Morgunblaðið - 21.09.2004, Page 14

ERLENT
14 ÞRIÐJUDAGUR 21. SEPTEMBER 2004 MORGUNBLAÐIÐ
UM 250 manns, hið minnsta, hafa
týnt lífi á Haítí af völdum flóða, sem
fellibylurinn Jeanne olli, að því tals-
maður Sameinuðu þjóðanna greindi
frá síðdegis í gær. Verst er ástandið
í borginni Gonaives um 110 kíló-
metra norður af höfuðborginni
Port-Au-Prince. Stormurinn fór yfir
Haítí og Dóminíska lýðveldið á
föstudag og laugardag með miklu
vatnsveðri.
Jeanne stefnir nú á haf út en ekki
er talið að stormurinn muni fara yfir
suðausturhluta Bandaríkjanna, sem
orðið hefur fyrir barðinu á þremur
fellibyljum að undanförnu. Búist er
við að óveðrið fari í suðurátt og síð-
an út á Atlantshaf. Óttast er að tala
látinna eigi eftir að hækka á Haítí.
Saddam niður-
brotinn maður
SADDAM Hussein, fyrrverandi
Íraksforseti, er niðurbrotinn maður
þar sem hann situr í fangaklefa og
bíður þess að
verða dreginn
fyrir dómstóla
ákærður um
glæpi gegn mann-
kyninu. Hann hef-
ur nú beðist
vægðar að því er
Iyad Allawi, for-
sætisráðherra
írösku bráða-
birgðastjórnarinnar, sagði í viðtali
sem birtist í gær við arabíska dag-
blaðið Al-Hayat í Lundúnum.
„Hann er ringlaður og þunglynd-
ur,“ sagði Allawi. „Hann kom skila-
boðum til mín þar sem hann baðst
vægðar. Hann sagði að fyrrverandi
ráðamenn í Írak hefðu haft al-
mannaheill að leiðarljósi, og ekki
ætlað sér að gera neinum mein.“
Viðskipta-
banni aflétt
GEORGE W. Bush Bandaríkja-
forseti aflétti í gær að mestu við-
skiptabanni gegn Líbýu. Er þessi að-
gerð liður í að verðlauna stjórnvöld í
Líbýu fyrir að leggja á hilluna
áform um framleiðslu gereyðing-
arvopna.
Búist er við því að ákvörðunin
verði til þess að meira en milljarður
Bandaríkjadala renni til fjölskyldna
fórnarlamba Pan Am-farþegaþot-
unnar sem sprakk yfir Lockerbie á
Skotlandi árið 1988. Tilræðið varð
270 manns að bana en talið er að líb-
ýskir leyniþjónustumenn hafi verið
að verki. Líbýustjórn hefur óbeint
viðurkennt aðild sína að tilræðinu.
Líbýa verður áfram á lista yfir
stuðningsríki hryðjuverkamanna og
eru því enn nokkrar hömlur á við-
skiptum við Líbýumenn.
Mijailovic á
geðsjúkrahús
MIJAILO Mijailovic, sem varð Önnu
Lindh, utanríkisráðherra Svíþjóðar,
að bana í fyrra, var um liðna helgi
fluttur úr fangelsi
á geðsjúkrahús,
að sögn tals-
manns Krono-
berg-fangelsisins
í Stokkhólmi.
Lars-Aake
Pettersson, for-
stjóri fangels-
isins, sagði að
komist hefði verið
að þeirri niðurstöðu að Mijailovic
gæti ekki fengið þá meðhöndlun í
fangelsinu sem hann þyrfti.
Mijailovic hefur setið í fangelsi
frá 24. september í fyrra. Hann
verður trúlega á réttargeðdeild þar
til hæstiréttur Svíþjóðar hefur
fjallað um mál hans í október. Mij-
ailovic var í héraðsdómi dæmdur í
lífstíðarfangelsi fyrir morð en áfrýj-
unardómstóll komst að þeirri nið-
urstöðu að hann skyldi vistaður á
réttargeðdeild.
Sænskir fjölmiðlar hafa sagt Mij-
ailovic í sjálfsmorðshugleiðingum.
Pettersson vildi ekki tjá sig um það.
Mijailo Mijailovic
Saddam Hússein
250 týna lífi
á Haítí
JOHN Kerry, frambjóðandi banda-
ríska Demókrataflokksins í forseta-
kosningunum vestra í nóvember,
veittist harkalega að George W.
Bush í ræðu er hann hélt í New York
í gær. Sagði hann Bush forseta hafa
sýnt „stórbrotinn dómgreindar-
skort“ í Íraksmálinu.
Kerry hefur ekki áður ráðist svo
harkalega að George W. Bush vegna
innrásarinnar í Írak. Sagði hann
Bush hafa með innrásinni kallað
fram „kreppu sem [ætti] sér fáar lík-
ar í sögunni“. Hættan væri sú að
Bandaríkjamenn stæðu frammi fyrir
stríði sem aldrei yrði lokið.
