Eintak - 11.08.1994, Side 13

Jóhanna í móðurhlutverkinu fyrir rúmum 20 árum með frumburð
sinn, Sigurð Egil Þon/aldsson.
það að gagnrýna hann og andstæð-
ingarnir notuðu hana sem vitni
gegn honum.
Venjulegt fólk virðir þær leik-
reglur, að ef það er skoðanaágrein-
ingur, á að halda honum innan
samstarfshópsins og komast svo að
niðurstöðu sem hann ber sameig-
inlega ábyrgð á. Hún hefur aldrei
virt þær leikreglur.“ Jón segir Jó-
hönnu ekki „leyfa sér þann munað“
að vera skemmtileg. „En það væri
ósatt að segja að henni væri það
fyrirmunað á góðri stund,“ bætir
hann við. „Það bara gerist sjaldan
að hún varpi af sér okinu.“
Jón Baldvin segir það sér óskilj-
anlegt hvers vegna Jóhanna fór að
„leggja persónulega fæð á hann,“
eins og hann orðar það.
Tillögur hennar
hefðu kostað milljarða
„Samband okkar var gott og
jafnvel hlýlegt. Ég hef aldrei lagt dul
á að ég meti kosti hennar mikils og
aldrei farið öðru en viðurkenning-
arorðum um hana. Því kom mér á
óvart hversu auðvelt henni veittist
að nánast útmála mig sem óalandi
og óferjandi. Ég er enn í dag hálf
hissa en ég geri mér grein fyrir að
hún gerir sér ekki grein fyrir því
sjálf. Þannig að þetta er ekki illa
meint hjá henni.“
Guðrún Norberg leikskóla-
kennari og fyrrum flugfreyja er vin-
kona Jóhönnu til 30 ára.
„Kostir Jóhönnu koma vel fram í
skoðanakönnunum," segir hún.
„Jóhanna er afskaplega traust og
fylgin sér. Hún getur verið afar
skemmtileg í góðum hóp og hún
hefúr mikinn húmor. Hún tekur
starf sitt alvarlega og er góður og
traustur vinur. Við höfum ekki eytt
miklum tíma saman að undan-
förnu því hún hefúr helgað hann
pólitíkinni. Ég hef saknað þess að
hafa ekki séð meira af henni. Jó-
hanna veit alveg hvað hún vill og
þótt sumir segi að hún sé þrjósk þá
finnst mér það bara kostur. Um
leið og ég er stolt af framgangi
hennar í stjórnmálum verð ég nú
bara að segja það að stundum hef
ég verið afbrýðisöm út í Alþýðu-
flokkinn. Jóhanna er myndarleg
húsmóðir ef hún vill svo við hafa.
Hún sýndi mikla þjónustulund
þegar hún var flugfreyja hjá Loft-
leiðum en þetta var mikil vinna í þá
daga, svipuð og að standa á síldar-
plani. Leiðtogahæfileikarnir komu
Guðrún Norberg
LEIKSKÓLAKENNARI OG VIN-
KONA JÓHÖNNU TIL 30 ÁRA
„Jóhanna er afskaplega traust
og fylgin sér. Hún getur verið
afar skemmtileg í góðum hóp
og hún hefur mikinn húmor.
Hún tekur starf sitt alvarlega og
er góður og traustur vinur. “
snemma ffam hjá henni þegar hún
var í stjórn Flugffeyjufélagsins þrátt
fyrir hún væri hógvær. Eg held að
hæfileikar Jóhönnu eigi eftir að
koma enn betur í Ijós á næstu miss-
erum því hún er ákveðin og lætur
engan vaða ofan í sig. Jóhanna leit-
aði milcið til pabba síns og ég veit
að hún missti mikið þegar hún
missti hann.“
Svavar Gestsson alþingismað-
ur segir Jóhönnu hafa verið óá-
byrga sem stjórnarandstæðing og
„dæmigerðan yfirborðsstjórnar-
andstæðing,“ fyrstu ár hennar sem
þingmaður. „Hún flutti tillögur
sem hefði kostað ríkið milljarða,“
segir hann. „Ég man sérstaklega vel
eftir þessu þegar ég var félagsmála-
ráðherra 1979-83 en sem ráðherra
hefur Jóhanna verið fylgin sér og ég
hef verið bæði ánægður og
óánægður með hennar verk í því
embætti.“ Svavar segir Jóhönnu
hafa verið aðsópsmikla þegar hún
var almennur þingmaður og ekki
hafi verið hægt að ganga framhjá
henni við myndun ríkisstjórnar
Þorsteins Pálssonar árið 1987.
