Frjáls þjóð - 16.11.1957, Blaðsíða 6

tt
_odaugarclacjinn 16. nóuemíer 1957- FRJÁLS Þ J □ Ð
Séwa Mjj«ÞW8i O. Mjöwnsson:
Viðhorf í kermá
Framvinda sögunnar er hx'öð
nú á dögum. Stafar það af því,
að náttúruvísindin eru komin
á svo hátt stig', að það kostar
orðið ekki öllu meira orku-
íramlag hugans að finna upp
vetnissprengju, eldflaug, er
dregur hálfán hnöttinn, geim-
far, heldur en, til dæmis að
taka, betri tegund sauma-
maskínu fyrir einni öld!
Fyrir einu ári var þjóð okk-
ar það í senn skylt og nauð-
synlegt að taka af alhug þátt
í hervarnasamtökum vestrænna
þjóða, Norður-Atlantshafs-
toandalaginu. Nú er það skylt
og nauðsynlegt að endurskoða
frá rótum afstöðuna til Natós.
Þessu valda hinar gífurlegu
framfarir, sem orðið hafa á
einu ári í hernaðartækninni og
þeim hluta náttúruvisindanna,
er hún hvílir á.
í erindi um hervarnir ís-
lands, sem ég flutti nálægt árs-
toyrjun í Gamla Bíó (fyrir hér-
umbil tómu húsi), sýndi ég
fram á, að íslandi væri af-
dráttarlaus þátttaka í Nató
hlutleysi hættuminni í öllum
hugsanlegum aðalafbrigðum
heimsstýrjaldar — nema einu:
ef styrjöld milli Rússlands og
Bandaríkjanría yrði útkijáð
méð vopnaviðskiptum beint
milli þeirra landa á fyrstu
dægrum-styrjaldarinnar. Ef svo
færi, væri íslandi það fullkom-
ín gereyðingarhætta að vera
með stóra, bandaríska herstöð,
en að sama skapi fengur að
Vera herstöðvalaust.
Um þær mundir, sem ég
samdi erindið, var ekki enn
tekíð að reikna með langdræg-
um eldflaugum (enda þótt
játa verði, að Rússar höfðu þá
þegar, um haustið, hótað Bret-
um og Frökkum landauðn af
eldflaugahríð, ef þeir hættu
ekki umsvifalaust árásinni á
Egyptaland). Ég taldi því í er-
dndi mínu hættuminna, þegar á
allt væri litið, fyrir ísland að
vera í Nató og hafa Keflavík-
ur-flugvöll hersetinn (en raun-
ar þó því aðeíns, að komið væri
upp tryggilegum vörnum fyrir
almenning í Reykjavík og
haupstöðum Gul'ibringusýslu).
j. Nú er það hins vegar komið
á. daginn, að Sovétríkin hafa
ekki verið að „lofá upp í erm-
ina sína“, er þau í fyrrahaust
hótuðu Bretum og Frölckum.
Rússar hafa meðaldrægar eld-
íiaugar, er þeir gætu trúlega
haldið ailri Evrópu og öllum
herstöðvahring Bandaríkjanna
umhverfis sig í skefjum með.
©g þeir hafa langdrægar eld-
fiáúgar, sem þeir gætu rústað
3neð sjálf Bandáríkin. Aftur á
hióti verður að álíta, að
Bandaríkin verði ekki búin að
koma sér upp kerfi meðal-
drægra eldflauga með æfðu
liði fyrr en eftir eitt til tvö ár,
og enn síður fvrr en þetta búin
áð koma því fyrir í löndum
toandamanna sinna, — ef
Rússar þá yfirleitt létu slíkt
viðgangast.
J Það gefur auga leið, úr því
að langdrægar eldflaugar eru
komnar til skjalanna, að komi
til styrjaldar, yrði suðvestur-
kjáJki íslands eitthvert fyrsta
slvolmark Rússa, níeðan Banda-
ríkin hefðu hér tiltölulega mjög
þýðingarmikla herstöð. Og jafn-
augljóst er bað, að um hervarnir
fyrir ísland getur þá eklii leng-
ur verið að ræða. Og það verð-
ur að gera sér ljóst, að þessi
sannindi liaggast ekkert af því,
þó að Bandaríkin kæmu sér upp
kúlueldflaugakerfi, jafngildu
því rússneská, áður en styrj-
öldin brytist út. Hér eftir cr
það því hleklting að tala um
„hervarnir fyrir ísland“ og
„varnarliðið“.