Kerry lýsti yfir því að innrásin í
Írak hefði verið mistök því sökum
hennar hefðu Bandaríkjamenn ekki
getað einbeitt sér að helsta óvini sín-
um sem væri Osama bin Laden og
hryðjuverkamenn. Bush hefði ekki
einungis gerst sekur um mistök
heldur hefði hann verið staðinn að
„stórbrotnum dómgreindarbresti“
og traust dómgreind væri það sem
Bandaríkjamenn teldu mikilvægast
er þeir veldu sér forseta.
Sagði Kerry að Bandaríkjamenn
þyrftu snimmhendis að breyta um
stefnu í Írak. Lagði hann einkum
áherslu á fernt. Bandaríkjamenn
þyrftu að leita til annarra þjóða eftir
hjálp í Írak. Bæta þyrfti þjálfun
íraskra öryggissveita. Í þriðja lagi
þyrfti að bæta kjör alþýðu manna í
Írak. Loks þyrfti að tryggja að kosn-
ingar gætu farið fram í landinu í
byrjun næsta árs eins og stefnt er að.
Bush forseti ávarpar allsherjar-
þing Sameinuðu þjóðanna í dag,
þriðjudag. Var ræða Kerrys flutt
með hliðsjón af því. Aðstoðarmenn
Bush sögðu að hann myndi svara
Kerry og vændu demókrata um upp-
gjöf gagnvart ógninni. Yfirlýsing
Kerrys þess efnis að hann myndi
kalla herliðið heim frá Írak yrði hann
kjörinn forseti væri til marks um
uppgjöf og fallin til þess eins að
stappa stálinu í fjendur Bandaríkja-
manna.
Sakar Bush forseta um „stór-
brotinn dómgreindarskort“
New York. AFP. AP.
DÝRALÆKNAR taka blóðsýni úr
órangútan í skemmtigarði í Bang-
kok vegna rannsóknar á ásökunum
um að 100 mannöpum hafi verið
smyglað til Taílands frá Indónesíu.
Vonast er til að hægt verði með
DNA-rannsóknum að skera úr um
hvort ásakanirnar eru réttar. Marg-
Reuters
Mannapasmygl rannsakað
ir af öpunum voru neyddir til að
taka þátt í hnefaleikaleikasýningum
í skemmtigarðinum en sýningunum
var hætt vegna gagnrýni dýravina.
BANDARÍSKA sjónvarpið CBS við-
urkenndi í gær að því hefðu orðið á
mistök með því að nota minnisblöð
þar sem því var m.a. haldið fram að
George W. Bush Bandaríkjaforseta
hefði verið vikið úr flugsveit þjóð-
varðliðsins í Texas á tímum Víet-
namstríðsins vegna þess að hann
hefði ekki staðist þær kröfur sem
gerðar voru.
CBS sagði að ekki væri hægt að
færa sönnur á að bandaríski undir-
ofurstinn Jerry Killian hefði skrifað
minnisblöðin árið 1972 eins og haldið
var fram í fréttaþættinum „60 mín-
útum“ 8. september.
„Við hefðum ekki átt að nota þau.
Það voru mistök og við hörmum
það,“ sagði í yfirlýsingu frá CBS.
Aðalfréttamaður CBS, Dan Rather,
sem flutti fréttina, baðst afsökunar á
mistökunum.
Er málið mikill álitshnekkir fyrir
CBS og Rather.
CBS við-
urkennir
mistök
New York. AFP, AP.
Dagblöð í Evrópu voru í gærá einu máli um að mikilfylgisaukning jaðarflokkaí kosningum í tveimur
sambandslöndum Þýskalands væri
mikið áfall fyrir hefðbundin stjórn-
málaöfl og Gerhard Schröder kansl-
ara. Var því og haldið fram að úrslitin
leiddu í ljós almenna og djúpstæða
óánægju vegna þeirra breytinga á
velferðarkerfinu sem Schröder reyn-
ir nú að þvinga fram í Þýskalandi.
Þýskir stjórnmálaskýrendur töldu á
hinn bóginn sumir hverjir að úrslitin
væru ekki það mikla áfall sem talið
var vofa yfir Schröder.
Stóru flokkarnir tveir í þýskum
stjórnmálum, Jafnaðarmannaflokk-
urinn (SPD) og Kristilegi demókrata-
flokkurinn (CDU) töpuðu báðir fylgi í
kosningunum í Brandenburg og Sax-
landi. Fylgi jaðarflokka á hægri
vængnum sem og fyrrum komm-
únista (PDS) jókst hins vegar veru-
lega.
„Hættulega róttæk stjórnmál“
Helstu dagblöð Evrópu fjölluðu í
gær um kosningarnar í Þýskalandi í
forystugreinum sínum. Spænska
dagblaðið El Pais sagði úrslitin sýna
að þýsk stjórnmál væru að gerast
„hættulega róttæk“ og vera til mark
um „djúpstæða óánægju“ vegna
„sameiningar Þýskalands“. Dag-
blaðið El Mundo, sem einnig er gefið
út á Spáni, sagði stóru flokkana hafa
beðið „auðmýkjandi ósigur“.
