Vikublaðið - 12.11.1993, Síða 4

4
Viðhorf
VIKUBLAÐIÐ 12. NÓVEMBER 1993
Láttu ekki svona, drengur
Þeir eru ófáir sem vilja hafa
vit fyrir íjöldasamtökum
eins og BSRB. Einn slíkur,
Garðar Vilhjálmsson starfsmaður
Iðju, ritaði heiisíðugrein í Viku-
blaðið 1. október s.l. og nefndi
skrif sín „Einkavæðingin er um-
ræðuhæf'. Og enn og aftur heldur
hann áfram á sömu braut í Viku-
blaðinu 29. október með grein
undir fyrirsögninni „Einkavæðing-
in og samhengi hlutanna" en þar er
hann m.a. að svara grein formanns
BSRB um afstöðu heildarsamtaka
opinberra starfsmanna.
Garðar hélt því ffam í fyrri
greininni að „hagsmunasamatök á
borð við BSRB“ hafi verið gripin í
bólinu varðandi einkavæðingu, hafi
ekki reynt að móta umræðuna eða
hafa áhrif á hana nema að því leyti
að vera stöðugt í vöm. Hann gefur
í skyn að BSRB hafi brugðist sjálfu
sér og öðmm með deyfð sinni og
doða.
Með greininni er birt mynd af
sökudólgnum, húsi BSRB við
Grettisgötu og í textanum er BSRB
gefin línan: „Samtök á borð við
BSRB eiga að vera í fararbroddi
þess að ná ffam aukinni hagræð-
ingu...“
BSRB ífararbroddi
Garðari er vissulega nokkur vor-
kunn. Vankunnátta um málefni
verkalýðshreyfingarinnar er land-
læg og stafar m.a. af því að fjöl-
miðlamir em ekki beinlínis í bar-
áttuham þegar önnur sjónarmið
em á döfinni en þau bemsku einka-
væðingarsjónarmið sem trúboð-
arnir boða. Engu að síður hefur
okkur opinbemm starfsmönnum
tekist að krækja í þessa umræðu,
hafa áhrif á hana og móta.
Skemmst er að minnast ráðstefnu
sem BSRB hélt á Hótel Borg þann
22. september s.l. um opinberan
rekstur, markmiðið með honum,
æskilegt umfang, þróun og skipu-
lag.
Sjálf hef ég kynnt mér reynslu
annarra þjóða á vettvangi alþjóða-
sambands opinberra starfsmanna
og miðlað af þeirri reynslu hér
heima. Við höfum boðið hingað til
lands fyrirlesumm sem sérhæft
hafa sig í þekkingu á opinberum
rekstri og einkavæðingu.
A þingum BSRB hefur inargoft
verið rætt og ályktað um rekstur
opinberra fyrirtækja og velt upp
möguleikum á margvíslegum að-
ferðum í opinberam rekstri. BSRB
hefur sannanlega verið í farar-
broddi þeirra sem vilja efha til um-
ræðu um þessi málefni.
BSRB hefur m.a. gefið út tvo
vandaða bæklinga um málið; ann-
ars vegar bæklinginn Uni einkavœð-
ingu símaþjónustunnar eftir Philips
Bouyrer frá Alþjóðasamtökum
póst- og símamanna og hins vegar
Með einkavœðingu er stefnt að því að
umbylta samfélaginu eftir Mikes
Waghome ffá Alþjóðasambandi
opinberra starfsmanna. Báðir þess-
ir menn fluttu erindi á vegum
BSRB, komu fram í fjölmiðlum og
áttu sinn þátt í að auðga hina fá-
brotnu umræðu um þessi mál.
Vankantar á umræð-
unni
Aðildarfélög BSRB hafa sömu-
leiðis lagt mikla vinnu í stefnumót-
un varðandi rekstammhverfi sitt og
áhrif starfsfólks. Þess utan hafa for-
ystumenn BSRB og aðildarfélag-
anna skrifað fjölda greina um mál-
ið og tekið þátt í ótal fúndum. Við
höfum á þann hátt haft mótandi
áhrif á umræðuna - af hálfú launa-
fólks.
A hinn bóginn eru margir van-
kantar á umræðunni af öðmm
ástæðum, t.d. þeirri að ríkisvaldið
hefur enga ákveðna stefúu í sam-
bandi við einkavæðinguna og
verkalýðshreyfingin þarf því að
svara duttlungum ráðherra og rík-
isstjórnar hverju sinni. Heildar-
stefúa okkar og markmið breyta
engu um nauðsyn þessara við-
bragða, heldur heyra þau eðli máls-
ins til.