Ekki er heldur sjáanlegt í
fijótu bragði, að Bandaríkin
gætu, úr því sem komið er, haft
neitt teljandi gagn af herstöðv-
um hér — né Nató í heild. Þó
gæti vel hugsazt, að þessir að-
ilar yrðu þess ekki fúsastir að
viðurkenna slíkt, því að þeir
halda, síðan uppvíst varð um
árangur Rússa á eldflauga-
sviðinu, dauðahaldi í þá ó-
tryggilegu hughreystingu, að
berjast megi við eldfiaugaríki
með flugvélum. Annáð var þó
að heyrá á Bretum í fyrra, er
þeir — í áætlun •—• umsteyptu
gersamlega hermálakerfi sínu1
í stórfenglegri lítilsvirðingu j
flugvéla. Það liggur 'líka í aug-
um uppi, að stjórnendur og
blöð í Bandaríkjunum verða að
gera sem allra minnst úr til-|
kynningum Kússa um árangur
á eldflaugasviðinu, því að al-|
menningur þar í landi myndi
ganga gersamlega af göflunum,'
ef hann yrði að horfást afdrátt-!
ariaust í augu við vitundina um !
að nú, ufn hríð, lifi Bandaríkin
— að ekki sé nefnd Vestur-
Evrópa — af því einu, að Rúss-
ar kunni, eftir alit saman, ekki
við að leggja lönd þessi í auðn!
Hins vegar liggur augljóslega
stór hætta í því, að Bandaríkin
kunna ekki við áð hætta skyndi-
lega að leika sitt alþjóðlega
verndarhlutverk, þó að undir-
stöðunni hafi nú, er minnst
varði, verið kippt undan að-
stöðunni til slíks. ÞaU láta sem
þau geti boðið RússUm fullan
byrginn í Tyrklandi og Sýr-1
landi, og hvar sem væri, og
virðast þess albúin að ana út
í 'hvaða ófæru sem vera skyldi,
gersamlega rin'gluð af stórköst-
legustu og sneggstu endaskipt-
unum, sem um getur í mann-
I kynssögunni. Rússar eru dá-
lítið hlálega settir — að ekki
sé meira sagt!
Jú, það getur vel skeð, að
Bandaríkln verði eftír þrjú—
fjögúr nlisseri búin að koma
sér upp lcerfi meðaldrægra
eidflauga í herstöðvum sínum
erlendis allt umhverfis Ráð- ’
stjórnarríkin. Og það er alls
ekki ólíklegt, að Bandaríkin
verði búin að koma sér fyrir
með langdrægar eldflaugar'
heima fyrr, en eftir svo sem þrjú'
—fjögur ár. Allt þó að vísu að|
því tilskildu, að Rússar neyti
ekki aðstöðu sinnar til að koma!
í veg fyrir það.
En — væru Rússar þá svo
grábölvaðir, að ekki sé eig-
andi undir að gera við þá þegar
allshérjar afvopnunarsamning
nérrta með „tryggingum“, er
ekki geta samrýmzt tortryggní
þeirra og metnaði (er að
Óþarfi ætti að vera að
taka fram, að þjóðvarnar-
menn bafa frá öndverðu ver-
ið andvígir erlendri hersetu
á Islandi og fært að því rök,
að hún væri hættulegri landi
og þjóð cn hlutleysi.
En með tilkomu eldflaug-
anna, sem Rússar ráða nú
yfir, þýða herstöðvar í land-
inu augljóslega og óumdeil-
anlega tortímingu þess, ef
til styrjaldar kæmi. Það eru
þessi geigvænlegu viðhorf,
sem séra Björn O. Björnsson
dregur níjög skýrt fram í
grein sinn, ásamt þeirri vitn-
esk'ju, að á fundi forsætis-
ráðlierra Atlantsliafsbanda-
lagsríkjanna í desember í
haust er ætlun Bandaríkj-
anna að knýja stjórnir ann-
arra bandalagsríkja til þess
að afsala sér íhlutunarrétti
um hermál sín.
nokkru helgast nú orðið af að-
stöðu þeirra)? Noti þeir sér
ekki þá yfirburðaaðstöðu, sem
þeir nú hafa komizt í, hvaða
„tryggi'rigu“ er þá unnt að
hugsa sér raunverulegri? Ef
þeir myndu misnoía trúnað, er
þeim væri sýndúr, með því
að ganga inn á tilb'óð þeirra um
allsher j araf vopriuri, múriu
þeir þá ékki líká nota sér riú-
verandi eða upprennandi að-
stöðú? Hver er þá áhættan, úr
því svona er komið, af að
ganga inn á afvopnunarlilboð
þeirra?
