Morgunblaðið - 21.09.2004, Blaðsíða 24

MINNINGAR
24 ÞRIÐJUDAGUR 21. SEPTEMBER 2004 MORGUNBLAÐIÐ
Þ
egar ég las á dög-
unum ummæli Val-
gerðar Sverrisdóttur
um að „batnandi
mönnum“ væri „best
að lifa“ varð ég ofboðslega reið-
ur. Ég túlkaði ummælin sem svo
að fólk sem ekki vildi stóriðju,
álver og virkjanir út um allar
trissur væri vont, heimskt eða
sjúkt fólk, enda örugglega það
sem blessunin átti við. Ég er
ekki frá því að ég sé svolítið sloj
af einhvers konar þrálátri pest
náttúruástar. Ég skrifaði viðhorf
í blindri reiði þar sem ég bölsót-
aðist í réttlátri kaldhæðni út í
Valgerði og allar hennar rang-
hugmyndir. Sérstaklega var ég
reiður út í þá fölsku og hræsnis-
fullu „gjöf“ sem stækkun Skafta-
fellsþjóðgarðs er. Ég gæti eins
gefið ættingjum mínum tómar
kókómjólk-
urfernur í
jólagjöf og
kallað þær
gjafir, svo
mikið gildi
hefur sú
„friðun“ sem felst í stækkuninni.
Sem betur fer tafðist birting
Viðhorfsins og vitur og góður
maður benti mér á að sjaldan
væri gott að skrifa í uppnámi.
Svo rann af mér mesta reiðin og
ég fylltist meiri vorkunn og sam-
úð en nokkru öðru. Og ég ákvað
að halda mig við skrif um hið
mannlega, en þó ekki svo óskylt
efninu. Í anda fyrri skrifa minna
ákvað ég að virkja breyskleik-
ann, virkja afurð reiði minnar og
halda áfram skrifum um fólk og
hið mannlega.
Náttúruverndarsinnar eru oft
skrýtið fólk, sérstaklega þeir
sem láta til sín taka. Þetta má í
raun segja um flesta svonefnda
„aktívista“ eða „atvinnumótmæl-
endur“, eins og sumir hafa kosið
að kalla þá, fólk sem tekur virk-
an þátt í heitum málefnum og
lætur sig þau varða. Við eigum
það til að koma undarlega fyrir,
virðast sundurleitur hópur
íklæddur undarlegum fötum,
fæst okkar í jakkafötum og enn
færri samsamast viðteknum
gildum og venjum samfélagsins,
því við höfum ólíkt gildismat.
Það er vegna þessa ólíka gild-
ismats sem við höfum hátt og
tökum upp á ýmiss konar mót-
mælum. Þeir sem eru nær venj-
unni í sínu gildismati eru
kannski bara svekktir út af stór-
iðjuáformunum, en ekki nógu
svekktir til að rjúka út á göt-
urnar. Það er þetta ólíka gild-
ismat sem knýr áfram sam-
félagsbreytingar.
Einu sinni þótti þrælahald
sjálfsagt og fólk sem barðist
gegn því þótti í besta falli furðu-
legt. Þá þótti hugmyndin um
kosningarétt kvenna hræðileg og
Súffragetturnar voru taldar hin-
ar mestu skessur. Réttindabar-
átta homma og lesbía var líka
lengi vel málefni „sérstaks
fólks“. Umhverfishreyfingin er í
raun á svipuðum stað í dag. Við
erum dálitlir sérvitringar, fólk
sem hefur aðra lífsreynslu en
margt fram að færa. Við erum
kannski ekki „venjuleg“, en við
erum „eðlileg“. Við fylgjum okk-
ar eðli, okkar skynjun og tilfinn-
ingum, þó við séum ekki eins og
fólk er flest. Við erum gædd
heilbrigðri skynsemi, en við
byggjum hana bara á öðruvísi
reynslu.
