Eintak - 19.09.1994, Side 9

Bjamason, fyrrverandi framkvæmdastjóri Barnaverndarráðs
um mál Gríms Vilhelmssonar:
Hef lögin með mér
Grímur Vilhelmsson, sem barnavemdaryfirvöld hafa grunaðan um kynferðisafbrot gagnvart bömum
sínum, sakar Guðjón fyrir að leggja sig í einelti. Grímur missti nýlega kennarastöðu á Sauðárkróki eftir að
Guðjón hririgdi norður til að vara við honum.
„Þótt menn hafi ekki hlotið dóma þá getur samt sem áður verið fyrir hendi grunur um eitthvað eða þá
að fyrir hendi séu viss líkindi á því að eitthvað vafasamt hafi átt sér stað, “ segir Guðjón Bjarnason,
fyrrverandi framkvæmdastjóri Barnaverndarráðs íslands.
HUN SEQIR
HANN SEQIR
„Ég lít á það sem mína skyldu þar
sem ég starfa eftir barnaverndar-
lögum að bregðast svona við undir
þessum kringumstæðum. í lögun-
um segir að mönnum beri skylda til
þess að hafa samstarf og samráð við
þá sem starfa með börn og ung-
linga. Á þessu byggi ég athafnir
mínar í þessu tilviki," segir Guðjón
Bjarnason, fyrrverandi fram-
kvæmdastjóri Barnaverndarráðs ís-
lands og núverandi starfsmaður í
félagsmálaráðuneytinu, varðandi
ásakanir Gríms Vilhelmssonar, í
síðasta tölublaði EINTAKS þess
efnis að Guðjón legði sig saklausan
í einelti.
í viðtali EINTAKS við Grím Vil-
helmsson, fimrn barna faðir, rekur
hann viðskipti sín við barnavernd-
aryfirvöld hér á landi sem hann tel-
ur hafa að ósekju sakað sig urn að
hafa beitt börn sín líkamlegu of-
beldi og jafnvel kynferðislegu þrátt
fyrir að hafa engar sannanir fyrir
því. Grímur segir að hann hafi
misst hverja vinnuna á fætur ann-
arri vegna afskipta barnaverndaryf-
irvalda og standi nú uppi „slyppur
og snauður, rúinn mannorði“ í
kjölfarið. Nýlega var Grími sagt
upp störfum hjá gagnfræðiskólan-
um á Sauðárkróki og sakar hann
Guðjón Bjarnason um að hafa séð
til þess með því að koma þeim
skilaboðum til skólastjórnar þar, að
hann væri ekki hæfur til starfans í
ljósi meðferðar hans á börnum sín-
úm. Staðfest hefur verið að Guðjón
hringdi í skólastjóra Fjölbrautar-
skólans á Sauðárkróki, Bjöm Sig-
urbjörnsson, til að vara hann við
að ekki væri allt með felldu varð-
andi Grím. Enn fremur afhenti
Grímur blaðamanni EINTAKS bréf
sem Guðjón ritaði lögregluyfir-
völdum í Noregi þar sem Grímur
bjó á tímabili, þar sem fram kom að
Grímur þætti „ofbeldismaður" og
gæti beinlínis talist „hættulegur." f
bréfinu var farið þess á leit að haff
yrði effirlit með Grími.
f samtali við Guðjón innti EIN-
TAK hann effir því hvort afskipti
hans væru ekki óeðlileg í ljósi þess
að Grímur hafi ekki hlotið dóm
fyrir óeðlilega meðferð á börnum
sínum.
„Þótt menn hafi ekki hlotið
dóma þá getur samt sem áður verið
fyrir hendi grunur um eitthvað eða
þá að fyrir hendi séu viss líkindi á
því að eitthvað vafasamt hafi átt sér
stað,“ segir Guðjón. „Það er ekki
einvörðungu ástæða til að hafa eff-
irlit með mönnum sem hlotið hafa
dóm heldur byggist eftirlit á því
hvort ástæða þyki tif að kanna eitt-
hvað frekar varðandi athafnir til-
tekins aðila.“
Guðjón bendir á að börn geti
ekki alltáf sagt frá. Samfélagið og
löggjafinn geri ráð fyrir því að yfir-
völd hafi ráðrúm til að kanna eitt-
hvað hafi grunur eða vísbending
komið fram. Guðjón segir að hann
hafi ákveðna vitneskju undir hönd-
unum um Grím sem bendi til þess
að ekki sé allt með felldu í sam-
skiptum hans við börn sín. Þessa
vitneskju treystir Guðjón sér þó
ekki til að upplýsa. Guðjón segir
það hafa verið skyldu sína að koma
þeim upplýsingum áleiðis til yfir-
manna Gríms í gagnfræðiskólanum
á Sauðárkróki. „Eins og segir í
þessu viðtali (viðtali EINTAKS við
Björn Sigurbjörnsson, skólastjóra
Fjölbrautaskólans á Sauðárkóki) lét
skólastjórinn fara ffarn athugun á
því hvort æskilegt væri að maður-
inn starfaði áfram hjá sér. Hann
orðar það svo að eftir að hafa hringt
mörg símtöl hafi hann orðið æ
sannfærðari effir því sem á daginn
leið að ekki væri rétt að hafa mann-
inn áfram í vinnu.“
Nú starfaði Grímur hjá gagn-
fræðiskóla Sauðárkróks, getur talist
eðlilegt að þú talir við skólastjóra
fjölbrautaskólans?