Það er ekki að sjá af seinni grein
Garðars að hann skilji þessa ffam-
vindu þótt formaður BSRB hafi út-
skýrt þetta nákvæinlega í sinni
grein. Svo dæmi sé tekið, þá kemur
það eins og þmma úr heiðskím
lofiti að leggja eigi niður Gunnars-
holt. Við þurftum að bregðast við
eins og reyndar stór hluti þjóðar-
innar.
Nú er þegar búið að draga málið
til baka og það ekki lengur á um-
ræðustigi. Næsta dag komu hug-
myndirnar um heilsukortin. Af-
staða okkar til markaðsvæðingar í
heilbrigðisþjónustunni er og hefúr
verið skýr og við bmgðumst við af
hörku. Og þannig mætti lengi telja.
Hvað kemur svo næst? Það veit
enginn, en við emin hins vegar til-
búin að takast á við næsta upp-
hlaup, af því við höfúm markvissa
stefúu og sterkan félagslegan
grunn að standa á.
Einsdæmi um íslenska
verkalýðshreyfingu
I greinuin Garðars Vilhjálms-
sonar úir og grúir af allskonar full-
yrðingum um að samtök opinberra
starfsmanna hefðu látið „hug-
myndaffæðinga ffjálshyggjunnar
leiða umræðuna", sagt að við hefð-
um látið umræðuna afskiptalausa
og „auðvitað" hefðum við fyrir
löngu átt að vera búin „að móta
stefúu í málefúum opinberra fyrir-
tækja og sérstaklega m.t.t. einka-
væðingar“.
Þessar fúllyrðingar Garðars em
allar með ólíkindum. Þetta er bara
draugagangur hjá drengnum. Það
verður að segjast, að ef íslenska
verkalýðshreyfingin almennt hefði
verið jafú vel undirbúin árásum ný-
frjálshyggjunnar undanfarin ár og
BSRB hefur verið gagnvart einka-
væðingarhugmyndunum, hefði
launafólk ekki ástæðu til að óttast
ffamtíðina. Staðreyndin er nefni-
lega sú að BSRB og aðildarsamtök
þess hafa í mörg ár lagt mikla vinnu
í að móta markvissa, ábyrga stefnu
varðandi rekstur opinberra fyrir-
tækja og ekki síst gagnvart einka-
væðingu. A hinn bóginn er stefnan
ekki sú sem nýjungagjörn ung-
menni blaut á bakvið bæði eymn
teldu nógu hress og nægilega
poppuð sjónarmið, - við emm
nefúilega afar gagnrýnin á einka-
væðinguna.
Við höfum notfært okkur
reynslu annarra með markvissum
hætti og þess em einnig dæmi að
erlendir aðilar sæki í smiðju til
BSRB til að kynna sér afstöðu okk-
ar til einkavæðingarinnar.
Eg hef nú starfað í verkalýðs-
hreyfingunni í áratugi og ég hygg
að íslensk verkalýðshreyfing hafi
ekki tekið jafú fast og ötullega á
nokkmm málaflokki og við höfum
gert í sambandi við einkavæðing-
una.
Fjandsamlegt fjöl-
miðlakerfi
Á hinn bóginn höfúm við átt við
afar fjandsamlegt fjölmiðlakerfi að
etja og ef Garðar ekki veit, þá em
allir stærstu fjölmiðlar landsins
undir ofurvaldi tiltölulega fámenns
EINKAVÆÐING
^ormiflur BSRB, Ögmundur
| Jónanon, ikrifar um afsioAu
- BSKB til einkavzðingar I
í-.íJasta Vikublaði. Grein Ögmund-
er að hluta lögð út af skrifum
tdirriuðs um umrzðuhzfi einka-
eðingar. Nauðsynlcgt er að árétta
. 'ffi atriði sem Ögmundur fjailar
. í grein minni tala ég um nauðsyn
ss að samtók opmberra starfs-
" na séu f fararbroddi þess að ni
hagrzðingu og auiunni i-
■ - innan fynrtzkp en gen um
rófu til aukinna áhnf og þess
•)óta afraksturvns. Á þennan
' skyldu almennir surfsmenn
6 samtök sfn að bakhjarli vera
ðandi f umrzðunni en eidci sffellt
öm. „Nú vill svo til að þena er
nast orðalagið f tilboðura samn-
jancfndar rfkiasins gagnvan að-
irfélogum BSRB....“ segir Ög-
ídur, og það sem meira er,
• leggur Ögmundir upp sem
gu að ábau- og bónusgreiðslu-
um! Kkki aðeins er ég þannig
Jt að predilu fyrir samninga-
lúd rfkisstjómarinnar, að mati .
graundar, heldur er ég ernnig
Ismaður þess að þrzla fram hag-
rðingu og ábyrgðarvzðingu með
:i að hverfa frá kauptaxtakerfi!
