Morgunblaðið - 21.09.2004, Síða 37

MENNING
MORGUNBLAÐIÐ ÞRIÐJUDAGUR 21. SEPTEMBER 2004 37
ÞEIR sem heyrðu Kammersveit
Reykjavíkur frumflytja Grímu Jóns
Nordal í maí 2002 í upphaflegri gerð
hljóta margir að hafa staldrað við
ýmsa staði í verkinu líkt og undirrit-
aður og velt fyrir sér hvernig þeir
kæmu út í fullskipaðri strengjasveit,
í stað strengjakvintettsins sem þá
var, á móti ýmist sólóísku eða sam-
leikandi stöku horni, klarínetti og
óbói með einu slagverki og píanói.
Eða hvort elegískur undirtónn
verksins hefði ekki þurft á stærri
strengjamassa að halda til að njóta
sín sem bezt. Því þó að litríkur rit-
hátturinn væri þá sem nú oft á nót-
um fíngerðs einleiks- og kammer-
samleiks náði hann „allt upp í
eitthvað er nánast hljómaði sem
voldug kvikmyndasinfóník á breið-
asta tjaldi“, eins og þá var komizt að
orði.
Í draumseiðandi túlkun SÍ á
fimmtudagskvöld náði verkið fulln-
aðarrétti sínum með fjölskipaðri
strengjasveit. Rumon Gamba
stjórnaði af sinni fágðustu natni, og
borið uppi af hlýrri innlifun hljóm-
sveitarinnar náði þetta andríka næt-
urtónaljóð músíkölskum hæðum
sem hvað tilhöfðun og eftirminni-
leika varðar stóðu í mínum huga upp
úr öðrum atriðum kvöldsins að
meistara Schumann meðtöldum.
Hin óvenjubráðþroska kanadíska
Leila Josefowicz debúteraði á diski
fyrir kringum átta árum, þá aðeins
sautján ára gömul, með flutningi á
fiðlukonsertum Sibeliusar og Tsjæ-
kovskíjs sem setti hana strax í
fremsta heimsflokk ungra einleikara
á borð við annan Gingold-nemanda
eins og Joshua Bell. Því miður fengu
hlustendur ekki að heyra hana þetta
fyrsta skipti hennar á Íslandi í verki
sem veitti sólistanum sambærilegt
svigrúm til að láta skáldljós sitt
skína. Því þó að þríþættur fiðlukons-
ert Johns Adams (upphaflega sam-
inn við ballett) ætti sína spretti,
einkum í lokaþættinum, var ein-
leikshlutverkið víðast hvar of sam-
tvinnað síöslandi hljómsveitar-
vefnum til að blóðheitur tónn
hennar, sem ég líkti eitt sinn við
Heifetz í plötugagnrýni, fengi al-
mennilega að syngja út. Sem betur
fór komst sá hæfileiki, og þó einkum
eldfrussandi lýtalaus bogatæknin,
ótruflaður til skila í ókynntu auka-
númeri, er eftir mínímalísku yfir-
bragði sínu að dæma gæti einnig
hafa verið eftir Adams (ef ekki Steve
Reich), og uppskar dynjandi og fylli-
lega verðskuldaðar undirtektir.
Vorsinfónía Roberts Schumanns,
þ.e.a.s. nr. 1 í B-dúr frá hinu „sinfón-
íska“ sköpunarári hans, 1841, hefur
oft verið tilnefnd meðal frægra tón-
smíðahraðameta eins og t.d. Messí-
asar Händels (samið á tæpum þrem-
ur vikum), enda kom hún undir á
aðeins fjórum sólarhringum. Samt
hefur hún aldrei höfðað til mín; sum-
part kannski fyrir hjakkkennda of-
ítrekun stefja og almennt fyrir eitt-
hvert vandskilgreinanlegt „tóma-
hljóð“ sem kann m.a. að stafa af
þunnri orkestrun og skorti á bita-
stæðum kontrapunktum. Sjálfsagt
eru margir því ósammála. En hvað
sem því líður þá batnaði verkið ekki
í mínum eyrum að þessu sinni.
Hraðavöl stjórnandans voru að vísu
í efri kanti, en öllu verri fannst mér
þó áherzla hans á kraft og eldglær-
ingasýningar er skyggðu á þá ljóð-
rænu þætti sem þrátt fyrir allt má
finna innan um með varfærnari
nálgun. Að ekki sé minnzt á styrk-
jafnvægið, þar sem pákur og pjátur-
deildin tóku sinn glymjandi ofurtoll í
grjóthörðu hljómburðarleysi Há-
skólabíós.
Ríkarður Ö. Pálsson
Eldfrussandi bogatækni
TÓNLIST
Háskólabíó
Jón Nordal: Gríma. Adams: Fiðlukonsert.
Schumann: Sinfónía nr. 1 í B Op. 38.
Leila Josefowicz fiðla; Sinfóníuhljómsveit
Íslands, stjórnandi Rumon Gamba.
Fimmtudaginn 16. september kl. 19:30.
