Íslendingaþættir Tímans - 30.08.1973, Blaðsíða 8

80 ára
Salvör Jörundardóttir
ljósmóðir
Þar sem drenghnokkinn stendur i
hlaðvarpanum berst árniðurinn til
hans austan yfir ásana. Iðgrænt túnið
fyrir fótum, en fjær flóinn, sem nú
hefur tekið á sig grænan lit sumarsins.
Fjærst glampar á voginn og hafið. Viö-
ur fjallahringurinn, fjólublár og blár i
fjarlægðinni. Akrafjalliö og Skarðs-
heiðin með Skarðshyrnu og Snók, en
utar Leirárkinnar og Hafnarfjall. En
brátt er árhljóð Leirár, þar sem hún
brýzt fram úr þrengslunum við Berg-
hyl og rennur niður eýrarnar, rofið af
öðru hljóöi, óþekktu á þessum slóöum.
Vörubill kemur i ljós. Hann silast upp
með Leirá eftir árfarveginum aö
mestu og nú hefir þetta furðuverk tek-
ið hug drengsins fanginn. Hann hvorki
heyrir né sér annað. En drengnum
fjögurra ára, sem dvelur þarna i sveit
hjá afa sinum og ömmu er einnig ann-
að tilhlökkunarefni i hug. Hann á von á
leiksystur. Jafnöldru sinni, sem kem-
ur til meö að eiga þarna framtiðar-
heimili, ásamt móður sinni Salvöru
Jörundardóttur, sem þennan vordag
árið 1928 flytzt að Vestri-Leirárgörö-
um og giftist nokkrum dögum siöar
Magnúsi Eggertssyni, næstelzta syni
hjónanna þar, Benónýju Jónsdóttur og
Eggerts Gislasonar.
Þannig stendur undirrituðum koma
Salvarar og Vilborgar dóttur hennar
að Leirárgörðum ljóst fyrir hugskots-
sjónum, þótt langur timi sé um liöinn.
Og þennan dag var lika lagöur grund-
völlur að langri vináttu.
Salvör er ættuð frá Birnhöfða i Innri-
Akraneshreppi, dóttir Sesseliu
Bjarnadóttur og Jörundar Hákonar-
sonar, útvegsbónda. Eins og titt var,
varð hún snemma að taka til hendi,
ekki sizt eftir að móðir hennar dó frá
börnunum ungum. Salvör þótti
snemma mikil fyrirmyndar stúlka.
Arið 1917 er hún i Reykholtsdal i Borg-
arfirði. Þá er þess fariö á leit við hana,
að hún fari til Reykjavikur til þess að
læra ljósmóðurfræði. Hún dvaldist i
Reykjavik 1918 og tók við ljósmóður-
starfi i Reykholtsdal áriö eftir. Hún
giftist ungum manni úr sveitinni,
Kristófer Guöbrandssyni frá Klepp-
járnsreykjum, en missti hann eftir
stutta sambúð. Þau höfðu eignast eina
dóttur, Vilborgu. Salvör var áfram i
Reykholtsdal eftir lát bónda sins.
Jafnframt ljósmóðurstarfinu var hún
hjúkrunarkona viö læknissetriö á
Kleppjárnsreykjum og það var einmitt
þar, sem leiðir þeirra Magnúsar Egg-
ertssonar og hennar lágu saman. Vor-
ið 1928 giftust þau Salvör og Magnús og
hún flutti að Vestri-Leirárgöröum i
Leirársveit, sem að framan greinir.
Nokkrum árum eftir komu sina i
Leirársveit tók hún við ljósmóður-
starfi i Leirársókn. Þau Magnús og
Salvör bjuggu i sambýli við Eggert og
Benónýju til ársins 1944, er þau keyptu
Melaleiti i Melasveit og fluttu þangað
með bú sitt og börn, Vilborgu og Jón
Kristófer.
En timinn liður, svo sem sjást má og
26. ágúst s.l. varð vinkona min Salvör
áttræð.
Margs er aö minnast frá gömlum
dögum i Leirárgörðum og allar eru
þær minningar bjartar og skemmti-
legar. Þótt þröngt væri á stundum i
eldhúsinu, þar sem eldaö var fyrir tvö
heimili hraut aldrei styggöaryröi milli
þeirra húsfreyjanna. Ljúfmennska og
fyrirmyndar umgengnisvenjur voru i
hávegum hafðar. Báðar húsfreyjurnar
gæddar þeirri ró, yfirvegun og heil-
steyptri skapgerð að samstarfið og
sambýlið varð báðum til ánægju.
Eftir að þau Salvör og Magnús fluttu
að Melaleiti stækkaði búið að sjálf-
sögðu. Sama snyrtimennskan úti og
inni hefur einkennt búskapinn alla tið
og að lita þangað heim er augnayndi.
Nú er Vilborg gift og húsfreyja i ná-
grenninu og Jón, sonur þeirra, kvænt-
ur. Sonardæturnar fjórar aö vaxa úr
grasi. Þau Jón og Kristjana hafa tekið
viö búskapnum að miklu leyti, en Sal-
vör og Magnús hafa enn fjárbúskap.
Enn búa þau i sambýli, nú viö son og
tengdadóttur og þar rikir sami góði
andiog i Vestri-Leirárgörðum forðum.
Svo vel þekki ég vinkonu mina Salvöru
Jörundardóttur, aö ég veit að litlar
þakkir myndi hún kunna mér fyrir að
ausa hana þvi lofi á prenti sem vert
væri. Þrátt fyrir það veröur ekki
framhjá þvi gengið, að hún er sakir
mannkosta ein merkasta kona, er ég
hefi kynnzt.
Eins og hver árstimi hefir sina sér-
stöku töfra, svo hefir einnig hvert
skeið i lifi manns sinn ákveöna þokka.
Veturinn, kaldur með snævi þakin fjöll
og bragandi noröurljós. Vorið, er ár og
lækir losna úr klakaböndum og jöröin
verður iðgræn móti hækkandi sól.
Sumariö með sól á sundum og töðuilm
i sveitum, og haustið, sem oft á tiðum
er fegursti timi ársins, er dýrlegir
haustlitir taka hug manns fanginn. I
heiðriku siðsumarstillunnar, þegar þvi
er likast sem öll náttúran hlusti og
hvergi sést ský á lofti verður manni
einnig ljóst að siðsumarið i lifi mann-
fólksins er lika hamingjutimi. Og þá
ósk á ég bezta Salvöru til handa á átt-
ræðisafmælinu, aö hún megi enn um
langa stund njóta þeirrar hamingju,
sem hún hefir svo vel til unnið.
Sveinn Sæmundsson.
8
islendingaþættir