„Mér getur alveg þótt það óeðli-
legt undir vissum kringumstæðum
en eins og málsatvikin voru þá var
það ekki óeðlilegt. Ég fékk upplýs-
ingar um að hann starfaði við fjöl-
brautaskólann. Það sem er óeðlilegt
í þessu er það að nöfn okkar sem
vinnum siðferðislega krefjandi
vinnu eru alltaf tilgreind þegar ein-
hver vafaatriði koma upp sem
tengjast henni. Við erum tifgreindir
persónulega en ekki þau lög sem
um ræðir eða stjórnvöld sem við
vinnum fyrir. Ég geri ekkert nema
að hafa eitthvað á bak við mig, ann-
að hvort löggjöfina eða þær reglur
sem unnið er eftir eða eitthvað enn
þá meira,“
Guðjón segir enn fremur að hafi
einstaklingar einhverjar kvartanir
fram að færa varðandi stjórnsýslu-
athafnir eins og hér um ræðir eigi
viðkomandi aðilar að sækja sín mál
til dómstóla eða umboðsmanns Al-
þingis en ekki til fjölmiðla.
í viðtali Gríms við EINTAK
gagnrýnir hann Guðjón fyrir að
hafda ekki trúnað opinbers starfs-
manns og gæta þess að kanna fyrst
með réttum boðskiptum hvort ein-
hver gögn bentu til þess að Grímur
hefði gerst brotlegur gagnvart
börnum sínum. Guðjón segir að sá
trúnaður sem Grímur hafi talað um
sé bara einhver klisja. Hann segir
að trúnaður geti einmitt verið til-
efni til að hringja í barnaverndaryf-
irvöld og segja frá einhverju vafa-
sömu. „Það sem meira er, það er
lagaskylda að gera það,“ segir Guð-
jón. „Komist einhver að því, t.d.
kennarar eða þeir sem vinna með
börn að aðstöðu barns sé stórkost-
lega ábótavant ber honum að gyra
barnayfirvöldum aðvart. Sé það
ekki gert varðar það við fangelsis-.
vist.“
Sinfónían lifi
-og dafni!
Þegar haustar
vaknar menn-
ingarstarfsemin
til lífsins, leik-
húsin hefja sýn-
ingar á hverju
stórvirkinu á
fætur öðru og
starfsár Sinfón-
íuhljómsveitar
íslands er hafið.
Það hefur ver-
ið gaman að
fylgjast með því,
hvernig Sinfón-
ían hefur vaxið
og dafnað á allra síðustu árum.
Verkefnaval hljómsveitarinnar er
markvisst og kynningar- og mark-
aðsmál virðast í góðu lagi. Það hve
hljómsveitin hefur verið áberandi í
umræðunni og kynningin á henni
tekist vel, verður auðvitað til þess
að vælinn byrjar. „Af hverju á ég
að borga fyrir sinfóníu sem ég hef
ekki gaman af?“ Sannleikurinn er
hins vegar alltaf stærri og merki-
legri heldur en þeir sem svona tala,
halda. Framtíð okkar sem þjóðar
ræðst ekki síst af því að hér búi vel
menntað fólk sem getur nýtt þá
möguleika sem í boði eru. Þetta
fólk sem margt hefur kynnst
menningarlífi stórborga og hefur
oft einnig hlotið menningarlegt
uppeldi, gerir einfaldlega þá kröfu
til lífsins að menningarleg gæði
séu fyrir hendi. Hlutverk ríkisins í
menningarmálum er auðvitað að
tryggja íjölbreytni og styrkja þá
mannbætandi menningarstarf-
semi sem ekki stendur undir sér
sjálf. Að öðrum kosti myndi fólk
varla hafast við hér á túndrunni og
leita til landa þar sem auðveldara
er að lifa og menningarlíf betra og
fjölbreyttara.
