24 stundir - 09.02.2008, Blaðsíða 43

H
úsafriðunarnefnd
verður mest áberandi
þegar deilur rísa um
friðun húsa. Nefndin
er hins vegar stöðugt
að störfum og sinnir því sem henni
ber að gera sem er að stuðla að
varðveislu þess hluta byggingar-
arfsins sem talinn er hafa gildi til
varðveislu. Það má hins vegar vel
halda því fram að þegar upp koma
mál eins og þau sem snúa að hús-
unum á Laugavegi 4 og 6 þá hafi
nefndin ekki verið nógu árvökul,“
segir Nikulás Úlfar Másson arki-
tekt, forstöðumaður Húsafriðun-
arnefndar. „Nefndin hrökk nokkuð
við um síðustu áramót þegar frétt-
ist að hefja ætti niðurrif þessara
húsa. Eftir einn lengsta fund sem
haldinn hefur verið í sögu Húsa-
friðunarnefndar, sem stofnuð var
1970, varð niðurstaðan sú að
nefndinni bæri að leggja til að þessi
hús yrðu friðuð þar sem sýnt var að
Reykjavíkurborg ætlaði ekki að
vernda þau. Hlutverk nefndarinnar
er að stuðla að friðun húsa sem tal-
in eru hafa menningarsögulegt
gildi. Það ber hins vegar að taka
það fram að nefndin telur að ekki
eigi að þurfa að friða öll hús sem
hafa gildi til varðveislu heldur eigi
sveitarstjórnir að nýta sér ákvæði í
lögum um hverfisvernd. Þeim ber í
raun skylda til að varðveita þau hús
sem talin eru hafa menningarsögu-
legt gildi.“
Af hverju brást Húsafriðunarnefnd
ekki við miklu fyrr?
„Þegar beiðni kom um niðurrif
húsanna númer 4 og 6 við Lauga-
veg vorið 2006 þá sendi Húsafrið-
unarnefnd Reykjavíkurborg bréf
um það að hún gæti ekki tekið af-
stöðu til þessa niðurrifs nema hún
sæi hvað ætti að rísa þar í staðinn.
Skemmst er frá að segja að borgin
sinnti þessu erindi ekki og svaraði
með tómlætinu einu. Þessi skortur
á svörum skýrir að einhverju leyti
af hverju nefndin brást ekki við
mun fyrr, eins og hún hefði vissu-
lega átt að gera.“
Ekki samsafn af fúaspýtum
Það er búið að friða þessi mjög svo
umræddu tvö hús á Laugavegi, hvað
með önnur hús á Laugavegi?
„Á miðju síðasta ári fór Húsa-
friðunarnefnd að skoða öll hús við
Laugaveg og mat þau til varðveislu.
Það var samþykkt í Húsafriðunar-
nefnd í september síðastliðnum að
leggja til við menntamálaráðherra
að friða tíu hús við Laugaveg. Það
er ekki rétt sem er ítrekað sagt í
fjölmiðlum að þessi tillaga hafi
komið fram eftir að Húsafriðunar-
nefnd lagði til friðun á húsunum
númer 4 og 6. Hún kom fyrst fram
og segja má að tillagan um friðun
húsa númer 4 og 6 hafi verið afleið-
ing hennar.
Við höfum verið að tala við eig-
endur þessara tíu húsa og vorum í
viðræðum við fyrri meirihluta í
borgarstjórn. Nú er kominn nýr
borgarstjórnarmeirihluti og við
höfum óskað eftir viðræðum við
hann. Málið hefur semsagt tafist
hjá okkur vegna tíðra skipta í borg-
arstjórn Reykjavíkur en það eru
tvímælalaust fleiri hús sem hafa
varðveislugildi en þessi tvö sem
mest hefur verið talað um og þau
tíu sem Húsafriðunarnefnd hefur
samþykkt að gera tillögu um að
verði friðuð.“
Hvað með það viðhorf kaup-
manna í miðbænum sem hefur verið
nokkuð áberandi að verslunin muni
deyja á Laugaveginum nema þar
verði byggð nýtískuleg hús?