»aö r -ngar af þessu ugi
Garðar
Vllfyjálmsson
launþega á eigin vinnustað má ná
fram þeim endaniegu markmiðum
sem ný-frjálshyggjan telur að náist
fram með þvf að fzra eignarhald
til, frá þjóðinni til örfárra efna-
hagslegra sterkra einstaidinga, fyr-
irtzkja eða stofanna. Og með á-
hrifúm og þátttöku á vinnustað á
ég eldd við ábau- eða bónuskerfi.
Eg á við áhrif og þátttöku f ákvörð-
unum um aðfong, vinnuferli og af-
urðir, einnig á ég við þátttöku í á-
kvörðunum um uppbyggingu
vinnusuðarins og ráðstöfún hagn-
aðar eða ups, og sfðast en eklri síst
á ég við þátttöku launþega f á-
kvörðunum er miða að þvf að
bregðast við markaðnum hvort
sem um er að tzða framleiðslu eða
söhi á vöru eða þjónustu. Það er
umrzða af þessu tagi sem ég sakna
frá BSRB, þetta er nefúilega sam-
Það sem slriptir máli hér er að
halda uinrzðunni almennri og op-
inni til þess fá scm flest sjónarmið
fram. BSRB hcfur látið ríkisstjóm-
ina eða hugniyndafrzðinga frjáls-
hyggjunnar lciða umrzðuna og
urarzðan hefur verið á þeirra for-
Það er ágztt svo langt sem það
nzr að efúa til fúnda og gefa út
bzklinga en það hefúr eklri skilað
mikilli almcnnri umrzöu um bztt
kjör og breytt skipulag eða bctra
vinnulag innan rflrisstofruna. Enn-
frcmur tclur Ögraundur hina
svart/hvftu umrzðu um einkavzð-
ingu sufa af þvf að tnenn hafi
„...einfaldlega staðið frammi fyrir
tillóguin eða lagafrumvörpum sem
gcra ráð fyrir einkavæðingu." Hér
hittir Ögmundur naglann á höfuð-
ið. Menn stóðu frammi fyrir tillög-
um og lagafrumvörpum vcgna þess
að mcnn létu utnrzðuna vera á
meðan engin annar hrcyfði við
henni.
Auðvitað átti BSRB að vera fyrir
löngu búið að móta stefriu í mál-
efrium opinberra fyrirtzkja og sér-
staldega mt.t. einlcavzðiogar. Það
var ekki þannig að nýfrjíUhyggjan
hafi stoldrið hér ffam alsköpuð á
cinni nóttu. Þcssi gerjun og þróun
var búin að eiga sér stað f allri v-
um peningahagsmuni og völd sem
ráðist af eignarhaldi en sfður (og
kannslri aUs eldri) um innra rekstr-
arform. Hér felhir Ögmundur í þá
gryfju að taka allar hugmyndir um
einkavzðingu út ffá forsendum ný-
ffjálshyggjunar. Þetta er þröngsýni
og nauðhyggja. Einkavzðing er off
lögð að jöfiiu við hagkvzmni og
slrilvirkni ásamt aukinni ábyrgð.
Þetta er jafnmikil klisja og jafnþýð-
ingarlaust og að segja að einkavzð-
ing snúist um peningahagsmuni og
völd fyrst og fremst. Formaður
BSRB er að bcrjast fyrir hagsmun-
um sinna félagsmanna og á að
koma ffam sem slíkur. Að tala al-
mennt um peningahagsmuni og
völd lílct og stjómmálamaður getur
orðið til þess að gera umrzðuna
fjarlzgan þeim sem helst skyfdu
taka þátt, nefiúlcga launafóllrinu
sjálfú. Eignarhald og rekstrarform
eru mannanna verk sem eldri lúta
náttúrulögmálum og á að nota
feimnislaust sem tzlri f hagsmuna-
'nl,
baráttu launþega en umffam ai
þeirra forsendum.