Það er erfitt að vera öðruvísi,
að vera ekki venjulegur. Þegar
sjónvarpið sýnir frá mótmælum
náttúruverndarsinna, friðarsinna
eða annarra „atvinnumótmæl-
enda“ og tekur viðtal við þá, er
það fyrsta sem fólk hugsar
gjarnan: „En hvað þetta er
skrýtin manneskja!“ Og einhvers
staðar í hyldýpi heilans lokar
einhver heilastöð á þann mögu-
leika að nokkuð sem þessi
óvenjulega manneskja segir geti
verið skynsamlegt, því hún er
svo furðuleg. Og eins og allir
vita getur enginn óvenjulegur
maður verið skynsamur. Hins
vegar gæti snyrtilegur karl-
maður í jakkafötum sagt að jörð-
in væri flöt og sjónvarpsáhorf-
endur myndu hreinlega þurfa að
hugsa sig tvisvar um áður en
þeir ályktuðu að hann hlyti að
hafa verið að grínast, þessi
snyrtilegi venjulegi maður.
Fólk sem er ekki venjulegt er
þannig gjarnan sett í nokkuð
ójafna stöðu.
Allir hafa fordóma, bæði með-
vitaða og ómeðvitaða og for-
dómar beinast gegn því sem er
framandi. Fólk sem berst fyrir
málstað, fólk með stórar og ríkar
hugsjónir um náttúruvernd,
mannréttindi eða friðarstarf,
setur veraldleg gæði gjarnan
aftar í röðina. Þetta fólk verður
fyrir vikið gjarnan talið skrýtið í
samfélagi sem snýst um bíla,
hús, peninga og flott líf. For-
gangsröðunin er önnur og þar af
leiðandi er fólkið tortryggilegt.
Það lítur öðruvísi út, við þekkj-
um það á götu sem ofvita eða
„tilfinningaverur“, „lopapeysu-
hippa“ og „listaspírur úr 101“,
jafnvel „MH-inga“. En þetta er
eðlilegt fólk með eðlilegar þarfir
og tilfinningar, ríka réttlæt-
iskennd og skynsemi. Þetta fólk
eyðir bara gjarnan tíma sínum í
annað en að leita að flottustu
fötunum, eltast við peninga og
læra að tala mál nútímamanns-
ins.
Ykkur að segja vildi ég mun
frekar vera eðlilegur en venju-
legur. Þegar mér berast fréttir
af breskum þingmönnum sem
finnast bráðkvaddir með epli í
munninum íklæddir einhvers
konar leðurdulum eða grísabún-
ingi er það fyrsta sem ég hugsa
„Jæja, var nú enn einn „íhalds-
normallinn“ að springa?“ Fólk
sem rembist við að vera venju-
legt og afneitar því algjörlega
sem eðlið býður því, frestar ein-
ungis hinu óhjákvæmilega, að
eðlið springi út í allri sinni mekt.
En eins og eðlið er fagurt ef því
er hleypt út jafnt og þétt getur
það orðið algjör gröftur og við-
bjóður ef menn halda því inni
þangað til það springur.
Það að vera eðlilegur er
mannleg nauðsyn, að segja það
sem manni finnst, leyfa sér að
upplifa og dreyma og hrópa út í
loftið, hlæja hátt (eða lágt, ef
manni býður svo við að horfa) og
lifa lífinu lifandi. Það að vera
venjulegur er hins vegar sam-
félagsleg ánauð, að kreista fram
tilveru sína inni í fyrirfram
sniðnu formi. Sýnum óvenjulegu
fólki umburðarlyndi og skilning
og tökum mark á því.
Eðlilegur eða
venjulegur
„Og einhvers staðar í hyldýpi heilans
lokar einhver heilastöð á þann mögu-
leika að nokkuð sem þessi óvenjulega
manneskja segir geti verið skynsamlegt,
því hún er svo furðuleg.“
VIÐHORF
Eftir Svavar Knút
Kristinsson
svavar@mbl.is
✝ Guðbjörn SigfúsKristleifsson fædd-
ist í Reykjavík 17. jan-
úar 1960. Hann andað-
ist á gjörgæsludeild
Landspítalans í Foss-
vogi föstudaginn 10.
september síðastlið-
inn. Foreldrar hans
eru Kristleifur Guð-
björnsson, húsgagna-
bólstrari og fyrrver-
andi lögreglumaður, f.
14. ágúst 1938, og
Margrét Ólafsdóttir
húsmóðir, f. 20. apríl
1941, búsett í Mos-
fellsbæ. Guðbjörn var elstur fjög-
urra systkina, hin eru: 1) Gunnar
Ólafur, f. 1. nóvember 1965, kvænt-
ur Þrúði Finnbogadóttur, f. 25.
febrúar 1965. Þau eiga tvö börn og
búa í Mosfellsbæ. 2) Unnur Sigur-
rún, f. 20. janúar 1967, gift Arnari
Ingólfssyni, f. 28. maí 1971. Þau
eiga tvö börn og eru
búsett í Reykjavík. 3)
Hanna Margrét, f. 12.
apríl 1972, búsett í
foreldrahúsum.
