Vikublaðið - 12.11.1993, Qupperneq 2

VIKUBLAÐIÐ 12. NOVEMBER 1993
-í» Viknhlaðið
Útgefandi: Alþýðubandalagið
Ritstjóri og ábm.: Hildur Jónsdóttir
Blaðamenn: Páll Vilhjálmsson og Ólafur Pórðarson
Auglýsingar: Ólafur Pórðarson
Ritstjórn og afgreiðsla:
Laugavegur 3 (4. hæð) 101 Reykjavík
Sími á ritstjórn: (91)-17500
Útlit og umbrot: Leturval
Prentvinna: Prentsmiðjan Oddi hf.
Hvellur meðal kvenna
í ályktun um atvinnumál frá landsfundi Kvennalistans sem
haldinn var um síðustu helgi er farið hörðum orðum um bæði
ríkisstjórn og verkalýðshreyfingu fyrir sinnuleysi um atvinnu-
hagsmuni kvenna. Tilefnið er tvíþætt. Annars vegar er verka-
lýðshreyfingin gagnrýnd fyrir að takast ekki á við launamis-
rétti kynjanna og hinsvegar eru þær aðgerðir í atvinnumálum
sem ríkisstjórnin og verkalýðshreyfingin sömdu um í tengsl-
um við gerð kjarasamninga fordæmdar fyrir að einungis 80
milljónir af heilum milljarði voru látnar renna til atvinnuupp-
byggingar fyrir konur. Þessi ákvörðun var tekin á tímum þeg-
ar atvinnuleysi kvenna er talsvert meira en karla og langtíma-
atvinnuleysi hefur aukist um 19% meðal kvenna en minnkað
um 11% meðal karla.
Viðbrögð nokkurra forystukvenna innan launþegasamtak-
anna staðfesta réttmæti þessarar gagnrýni, þó á annan hátt sé
en þær sjálfar gera sér grein fyrir. Meðan engin viðbrögð
komu frá þeirri karlaforystu sem óneitanlega ræður ferðinni
innan launþegasamtakanna risu upp nokkrar forystukonur og
töldu vegið að sér og þeirra störfum sérstaklega með ályktun-
inni.
Ekkert er fjær lagi. En það er umhugsunarvert að sá hugs-
unarháttur slculi enn ríkja innan launþegasamtakanna að öll
mál sem varða konur sérstaklega hljóti að teljast í verkahring
kvennanna þar og kvennanna einna. Með því að taka gagnrýni
Kvennalistans til sín staðfesta þessar forystukonur að sjálfar
eru þær þessum hugsunarhætti brenndar. Og eftir sem áður
geta þeir karlar sem skeytin beinast að skotið sér undan því að
taka á málum ltvenna og litið á þennan hvell sem væringar
milli kvenna innbyrðis sem komi þeim ekki við.
Þetta er einmitt sá hugsunarháttur sem kallað er eftir með
ályktun Kvennalistans að verkalýðshreyfingin breyti. Launa-
munur kynja og sívaxandi atvinnuleysi meðal kvenna er al-
vörumál sem verkalýðshreyfingin öll, þar með taldir leiðandi
karlar innan forystusveitar hennar, þarf að takast á við af þeim
þunga sem hún ræður yfir og sýnir þegar sterkir hópar innan
hreyfingarinnar eiga í hlut. Undir þetta sjónarmið taka tvær
reyndar forystukonur launþega í Vikublaðinu í dag, þær Sig-
ríður Kristinsdóttir formaður Starfsmannafélags ríkisstofn-
ana og Guðrún Kr. Oladóttir varaformaður Starfsmannafé-
lagsins Sóknar. Þær benda einnig á að þeim konum sem starfa
innan launþegasamtakanna sé nauðsynlegt að fá öflugan
stuðning annarra kvenna innan sem utan hreyfingarinnar.
Það er brýnt að fylkja öllum sem vilja standa vörð um rétt-
indi launafólks, bæði karla og kvenna, saman um það verkefni
að verjast atlögum á hendur verkalýðshreyfingunni sem ríkis-
stjórnin með úrelt ffjálshyggjusjónarmið og þrönga hagsmuni
atvinnurekenda að leiðarljósi stendur fyrir. Til þess að sam-
staðan um verkalýðshreyfinguna eflist er það úrslitaatriði að
þeir hópar sem ævinlega hafa staðið höllum fæti á vinnumark-
aði finni þar svo ekki verði um villst að hagsmunir þeirra séu
teknir alvarlega.