Sinfónían hefur margþætt hlut-
verk í samfélaginu sem menn gera
sér ekki alltaf grein fyrir. Hún
sinnir skólabörnum og opnar með
því nýjan heim fyrir mörgum
börnum sem lifa í svíma fordóma
foreldranna sem því miður ala oft
börn sín upp í því að menning sé
erfið, „og ekki fyrir fólk eins og
Qkkur.“ Ennig hefur Sinfónían
þetta venjulega hlutverk að
skemmta og næra fólk með heims-
menningunni og auk þess sinnir
hljómsveitin íslenskri tónsköpun
af kostgæfrii.
Það er ekki langt
síðan, og fór frem-
ur hljótt, að hljóm-
sveitin skrifaði
undir samning við
bresku hljómplötu-
útgáfuná Chandos,
um að hún léki inn
á geisladiska fyrir
útgáfuna. Þetta er
storkostlegur ár-
angur og sýnir best
hve hljómsveitin
stendur vel á al-
þjóðavettvangi.
Þetta þýðir, fýrir þá
sem skilja bara viðskiptamál, að
hljómsveitin er farin að afla gjald-
eyris, sjálfsagt ekki í lakara hlutfalli
við veltu, en annar ríkisstyrktur
útflutningur íslendinga. Ef miða-
verð á tónleika Sinfóníunnar hefði
ekki veri§ niðurgreitt væri hér
engin sinfóníuhljómsveit, því al-
menningur hefði ekki efni á að
hlýða á leik hennar. Framlag ríkis-
ins til hljómsveitarinnar, er í raun
smánarlegt miðað við hve miklu
hún hefúr skilað íslensku menn-
ingarlífi til baka. Ég er heldur ekki
í nokkrum vafa um að hróður
hennar á alþjóðavettvangi á eftir
að aukast enn frekar og mun skila
sér í auknum tekjum hljómsveitar-
innar og ekki síst í fleiri tækifær-
um fyrir íslenska tónlistarmenn
víða um heim. Allt tal um að
hljómsveitin lifi án styrkja, er
skammsýnt píp sem tekur ekki til-
lit til nokkurs annars en skyndi-
gróða, sem er yfirleitt mesta tapið
þegar til lengri tíma er litið. ©
Offínt til
þess að borga
að hlusta á klass-
Andrés ir krafti manns-
Magnússon andans svo jaðrað
getur við trúar-
upplifun. Það er
þó ekki þar með
sagt að ég hafi
ekki líka gaman af
annarri tónlist eða að lífið hafi ekki
fleira að bjóða, sem getur verið jafn
gefandi. Mér finnst tii að mynda af-
skaplega gaman af myndlist, fót-
bolta, kaffihúsasetum, púrtvíns-
drykkju og alis kyns lystisemdum
öðrum og reyni því að sinna þessum
áhugamálum eftir getu.
Undanfarnar vikur hafa alis kyns
kverúlantar kveðið sér hljóðs og ráð-
ist að umfjöliun Sambands ungra
sjálfstæðismanna um vel og illa rek-
in ríkisfyrirtæki. Sérstaldega virðist
það hafa farið íýrir brjóstið á þessu
liði að ungir sjálfstæðismenn skuli
hafa vogað sér að gagnrýna rekstur
Sinfóníuhljómsveitar íslands.
Ég veit reyndar ekkert um það
hversu vel eða illa rekin hljómsveitin
er, en einhvern veginn hef ég það nú
á tilfinningunni að hana megi reka
betur. Hins vegar finnst mér málið
ekki fýrst og ffernst snúast um það,
heldur ffemur þá grundvallarspurn-
ingu hvort fslendingar eigi að reka
sinfóníu eður ei. Og miðað við
ramakvein stuðningsmanna hljóm-
sveitarinnar sýnist mér að það sé
einmitt það, sem helst velkist fýrir
þeim.
Það getur vel verið að Sinfóníu-
hljómsveit fslands sé afskaplega góð
hljómsveit og jafnvel miklu betri en
hún ætti að vera miðað við höfða-
tölu eða eitthvað. Það, sem ég get
hins vegar ekki fellt mig við, er að
það hvíli á þjóðinni einhver sérstök
skylda til þess að reka sinfóníu-
hljómsveit.
