Frjáls þjóð - 12.07.1958, Qupperneq 8

»
oCaugardaginn 12. játt 1.958 — FRJÁLS ÞJOÐ
jtskytfffilcff /íí'Óiíh í byfjgÍBtffarnnáiuwn Mieyfiýavikur
Veröur miðbærinn næstu hálfa öld
samsafn up
Astæða er til að vekja athygli á viðsjárverðri þróun
í byggingarmálum Reykjavíkurbæjar. Allir bæjarbuar
rnunu kannast við, að sá siður hefur mjög fanð í vöxt
srkistu árin, að gömul hús í miðbænum hafa venð
gerð upp með ærnum kostnaði. Nægir að mmna á
Geysi, Sngólfsapóíek, Herðubreiðj Lækjargötu 8 (Kjör-
Larism) og nú síðast Hressingarskálann. Breytingarn-
ar, sem gerðar hafa venð á þessum húsum, kosta of
fjár, oft jafnmikið eða meira en jafnstórt nýtt húsnæði.
í flestum dæmum munu eig-
endur þessara húsa ekki hafa
ráðizt í þessar framkvæmdir
með glöðu geði, heldur af því
að fjárfestingaryfirvöldin hafa
ekki Ieyft að hefja byggingu
nýrra húsa á þessum stöðum.
Hættuleg stefna.
Slík einstrengingsleg bann-
stefna er þó meira en lítið
hættuleg. í fyrsta lagi kem-j
ur hún í veg fyrir eðlilega
endurbyggingu miðbæjarins,1
sem fyrir löngu er orðin1
knýjandi nauðsyn. í öðruj
lagi eru menn neyddir til að(
verja milljónafjárhæðum til
að lappa upp á gömul húsa-1
skrifli, sem síðan verða að
standa um áratugi, til þess að
framkvæmdirnar borgi sigJ
Og í þriðja lagi er með þess^
um aðgerðum komið í veg'
fyrir, að nauðsynlegar breyt-
ingar verði gerðar á skipu-
lagi gamla bæjarins, þar sem
sumar þessar byggingar
standa í annarri götulínu en
ráð er fyrir gert á skipulags-
uppdrætti (svo sem Geysir,
Herðubreið og Hressingar-
skálinn).
Samanburður við
erlendar borgir.
Þeir, sem fylgzt hafa með
skynsamlegri og glæsilegri end-
urbyggingu miðbæjanna í er-
lendum borgum af sambæri-
legri stærð, svo sem Álaborgar
í Danmörku og Björgvinjar í
Noregi, finna glögglega, að
meira en lítið er bogið við þró-
un þessara mála í höfuðborg
íslands. Reykjavík heldur enn
áfram að vera eins og erlend
LITIÐ FRETTABLAÐ
Laugardaginn í 12. viku suniars.
Jénsvar&i í Njar&vík
Á næsta ári eru lið-
ín 200 ár frá dauða
Jóns Þorkelssonar,
skólameistara í Skál-
holti, en hann gaf
eigur sinar til upp-
fræðslu fátækra
barna i Gullbringu-
sýslu. Nemur sjóður
aans (Thorchillii-sjóð-
urinn) nú um 300
bús. krónum. Ákveð-
ið hefur verið að
reisa Jóni Þorkels-
syni minnisvarða, og
hefur honum nú ver-
ið valinn staður á
klettum miðja vega
milli Ytri-Njarðvíkur
□g Keflavíkur, en þar
er almenningsgarði
fyrirhugaður staður.
Jón var sonur Þor-
kels Jónssonar í Innri-
Njarðvik og Ljót-
jnnar Sigurðardóttur
í Leirárgörðum
Ámasonar lögmanns
Oddssonar.
ttíiasaia
1 aprílmánuöi nam
sala erlendra bifreiða
t Bandaríkjunum 7%
af heildarbíiasölunni,
Og er það met. Volks-
wagen seldist lang-
mest hinna erlendu
tnla, komst upp fyrir
Chrysler og DeSoto
Og seldist helmingi
meira en Studebaker
&S Lincoln.
Þessi framkvæmd
minnir á, að Njarð-
vikingar eiga enn eft-
ir að reisa bautastein
merkasta syni byggð-
arinnar, Sveinbirni
Egilssyni rektor, sem
fæddist í Innri-Njarð-
vík árið 1791.
