NT - 08.03.1985, Side 11

Þessi rök eru því ekki haldbær.
Hins vegar gæti sú afstaða
verið dæmigerð fyrir karla að
óþarft sé að ráða aðstoðarfor-
stöðumann konu. Tillaga þessi
náði ekki fram að ganga.
Þurftafrek
skólaskrifstofa
Verður nú farið nokkrum
orðum um breytingu á yfir-
stjórn fræðslumála. Varðandi
breytinguna létu talsmenn
meirihlutans það skýrt koma
fram að hún hefði ekki kostnað
í för með sér fyrir borgina.
Borgarstjóri lét þau orð falla í
blaðaviðtali, að borgin hefði
greitt meira til fræðsluskrif-
stofunnar en henni bæri.
í umsögn meirihluta
fræðsluráðs frá 16. maí 1983
varðandi breytinguna kemur
þettá afar glöggt fram: „Sú
skipulagsbreyting sem kveður
á um aðskilnað fræðsluskrif-
stofu Reykjavíkurumdæmisog
skólaskrifstofu Reykjavíkur
mun ekki kalla á aukið starfs-
mannahald né innri skipu-
lagsbreytingu hvors þáttar.
Fræðsluskrifstofu Reykjavík-
ur. eins og hún starfar í dag,
verður að því er starfsmanna-
hald snertir, skipt niður á hinar
tvær nýju rekstrareiningar.
Breytingin hefur ekki í för
með sér kostnaðarauka fyrir
borgarsjóð, sem er auðvitað
höfuðatriðið.“ Skólaskrifstof-
an tók til starfa 1. júní á
síðasta ári og gerði nú í fyrsta
sinn fjárhagsáætlun. Hvað er
að tíra? Kom á daginn að
skrifstofukostnaður hækkar úr
4.592.982 kr. í 7.447.400 kr.
sem er 62% hækkun á milli
ára. Hvar eru loforð meirihlut-
ans? Á borgarstjórnarfundin-
um fengust engin svör við því
í hverju þessi mikla kostnaðar-
liækkun væri fólgin. Rétt er að
frani komi að fjárhagsáætlun
skólaskrifstofu fékk ekki form-
lega afgreiðslu í fræðsluráði,
heldur var lögð þar fram (ein-
ungis heildartölur) og síðan
vísað til borgarráðs. Tel ég slík
vinnubrögð í hæsta máta
furðuleg. Ein vélrituð síða frá
fræðslustjóra Reykjavíkur-
umdæmis fylgdi áætlun skóla-
skrifstofu merkt: „Framlag
Reykjavíkurborgar 1985 v/
Fræðsluskrifstofu Reykjavík-
urumdæmis." Þar var einn lið-
ur sem nefnist nemendafram-
lag að upphæð 1.227.656 kr.
Þetta framlag er ekki inni á
fjárhagsáætlun borgarinnar og
hefur færðslustjóri sent borg-
arstjóra bréf þar sem hún telur
að borginni beri að greiða
þetta framlag skv. lögum. Við
Guðrún Ágústsdóttir lögðum
fram fyrirspurn varðandi þetta
mál: „Hvers vegna er nem-
endaframlag að upphæð
1.227.656 kr. ekki inni á fjár-
hagsáætlun og með hvaða hætti
ætlar Reykjavíkurborg að inna
þessa greiðslu af hendi sem fer
til greiðslu á launum annarra
hafa möguleika á að halda
áfram að lifa og það á sínum
eigin forsendum. Endirinn er
ekki jafn klisjukenndur og hann
lítur út fyrir að vera í fljótu
bragði. Löggan sem hún fellur
fyrir heitir því táknræna nafni
Viðar. Hún áttar sig á því að ein
getur hún ekki bjargað heimin-
um en hönd í hönd eiga þau
kannski möguleika, hún og
Viðar.
Seinni bók Kirn Smage „Or-
igo“ korn út síðastliðið haust.
