Vikublaðið - 18.03.1993, Blaðsíða 11

VIKUBLAÐIÐ 18. mars 1993
MENNTUNIN
19
/ /
I tilefni málþings um menntamál 27. mars að Hótel Islandi
Getur sjálfstœð stofnun
rannsakað sjálfa sig?
Rannsóknastofnun uppeldis- og menntamála á að gegna
merkilegu hlutverki. Samkvæmt lögunum frá 1988 á hún að
vera „SJÁLFSTÆÐ VÍSINDASTOFNUN OG SAMSTARFS-
VETTVANGUR aðila er sinna rannsóknum“ á sviði mennta-
og uppeldismála. Ég skrifa þessi verkefni með upphafsstöfum
til þess að undirstrika þá mikilvægu áherslu sem felst í orð-
unum:
Stofnunin á að vera sjálfstæð.
Hún á að vera vísindastofnun.
Hún á að vera samstarfsvettvangur.
Svavar Gestsson
Þegar lögin voru sett tókst um
þau mjög góð samstaða á alþingi
og um stofnunina hefur ríkt sátt í
öllum meginatriðum. Þar hefur
valist gott fólk til starfa og allir
sem koma að menntamálum ern
sammála um nauðsyn þess að efla
slíka sjálfstæða vísindastofnun.
Þar til nú. í skýrslu 18 manna
nefndarinnar er gengið mjög á
svig við þessi grundvallaratriði
eins og sýnt verður fram á.
Til þess áð undirstrika sjálf-
stæði stofnunarinnar er í lögun-
um gert ráð fyrir því að rektorar
Háskóla íslands og Kennarahá-
skólans eigi sæti í stjórn stofnun-
arinnar, en þar komi auk þeirra
við sögu fulltrúar menntamála-
ráðuneytis, félagsvísindadeildar,
skólaráðs KHI og kennarasam-
takanna.
í skýrslu nefndar um mótun
menntastefnu er stofnuninni ætl-
að nýtt hlutverk. Þar er gert ráð
fyrir því í nafni valddreifmgar að
flytja tiltekna þætti út úr mennta-
málaráðuneytinu og til Rann-
sóknastofnunar uppeldismála.
Það er því - eins og í tillögunum
um flutning til sveitarfélaganna -
aðeins valddreifíng að nafninu
til.
I skýrslu 18 manna nefndar
segir:
„Heildarmat á menntakerfmu
verði tekið upp á næstu árum til
að afla áreiðanlegra upplýsinga
um þaétti eins og innra eftirlit í
skólum, skólanámsskrá, námsár-
angur nemenda, umgengni nem-
enda og aga í skólum, kennslu-
hætti og áhrif þeirra á námsár-
angur svo og tengsl skóla og
heimila.
Stefnt verði að því að gera
reglulegar úttektir á skólum í
landinu. Sérstök áhersla verði
lögð á að meta innra eftirlit skól-
anna.“
Að rannsaka sjálfan sig
Og hver á að gera allt þetta?
„Rannsóknastofnun uppeldis-
og menntamála verði falið að
gera áætlanir um úttektir og verk-
stýra þeim.“ Rökin eru: „Brýnt er
að úttektir á menntakerfinu og
ráðgjöf um innra eftirlit í skólum
verði í höndum stofnunar sem
nýtur almenns trausts kennara og
skólastjórnenda í landinu.“
Þetta er allt rétt því hér er að-
eins gert ráð fyrir upplýsingaöfl-
un. En það er meira blóð í kúnni:
„Samræmdar mælingar á
frammistöðu nemenda í grunn-
skólum verði efldar og þeim
komið á í framhaldsskólum.
Prófagerð verði endurskoðuð.
Meðal annars þarf að skilgreina
þau námsmarkmið sem prófað er
úr á samræmdum prófum. Tryggt
verði að kennarar af grunn- og
framhaldsskólastigi taki þátt í
prófagerð. Rannsóknastofnun
uppeldis- og menntamála verði
falið að sjá um FRAM-
KVÆMD.“
Ég vara eindregið við þessum
tillögum. Rannsóknastofnun á að
vera sjálfstæð og óháð vísinda-
stofnun, samstarfsvettvangur.
Samkvæmt tillögunum virðist
hún eiga að semja prófin, að
leggja þau fyrir og að rannsaka
þau og afleiðingar þeirra. Það er
fráleit stjómsýsla að sami aðilinn
rannsaki og refsi eða framkvæmi.
Ég er sannfærður um að þessi til-
laga hefur ekki verið vandlega
rædd í 18 manna nefndinni.
Spurningarmerki við þrjár
tillögur
í þremur greinum hef ég farið
yfir þrjú atriði sem ég tel vega
þyngst í áliti 18-manna nefndar.