Sjónarhorn
Islensk framleiðsla er
grundvöllur sjálfstæðisins
M
'ig langar að láta nokkur
orð fylgja ályktun aðal-
-fundar Kjördæmisráðs
Alþýðubandalagsins á Norðurlandi
vestra um landbúnaðarmál (birtist í
síðasta tölublaði, aths. Vikublaðs-
ins). Það er vilji okkar að íslenskur
landbúnaður eigi að njóta sam-
bærilegrar innflumingsverndar og
rekstrarskilyrða og tíðkast meðal
þjóða Evrópu og N-Ameríku og
höfnum því öllum hugmyndum um
stórfelldan innfluming sömu
landbúnaðarvara og framleiddar
eru í landinu.
Persónulega held ég að hverri
þjóð hljóti að vera nauðsynlegt að
uppfylla sem mest af matvælaþörf
sinni sjálf. Nú er um helmingur
matvöru, sem neytt er í landinu,
innflutmr og lítdll möguleiki að
lækka það hlutfall. Hér er því um
varnarbaráttu að ræða. Atvinnu-
ástandið í landinu er þannig að
bændur sem hrökklast ffá búskap
Jón H.
Ingólísson
og verkafólk sem missir vinnu í úr-
vinnsluiðnaðinum gengur ekki
beint í aðra vinnu.
Síðan Alþýðubandalagið var í
ríkisstjórn og Steingrímur J. Sig-
fússon í landbúnaðarráðuneytinu,
hefur réttur sauðfjárbænda til
framleiðslu á innanlandsmarkað
minnkað um þriðjung. Þetta hefur
gerst á grundvelli þess búvöru-
samnings sem gerður var laust fyrir
síðusm alþingiskosningar.
Nú æda ég ekld að gagnrýna
samninginn harðlega, því ég tel að
hann hafi verið nauðsynlegur og
honum sé með öðm að þakka það
„Gott er í dollarans dýrðardíki
u
55
f
Isjálfsmynd íslendinga er hug-
mynd um þjóðarstolt sem
kannski er ekki einbert hugar-
fósmr. Hjá fyrirmönnuin þessarar
þjóðar örlar hins vegar ekki á stolti.
Þar finnst bara innantómt mont
hégómlegra smámenna sem
smjaðra fyrir sér meiri mönnum í
von um að fá að setjast að veislu-
borði með þeim.
Þetta sjáum við einlægt í sam-
skiptum Islendinga við aðrar
þjóðir. Þar ædast íslenskir stjórn-
málamenn og embættísmenn alltaf
til að ísland sitji við sama borð og
aðrir. Og þar gerir Islendingurinn
sig breiðan, gasprar um eigin verð-
leika en læmr sem minnst fyrir sér
Einar
Ólafsson
fara þegar reikningurinn kemur.
Og sé reikningurinn samt settur
fyrir hann fer hann að væla um að
sérstöðu sinnar vegna ætti hann að
sleppa við að borga. En auðvitað er
hann aðeins umborinn að því að
smndum má hafa gott af honum.
Hann borgar ekki, hann selur sig.
Út á þetta hafa samskipti ís-
lendinga við aðrar þjóðir gengið
meira og minna að minnsta kosti
þessa hálfu öld síðan lýðveldið var
stofnað. En alþýðan hefúr smnd-
um verið treg að fylgja fyrirmönn-
um sínum. Það hefur þurft að tala
hana til, segja henni eitt meðan
annað er ráðgert. Hér átti aldrei að
vera her á friðartímun. Þá kom
blessað Kóreustríðið, innrásin í
Ungverjaland, kalda stríðið. En nú
er kalda stríðið búið og Kaninn vill
leggja niður herstöðvar sínar í
Evrópu.
Einu sinni átti ekki að vera her á
friðartímum. Nú yrði það efna-
hagslegt áfann ef herinn færi. Og
forsætisráðherrann og utanríkis-
ráðherrann ganga með gamla
betlistafinn fyrir Sám frænda, vísa
til sérstöðu Islendinga, að þeir
þurfi her á friðarímum, þótt eng-
inn annar þurfi hann. Og þjóðin er
orðin vön hernum og lætur sér fátt
um finnast.
Jóhannes úr Ködum spurði þjóð
sína fyrir fjörutíu árum:
„Hermdu mér Þjóðunn Þjóðansdóttir,
vísust af völum:
ictlarðu að lifa alla tíð
ambátt í feigðarsölum
á blóðkrónum einum
og betlidölum?“
Nú spyrja skáldin einskis.
