, er
minningarathöfn fór fram um hana i
Fossvogskirk ju. Veðurguðirnir
skörtuðu sinu fegursta, svo að að
kvöldi þess dags mátti frá leiði hennar
sjá kvöldsólina gylla sléttan Breiöa-
fjörð, er hún lauk sinu dagsverki. Það
var hinzta kveðja byggöarlagsins til
Salome. Viö hjónin þökkum Salome
áratuga vináttu og tryggð og færum
börnum hennar og öörum nánustu
ættmönnum innilegar samúðar-
kveðjur.
Reykjavik, 14. ágúst 1973.
HalldórE. Sigurðsson.
íslendingaþættir