Origo er að einhverju leyti
heimildar skáldsaga. Sögustað-
inn kallar höfundurinn Myr en
það leynist engum sem svolítið
þekkja til að hér er á ferðinni
lýsing á lítilli eyju. Gossen Möre
og Romsdal (norðan við
Bergen). NATO hefur lengi
haft aðstöðu á eyjunni. og fyrir
skömmu var tekið að byggja
upp radarstöð þrátt fvrir harða
Föstudagur 8. mars 1985 11
starfsmanna en fræðslustjóra
svo og til greiðslu á öðrum
rekstrargjöldum." Engin svör
fengust á fundinum við þessari
fyrirspurn, og bíðum við
átekta.
Heimilisiðnaður og saga
Varðandi styrki til fræðslu-
mála gerðum við tvær breyt-
ingatillögur. Fyrst að Heimilis-
iðnaðarskólinn fengi 100 þús.
kr. í stað 30 þús. Skólinn sótti
um 170 þús. kr. sem eru hálf
laun skólastjóra. Þessi skóli
hefur algjöra sérstöðu að því
leyti að hann leggur metnað
sinn í að kynna og kenna
þjóðleg íslensk vinnubrögð á
sviði handmennta og varðveitir
með því verkmenntun geng-
inna kynslóða. Slíkt ber að
meta. Þessu fengu áhorfendur
að kynnast í sjónvarpinu í
þættinum Saga og samtíð þar
sem skólastjóri Handmennta-
skólans óf á gamlan vefstól. í
skólanum stunda um 500 nem-
endur nám og eru námskeið á
vetri 50-60 taisins.
Hin tillagan var um aukinn
styrk til Safns til sögu Reykja-
víkur. Sögufélagið bað um 335
þús. kr. en meirihlutinn gerði
tillögu um 35 þús. kr. Slík
upphæð er nánasarleg þegar
haft er í huga að hér er rit sem
snertir sérstaklega sögu
Reykjavíkur. Héreráferðinni
6. bindi í ritröð og heitir „Úr
sveit í borg. Búskapur í
Reykjavík 1870 til 1940" eftir
Þórunni Valdimarsdóttur
cand. mag. Við gerðum tillögu
um að styrkurinn yrði 80 þús.
kr., sem var fellt.
Vélfryst skautasvell
Vík ég þá að íþróttamálum.
Við gerðum tillögu um að
hafnar yrðu framkvæmdir við
1. áfanga vélfrysts skautasvells
á lóð sem lengi hefur verið
frátekin í Laugardal. Áætluð-
um við til þeirra framkvæmda
22 m. kr. en sambærileg upp-
hæð þyrfti að koma til á næsta
ári til að svellið yrði tilbúið.
Áætlunin miðar við gröft,
kjallara, undirstöðu og gólf,
en þegar liggur fyrir áætlun um
skautahöll, sem vinna má í
fjórum áföngum. Hér er um
löglegt svell, 40x60 fermetra
að stærð. Gerð vélfrysts
skautasvells hefur dregist úr
hömlu, og er ekki vansalaust
að slíkt svell skuli ekki finnast
í höfðuborginni á 200 ára af-
mæli hennar. Tíðarfar er hér
ákaflega rysjótt og þvi lítið á
náttúrulegu svelli að byggja,
þótt það hafi vissulega sinn
sjarma. Skautaíþróttin er
skemmtileg og fögur íþrótt
eins og sjónvarpsáhorfendur
fá iðulega að sjá á skerminum
þegar sýndur er listdans á
skautum. Það er orðið tíma-
bært að þjóðin læri þessa íþrótt
ekki síður en sund og svig.
Gjaldskrá sundstaða
hækkar
Við gerum nú eins og í fyrra
tillögu um að gjaldskrá sund-
staða standi undir 70% kostn-
aðar en ekki 80% eins og
meirihlutinn stefnir að. Þetta
þýðir að framlag borgarinnar
hækkar um 1.069.741 kr. til
viðbótar við þær 8.876.086 kr.
sem eru á fjárhagsáætlun.
Varðandi styrki til íþrótta-
mála gerðum við tvær breyt-
ingatillögur: að Frjálsíþrótta-
sambandi íslands yrði veittur
umbeðinn styrkur kr. 50 þús.
vegna Reykjavíkurleika í júní,
sem er brot af áætluðum kostn-
aði 200 þús. Varðandi beiðni
Skíðadeildar Víkings vegna
aðkomu að skíðaskála þá náði
hún fram að ganga í borgar-
ráði.