Það sem skiptir raili hér eru '
endanlcgu markmið. F.f fnarkrr
in eru hagrzðing, slrilvirkni
aukin ábyrgð þá er bcinasta lci
að þeim markmiðum aukið hl
verk og aukm þátttaka alme
launþcga. Utfiersla þessarar
er það sem BSRB og verlu
hreyfingin almennt á að eint
sér að. Ef skipulagsbreyting, ji
vel í og með breytingu á eigr
haldi, getur f einhverjum tilvik
orðið til þess að gera launa
meðvitaðra um mikilvzgi vi
sinnar og ffumkvzði (drcgif
firringu á marxfsku) þá á að s
þáleið.
I þessan umrzðu skiptir ri
arformið miklu máli, það er xt.
lega rekstrarformið scm mótar
afstöðu sem myndast á milli sta
manna og fyrirtzkisins eða str
unarinnar. Þetta er ekki aðeins ú
rzða um tzknilcgar útfzrslur c
og skilja mztti á formanni BSi
heldur er þctta umrzða um grur,
vailarhagstnuni og grundval'
hugmyndafizði.
Hér er eklri verið að rzða u
fóma gTundvaUarsjónarmiðum
jöfiiuð og félagslegt réttlzti. i
er aðcins verið að benda á að for' /
Taoistar líkja stefúu sinni gjaman við
vatnið sem smýgur um allt og rennur
náttúmlega í farvegi sínum. Það er
nauðsynlegt öllu lífi án þess að það sækist eftir
því. Ekkert fær breytt eðli þess. Mennimir geta
leitast við að beisla það eða hafa áhrif á farveg
þess en ekkert fær breytt gmnneðli þess eða
snúið straumi þess við svo það streymi upp á
við.
Áhrif vatnsins birtast með óendanlega mis-
munandi hætti í náttúmnni. Það holar steina,
gefúr gróðri líf, liðast kyrrlátt um dali eða
steypist niður kletta, það myndar djúp stöðu-
vöm og víðámimikla haffleti. Regntímabil og
þurrkar skiptast á og vatnsföll og lækir breytast
eftir árstíðum með reglubundnum hætti en þó
aldrei þannig að það sé einföld endurtekning.
8. brot úr Bókinni um Veginn
Æðstu dyggðir eru eins og vatn. Vatnið gerir
tugþiísundmn fyrirbæra gott án togstreitu. Það
dvelur þar semfestum þykir illt að vera. Þess
vegna sviparþví til frumeðlisins.
it, ,H.|B
Gæta ber að stað til búsetu.
Gæta ber að dýpt hugans.
Gæta ber góðmennsku í samskiptum.
Gæta ber dreiðanleika í orðum.
Gæta ber reglu við stjómsýslu.
Gæta ber hæj'ni í starfi.
Gæta ber að vitjunartíma athafiia.
Sá semforðast togstreitu er þannig laus við
afglöp.
Umritun þýðanda
Líkja má æðstu dyggðum við vatn. Það
gerir öllu lífi gott án þess að sækjast eftir
því eða troða öðmm um tær. Enginn stað-
ur er of auvirðilegur fyrir það og fæstir
myndu sætta sig við jafnlítilmótlega stöðu.
Vatnið minnir þess vegna að mörgu leyti á
frameðli alheimsins, Tao.
(Dyggðugir menn fylgja fordæmi vatnsins
með því að) þeir vanda valið á dvalastað sínum
og þeim sem þeir umgangast. Hugur þeirra er
djúpur (eins og lind) og víðfeðmur (eins og
haf). Þeir gera öðmm gott án þess að vera með
yfirgang. Það má treysta orðum þeirra. Stjórn
þeirra fylgir fastmótuðum reglum. Þeir taka
einungis að sér þau störf sem þeir valda og
þekkja vitjunartíma sinn.
Leiðin til að forðast öll glappaskot er þannig
fólgin í því að taka vatnið sér til fyrirmyndar og
forðast togstreitu.
Þýðandi: Ragnar Baldursson
hóps sem eins og af tilviljun er all-
ur afar hallur undir einkavæðingu
af þeim toga sem Garðar virðist
svo opinn fyrir. Við þurfum því að
hafa mikið fyrir því að „komast í
gegn“ með sjónarmið okkar, eins
og stundum er sagt.
Við höfum hvergi staðnæmst við
einkavæðingu í umræðunni og
stefúumómn okkar. Starfsmanna-
félag ríkisstofúana hefur haft
margs konar frumkvæði að því að
auka áhrif starfsmanna á vinnu-
stöðum. Meðal annars höfum við
knúið í gegn starfsmannaráð á
nokkmm stómm vinnustöðum og
við síðustu samningaviðræður SFR
og ríkisins tókum við upp margvís-
legar kröfur varðandi áhrif og völd
starfsfólksins.