SINFÓNÍUTÓNLEIKAR
AF miklum myndarskap hóf Eyja-
fjarðarsveit vetrarraust sína í tón-
listarhúsinu Laugarborg sl. sunnu-
dag.
Myndarskap-
urinn var ekki
einungis tengdur
tónleikum dags-
ins, heldur og
ekki síður kynn-
ingu á glæsilegri
röð níu tónleika,
sem tónlistar-
húsið Laugar-
borg býður upp á
í hverjum mánuði
fram á næsta vor.
Ég hef áður rómað hve bless-
unarlega vel hefur tekist til að
breyta þessu mæta samkomuhúsi í
tónleikasal með einstaklega góðum
hljómburði og sýndi sveitarstjórn
Eyjafjarðarsveitar mikinn metnað
og framsýni að láta vinna það verk.
Næsta verkefni var svo að koma
fólki við Eyjafjörð á bragðið að
koma og njóta árangursins á góðum
tónleikum.
Þar reyndist sveitastjórnin for-
sjál og valdi sér þrjá menn í starfs-
nefnd, er semja skyldu tillögur um
markaðssetningu tónlistarhússins
og fékk Þórarinn Stefánsson píanó-
leikara, fyrrum formann Tónlistar-
félags Akureyrar og áður fram-
kvæmdarstjóra Sinfóníuhljóm-
sveitar Norðurlands, til að stjórna
verkinu.
Það er líka lán fyrir Eyjafjarðar-
sveit að stóri bróðir, Akureyri, átti
ekkert hús til að hýsa sinn magnaða
konsert-Steinwayflygil og nýtur nú
tónlistarhúsið Laugarborg og gestir
þess góðs af húsnæðisleysi þessa
kjörgrips.
Steinwayflygill þessi var á sínum
tíma keyptur af minningarsjóði um
Ingimar Eydal, þ.e. greitt með
ágóða af stórtónleikum í Íþrótta-
höllinni á Akureyri og með mynd-
arlegu fjárframlagi stjórnar Akur-
eyrarbæjar.
Ég tók í byrjun líkingu af því að
hefja raust sína og það gerði Ólafur
Kjartan svo sannarlega. Mér þótti
framan af söngurinn of stórkarla-
legur og röddin þyngri og grófari en
ég hafði heyrt hana áður, og ekki
laust við að mér fyndist þreytu
gæta í söngnum. Mýktin og næm-
leikinn jókst þegar leið á tónleikana.
Tónleikarnir náðu hátindi með
söngdjásnum Brittens, bresku þjóð-
lögunum sem Britten færði meist-
aralega í búning fyrir einsöng og
píanó, að hvatningu stórsöngvara
og góðs vinar, Peter Pears, árin
1941 og 1945. Þarna fór saman hár-
fínn samflutningur Ólafs Kjartans
og Þórarins með þeirri túlkunar-
breidd sem best gerist í ljóða- og
óperusöng.
Alla tónleikana naut maður hinn-
ar sterku nærveru sviðsmannsins
Ólafs Kjartans og framúrskarandi
leiks hans og allrar þeirra stílbrigða
sem hann hefur á valdi sínu, bæði í
margvíslegri persónusköpun og
framsögn (declamation).
Ég furða mig samt á því hve oft
söngvarar okkar velja aftur og aftur
sömu íslensku söngvana úr þeim
mikla fjölda góðra einsöngslaga,
sem við eigum, það á einnig við
þessa tónleika.
Samleikur Þórarins og Ólafs
Kjartans var yfirleitt góður. Þór-
arin skorti stundum meiri snerpu,
en ljúfari línur lék hann á píanóið
músíkalskt með þéttum og góðum
áslætti.
Mikil gleði ríkti á þessum vel
sóttu og skemmtilegu tónleikum og
að loknum tveimur bráðskemmti-
legum aukalögum dengdu menn sér
í kaffi og meðlæti.
Það er ástæða til að fagna þeim
gamla hætti í stað þess að tónleika-
gestir sætu í stólaröðum gegnt
listamönnum var breytt og í staðinn
sátu gestir frjálslegar við kaffiborð.
Að lokum vil ég vona og óska að
gott brautargengi þessara tónleika
fylgi tónlistarhúsinu Laugarborg
áfram og verði einnig hvatning fyrir
höfuðstað Norðurlands að greiða
leiðir tónleikahalds sem best þar á
bæ.
Jón Hlöðver Áskelsson
Hefja raust af
myndarskap
Ólafur Kjartan
Sigurðsson
TÓNLIST
Laugarborg
Ólafur Kjartan Sigurðsson, baritónsöngv-
ari og Þórarinn Stefánsson, píanóleikari.
Flutt voru íslensk sönglög eftir: Árna
Thorsteinsson, Jón Þórarinsson, Markús
Kristjánsson, Sigfús Halldórsson, Sig-
valda Kaldalóns og Sveinbjörn Svein-
björnsson. Sunnudaginn 12. sept. kl.
15.00
LJÓÐATÓNLEIKAR
www.thjodmenning.is
Fáðu fréttirnar
sendar í símann þinn