MaðUr nokkur, í kallíæri við
annari, seni hefur sverð eitt
vopna-, miðar á sverðberann
vélbyssu, en gerir honum jafn-
framt þess kost, að báðir leggi
niður vopnin. Sá með sverðið
svarar: „Aldrei að eilífu skal
ég leggja frá mér þetta sverð,
nema þú leggir fýrst fram fúll-
gilda tryggingu um, að þú
drepir mig ekki, þegar ég hef
lagt 'það frá mér!“
Bandaríkjunum þykir nú
sjálfsagt tiyggilegra að prófa
fyrst, hvort Rússlahd geti stillt
sig um að fyrirbyggja, að þau
komi sér upp eldflaúgáher
heima og erlendis. Ei'gi það
fyrir þfeim að liggja að lifa
slíkt af, geti alltaf kornið til
mála að eiga eitthvað undir
þegnskap Rússa!
ísland hefur hins vegar ekki
ráð á að bíða eftir, að slíkt próf
komist á. Það getur tæpast tal-
izt óhugsandi, að Rússar
guggni á því að láta Banda-
ríkjunum eftir tima og tæki-
færi til að ná jafningjaaðstöðu
við sig aftur. Og því síður er
hitt óhugsandi, að Bandaríkin
ögri Rússum með jafningja-
eða yfirburðatilboðum, sem
ónóg undirstaða er fyrir, út af
málefnum eins og deilu Tyrk-
lands og Sýrlands, — með
þeirri útkomu, að fyrr en var-
ir sé hafirin staðbundinn ófrið-
ur, er skv. nýrri yfirlýsirigu
Bandaríkjanria myndi hafa í för
með sér árás af þeirra hálfu
á sjálft Rússland.
Island hefur hreint og beint
eriga ástæðxi til að standa í
eidinrim, þótt það hafi stigið í
hann. Eldflaugaárás ■ méð
kjarnorkusprengjum er ekkert
unnt að gera til að verjast.
Sterkasti lier með vísindaleg-
asta tælcriiútbúnaði er þar jafn-
' varnarlaus og óvarin borg.
Jú, eitt er unnt að gera, en
það kemur bara í sjálfu sér
ekki neinum herbúnaði við:
Það má gera neðarijarðarhvelf-
ingar, sem fullgild vörn væri
í gegn jafnvel vetriissprengj-
um, ef íbúarnir hefðu tíma til
að koma sér þangað. En enda
þótt það hefði borgað sig h’ið'
bezta fyrir Bandaríkin að láta
Reykjavík og öllum kaupstöð-
um Gullbringusýslu slík byrgi
í té — hefðu forráðamenn ís-
lands haft vit á að kréfjast
þeirra, og þau hefðu vafalaust
orðið við þeirri kröfu, á meðan
Keflavíkurflugvöllur hafði
enn raUnverulega hei’naðarþýð-
ingu, þá þarf ekki að ætla, að
þau færu að leggja í þann
kostnað, úr því sem komið er.
Og mætti af því bezt marka,
hváða trú Bandaríkin hafa —
þégar til þrautar væri kannað
— á eigin fullyrðingum um, að
þáu hafi raunverulegt bolmagn,
með flugvélaflota sínum, til að
étja kappi algerrar styrjaldar
við Rússa, búna langdrægum
og meðaldrægum kúlu-eld-
fláugum — auk kafbátaflotans,
flugflotans og landhersins.
„Rússar hafa ekki enn yfir að
ráða neinu vígbúnu kerfi kúlu-
feldflauga og liði til að „starf-
riekja“ það,“ segir einhver.
Hver getúr ábyrgzt það?
Rússar hótUðu Bretum og
Frökkum þegar í fyrra, og þeir
vöruðú flestallar bandalags-
þjóði'r Bandaríkjanna við í vet-
ur sem leið. í sumar sendu
þeir upp mánann. Dulles hefur
gefið þeitn þann vitnisburð, að
yfirleitt hafi aldrei sannazt á
þá skrum, að því 'er snertir óp-
inberar yfirlýsingar um efni
sem þessi. Hver þorir, að nauð-
sjmjalausu, að I'eggja líf sitt og
þjcðar sinnar xiridir áréiðan-
leika þeirrar ágizlamar, að
Rússar hafi hér farið með stað-
litla stáfi?
En enda þótt svo væri, að
Rússar hafi ekki slík kerfi til-
tæk' enri, þá er greinilegt, að
þeir eru engu að síður langt
á 'undári Bandafíkjunum, að því
'er langdrægar kúlueldflaugar
sriertir, og eithvað til muna á
undan, að því er tekur til með-
aldrægra kúlueldflauga. Það
verður því aldrei vefengt, að
þótt svo væri, að tímab'd þcss-
ara aigeru yfirburða Rússa sé
Frh. á 7. síðu.