„Þetta viðhorf er byggt á miklum
misskilningi. Laugavegurinn verð-
ur að fá að vaxa og dafna á sínum
forsendum. Það á ekki að þröngva
upp á hann stórum og miklum
verslunarhúsum. Það hefur ekki
reynst vel að endurbyggja sögulega
miðkjarna í borgum, um það eru
mörg dæmi erlendis frá. Í fyrstu
drögum að deiliskipulagi Lauga-
vegar tel ég að fundin hafi verið
þessa fína lína milli verndunar
húsa og kröfu nútímans um upp-
byggingu en við endurskoðun
þessara draga var gefin allt of víð-
tæk heimild til niðurrifs húsa við
Laugaveginn og má segja að núna
sé verið að reyna að snúa því við.
Einhverjir kaupmenn á Lauga-
veginum eru á móti friðun húsa á
þeirri götu vegna þess að þeir telja
að með því glati þeir umráðarétti
yfir eignum sínum. Þarna gætir
einnig nokkurs misskilnings. Við
Aðalstræti 2, 10 og 16 standa frið-
uð hús sem hefur verið byggt mikið
við og þau hafa verið stækkuð til að
taka við þeirri starfsemi sem nú-
tíminn krefst. Reynslan sýnir því
að umráðarétturinn er ekki mikið
meira takmarkaður með friðun en
fyrir er samkvæmt ákvæðum í lög-
um og reglugerðum.
Það er einnig sagt að stór hluti
gamalla húsa sé bara fúaspýtur og
ónýtt drasl sem eigi að henda.
„Þessu hefur verið haldið fram í
áratugi. En um leið og gömul hús
hafa verið gerð upp þá sér almenn-
ingur að þessar fullyrðingar stóð-
ust ekki. Endurnýjun Bernhöfts-
torfunnar er það dæmi sem flestir
nefna. Ég vil nefna önnur þekkt
hús. Sú tillaga sem vann á sínum
tíma samkeppni um nýbyggingar á
Alþingishússreitnum gerði ráð fyr-
ir niðurrifi gömlu timburhúsanna
við Kirkjustræti. Ég barðist hart
gegn þessu og fólk hafði samband
við mig og spurði hvort ég væri
endanlega genginn af göflunum
vegna þess að húsin væru ekkert
annað en samsafn af fúaspýtum;
þetta væru einstaklega ljót og illa
farin hús. Ég taldi hins vegar að
yrðu þau rifin yrði að þeim mikill
missir og hið sögulega samhengi
Alþingishússins og Dómkirkjunnar
tapaðist. Ég sendi Guðrúnu Helga-
dóttur, sem þá var forseti Alþingis,
húsakönnun sem ég hafði unnið á
svæðinu og eftir að hún hafði
kynnt sér málið og séð að eitt þess-
ara húsa var eldra en Alþingishúsið
þá beitti hún sér fyrir því að Al-
þingi gerði húsin upp. Í dag er ég
viss um að enginn myndi vilja rífa
þessi stóru, fínu og fallegu timb-
urhús við Kirkjustrætið. Svona
mætti lengi telja. Umræðan um
fúaspýturnar kemur alltaf upp. Í
Bernhöftstorfunni voru þær taldar
danskar og þess vegna versta teg-
und af fúaspýtum.“
Dýrmætir gullmolar
Heldurðu að það sé óumflýjanlegt
að átök verði milli þeirra sem vilja
HELGARVIÐTALIÐ
Eftir Kolbrúnu Bergþórsdóttur
kolbrun@24stundir.is
a
Ég hef ítrekað
farið með út-
lendinga niður
Laugaveginn, þar á með-
al arkitekta. Þeim finnst
Laugavegurinn mjög
skrýtin gata og óskap-
lega skemmtileg en svo
kemur alltaf þessi spurn-
ing: Af hverju haldið þið
húsunum ykkar ekki við?
24stundir LAUGARDAGUR 9. FEBRÚAR 2008 43