Morgunblaðið - 21.09.2004, Qupperneq 22

22 ÞRIÐJUDAGUR 21. SEPTEMBER 2004 MORGUNBLAÐIÐ
Hallgrímur B. Geirsson.
Styrmir Gunnarsson.
Framkvæmdastjóri:
Ritstjóri:
STOFNAÐ 1913
Útgefandi: Árvakur hf., Reykjavík.
Aðstoðarritstjórar:
Karl Blöndal, Ólafur Þ. Stephensen.
Fréttaritstjóri:
Björn Vignir Sigurpálsson.
KENNARAVERKFALL
Verkfall grunnskólakennarahófst í gær eftir að slitnaðiupp úr viðræðum á sunnu-
dagskvöld. Það nær til um fjögur
þúsund kennara og skólastjórnenda
og eru nú um 45 þúsund nemendur á
aldrinum sex til 16 ára án kennslu.
Ljóst er að mikið ber á milli í samn-
ingaviðræðum launanefndar sveitar-
félaga og Félags grunnskólakenn-
ara.
Deilan snýst vitanlega um kaup og
kjör og er vinnutími kennara lykilat-
riði. Eins og fram kom í fréttaskýr-
ingu í Morgunblaðinu á fimmtudag
er skýringin á því tvíþætt. Í síðustu
kjarasamningum voru gerðar breyt-
ingar á vinnutíma kennara, sem hafa
verið umdeildar og forustumenn
kennara telja að hafi ekki verið fram-
kvæmdar í samræmi við ákvæði
samninga. Samkvæmt breytingunum
fengu skólastjórar meira vald til að
stýra vinnu kennara og telja kenn-
arar að það hafi í reynd leitt til þess
að þeir hafi þurft að taka á sig meiri
vinnu. Hinn þátturinn er kennslu-
skyldan, sem kennarar vilja draga úr
með þeim rökum að sífellt sé verið að
krefjast þess að þeir taki að sér auk-
ið foreldrasamstarf og önnur verk,
sem þeir þurfi tíma til að sinna.
Á undanförnum árum hefur dregið
í sundur með grunnskólakennurum
og framhaldsskólakennurum í laun-
um. Eins og kom fram í Morgun-
blaðinu í gær voru meðalheildarlaun
kennara 212 þúsund krónur í lok árs
2001 og 253 þúsund krónur í lok árs
2003. Hækkuðu launin því um 20 af
hundraði. Á sama tíma hækkuðu
meðalheildarlaun framhaldsskóla-
kennara úr 221 þúsund krónum í 335
þúsund krónur, eða 50 af hundraði.
Síðustu samningar framhaldsskóla-
kennara voru gerðir eftir átta vikna
verkfall þeirra í lok ársins 2000.
Laun grunnskólakennara hafa
hækkað ívið meira en laun á almenn-
um markaði á sama tíma, en minna
en laun opinberra starfsmanna.
Segja má að grunnskólakennarar
hafi nokkuð til síns máls þegar horft
er til þess hve mikið hefur dregið í
sundur með þeim og framhaldsskóla-
kennurum upp á síðkastið.
Ógerningur er að segja til um það
hversu lengi þetta verkfall mun
standa, en það er hagur allra að það
leysist sem fyrst. Verkfallið nú er
það níunda, sem eitt eða fleiri félög
kennara standa að frá því að opin-
berir starfsmenn fengu verkfallsrétt
á áttunda áratugnum. Þetta er öðru
sinni, sem grunnskólakennarar
leggja niður vinnu frá því að sveit-
arfélögin öxluðu ábyrgð á grunnskól-
unum. Fyrra skiptið var í október
1997 og fóru grunnskólakennarar þá
í verkfall í einn dag.