Menn tala gjarnan um að þjóðin
þurfi að sameinast um eitt og annað
til þess að verja menningararfinn og
stundum get ég næstum því fallist á
það. En hvað kemur klassísk tónlist
menningararfinum við? Við erum
einfaldlega að taia um flutning á
tónlist, sem kemur
íslandi ekkert meira
við en öðrum og á
þess vegna ekki að
meðhöndla á neinn
sérstakan hátt.
Klassísk tónlist er
ekkert annað en
áhugamál og hún er
ekki verri fýrir það.
En hún - líkt og öll
önnur áhugamál -
er ekki svo óskaplega
merkileg að öll þjóð-
in þurfi að standa
straum af henni.
Þetta er mjög dýrt áhugamál, en
miðað við hversu fáir hirða um að
sækja tónieika sinfóníunnar (þrátt
fýrir rækilega niðurgreidda miða) þá
er ekki hægt að réttlæta það að allur
almenningur, sem í kúitúrleysi sínu
kýs að sitja heima, borgi brúsann á
meðan menningaraðallinn situr í
sæluvímu í Háskólabíói.
Ef látið er undan þeirri kröfu að
„sérhver sjálfstæð menningarþjóð“
verði að halda úti heilli sinfóníu er
hægt að setja ríkið á hausinn eins og
skot. Má ekki eins segja að bráð-
nauðsynlegt sé að reka bér listasöfn,
sem hafi til sýnis úrval myndlistar
heimsins með verk þeirra daVincis,
Rembrandts og van Gogh i broddi
fylkingar? Það sér enginn sérstaka
nauðsyn þess, en á meðan sitja skatt-
greiðendur uppi með svo fint fólk að
það verður að reka heila sinfóníu-
hljómsveit til þess að hafa ofan af
fýrir því, en það er líka svo fint fólk
að það getur ekki hugsað sér að
borga fýrir það.©
MERERSPURN
Aukin neysla trefíaríks matar dregur
mjög úr nættu á krabbameini
Ragnar Tómasson,
lögmaður:
spyr Ólaf Ólafsson
landlækni
„Sívaxandi líkur eru tald-
ar á að reglubundin neysla
Beta Carotene, EogC vítam-
ína dragi verulega úr krans-
œðasjúkdómum ogýmsum
tegundum krabbameins. Eins
að aukin neysla trefjaríks
matar dragi mjög úr hœttu á
krabbameini, m.a. í ristli og
brjóstum kvenna. Er ekki
orðið tímabœrt að vekja at-
hygli almennings á þessum
sterku vísbendingum lœkna-
vísindannaV'
Ólafur Ólafsson, landlæknir: „Hugsanleg for-
varnaráhrif Beta Carotene gegn krabbameini hafa
verið könnuð allvel og niðurstöður birtar í mörgum
ritum.
Stuðningur hefur komið fram við þá kenningu að
Beta Carotene neysla geti hugsaníega dregið úr
krabbameinshættu, sérstaklega varðandi lungna-
krabbamein. En óræk sönnun hefur ekki fengist því
að aðrir þættir í lífi þess fólks sem neyta Beta Caro-
tene ríkrar fæðu, til dæmis fyrri reykingar, umhverfis-
þættir og aðrir óþekktir áhrifaþættir sem erfitt er að
meta, geta haft krabbameinslækkandi áhrif. í gangi
eru víðtækar kannanir um þetta efni, m.a. í Kína,
Finnlandi og Bandaríkjunum, þar sem reynt er að
taka tillit til fjölda þátta er geta haft áhrif á tíðni
krabbameins. Svo hér er um mikilvægar spurningar
að ræða.
Rétt er þó að benda á að dánartíðni af völdum
krabbameins meðal þeirra er lifa á „náttúrufæði" hef-
ur reynst lægri en þeirra er ekki gera slíkt. Á þetta hef-
ur verið rækileg bent af heilbrigðisyfirvöldum.
Varðandi kransæðasjúkdóma hefur komið fram
ákveðin fylgni en slíkt sannar ekki orsakasamband.
Sannað er að trefjaríkt fæði hefur góð áhrif á hægð-
arteppu. Heilbrigðisyfirvöld hafa bent á þetta ræki-
lega.
Hvort trefjaríkt fæði hafi áhrif á krabbameinstíðni
er umdeilt.“ ©
I þessum dálki getur fólk varpað fram spurningu til ákveðins einstaklings og EiNTAK mun leita svara við henni.
Sinfóníuhljómsveit
íslands
MÁNUDAGUR 19. SEPTEMBER 1994
9