Guðbjörn kvæntist
9. mars 1988 Ósk
Reykdal Árnadóttur,
f. 17. nóvember 1964.
Þau eiga þrjú börn,
Tinnu, f. 3. maí 1990,
Davíð Árna, f. 2. októ-
ber 1991 og Alex, f.
14. janúar 1993. Fyrir
átti Guðbjörn soninn
Kristleif Trausta, f. 6.
október 1980, með
Guðlaugu Georgsdóttur.
Guðbjörn starfaði allan sinn
starfsaldur sem sjómaður, lengst
af á Grandatogaranum Ásbirni
RE-50.
Útför Guðbjörns fer fram frá
Fella- og Hólakirkju í dag og hefst
athöfnin klukkan 13.30.
Sonur minn er dáinn, það vita ekki
aðrir en þeir sem reynt hafa hversu
sárt það er að missa afkvæmið sitt í
blóma lífsins. Minningarnar þyrlast
upp hver af annarri.
Guðbjörn fæddist í heimahúsi hjá
afa sínum og ömmu, foreldrum móður
sinnar, að Kirkjuteig 16 í Reykjavík,
en það var þá þegar sjaldgæft orðið
þótt það hafi tíðkast fyrr á árum.
Hann var góður og þægur drengur,
þrjóskur nokkuð en tápmikill og
hraustur. Fyrsta minning um tilsvar
frá honum var kvöld eitt á miðsumri
þegar strákur var þriggja ára og var í
bílaleik í sandkassa á Kirkjuteignum,
þá kemur maður nokkur og segir við
strák: „Hann pabbi þinn var að vinna
á vellinum.“ Hann leit ekki upp frá
leik sínum en svaraði: „Hann pabbi
minn vinnur alltaf.“ Þetta var á þeim
árum sem ég var ennþá að sprikla í
íþróttum. Guðbjörn hafði aldrei neinn
sérlegan áhuga á íþróttum. Skotveið-
ar voru hans líf og yndi og það var
ekki nema í verstu veðrum sem veiði-
túr var sleppt í fríum á veiðitíma. Ég
var einnig mjög áhugasamur um slík-
ar veiðar og með Guðbjörn fór ég á
fjall í fyrsta sinn þegar hann var 9 ára,
þetta var 3. sept. 1969. Strákur var
hinn sperrtasti og gaf sig hvergi á
göngunni. Strax í fjallabrúnunum
féllu þrjár gæsir sem hann vildi svo
bera áfram í fjallinu. Þetta var full-
mikill burður fyrir strák, en hann
neitaði að sleppa einni og lengi vel bar
hann eina og þegar ég spurði hann
með skömmu millibili hvort hann væri
ekki orðinn þreyttur var svarið nei.
Eitthvað heyrði ég kvakað um það að
verið væri að ofgera drengnum og
villimennska að fara með hann til að
drepa fugla, en veiðieðlið var ráðandi
hjá honum til hinstu stundar. Guð-
björn var mikil skytta og féll nánast
allt sem hann beindi byssu að. Hann
var mjög útsjónarsamur veiðimaður
og fengsæll. Veiðiferðir okkar saman
ásamt bróður hans, Gunnari, voru
nánast óteljandi og alltaf skemmtileg-
ar hvort sem ekkert fékkst eða eitt-
hvað, því útivistin í berjalöndum og að
njóta náttúrunnar var okkur sameig-
inleg nautn.
Skólaganga var ekki löng, hann
kláraði sitt skyldunám og þrátt fyrir
að það gengi ágætlega þá var honum
erfitt að vera í skólastofu þegar vor-
aði, hann vildi þá vera úti við störf.
Guðbjörn hóf störf hjá Granda í upp-
skipunargengi 17 ára, síðan fór hann
á sjóinn um tuttugu ára aldurinn. Var
síðan á sjó, lengst af á togaranum Ás-
birni RE-50 til dauðadags. Nánast
alltaf þegar hann kom í land kastaði
hann kveðju á gamla settið, kom þá
gjarnan með fisksporð í soðið, sér-
staklega þegar um var að ræða ein-
hvern óvanalegan fisk, því sá gamli
vildi prófa sem flest. Í upphafi bú-
skapar okkar foreldra Guðbjörns, var
það vorboði að fá rauðmaga í soðið,
gjarnan sóttur til karlanna á Ægissíð-
unni. Síðustu áratugina varð þessi
vorboði dálítið snemma á ferðinni því
Guðbjörn kom færandi hendi með
rauðmaga í janúar.