Verkfall kennara getur haft marg-
vísleg áhrif, sérstaklega ef það
stendur lengi. Mikið hefur verið
fjallað um þá erfiðleika, sem verk-
fallið skapar í atvinnulífinu, bæði
fyrirtækjum og foreldrum, en mik-
ilvægast er að hafa börnin sjálf í
huga. Inga Dóra Sigfúsdóttir, doktor
í félagsfræði, segir í Morgunblaðinu í
gær að kennaraverkfall muni koma
verst niður á þeim börnum, sem
standi höllum fæti auk þess, sem það
auki almennt líkur á frávikshegðun
barna og andlegri vanlíðan.
Hlutverk kennarans verður seint
ofmetið. Mörgum er kennsla hug-
sjónastarf, en ljóst er að eftir því
sem betur er búið að kennurum eflist
stétt kennara nemendum til hags-
bóta. Þeir, sem nú sitja við samn-
ingaborðið, þekkja stöðuna. Samn-
ingamenn sveitarfélaganna hafa
einhverja hugmynd um hvað kenn-
arar eru tilbúnir að láta bjóða sér.
Samningamenn kennara vita hvað
sveitarfélögin þola. Samningamenn
beggja vegna borðsins geta nú lagt
upp í langt þreytistríð, en þeir vita
að það er þeirra að vinna af heilind-
um að því að finna leið til þess að
koma í veg fyrir að verkfallið dragist
á langinn.
VERÐSKULDAÐUR MEISTARATITILL
FH-ingar eru Íslandsmeistararkarla í knattspyrnu og er liðið
vel að titlinum komið. FH hefur
sýnt mest tilþrif íslenskra fé-
lagsliða í knattspyrnu í sumar.
Þetta á ekki aðeins við um Íslands-
mótið, heldur einnig bikarkeppnina
þar sem liðið keppir í undanúrslit-
um um helgina auk þess sem FH-
ingar hafa slegið tvö lið úr UEFA-
keppninni. FH tapaði aðeins einum
leik á tímabilinu. Sóknarleikur liðs-
ins hefur verið hvass og vörnin þétt
fyrir, enda skoraði aðeins eitt lið
fleiri mörk á Íslandsmótinu og ekk-
ert lið fékk jafnfá mörk á sig.
Allir leikmenn liðsins hafa leikið
vel, en rétt er þó að nefna sér-
staklega þátt fyrirliðans, Heimis
Guðjónssonar, eins öflugasta mið-
vallarleikmanns landsins, sem hef-
ur leikið knattspyrnu í efstu deild í
19 ár með fjórum liðum og hampar
nú loks helstu viðurkenningu ís-
lenskrar knattspyrnu.
Þetta er fyrsti Íslandsmeistara-
titillinn í 75 ára sögu FH, en liðið
hefur leikið í efstu deild frá árinu
1975. Á þeim tíma hefur liðið leikið
undir stjórn 19 þjálfara. Þessi titill
er því langþráður í Hafnarfirði og
var að vonum fagnað vel. Einn FH-
ingur, sem átti stóran þátt í að
tryggja árangur liðsins í sumar,
var þó ekki viðstaddur. Þórir Jóns-
son, fyrrverandi formaður knatt-
spyrnudeildar FH, leikmaður og
þjálfari, lést í bílslysi í maí og fór
vel á því að honum var tileinkaður
titillinn.
Blaðamaður Morgunblaðsins
komst svo að orði þegar hann lýsti
andrúmsloftinu á Akureyri þar sem
FH-ingar tryggðu sér titilinn í síð-
ustu umferð mótsins á sunnudag:
„FH-ingar réðu sér vart fyrir kæti
og kveiktu á blysum og stemningin
var eins og á Ítalíu eða Spáni. Síð-
an var sungið og hrópað og allt ætl-
aði um koll að keyra þegar Heimir
Guðjónsson fyrirliði lyfti bikarn-
um.“ Það er rétt að óska Hafnfirð-
inginn til hamingju með Íslands-
meistaratitilinn.
S
ýningin er sú yfirgrips-
mesta sem haldin hefur ver-
ið á verkum Louisu
Matthíasdóttur til þessa.