„Hún hafði þá pólitísku stöðu að
það var útilokað að ganga snið-
ganga hana“, segir hann.
SVAVAR GESTSSON
ALÞINGISMAÐUR
„Jóhanna var óábyrgur og
dæmigerður yfirborðsstjórnar-
andstæðingur. Hún flutti tillögur
sem hefði kostað ríkið millj-
arða. “
Svavar segir að ágætt hafi verið
að starfa með henni innan stjórnar-
innar. „Vissulega komu stundum
upp ágreiningsefni en þau leystust
yfirleitt farsællega. Annars veit ég
ekki hvort hún hafi verið eitthvað
erfiðari en aðrir. Henni hættir
kannski til að vera dálítið einsýn,“
segir hann.
Að sögn Svavars var greinilegur
munur á áherslum Jóns Baldvins og
Jóhönnu og hann hafi verið miklu
ákafari niðurskurðarmaður en
hún. „Ég held að ágreiningur þeirra
hafi fýrst hafist af einhverri alvöru
þegar hún kom í ríkisstjórnina
1987.
„Hún er engu að síður dugleg og
góður krati fyrir minn smekk,“ seg-
ir Svavar. „Hún er jafnaðarmaður
sem er tilbúin að ganga langt í því
að jafha og leggur áherslu á þá hlið
stjórnmálanna með nokkuð mynd-
arlegum hætti. Gallar hennar eru
að hún er nokkuð bundin við sína
málaflokka og skortir ef til vill oft á
tíðum yfirsýn.“
Vinnusöm, dugleg
og reglusöm
Steingrímur Hermannsson segir
að sér hafi „líkað prýðilega" að
starfa með Jóhönnu í ríkisstjórn.
„Hún var mjög vinnusöm, dugleg,
Steingrímur Hermannsson
FYRRV. FORSÆTISRÁÐHERRA
„Stundum þurfti ég þviað setj-
ast niður með Jóhönnu og Jóni
og leysa ágreiningsmál þeirra á
milli. Auðvitað kemur svona allt-
af upp í starfi forsætisráðherra
öðru hverju, en þvíer ekki að
neita að þetta gerðist síður í
hinum flokkunum. “
og reglusöm, og hún er mikil og
sönn félagshyggjumanneskja,“ segir
hann. „Þetta er allt saman að mínu
mati stórir kostir við hana og hún
setur sig vel inn í þau mál sem hún
fæst við. Hinu verður ekki neitað
að hún er mjög ákveðin og sumir
segja dálítið stíf á sinni meiningu.
Það getur vel verið að hún taki ekki
alltaf nægilegt tillit til stöðu ríkis-
sjóðs þegar hún leggur fram sínar
hugmyndir, því hún vill ógjarnan
sjá umtalsverðan niðurskurð. Það
veldur stundum erfiðleikum þegar
nauðsynlegt er að skera niður.“
Steingrímur segir að hann geti
vel trúað að Jóhönnu hafi þótt Jón
Baldvin ekki ráðgast nógu mikið
við sig þegar hún var varaformaður
flokksins. Hann segist ekki geta
neitað því að hann hafi orðið var
við mikinn ágreining milli þeirra
þegar hann var forsætisráherra og
hann hafi verið meiri en á milli sín
og Jóhönnu.
„Stundum þurfti ég því að setjast
niður með Jóhönnu og Jóni og
leysa ágreiningsmál þeirra á milli,“
segir hann.