21 %
Bandaríska vikurit-
ið Tirne skýrir frá
því, að vísindamaður
einn þar i landi hafi
komizt að þeirri nið-
urstöðu, að kynblönd-
un hvítra manna og
svartra í Bandaríkj-
unum sé miklu örari
og meiri en gert hef-
ur verið ráð fyrir al-
mennt. Reiknast hon-
Á Grænlands-
miðum
Færeysk blöð skýra
frá þvi, að þýzkum
togurum stórfjölgi nú
á Grænlandsmiðum.
Þar stu'nda nú 17 tog-
arar veiðar i salt, en
árið 1955 var þar að-
eins einn þýzkur tog-
ari. Meðal togaranna
er verksmiðjutogar-
inn „Heinrich Meins"
frá Bremerhaven.
Eru Þjóðverjar nú
teknir að selja salt-
fisk til annarra landa,
m. a. til Portúgals.
um svo til, að nú þeg-
ar sé 21% þeirra
Bandarikjamanna, er
telja sig vera hvíta,
með svertingjablóð í
æðum.
Áhrifamikil list
Það hefur vakið
meira en litla athygli
þeirra, sem skoðað
hafa heimssýninguna
í Brussel, að listaverk
i sýningarskála
Baindaríkjamanna eru
öll í abstraktformi, en
Frakkar, sem þjóða
helzt hafa þó fóstrað
abstrakt-listina, fiíka
lítt slíkum verkum á
sinni sýningu.
Sumir Bandarikja-
menn hafa tekið
þetta háttalag landa
sinna óstinnt upp, og
hefur það því orðið að
biaðamáii þar vestra.
Gekk svo langt eigi
alls fyrir löngu, að
málið kom fyrir Eis-
enhower forseta, og
sendi hann þegar í
stað sérstakan erind-
reka fljúgandi til
Briissel að kynna sér
öll atvik þess.
Svona getur ab-
strakt-listin haft mik-
il áhrif!
jurt ein, sem hefur þá eig'in-
leika a'ð þenjast út með ofsa-
hraða, en grotna jafnharðan
sund.ur í miðjunni, eins og dr.
Sigurður Þórarinsson komst eitt
sinn að orði.
Það er sannarlega löngu
kominn tími til, að ný og
heilbrigðari stefna verði
tekin upp í byggingarmálum
Reykjavíkur, en það getur
að sjálfsögðu ekki orðið, fyrr
en hinum skynsamlegu og
rökstuddu tillögum Bárðar
Daníelssonar verkfræðings í
lóða- og skipulagsmálum
bæjarins verður hrundið í
framkvæmd, en þær tillögur
miða m. a. að því að draga
úr hinni gífurlegu og kostn-
aðarsömu útþenslu bæjarins
og stuðla að endurbyggingu
gömlu bæjarhlutanna.
.,Hollendingurinn fljúgandi4
n
Hvað er a&
honum V

Eftir gildistöku nýju um-
ferðalaganna, 1. júlí, tók lög-
reglan í Reykjavík rögg á
sig og fór að stjórna umferð
gangandi fólks á þeim gatna-
mótum, þar sem götuvitar
eru, og kenna því að hlýða
Ijósmerkjunum. — Mörgum
konr þessi athafnasemi und-
arlega fyrir sjónir eftir
margra ára vanrækslu og
sleifarlag í þessu efni.
Þessi orðaskipti voru um
daginn hent á lofti við ein
gatnamótin í miðbænum,
þegar Iögregluþjónn bannaði
vegfarendum að fara yfir
götu á rauðu Ijósi:
„Hva! Hvað er að honum?“
„Æ, það er víst einhver
umferðarvika. Þetta hleypur
alltaf í þá einu sinni á ári.“
Þessi rennilegi seglbátur, sem nefndur er „Hollendingurinn
fljúgandi“, hefur vakið mikla athygli meðal erlendra áhuga-
manna um siglingar.
Fangarnir á Litla-IIrauni —
Framh. af 1. síðu.
hefði ekki slegið hælum í
rass, ef lionum hefði boðizt
slíkt tækifæri, og tekið eina
rolluna með sér.
Sérréttindi
í fullu gildi.