Í forustugrein austurríska dag-
blaðsins Die Presse sagði að hleypt
hefði verið af „síðasta viðvör-
unarskotinu fyrir Gerhard Schröd-
er“. Ítalska dagblaðið Corriere della
Sera tók í svipaðan streng og taldi
áhyggjuefni að í austurhluta Þýska-
lands hefðu kjósendur sýnilega snúið
baki við hefðbundnum stjórn-
málaflokkum. „Fjórtán árum eftir
sameiningu Þýskalands hefur verið
staðfest að mikill pólitískur óstöð-
ugleiki er ríkjandi í fyrrum Austur-
Þýskalandi,“ sagði í leiðara blaðsins.
Gríska dagblaðið Etnos sagði úr-
slitin „martröð Schröders“ og hið
belgíska Le Soir sagði „drauga fortíð-
arinnar“ hafa komist á kreik um
helgina í Þýskalandi.
Helsti andstæðingurinn
tapaði einnig
Þrátt fyrir mikla fylgisaukningu
flokka yst á hægri vængnum töldu
ýmsir stjórnmálaskýrendur í Þýska-
landi að úrslitin væru ekki það gríð-
arlega áfall fyrir Gerhard Schröder
sem margir höfðu spáð.
Nefnt var að helstu andstæðingar
kanslarans, kristilegir demókratar,
hefðu ekki náð að hagnast á fylgistapi
jafnaðarmanna. Bent var á að Jafn-
aðarmannaflokkurinn væri enn
stærsti flokkur Brandenburg sem
liggur umhverfis höfuðborgina, Berl-
ín. Flokkurinn fékk 31,9% atkvæða
og tapaði um sjö prósentum frá því í
kosningunum 1999. Þykir líklegt að
jafnaðarmenn gangi þar til stjórn-
arsamstarfs við kristilega demókrata
og Lýðræðislega sósíalistaflokkinn,
arftaka hins gamla kommúnista-
flokks Austur-Þýskalands.
Þýski þjóðarflokkurinn (DVU),
sem er jaðarflokkur á hægri vængn-
um, jók fylgi sitt í Brandenburg og
fék nú 6,1% atkvæða en hafði 5,3%.
Í Saxlandi fengu jafnaðarmenn
9,8% atkvæða en fengu 10.7% í síð-
ustu kosningunum. Bentu stjórn-
málaskýrendur á að þótt fylgi jafn-
aðarmanna hefði aldrei mælst minna
í Saxlandi væri líklegt að flokkurinn
settist í stjórn þar. Í Saxlandi hafði
Kristilegi demókrataflokkurinn
hreinan meirihluta en fékk nú 41,1%
atkvæða sem er 17% minna en í síð-
ustu kosningum. Flokkur nýnasista,
NPD, fékk 9,2% atkvæða í Saxlandi
en í síðustu kosningum árið 1999
reyndist fylgið aðeins 1,4%. Flokk-
urinn beindi einkum spjótum sínum
að Schröder og þeim breytingum á
þýska velferðarkerfinu, sem hann
reynir nú að knýja í gegn, en atvinnu-
leysi í Saxlandi er með því mesta sem
þekkist í Þýskalandi.
Ástæðulaust að örvænta
Dagblaðið Der Tagesspiegel, sem
er vinstrisinnað, sagði í forystugrein í
gær að fylgisaukning jaðarflokka
myndi vafalaust verða til þess að
skjóta mörgum skelk í bringu.
Ástæða væri til að hafa áhyggjur af
þessari þróun en menn skyldu ekki
örvænta. „Í Þýskalandi hafa öfga-
menn á hægri vængnum jafnan haft
nokkur sóknarfæri … En þeir hafa
ekki og munu ekki öðlast pólitísk
áhrif,“ sagði í grein blaðsins sem bar
yfirskriftina „Vísbendingar um um-
skipti“ og vísaði til stöðu stjórn-
arinnar og Schröders kanslara.
Sjálfur sagði kanslarinn í gær að
hann teldi úrslitin „góð“ og fráleitt
væri að tala um ósigur í þessu við-
fangi. „Ég tel [niðurstöðuna] gefa til-
efni til bjartsýni,“ bætti hann við.
Nokkrir aðrir leiðtogar Jafn-
aðarmannaflokksins tóku í sama
streng. Þýskir jafnaðarmenn hafa
tapað fylgi í sérhverjum kosningum í
sambandslöndunum frá því að stjórn
Schröders hélt naumlega velli í þing-
kosningunum 2002. Næstu kosningar
til þýska þingsins fara fram haustið
2006.
Dagblöð í Evrópu telja fylgisaukningu jað-
arflokka mikið áfall fyrir Gerhard Schröder
en í Þýskalandi telja sumir stjórnmála-
skýrendur að kanslarinn og flokkur hans
hafi sloppið nokkuð vel frá kosningum
í Saxlandi og Brandenburg.
Reuters
Gerhard Schröder, kanslari Þýska-
lands, flytur ræðu í Berlín í gær.
Áfall eða umskipti í Þýskalandi?