Það er nú einmitt meinið sem
Garðar virðist ekki vita, - að fjöl-
miðlamir sem tryggja eiga lýðræð-
islega umfjöllun hafa algerlega
bmgðist við að segja frá umræð-
unni um einkavæðinguna t.d. á
vettvangi BSRB. Þeir vilja ekki
þessa umræðu. Ágætt dæmi þar um
er einkavæðing SVR. Margir ein-
staklingar tjáðu sig um þetta mál
með greinum í blöðum. Engir fjöl-
rniðlar birtu lengri fréttaskýringar
um málið sem þó var dæmigert
slíkt mál - ffá faglegu sjónarmiði
fréttamanna. Sjónvarpsstöðvarnar
höfðu engan fréttaskýringaþátt um
málið né höfðu þær sérstakan um-
ræðuþátt um það eins og svo sann-
arlega var tilefúi tdl.
Það er e.t.v. ekki nema von að
jafúvel góðir drengir látd glepjast af
ofúráróðri einkavæðingarsinna og
telji sér skylt að taka upp eitthvað
af þessum hugdettum.
Verjum velferðar-
samfélagið
BSRB hefur haft margvíslegt
frumkvæði að því að brjóta upp
slagorðakennda umræðu pabba-
drengjanna um einkavæðingu og
hainrað á hugmyndum samhjálpar-
innar gegn þeirri hugmyndafræði
sérgæsku og græðgi sem lýsir sér
gjarnan í trúboði ffjálshyggju-
manna og dindla þeirra. Átökin um
einkavæðingu em hugmyndabar-
átta, slagur um hugmyndaffæði.
Það er dálítdð sérkennilegt að
starfsmaður Iðju skuli efúa til skrifa
af þessum toga. Einhvern veginn
hefði manni fundist önnur verkefúi
nærtækari starfsmanni verkslýðsfé-
lags láglaunafólks með fjölda at-
vinnulausra heldur en höggva í þá
sem em að berjast gegn geigvæn-
legum afleiðingum einkavæðingar,
m.a. atvinnuleysi. Það þarf að verja
velferðarsamfélagið.
BSRB hefur leitað eftir stuðn-
ingi nteðal annarra samtaka á um-
liðnum ámm, samtaka sem einnig
vom stofnuð um hagsmuni launa-
fólks og hugmyndaffæði samhjálp-
ar og samstöðu. Oft hefur verið
hljótt í þeim herbúðum þegar
vopnaskakið ffjálshyggjuriddar-
anna hefur dunið á skjánum. Þcgar
þeir loks reka upp heróp hafa þeir
vonandi ekki gleymt með hverjum
þeir stóðu áður en fárið hófst.
Samvinna nærtækari
Nær væri að samtök opinberra
starfsmanna og verkalýðsfélög ASI
hefðu með sér samstarf um varnir
og sókn gegn ffjálshyggjupostulum
og einkavæðingaröfgamönnum.
Því miður hafa mörg verkalýðsfé-
lög haft hægt um sig á því sviði. Á
hinn bóginn hefur verið alveg ljóst
hver afstaða samtaka opinberra
starfsmanna er.
Það er leitt til þess að vita að
inargs konar írumkvæði samtaka
opinberra starfsmanna í umræðu
um opinberan rekstur og einkvæð-
ingu hafi ekki náð eyram starfs-
manns Iðju, Garðars Vilhjálmsson-
ar. En það er heldur ekki beinlínis
faglegt að skrifa greinar um það að
einhverjir hafi ekki staðið sig nógu
vel, án þess að ganga úr skugga um
að svo hafi verið.
Mér er ljúft og skylt að leiða
Garðari fyrir sjónir sannleikann í
málinu, ef þessi skrif nægja ekki.
Og ég býðst til að leiða drenginn út
úr myrkrinu og sýna honum ljós-
glætuna sem hann hefur hvergi
komið auga á, - áður en hann miðl-
ar okkur næst af fúllyndi sínu í
Vikublaðinu. Hjá BSRB em einnig
tíl margvísleg gögn sem við gæmm
lánað honum með upplýsingum
um málið, og með því að kynna sér
afstöðu BSRB til einkavæðingar
áður en hann lét ljós sitt skína hefði
hann getað sparað sér og öðmm
tíma og fyrirhöfú. Er vonandi að
hann geri það áður en hann skrifar
næstu grein. Blessaður drengurinn
hefði gott af því að koma í skóla til
okkar.
Höfúndur er formaður
Starfsmannafélags
ríkisstofúana.