Guðbjörn var meðalmaður á hæð,
þrekvaxinn og sterkur. Hann var ber-
serkur til vinnu og hugurinn var
ódrepandi á veiðum. Það verða þung
spor fyrir mig og Gunnar bróður hans
að hafa hann ekki með í ferðir næstu
haust. Far í friði sonur.
Kristleifur Guðbjörnsson.
Þriðjudaginn 7. sept fór ég með þér
í bíltúr að leita að gæsum, ekki datt
mér í hug að það yrði okkar síðasti bíl-
túr saman. Því síðar þann dag fékkstu
blóðtappa við heila, sem varð þess
valdandi að þú kvaddir þetta jarðlíf
10. sept.
Maður er aldrei sáttur þegar menn
á besta aldri, og fílhraustir þar að
auki, eru teknir frá manni en þá er
bara að ylja sér við allar góðu minn-
ingarnar og þær eru margar. Ég man
vel þegar við fórum með pabba á veið-
ar í Þjórsárdal, ég 6 ára og þú 11 ára
og pabbi skaut 5 helsingja og einn
kom hlaupandi á móti okkur særður
og þú skutlaðir þér á hann eins og
toppmarkmaður í knattspyrnu. Þú
varst veiðimaður góður og skytta
mikil og þú kenndir mér margt.
Íþróttaiðkun átti nú ekki mikið upp
á pallborðið hjá þér en þú fylgdist nú
með boltanum, en ég man eitt skiptið
þegar ég skráði þig til móts í frjálsum
í fjórum greinum í Mosfellssveit að þú
varst nú ekki kátur með litla bró en
lést þig hafa það að mæta og vannst
allar fjórar greinarnar sem þú keppt-
ir í og skammaðir mig fyrir að hafa
ekki skráð þig í fleiri greinar.
Alltaf yljuðu símtölin frá þér þegar
þú hringdir af sjónum til að láta vita
að þú værir væntanlegur í land og
hvar væri helst að bera niður til að ná
í gæs.
Kæri bróðir, ég og gamli maðurinn
hann pabbi, eigum eftir að sakna þín
sárt þegar við höldum til veiða, en ég
veit að þú munt fylgjast með okkur og
leiðbeina okkur svo að við fáum að
minnsta kosti eina gæs.
Hvíl í friði, kæri bróðir.
Gunnar Ólafur Kristleifsson.
Síminn hringir, það er mamma.
Guðbjörn er á leiðinni upp á spítala.
Ég fór og hitti hann. Komið hafði í ljós
að hann væri með blóðtappa í höfðinu.
Eftir að hafa talað við hann fór ég svo
heim og taldi að um nokkurra vikna
endurhæfingu væri að ræða. En svo
reyndist ekki vera þar sem hann var
allur þrem dögum síðar. Eftir situr
maður gjörsamlega dofinn, maður
skilur þetta ekki. Maður á besta aldri
hrifinn burt frá fjórum börnum, eig-
inkonu, foreldrum, systkinum og vin-
um.
Guðbjörn var elstur af okkur systk-
inum svo minningarnar eru margar.
Gæsaveiði var í miklu uppáhaldi svo
margar eru þær veiðisögurnar sem
ég heyri. Gott er til þess að vita að
daginn sem hann veiktist var hann að
koma úr veiðiferð ásamt Gunna bróð-
ir okkar og hafði þetta verið hin ágæt-
asta ferð. Guðbjörn var búinn að vera
á sjó í meira en 20 ár og þegar vont
var veður var maður alltaf með hug-
ann hjá honum og verður það sjálf-
sagt áfram því mér finnst eins og
hann sé úti á sjó og komi fljótlega í
land aftur.
Hvíl í friði, elsku bróðir.
Þín systir
Unnur.