Höggmyndir liggja
undir skemmdum
Greinargerð nefndar sem
skipuð var haustið 1982 til að
vinna að tillögum um merk-
ingu höggmynda í eigu borgar-
innar, viðgerð og hreinsun á
þeim. í greinargerðinni kemur
fram að þrjár höggmyndir
liggja undir skemmdum og sjö
stöplar a.m.k. eru nær ónýtir
vegna alkalivirkni. Skv. fjár-
hagsáætlun á að bjarga einu
þessara verka, Stóði Ragnars
Kjartanssonar, sem er reyndar
brýnasta verkefið, en hin verk-
in eru Piltur og stúlka eftir
Ásmund Sveinsson og Hafmey
eftir Guðmund Einarsson.
Einnig bendir nefndin á ýmis
önnur brýn verkefni, svo sem
hreinsun og lokafrágang á
nokkrum verkanna, en alls eru
höggmyndir í borginni 73
talsins, sem er mikið safn. Við
borgarfulltrúar Framsóknar-
flokksins viljum hækka þessa
uphæð til að knýja á um að-
gerðir.
Listasafn og
leikhús.
Listasafn Sigurjóns Ólafs-
sonar var stofnað 1. des. sl.
Eigandi safnsins er ekkja lista-
mannsins og sótti um styrk að
upphæð 250 þús. kr. Skv. fjár-
hagsáætlun safnsins hyggst eig-
andi skrá listaverk fyrir 75 þús.
kr., áætlar leigu fyrir lista-
verkageymslu 120 þús. auk
skrifstofukostnaðar o.fl. Við
lögðum til að hið nýstofnaða
safn fengi 100 þús kr. í stað 0
til þess að skapa því einhverií
rekstrargrundvöll. Þetta var
fellt. Ennfremur gerðum við
tillögu um að styrkur til EGG-
leikhússins, yrði 100 þús. kr. í
staðO kr. Leikhúsið hefur svo
sannarlega sannað tilverurétt
sinn og er skemmst að minnast
sýningar leihússins í haust
„Skjaldbakan kemst þangað
líka“, eftir Árna Ibsen, sem
var aðstandendum öllum til
sóma. Af umsókninni mátti sjá
að leiksýningar EGG-leikhúss-
ins grundvallast á mikilli sjálf-
boðavinnu, en þrjú verk eru
fyrirhuguð og kostnaður við
hvert áætlað 150-300 þús. Þessi
tillga var felld.
andstöðu eyjarskeggja.
Áróðursaðferðir ráðamanna
koma íslenskum lesendum
kunnuglega fyrir sjónir. í fyrstu
var eingöngu talað um litlar
saklausar radarstöðvar sem
hefðu svo til ekkert hernaðar-
legt gildi. Þeim var fyrst og
fremst ætlað að fylgjast með
fiskiflota Norðmanna og innan-
landsflugi. íbúar eyjarinnar
voru vantrúaðir enda hræddir
um að hér væri að rísa upplagt
skotmark á stríðstímum. Smám
saman kenrur í ljós að hér er um
stórfellda hernaðarlega upp-
byggingu að ræða og eyjan er
orðin mikilvægur liður í vígbún-
aðarumsvifum NATO á
Norður-Atlantshafinu. Fólkið
situr eftir með sárt ennið. úrkula
vonar um að geta haft einhver
áhrif á-líf sijt og umhverfi. Inn
í þctta sögusvið er svo fléttað
spennandi atburðum þar sem
hin femíníska aðalpersóna úr
fyrstu bókinni lendir í miðri
atburðarás vígbúnaðakapp-
hlaups stórveldanna og baráttu
almennings gegn brjálæðislegri
hernaðarhyggju þeirra og undir-
lægjuhætti norskra stjórnvalda.
Áð mínu mati eru báðar bæk-
ur Kim Smage vel þess virði að
kynna sér þær. Hér er eitthvað
fyrir alla.bæði þá sem vilja lesa
góða spennusögu og þá sem til
tilbreytingar hefðu gaman af að
sjá meðvitaða kvenpersónu í
aðalhlutverki á sviði sem hingað
til hefur verið helgað körlum
eingöngu. Og bækurnar eru
ekki síst athyglisverðar fyrir þá
sem vilja skoða þær í kvenna-
pólitísku samhengi.