Ég hef lýst afstöðu minni til
þeirra.
í fyrsta lagi andstöðu við
prófafarganið og faglegu mið-
stýringaráráttuna sem ég tel
koma fram í tillögunum.
í öðm lagi efasemdum um
flutning skólans til sveitarfélag-
anna fyrr en búið er að sameina
sveitarfélögin.
Og í þriðja lagi varað við því
að rannsóknastofnun verði breytt
í framkvæmdastofnun. Önnur at-
riði í skýrslunni eru að mínu mati
mest sjálfsagðir hlutir sem vekja
spumingar vegna þess samhengis
sem þeir eru settir fram í, þó að
„Vil undirstrika sjálfstœði
Ramtsóknastofnunarinnar.“
öðm leyti sé samstaða um þá.
í inngangi skýrslunnar segir
nefndin líka að mikið starf sé
óunnið. Þetta er talið upp:
- Áhrif foreldra á skólastarf
- sjálfstæði framhaldsskóla
- innri uppbygging náms á
framhaldsskólastigi og skilgrein-
ing lokaprófa
- stuðningur við verk- og list-
greinar í framhaldsskólum
- samstarf skóla og atvinnu-
lífs
- jafnrétti til náms
- fyrirkomulag námsráðgjafar
og starfsfræðslu
- sérkennsla
- sálfræðiþjónusta.
Svo kemur það hvergi fram í
skýrslunni hvað tillögur hennar
kosta. Og það er galli.
Eitt það versta við skólamála-
umræðu finnst mér hvað hún er
oft loftkennd og erfitt að festa
hönd á áþreifanlegum atriðum.
Því miður er skýrsla 18 manna
nefndar í öllum meginatriðum af
þessum toga; utan þeirra beinu
tillagna sem hér hafa verið raktar
í þremur greinum.
Þetta er þriðja greinin í
fjögurra greina fiokki um
menntastefnu.
Höfundur er alþingis-
maður og fyrrverandi
menntamálaráðherra.
Hjartagátan
Setjið rétta stafi í reitina neðan við krossgát-
una. Þeir mvnda bá nafn á kaunstað.
X i 6' 1 ? b 9 55 )o II 12 )é 52
)¥ 52 15 J(p 7- J? 52 )<o 18 )°) 12 52 Uo 7- 9
20 15 2/ 52 '32 Y2T iL 52 )? )2 2) 23 5? 21 18
5? x¥ )8 9 52 2 3 3 Z )8 52 /5 )b )2 3
)3 )sr Z ? 7 52 20 (p 18 52 1 21 8 5? 9
XI T~ 52 /3 W 20 52 8 9 25 3 52 8 Zé> 5?
? T? 5 XU 20 r~ )X J~ 52 T 2? 3 55 *— ?
1T (p IX 52 2 19 )é 3 Z 52 21 zr~ 3 2
52 ) 2 2(o T~ 19 ? 52 )(? 2o T~ 9 >2 5P 25
)3 9 52 /9 23 f z 52 20 )to 5^ 21 ? 55
n 52 23 M 2! , 0 V 52 2 18 )2 52 ? XI 52 2 li
T 52 12 20 52 23 29 IZ I? 52 26. 30 <r~
S2 2H 31 9 52 32 20 52 1T 2H 3 19 )2 23
A=
Á=
B=
C=
D=
E=
É=
F=
G=
H=
1=
í=
J=
K=
L=
M=
N=
o=
Ó=
P=
R=
S=
T=
U=
ú=
v=
x=
Y=
Ý=
Z=
Þ=
Æ=
Ö=
1=
2=
3=
4=
5=
6=
7=
8=
9=
10=
11 =
12=
13=
14=
15=
16=
17=
18=
19=
' 20=
21=
22=
23=
24=
25=
26=
27=
28=
29=
30=
31=
32=
33=
SAGT MED MYND HÖF. HJÖRTUR GUNNARSSON OG ÞURÍDUR HJARTARDÖTTIR
Verðlaunahafi fyrir nr. 15
Þegar dregið var úr réttum
lausnum kom upp nafn Ásu
Norðdahl, Langholtsvegi 172,
104 Reykjavík. Hún fær bókina
Lífssaga Ragga Bjarna -
söngvara og spaugara sem Eð-
varð Ingólfsson skráði.
Ráðning 15 myndagátu:
„Tveir fremstu skákmeistarar
heims, Kasparoff og Short ætla
að stofna samband atvinnu-
skákmanna."
VERÐLAUNAGÁTA 17
Lausnir sendist Vikublaðinu, Laugavegi 3,101 Reykjavík. Skilafrest-
ur er tvær vikur. Verðlaun fyrir myndagátu nr. 17 er bókin Blá augu
og biksvört hempa eftir Tryggva Emilsson.