Minn ástkæri bróðir er farinn,
langt fyrir aldur fram. Þegar ég
heyrði að Guðbjörn væri farinn kom
fram í huga mér síðasta skiptið sem
ég hitti hann. Það var að morgni
þriðjudagsins 7. september. Ég var
að horfa á sjónvarpið þegar hann
kemur sposkur á svip til mín, ýtir á
öxlina á mér eins og hann gerði oft og
spyr „manstu orðið“, ég svara mjög
stuttaralega „nei“ og hann fer hlæj-
andi út. Hann var á leið í gæsatúr með
Gunnari bróður okkar. Gæsaveiðar
voru hans áhugamál og alltaf þegar
fór að hausta fór hann að ókyrrast,
vildi þá komast til fjalla. Þetta orð
sem hann var að tala um sagði hann í
einu af okkar mörgu samtölum þegar
ég var að skutla honum á sjóinn eins
og ég kallaði það. Ég ætlaði svo að
muna eina ákveðna setningu sem
hann sagði í síðasta skutlinu, til að
segja vinum mínum. Það voru mörg
samtölin sem fóru ekki lengra en bíll-
inn minn þá talaði hann oft sitt eigið
tungumál, orð sem ég hafði aldrei
heyrt og hann hafði gaman af að sjá
svipinn þegar ég sagði, ha hvað mein-
ar þú? Alveg frá því ég man eftir mér
hafði hann verið á sjó og var mjög
stoltur af skipinu sínu Ásbirni RE-50.
Sagði stundum í gríni að það hefði góð
áhrif að láta mig keyra sig, þá veiddu
þeir vel. Ég fór með honum á nokkur
sjómannaböll og man sérstaklega eft-
ir einu skipti. Ég sat á milli Guðbjörns
og eins skipsfélaga hans sem var jafn
sterklega vaxinn og Guðbjörn, ég
man mér fannst ég lítið peð á milli
þessara manna og það þurfti lagni til
að geta borðað því þétt var setið. Oft
talaði hann um börnin sín og hvað þau
höfðu fyrir stafni, hann var svo mikill
barnakall og stoltur af þeim og fannst
þau vaxa alltof hratt. Ég hélt tveimur
börnum þeirra undir skírn sem voru
ógleymanlegar stundir. Ég mun alltaf
muna eftir brosinu hans stóra bróður.
Far þú í friði,
friður Guðs þig blessi,
hafðu þökk fyrir allt og allt.
Gekkst þú með Guði,
Guð þér nú fylgi,
hans dýrðarhnoss þú hljóta skalt.
(V. Briem.)
Hvíl í friði, kæri bróðir.
Hanna Margrét Kristleifsdóttir.
Við kveðjum þig, kæri mágur og
frændi, og þökkum þér þær stundir
sem við áttum saman.
Ég fel í forsjá þína,
Guð faðir, sálu mína,
því nú er komin nótt.
Um ljósið lát mig dreyma
og ljúfa engla geyma
öll börnin þín, svo blundi rótt.
(Matthías Jochumsson.)
Hinsta kveðja
Þrúður, Helga Rún
og Finnbogi Þór.
Þegar ég frétti að Guðbjörn vinur
minn væri látinn féll ég alveg saman,
mér var hugsað til fjölskyldu hans,
eiginkonu og barna. Þvílíkt áfall það
er fyrir börnin á unga aldri að missa
föður sinn, maður í blóma lífsins, að-
eins 44 að aldri, það er erfitt að sætta
sig við það. Við vorum búnir að vera
saman til sjós yfir 20 ár á sama skip-
inu, það er langur tími og verður erfitt
að sætta sig við að Guðbjörn vanti í
hópinn. Guðbjörn var vinur vina
sinna, greiðvikinn, einn af þessum
sem kunnu ekki að segja nei. Við frá-
fall hans vakna minningar þar sem við
brölluðum mikið saman í gegnum tíð-
ina, minningarnar mun ég geyma.
Jæja vinur, nú ert þú farinn í þína
hinstu för, sem bar of skjótt að. Vinur,
þín verður sárt saknað og kærar
þakkir fyrir þær stundir sem við átt-
um saman. Fjölskyldu og vinum votta
ég mína dýpstu samúð.
Guðni Már Óskarsson.
GUÐBJÖRN SIGFÚS
KRISTLEIFSSON
 Fleiri minningargreinar um
Guðbjörn Sigfús Kristleifsson bíða
birtingar og munu birtast í blaðinu
næstu daga. Höfundar eru: Áhöfnin
á Ásbirni.