Þeim sem hafa áhuga á að
kynnast þessari frumlegu
norsku skáldkonu betur gefst
tækifæri til þess í Norræna hús-
inu á morgun^laugardag..
8. mars
Andrés P. Matthíasson 90 ára,
Haukadalur - Hrafnista, R.
í litlu vinalegu herbergi á
Hrafnistu í Reykjavík. situr
fámáll, grannholda, meðal hár
öldungur og rýnir í bók við
daufa skammdegisbirtuna.
Sjónin er aðeins farin að gefa
sig, en gleraugu notar hann
ekki, það er bara óþarfi. Þó
hann hafi átt nokkur, þá sá
hann fjandakornið ekkert betur
með þeim. Gigtarskömmin er
aftur á móti hlaupin í hann og
gerir honum lífið leitt, en tein-
réttur eins og ungur íþróttamað-
ur situr hann nú þarna í arm-
stólnum sínum undir gluggan-
um, milli náttborðsins og sjón-
varpsins, sem erfitt er að læra á.
Það er alveg sama hvernig hann
spilar á takkana, það vill bara
engin mynd koma á skjáinn.
Líklega væri best að gefa það
einhverjum svo það angri hann
ekki lengur. Annars má það svo
sem vera þarna.
Hann pírir augun svo þau
mynda mjó strik í grófri húð-
inni, sem áður fyrr mátti þola
marga salta gusuna, kalda og
heita. Koparbrúnt varð hörund-
ið á langri siglingu undir hvítum
seglum suður við miðbaug.
Þá var gaman að lifa, fikra sig
eins og loftfimleikamaður eftir
ránum, himinhátt yfir dekkinu.
fylgjast með flugfiskunum og
hákörlunum fyrir neðan sig í
löðrinu. Og þegar hann renndi
sér stystu leið úr efstu rám niður
á þiljur. Það lék enginn eftir
„íslendingnum" eins og hann
var kallaður um borð í „Sís“.
Hann leggur varlega frá sér
bókina á borðið. Rauður vasa-
klútur er borinn gætilega að
vitunum, dimmur hljómur berst
út í þögnina. Já - það er margs
að minnast frá þessum árum.
Hann hellir úr tóbaksbauknum
á handarbakið, mótar mjóan
hrygg úr brúnum kornunum.
Jóhannes bróðursonur hans
skráði víst þær minningar hérna
um árið.
Á örskotsstund er tóbaks-
hrúgan horfin í bæði nasaholin
á þessu myndarlega konganefi.
Maður hefur þó myndir af
skútunum hérna hjá sér, hann
lætur hálf opin augun líða yfir
myndaröðina á veggnum.
Haukur hennar Huldu systur
hans færði lionum þessar mynd-
ir einu sinni. Já - Haukur og
Dóra líta stundum inn til hans.
Bókin er aftur komin milli
sterklegra og sinaberra hand-
anna. Það var víst í gær sem þau
komu Sigrún systurdóttir og Sig-
urdór, aldeilis færandi hendi,
koma reyndar mánaðarlega
með vasapeningana hans. Já -
þau fylltu kæliskápinn, sem hún
Nóa frænka gaf honum, með
allrahanda krásum. Það er svo
gott að geta snarlað á næturnar
þegar hann verður andvaka.
Hann á góða að, ekki vantar
það, en sumir mættu nú láta sjá
sig oftar, blessaðir.
Látum okkur sjá, hvar var
hann kominn í bókinní?
Stór eyrun sýnast enn þá
stærri þar sem hann situr þarna
í daufri dagsbirtunni. Heyrninni
fór að hraka fyrir nokkrum
árum, en tæknin hefur bætt úr
því. Heyrnartækið setur hann
stundum á sig, svona þegar
nánir ættingar koma í heim-
sókn, það er óþarfi að vera með
það dagsdaglega í eyrunum,
engin er nú prýðin af svona
apparati.
Hárið sem farið er að þynnast
faldar nú hvítu eins og öldurót-
ið. Jafnvel ennþá finnur hann
fyrir ólgu í djúprauðu blóðinu,
sem vill þá lita á honum ásjón-
una í hvítri umgjörðinni. Já -
ljósa peysan. Líklega er hann
búinn að vera of lengi í rúllu-
kragapeysunni og sólbrúnu bux-
unum.