„Auðvitað kemur svona alltaf
upp í starfi forsætisráðherra öðru
hverju en því er ekki að neita að
þetta gerðist síður í hinum flokk-
unum.“
Forstöðumaður í opinberri
stofnun sem laut félagsmálaráðu-
neytinu segir að sér hafi fundist
áberandi, sérstaklega fyrstu ár Jó-
hönnu í ráðherraembætti, hvað
hún var tortryggin og treysti illa
ýmsum háttsettum embættis-
mönnum félagsmálaráðuneytisins
og ýmissa ríkistofnana. „Hún var
sífellt á varðbergi og það var eins og
hún héldi að menn sætu um að
gera sér bölvun eða bregða fýrir sig
fæti,“ segir hann. „Þetta var mjög
undarlegt og hélst í hendur við það
að hún átti bágt með, og lét í raun-
inni að mestu vera, að hafa sam-
band við sína helstu samverka-
menn. Margir toppmenn sem
heyrðu undir félagsmálaráðuneytið
kvörtuðu sáran undan því að hún
talaði nær aldrei við þá og vissu
nánast ekkert af því sem var verið
að bollaleggja eða vinna að í ráðu-
neytinu fyrr en það kom fram á Al-
þingi eða fjölmiðlum. Þetta rifjast
upp fyrir mönnum þegar hún
kvartar sáran yfir því að Jón Bald-
vin hafi ekki talað við hana en
henni ferst að gagnrýna hann fyrir
það. Þetta lagaðist þó þegar ffá leið,
því hún var undir þrýstingi ff á fólk-
inu í ráðuneytinu að koma meira til
móts við forráðamenn ríkisstofn-
ananna og vinna meira með þeim
en hún gerði.“
Lára V. Júlíusdóttir, aðstoðar-
maður hennar í ráðuneytinu, segir
að það hafi kannski mátt segja sem
svo að Jóhanna hafi verið einangr-
uð og tortryggin þar.
„En er það ekki bara kallað ein-
hverjum öðrum nöfnum þegar karl
á í hlut?“ spyr hún. „Ég hef ekki
orðið vör við annað en þegar aðrir
ráðherrar loki á eftir sér sé virt
krafa þeirra um að vera einir.“
Skorar alltaf
í vitlaust mark
Lára kveður hafa verið skemmti-
legt og lærdómsríkt að vinna með
henni í ráðuneytinu.
„Jóhanna er mjög vinnusöm og
gerir miklar kröfur til fólksins í
kring um sig,“ segir hún. „Heiðar-
leikinn og hvað hún er fylgin sér
eru hennar helstu kostir. Þessi
heiðarleiki kemur alls staðar ffam
og hægt er að treysta öllu sem hún
segir. Hún á það líka til að vera
voðalega hress og skemmtileg. Það
eru kannski hliðar sem hún sýnir
ekki oft en hún er mikill húmoristi.
Þessa hlið mætti hún sýna oftar því
hún á hana vissulega til. Jóhanna er
stundum dálítið einstrengingsleg
og það getur verið erfitt að fá hana
ofan af hlutunum. Hún getur líka
verið lengi að taka ákvarðanir og
komast að niðurstöðu. Hún er vog
og dálítið týpísk að því leyti. Hún
veltir hlutunum mikið fýrir sér en
það getur verið bæði kostur og galli
að mínu mati.“
Alþýðublaðið hefur verið ötult
við að gagnrýna Jóhönnu að und-
anförnu.
Ámundi Ámundason
FRAMKVÆMDASTJÓRI ALÞÝÐU-
BLAÐSINS
„Jóhanna hefur sérstakt lag á
þvíað láta aðra vinna verk sín
og taka heiðurinn afþvísjálf.
Jóhanna skorar alltaf í vitlaust
mark og það er erfitt fyrir lið að
sækja á meðan andstæðingur
er innan raða þess. “
Ámundi Ámundason, fram-
kvæmdastjóri blaðsins, segist alltaf
hafa bundið vonir við hana en þær
hafi ekki ræst.
„Hún hefúr sérstakt lag á því að
láta aðra vinna verk sín og taka
heiðurinn af því sjálf,“ segir hann.
Jóhanna skorar alltaf í vitlaust
mark og það er erfitt fýrir lið að
sækja á meðan andstæðingur er
innan raða þess. Manneskjan
hreykir sér síðan af sigri sem hún á
engan þátt í. Hún er mjög ábyrgð-
arlaus í fasi og mér finnst það mik-
ill ókostur. Jóhanna hefur sérstakt
lag á því að gera allar ákvarðanir tíu
sinnum erfiðari en þær þurfa að
vera. Hún er kannski ekki beint
flækjufótur en það getur reynst erf-
itt að láta hana skilja einföldustu
hluti, því hún er mjög gjörn á að
misskilja þá. Ég get ekki sagt að mér
finnist Jóhanna leiðinleg en hún er
sjaldan skemmtileg. Ég held hún
hafi sett sér einhver markmið sem
enginn skilur og ekki einu sinni
hún sjálf, þess vegna er hún komin í
þessa aumkunarverðu stöðu sem
hún er í dag. Sólin mun aftur koma
inn í líf mitt þegar Jóhanna finnur
sér útleið úr Alþýðuflokknum.“
Ekki er útlit að til samfylkingar
komi á milli Jóhönnu og Kvenna-
listans.