Þar gefur að líta 100 olíu-
málverk, vatnslita,- og past-
elmyndir og teikningar sem
spanna 60 ára feril lista-
mannsins.
Verkin hafa verið fengin að láni frá söfn-
um og úr einkaeign í Bandaríkjunum og á
Íslandi auk þess að vera í eign fjölskyldu
Louisu og hafa sum þeirra verka aldrei ver-
ið sýnd áður.
Sýningunni er fylgt úr hlaði með sýning-
arskrá þar sem er að finna greinar eftir list-
fræðingana Nicholas Fox Weber, forstöðu-
mann Joseph og Anni Albers-stofnunar-
innar, og Pétrúnu Pétursdóttur, forstöðu-
mann Hafnarborgar, auk þess sem Temma
Bell, dóttir Louisu, skrifar minningar um
móður sína.
Í grein sinni „Heimsborgari í litlum
heimi“, bendir Pétrún á sjálfstæði Louisu í
nálgun sinni við málverkið og hversu heild-
stætt höfundarverk hennar sé.
Hún hafi t.d. ekki aðhyllst annaðhvort
abstraklist eða raunsæisstíl eins og margir
félagar hennar og vinir í New York heldur
þvert á móti náð að sameina hvort tveggja í
persónulegri sýn sem hún hafi sinnt af ein-
beitni og trúfestu frá því snemma á ferli sín-
um.
Lýsa hlýju og
einlægri lífsgleði
Fox Weber segir verk Louisu byggjast á
hefð franska málverksins og listamanna eins
og Cézanne og Matisse og þó að gjarnan séu
dregin fram svokölluð norræn stíleinkenni í
verkum hennar, þögull og kaldur einfald-
leiki, og litanotkun sem einkennist af kröft-
ugum andstæðum skærra litra og skarps
samspils ljóss og skugga, þá þyki honum
þvert á móti verk listamannsins lýsa hlýju
og einlægri lífsgleði.
Það er afar persónulegur bragur á sýning-
unni því Louisa sótti myndefnið í sitt nán-
asta umhverfi, eins og sjá má af fjölda mál-
verka þar sem Temma situr fyrir hjá móður
sinni á ýmsum aldursskeiðum. Sjálfsmyndir
Louisu eru einnig nokkrar og það er í tveim-
ur þeirra, frá 1966 og 1999, sem þróun í
verkum Louisu kemur hvað skýrast fram.
Þar má glöggt sjá þróun í átt til meiri ein-
faldleika, hvernig myndflöturinn verður
hreinni, formræn uppbygging skarpari og
teikning minni, auk þess sem andstæður
dökkra og ljósra lita verða meiri.
Reynt að sýna helstu
einkenni á ferlinum
Norræna húsið vann að sýningunni í nánu
samstarfi við Temmu Bell auk Úllu I. Kjar-
val sem er elst fjögurra dætra Temmu.
Temma segir að vissulega hafi þeim verið
van
ver
ver
jaf
ára
dre
teik
inu
Lo
hön
síð
E
Tem
van
gar
hlý
líti
sé
á r
auð
útr
þar
efn
hen
lag
má
V
min
for
hen
en
svo
haf
næ
úru
Að
ýkj
„Temma sitjandi í sófa“, frá 1966. Olía á striga.
Málað
af ást
Yfirlitssýning á verkum Louisu Matthíasdóttur verður opnu
í New York. Móttaka vegna opnunar sýningarinnar verður h
mánudag, 27. september, að viðstöddum Geir H. Haarde fjár
Stefánsdóttir segir frá sýningu sem spannar 60 ára feril afka
bjó stærstan hluta ævi sinnar í NewYork þó að Ísland hafi al
„Sjálfsmynd með rauðan skýluklút“, frá ca.
1990. Pastelteikning á pappír. Eitt verka
Louisu sem ekki hefur verið sýnt áður.
„Reykjavíkurhöfn“, frá 1991. Olía á striga.
hul