Inn kemur myndarleg kona
með brauð og kökur á diski,
kaffibrúsa. - Gjörðu svo vel
Andrés minn -, hún kyssir hann
létt á ennið. - Til hamingju með
afmælið -. Hann lítur á hana
fjarrænum augum þar sem hún
hverfur jafn hljóðlega út og hún
kom inn.
Já - það er gott að vera hér á
Hraínistu hjá honum Rafni og
mikið eru stúlkurnar góðar við
hann og maturinn maður, eins
og best verður á kosið. Hann
var nú vanur ýmsu á sjónum
þau sextíu ár sem hann stundaði
bæði róðra og siglingar. Já -
hann var misjöfnu vanur. Herða
skal stálið í eldi svo það bíti.
Þau voru stormsöm og erfið
árin þegar þau Kristjana bjuggu
saman, kreppuár, en mikið var
hún góð kona og heitt elskaði
hann hana Kristjönu.
Hvað var blessuð konan að
segja? Til hamingju með ... Er
áttundi mars í dag?
Hann rís hægt á fætur, gengur
að dagatalinu sem hangir yfir
rúminu hans. Hefur hann
gieymt að rífa af? Það ber ekki
á öðru. Honum verður litið á
myndina af þeim Kristjönu
saman, sem hangir við hliðina á
dagatalinu. Kæra Kristjana.
Hann snertir glerið. Þau voru
ekki mörg árin sem þau fengu
að njótast. Maðurinn með Ijá-
inn sá fyrir því.
8. mars, það er fæðingardag-
urinn hans í dag, maður hefði
nú einhvern tíma lyft glasi á
þessum degi, en það heyrir
fortíðinni til, svo er þetta orðið
svo dýrt. Bara að maður fengi
bjórinn..
Já - það var árið 1895, sem
hann kom íþennan heim, vestur
í Haukadal við Dýrafjörð var
það.
Hann tyllir sér aftur á stólinn.
Bókin, sem hann var að lesa,
hvílir á uppbúnu rúminu.
Hún mamma, hún Marsibil
Ólafsdóttir, hún var mikill
kvenskörungur, sterk kona,
eignaðist fimmtán börn, fjögur
létustu reyndar í æsku. Það
voru bara eðlileg afföll í þá
daga.
Rauði klúturinn er aftur kom-
inn á loft, nú er hávaðinn enn
mciri en áður. Hún Marsibil,
eða þá hann pabbi, sem var allt
í öllu í sveitinni. Faktor var
hann, útgerðarmaður, skólafröm-
uður, sat á þingi fyrir Vestfirð-
ingana. Kunni ein sjö eða tíu
tungumál. Hvernig liann talaði
við fransmennina í Haukadal.
Það var hrein unun á að hlýða.
Mörg er minningin frá
bcrnskudögunum fyrir vestan.
Hann fær sér aftur í nefið.
Níutíu ár, það er langur tími.
Er hann ekki elstur? Jú - hann
er elstur af sínum systkinum,
sem eftir lifa.
Það er orðið honum nokkuð
erfitt að muna aldursröðina á
þessum stóra hópi, já - mjög
svo erfitt, en ellefu komust þau
á legg.
En hann gleymir seint þeirri
stundu þegar ísaksen, gamli
skútuskipstjórinn kvaddi hann
forðum. ísaksen hafði stungið
að honum, svo lítið bar á,
fimmpunda seðli að gjöf, tók
óstyrkum höndum sínum um
hans, segjandi að hann hafi þær
sterkustu hendur sem Guð hafi
skapað. Klappaði svo á handar-
bök hans að skilnaði. Já -gamli
góði fsaksen.
Hann seilist í NT blaðið sem
liggur samanbrotið á borðinu.
Stúlkan hafði víst komið með
það áðan. Hann breiðir úr blað-
inu, flettir því og - já - 8. mars,
hér stendur það svart á hvítu,
það ber ekki á öðru.
Heill þér níræðum.
Frændi
Afmælis- og
minningargreinar
Þeim, sem óska birtingar á afmælis- og
eöaminningargreinum í blaöinu, erbent
á, að þær þurfa aö berast a.m.k. tveim
dögum fyrir birtingardag. Þær þurfa aö
vera vélritaðar.