Cefur lítið af sér
Kristín Ástgeirsdóttir þing-
maður segir að það segi ef til vill sitt
um Jóhönnu að hún þekki hana lít-
ið þrátt fýrir að hafa unnið fýrir
hana í nefnd í töluverðan tíma.
„Jóhanna er einbeittur stjórn-
málamaður og fýlgir fast eftir því
sem hún er sannfærð um og þar má
kannske nefna sérstaklega húsnæð-
ismálin og húsaleigulögin,“ segir
hún.
„Jóhanna er mjög ósveigjanleg
og hefur til dæmis farið í mjög ein-
dregna vörn fýrir húsbréfakerfið og
alls ekki viljað viðurkenna að á því
væru neinir gallar. Auðvitað er
maður fýlgjandi húsbréfakerfinu en
það er ekkert kerfi án galla. Hún á
stundum erfitt með að viðurkenna
að hún geti ef til vill ekki alltaf haft
rétt fyrir sér.“
Kristín segir Jóhönnu sólóspilara
í pólitík.
„Maður sér það hvernig hún hef-
ur hagað sínum málum í Alþýðu-
flokknum en það hefur leitt til þess
að hún er komin út í horn í þeim
flokki," segir hún. „Jóhanna leitar
ekki mikils samráðs og virðist ein-
angruð í sínu starfi. Hún er hörku-
dugleg og hefúr reynt að verja sína
málaflokka af krafti og hefúr staðið
sig vel sem ráherra í þessum mála-
flokkum.“
Að sögn Kristínar er erfitt að ná
sambandi við Jóhönnu. „Hún gefur
ákaflega lítið af sér sem persóna.
Hún er ekki ffáhrindandi en hún er
afskiptalaus og ómannblendin.
Þannig virkar hún á mig. Hún talar
ákaflega lítið við okkur þingmenn
stjórnarandstöðunnar. Hún svona
kemur og fer og sinnir sínu starfi.
Össur Skarphéðinsson umhverf-
isráðherra er alger móthverfa
hennar. Hann er svona hlýr per-
sónuleiki og alltaf að grínast. Það er
hins vegar hægt að fullyrða að hún
er lítill húmoristi. Það er dugnað-
urinn sem er hennar helsta ein-
kenni. Jóhanna er mjög metnaðar-
gjörn og kappsfull.“ G
Kristín Ástgeirsdóttir
ÞINGMAÐUR KVENNALISTANS
„Jóhanna er ekki fráhrindandi
en hún er afskiptalaus og
ómannblendin. Hún talar ákaf-
lega lítið við okkur þingmenn
stjórnarandstöðunnar. “
flokknum og fil liðs við Bænda-
flokkinn. Klofningurlnn stafaði
af deilum hans við Jónas frá
Hriflu, sem var að reyna að
tryggja sér yfirráð í flokkn- 1
um.
Bændaflokkurinn lifði í
tvö kjörtímabil.
Úrslit kosninga
Bændaflokkurinn fékk í
kosningunum 1934 6,4 pró-
senta atkvæða og þrjá þingmenn
kjörna. Framsóknarflokkurinn tapaði
um 2 prósentum atkvæða frá síðustu
kosningum og fékk 21,9 prósenta at-
kvæða og 15 menn kjörna. í næstu
kosningum árið 1937 fékk Bænda-
flokkurinn tvo menn kjöma en bauð
svo aldrei meir fram.
1974: Möðruvallahreyfingin með
Ólaf Ragnar i fararbroddi úr
Framsóknarflokknum
Árið 1974 gengu helstu forystu-
menn ungra framsóknarmanna út úr
flokknum. Þar fóru fremstir i flokki
þeir Ólafur Ragnar Grímsson og
Baldur Hermannsson.
Þeir gengu til sam-
starfs við Samtök
. frjálslyndra og
1 vinstri manna
og fór Ólafur í
framboð fyrir
þau á Austur-
landi. Seinna
þegar Samtökin
voru að lognast út
af gengu þeir Ólafur
og Baldur ásamt fleirum yf-
ir í Alþýðubandalagið en aðrir fóru
aftur í Framsóknarflokkinn.
Útganga þeirra úr Möðruvallahreyf-
ingunni hafði ekki mikil áhrif á fylgi
Framsóknarflokksins, sem hlaut 24,9
prósenta atkvæða, þó þeir töpuðu
mörgum af þessum ungu efnilegu
mönnum.