Höfúndur er rithöfúndur.
jákvæða viðhorf sem almenningur
hefur til íslensks landbúnaðar.
Þann útfluming á dilkakjöti, sem
nú er hafinn, má rekja til þess að
bændur og afúrðastöðvar tóku á sig
ábyrgð á sölumálunum í kjölfar
búvörusamningsins. Nokkrar horf-
ur eru á því að verð fyrir þennan
útflutning verði hærra á komandi
árum, á grundvelli þess að þær séu
framleiddar í ómenguðu umhverfi.
Hækkað útflumingsverð er
kannski það raunhæfasta til að
koma í veg fyrir ólöglega sölu
kjöts. Enginn veit um umfang
þeirrar starfsemi og eni ýmsar töl-
ur á kreiki. Það er þó talið næsta
víst að vöxtur sé í þessari grein, en
nautgripa- og hrossakjöt og ef til
vill fleiri tegundir koma þar einnig
við sögu. Ekkert raunhæft hefur
verið gert af hálfu stjórnvalda til að
stemma stigu við þessari starfsemi
og reyndar telja margir að ríkið
græði á þessu, í dilkakjötinu vegna
lækkandi niðurgreiðslna (beinna
greiðslna til bænda) en hve miklu
tapar það í skattatekjum?
Það hefur lengi verið skoðun
mín að framleiðslurértur í kinda-
kjöti eigi að miðast við landkosti og
gróðurástand. Gróðurástand gemr
verið slæmt, þar sem landkostir
verða þó að teljast góðir og þá er
langoftast um að kenna óhóflegri
hrossabeit. Islenski hesmrinn sem
við sýnum með stolti á hestamót-
um og seljum útlendingum er góð
landkynning. Þessir hestar eiga, því
miður, nána ættinga sem eingöngu
virðast hafa það hlutverk áð bíta
gras. Það eru engin góð rök fyrir
því að niðurgreiða dilkakjöt frá
þeim aðilum sem nýta land sitt á
slíkan hátt. Það er brýnt, einkum ef
útflumingur eykst, að auðvelt sé að
koma í veg fyrir rányrkjufram-
leiðslu. Verði kvótakerfi áfram við
lýði í sauðjárræktinni þarf skipting-
in milli bænda að taka mið af land-
kosmm. Svo er líka hægt að tak-
marka frainleiðslu með ítölu,
þ.e.a.s. að ákveða hvert hámarks-
beitarálag nrá vera á hverju svæði.
Frjáls sala framleiðsluheimilda
samrýmist ekki gróðurvernd.
Um gæruútflutninginn vil ég
segja að rétmr bænda til að flytja út
óunnin iðnaðarhráefni, sem hægt
er að selja innanlands, eigi að vera í
svipuðu hlutfalli og innflumingur
búvöru af sama tagi og framleidd er
í landinu.
Margir bændur á Islandi búa við
kröpp kjör, einkum vegna sam-
dráttarins í sauðfjárbúskapnum og
hruns loðdýraræktarinnar. Sveita-
fólk hefúr misjafnar aðstæður til að
smnda vinnu utan bús og atvinnu-
ástandið hjálpar þar ekki uppá.
Bændur eiga ekki rétt til atvinnu-
leysisbóta, nema þeir hætti fram-
leiðslu alveg, þó greiða þeir trygg-
ingagjald sem að hluta til rennur í
atvinnuleysistryggingasjóð. Mér
finnst að bændur sem ekki hafa
framfærslutekjur á við atvinnuleys-
isbæmr ætm að eiga rétt til bóta,
sem mismuninum nemur. Þessar
bæmr mætti t.d. tengja gjaldeyris-
skapandi útflumingsframleiðslu,
(auðvitað að teknu tilliti til land-
gæða) frekar en að borga þessu
fólki fyrir að gera ekki neitt, en
slíkt verður alltaf að telja neyðarúr-
ræði. Rétmrinn til atvinnu er
grundvallarmannréttindi.
Samstaða landsmanna urn ís-
lenska framleiðslu, á sem flesmm
sviðurn, er í mínum huga grund-
völlur að sjálfstæði þjóðarinnar.
Höfundur er bóndi, í stjóm
Alþýðubandalagsfélags
Skagafjarðar og kjördæmis-
ráðs Alþýðubandalagsins á
Norðurlandi vestra.