Jóhann Víglundsson hefur
tvisvar gerzt brotlegur við
heimilisfriðinn á Litla-Hrauni.
Hann er að líkindum þarfasti
fulltrúi réttvísinnar á staðnum,
því að hann hefur tvisvar bent
á veilur í kerfinu vegna fríð-
inda, sem íangarnir hafa knú-
ið fram með hótunum og sljóir
embættismenn hafa látið af-
skiptalausar. Önnur veilan er
sjúkrafríin. Jóhann benti ræki-
lega á þau með því að strjúka
af sjúkrahúsi hér í bænum, áð-
ur en botnlangaskurður hans
var að fullu gróinn. Hin veilan
er rollurcksturinn í Þjórsárdal,
þar sem „venjan er, að fangar
fylgi fénu á fjall“.
Með þessu stroki sínu í
tvö skipti hefur Jóhann bent
á það, að „endurbæturnar“
á Litla-Hrauni eru gagnslaus-
ar og fálmkenndar, eins og
við var að búast úr þeim
herbúðum, og einnig, að sér-
réttindi fanganna á Litla-
Hrauni eru enn í fullu gildi,
en eins og kunnugt er, þá
voru þessi sérréttindi orðin
svo mörg og flókin, áður en
hælinu var lokað, að fangar
í sjúkrafríi hirtu stundum
ekki um að koma aftur fyrr
en að tveimur árum liðnum,
og þá ekki nema þeir hefðu
orðið sekir um þjófnað í or-
lofinu.
Þá varð Jóhann til þess að
sýna fram á, að hegningarhúsið
við Skólavörðustíg er ekki
mannhelt. Lofað var viðgerð,
en hún hefur ekki farið fram
enn. Líklega endar þetta með
því, að Jóhann Víglundsson
verður nefndur í sögunni sem
einn helzti brautryðjandi í end-
urbótum á fangelsismálum á ís-
landi. Hann hefur þegar afrek-
að á við margar nefndir.
Koma gangavitar Vihjálms Þórs
að fyllism notum?
Ekki verður ofsögum sagt
af framkvæmdasemi Vil-
lijálms Þórs bankastjóra. Öll-
um er í fersku minni, að
liann lét heilan flokk smiða
vinna að því vetrarlangt að
klæða veggi bankans innan
með dýrindis harðviði, og
þótti flestum sú framkvæmd
einkar vel viðeigandi á þeim
blómátímum í íslenzkum
efnahagsmálum, sem nú
standa yfir. Þá munu menn
einriig minnast hinnar vitur-
legu f járfestingar, sem Seðla-
bankinn lét verða eitt sitt
fyrsta verk: að tryggja sér
400 þúsund króna Roadmast-
er-bifreið, til þess að banka-
stjórar mættu komast tím-
anlega í vinnu sína, og verða
sér enn fremur úti um einka-
bílstjóra í sama skyni.
Nú liefur Vilhjálmur rutt
braut nýrri umferðartækni
ínnan veggja bankans. Varð
hann fyrstur til að taka í
sína þjónustu liina nýju götu-
vitamenningu innan húss og
lét koma fyrir gangavita:
rauðu, gulu og grænu ljósi,
yfir dyrum skrifstofu sinnar.
Fá komumenn ekki viðtal
við bankastjórann, ef rautt
Ijós logar, eiga að vera við
öllu búnir, ef gult Ijós er, en
mega knýja dyra, ef logar á
grænu Ijósi. Nú hafa aðrir
bankastjórar náðarsamlegast
fengið að taka upp sömu
tækni.
Þetta er að sjálfsögðu stór-
merk nýjung, en hins vegar
virðist nauðsynlegt að búa
betur um linútana, ef fullur
vinnusparnaður á að verða
að fyrir bankastjórana:
Njósnarmenn verði hafðir á
göngum úti, fylgist með
mannaferðum og stjórni það-
an ljósamerkjum. Fyrir þá
verði strengilega lagt að láta
hin rauðu Ijósin loga glatt, ef
aðeins eru á ferð sauðsvart-
ir íslenzkir lánbeiðendur, en
bregða við hart og tendra öll
grænu ljósin, ef þeir menn
nálgast, sem mæltir eru á
ameríska tungu eða rúss-
neska og að öðru leyti þess-
legir að vilja spýta í byss-
una.