1987: Stefán Valgeirson fer sóló
Stefán Valgeirsson varð undir í
prófkjörsslag við Guðmund Bjarna-
son hjá Framsóknarflokknum í Norð-
urlandskjördæmi eystra árið 1987.
Hann undi ekki þeirri niðurstöðu og
bauð því fram sérlista í
kjördæminu sem hann
kallaði Samtök um
jafnrétti og félags-
hyggju. Leitaðist
eftir að fá að
bjóða fram BB
lista í samfloti
með Framsókn-
arflokknum en var
neitað um það.
Samtök Stefáns
fengu 1,2 prósenta atkvæða í
kosningunum og dugðu þau til að
Stefán yrði þingmaður. Framsóknar-
flokkurinn fékk tæplega helmingi fleiri
atkvæði í kjördæminu.
Stefán náði þó völdum og áhrifum
úr öllu samræmi við atkvæðastyrk
sinn því rikisstjóm Steingríms Her-
mannssonar þurfti að kaupa stuðn-
ing hans þegar meirihluti hennar var
sem tæpastur fyrir inngöngu Borg-
araflokksins.
SJÁLFSTÆÐISFLOKKUR
1987: Albert og Borgarflokkurinn
Albert Guðmundsson var sak-
aður um skattsvik eða
rangar færslur á skatt-
framtali stuttu fyrir
kosningar árið 1987
en þá sat hann sem
fjármálaráðherra í rík-
isstjórn Steingríms
Hermannssonar.
Flokkurinn knúði
hann til að segja af sér
ráðherraembætti vegna
þessa og gerðist það á
meðan Albert var í útlönd-
um. Þorsteinn Pálsson, fomnaður
Sjálfstæðisflokksins, sagði eftir að Al-
bert hætti sem ráðherra að hann gæti
tekið sæti á lista flokksins í Reykjavík
aftur en fullyrti að hann yrði ekki ráð-
herraefni fiokksins.
[ kjölfar þessara ummæla Þor-
steins stofnaði Albert Borgaraflokkinn
á mettíma. Hann setti saman fram-
boðslista í öllum kjördæmum á örfé-
um dögum. Einungis voru þrjár vikur
til kosninga þegar listamir voru klárir.
Það sem hjálpaði Albert var sú
reynsla sem hann hafði öðlast og það
fólk sem hann hafði safnað í kringum
sig vegna forsetaframboðs hans árið
1980. Ennfremur hjálpaði það honum
að fá menn á listann, að hann var
með stormandi meðbyr í öllum
skoðnakönnunum. f fyrstu mældu
kannanir framboð hans álíka sterkt
og Sjálfstæðisflokksins.
Úrslit i kosningum
í kosningunum 1987 fékk Borgara-
flokkur Alberts 10,9 prósent at-
kvæða. Ekkert annað framboð byggt
í kringum einn mann hefur fengið eins
mikið fylgi á (slandi því Albert gerði
betur en bæði Hannibal og Vilmundur
höfðu gert. Borgaraflokkurinn tók
mest af fylgi sínu frá Sjálfstæðis-
flokknum sem fékk aðeins 27,2% at-
kvæða eða minnsta fylgi í sögu
flokksins. Framboð Alberts olli miklu
fjaðrafoki í flokknum og varð til að
veikja mjög stöðu formannsins Þor-
steins Pálssonar. Segja má að það
hafi átt sinn þátt í falli hans í for-
mannskjöri gegn Davío Oddssyni
fjórum árum síðar.
Á kjörtímabilinu sem á eftir fylgdi
hætti Albert í stjómmálum og gerðist
sendiherra í París. Borgaraflokkurinn
bauð fram í kosningunum 1991 en
fékk engan mann kjörinn og heyrir nú
sögunni til.
Önnur sérframboð
Eftir ósamkomulag um framboðs-
mál bauð Ingólfur Gudnason,
Framsóknarmaður,
fram sérlista á
Norðurlandi
vestra árið
1983. Ingólfur
komst inn á
þing en sér-
framboð hans
var undir bók-
stöfunum BB og
nýttist því Fram-
sóknarflokknum.
SlGURLAUG BjARNADÓTTIR, Sjálf-
stæðisflokki, bauð fram sér í Vest-
fjarðarkjördæmi 1983 og komst inn.
Jón Sólnes, Sjálfstaeðisflokki,
bauð fram sér vegna óánægju með
framboðsmál árið 1979 í Norður-
landskjördæmi eystra. Hann náði
ekki inn á þing. ©
FIMMTUDAGUR 11. ÁGÚST 1994
13