Sunnudagsblaðið - 12.04.1959, Síða 6

102 .
SUNNUDAGSBLA8IS
Farið vel með magann
Eftir Richard Carter.
FJÖLDA manna finnst maginn
í sér erfiður og ofnæmur óróa-
seggur, fullur af sýrum, og skella
gjarna skuldinni á hann svo að
segja hvert einasta skipti sem
eitthvað gengur að þeim innvort-
ís. Flestir læknar eru hins vegar
þeirrar skoðunar að maginn eða
réttara sagt magapokinn, sé ákaf-
lega traust, áreiðanlegt og iðju-
samt líffæri, að það komi sjald-
an fyrir að hann orsaki alvarleg-
an lasleika, og þá einungis því að-
eins að hann verði fyrir mikilli
misnotkun.
Annars hafa læknar uppgötvað
marga furðulega hluti um maga-
pokann:
□ Starfsemi hans og tilgangur,
sem margir ólæknislærðir menn
telja sig geta gefið á nákvæmar
skýringar, er þó í ravrn réttri lítt
ráðinn leyndardómur. Magapok-
inn annast aðeins einn þátt í þeirri
gagngeru meltingarstarfsemi, er
mylur fæðuna og blandar þangað
til líkaminn getur sogað hana í
sig. Þannig sýnist hann til dæmis
inna af höndum áberandi minna
meltistarf en þarmarnir.
□ í magapokanum myndast sýra,
svo sterk að hún getur leyst upp
húðina í lófum manna. í honum
er líka efni að finna, er verndar
magaveggina svo vel, að ekkert
getur komizt inn í þá, — jafnvel
ekkí magasýran.
□ Fólk er þjáist af magasári, má
bersýnilega borða svo til allan
mat sér að áhættulausu, ef það
aðeins borðar nógu oft.
□ Þó er einkenniiegasta uppgötv-
unin ef til vill sú, að sé maga-
pokinn heill og hraustur, lætur
hann sér nokkuð svo á sama
standa um hvaða fæða er í hann
láíin, að vissu marki. Hann ræður
hiklaust við allt sem a) telja má
ætilegt, b) ekki er allt of heitt,
kalt eða kriddað, c) ekki er borð-
að við andlega þvingun eða van-
an, sem truflar taugar magans eða
vöðva.
Andleg spenna getur haft enda-
skipti á öllu í jafnvel hraustustu
magapokum. Viðbrögð magans
fara eftir því hvers konar áhrif-
um hann verður fyrir. Tökum
eitt dæmi: Tveir verkamenn verða
fyrir hörðum ákúrum frá yfirboð-
ara sínum. Öðrum þeirra finnst
sem eldfjall sé að gjósa í magan-
um á honum, en hinum eins og
magi hans hafi farið fimm sinnum
gegnum þvottavindu. Sá fyrr-
nefndi er reiður. Magi hans sýður
af baráttuhug, hann verður eld-
rauður og sýrurnar þeytast innan
um hann. Hinn maðurinn er frem-
ur hræddur en reiður, magapoki
hans liggur kyrr, þróttlaus af ó-
gleði, — í auðmjúkri undirgefni.
Magapokinn er oft að ástæðu-
lausu sakaður um einkenni, er
stafa frá öðrum sjúkdómum í öðr-
um líffærum. Sé um hjartasjúk-
dóm að ræða, geta mistökin vald-
ið hættulegum afleiðingum. Menn
hafa beðið bana fyrir þá sök að
verkur í hjarta hefur verið álit-
inn meltingarþrautir, eða blóð-
tappi í hjarta tekinn fyrir meiri
háttar magakvilla. Sjúk lifur, gall
blaðra, kirtill í holi eða nýra geta
gefið frá sér hættumerki, sem ekki
er á annara færi en lækna að
IMaganum eru niargar vammir
kenndar, enda þótt hann sé okk
ur í rauninni hin mesta hjálp-
arhella. En oft valda tilfinn-
ngar okkar honum örðugleik-
un.
UWHMMHUMMMMHMMHMW
greina frá einkennum magasjúk-
dóms. Sjálfur getur sjúklingurinn
hæglega fundið til verkja í mag-
anum, þótt sjúkdómurinn sé ann-
ars staðar f líkama hans, vegna
þess að þrautirnar hafa verið sím-
aðar til magans eftir taugunum.
Svipuðum erfiðleikum er stund-
um að mæta við krabbamein, botn
langabólgu, lungnabólgu, mænu-
bólgu, beinberkla og ýmsa aðra
sjúkdóma. Þegar svo ber til getur
verið bi’áðhættulegt að ákveða
sjálfur sjúkdómsgreiniliguna og
reyna að hafa sér samkvæmt
henni. í stað þess að drekka mjólk
til þess að „koma ró á magann“ er
sjálfsagt að vitja læknis síns.
Hversu mikla trú sem maður
kann að hafa á þýðingu sálarlífs-
ins og áhrifum á meltinguna, er
vitanlega fráleitt að staðhæfa að
allar magatruflanir stafi af and-
legum truflunum. Maður getur til
dæmis orðið hreint ijandalega á
sig kominn af því að borða yfir
sig. Meltingartruflanir geta líka
komið fram við tilraunir líkam-
ans til að losna við eiturefni, veir-
ur eða gerla. Alkunnasta dæmið
er líklega inflúensan. Uppköst þau
og niðurgangur er gjarna fylgir
þeirri veiki, koma af ósjálfráðum
vöðvahreyfngum. En þær hreyf-
ingar upphefjast ef veggir þarm-
anna verða fyrir áhrifum veir-
anna. Líkaminn reynir þá ósjálf-
rátt að losna við þetta smitandl
innihald maga og garna. Hið sama
kemur í ljós ef matareitrun á sér
stað. Líkaminn snýst þá öndverð-
ur til andspyrnu, oft á kvalafullan
hátt, í því skyni að losa sig við
hin hættulegu efni, svo fljótt sera