Frjáls þjóð - 07.02.1959, Blaðsíða 5

FR JXLSS p J tíÐ
oLaugarclacjinn 7. febrúar 1959 ,
Fyrir nokkru komst einn af
merkari menntamönnum lands-
ins svo að orði, að nauðsyn bæri
til að skýra upp í vitund þjóð-
arinnar merkingu orðsins þjófn-
aður. Það væri langt frá því,
þótt miklu væri stolið, að
mönnum væri ljóst, hvaða teg-
undir verknaðar heyrðu þar til,
ef allt væri athugað. Ekki væri
almenningi heldur nógu ljósar
afleiðingar slíkra starfa, sízt
sálræn áhrif á sjálfa þá. Hann
taldi heyranlega marga óverð-
skuldaða stundarsigra, hvort
heldur við fjáröflun eða önnur
samskipti manna, heyra undir
óráðvendni og valda meira illu
en viðurkennt væri.
Ekki mun þetta vera ófyrir-
synju mælt og ekki mikið ný-
mæli heldur. En meiri var og
afsakanlegri orsök til ófróm-
leika á árunum, þegar hungrið
nagaði og kuldinn, en nú er,
stúlknanna, og var það vissulega'
í ríkara mæli en áhrif þau, sem
þær voru að reyna að ná yfir
gjaldeyrisverzlun þjóðar sinn-
ar.
Útlendingurinn, sem sagan
frá fundi þessum hlýtur að vera
eftir höfð, undraðist ekki
ska&kjulifnað þann, er hann og
.félágar hans höfðu ætlað sér að
jnjóta, en hefðu máske orðið í
þess stað að gjalda. Er af sögu
Velvakanda að ráða, að af þess
háttar framferði hafi þeir fé-
lagar annars síaðar haft ærnar
sagnir eða traustari kynni, en
viðskiptasiðgæði og þjóðholl-
ustu þessara reykvísku málvina
sinna var því likast, að þeir
hefðu ekki áður kynnzt — held-
ur væri það nýtt fyrirbæri og
'þeim næsta furðulegt á meðal
|þeirra kvenna, sem ekki höfðu
þá allt falt. Er þó undrun sú
nokkurt furðuefni sjálf, því að
sem bæði vantar eftirgangs-
sama lögreglu og strangt al-
menningsálit til að slá á þær
hneigðir.
Þótt sleppt sé öllum umþenk-
ingum um framferði fullorð-
inna glæpamanna, þá eru af-
brot barna og unglinga nægi-
lega hryggileg ein til þess, að
það þyrfti úr að bæta og yrði
bezt gert með aðhaldi foreldra
og húsráðenda. En því minni
viðurlög, sem eru við hylmingu
og sölu smygls og þýfis, þeirn
mun auðveldara er ráðlitlum
hnuplurum að losna við feng
sinn og því fleiri af vanmeta-
kindum í verzlunarstétt geta
fengið mannskapslausa ung-
þjófa til að bæta við starfsem-
ina eða byrja á nýrri. Er þar um
margt að ræða, svo sem kyn-
villu og fleira í þá áttina, mætti
það verða foreldrum athugunar-
efni til aukins eftirlits, sem nú
Guðmundur Þorsteinsson frá Lundi:
„Deilan mikla“
Snæbjörn Jónsson ritaði all- til Genfar-fundrins um land"
mikla grein í Tímann í haust: helgismál, en þó voru ískyggi-
„Deilan mikla og þáttur kirkj- lega margir fulltrúarnir þarr
unnar“. Minnist hann þar laus- sem ekki þekktu þetta.
lega á deilu Breta og íslendinga Enn fremur dæmdi alþjóða-
um fiskveiðalandhelgina; hvet- dómstóllinn Norðmönnum þá
ur hann landa sína allmjög til rýmkun á landhelgi, sem þeir
prúðmannlegs málflutnings og fóru fram á — og er ósannað-
kristilegrar þolinmæði. Þetta'nema hann hefði fengizt til að
má segja, að séu orð í tíma töl- j samþykkja handa þeim meiri
uð, og er ekki ætlun mín að rýmkun. Ekki er hann því sam-
vanþakka honum þau; eigi að mála Bretum — eða jafnfróður
síður er ég honum ósamþykkur um þessi „alþjóðalög“, sem þeir
um mörg þau atriði, sem hann verja með hervaldi fyrir vopn-
drepur á.
Mér skilst, að það sé sæm-
andi hverju prúðmenni að segja
það, sem það veit sannast, og sé
j ekki hægt að afsanna með rök-
(um það, sem maður segir, sé
lausum íslendingum!
Varla þarf að tyggja það i
fólk með heilbrigðri skynsemi,.
að Bretar hafa átt og eiga ena
fjölda mætra manna — og trúi
ég jafnvel, að þeir séu í meiri-
Sigurðus' •Jíúnsstut frtí Hrtknz
Íslenzk gáta — erlend ráðning
þegar eklci er um meira að ekki þykja öllum slík viðskipti,; um sinn sýnist mega víða nið-
ræða en metnað og hermihneigð1 sem þeir félagar leituðu, öðrum
og hver etur kröfurnar til alls
konar eftii’lætis eftir öðrum, og
það löngum án tillits til eða
skilnings á, hvað af því, sem
hugurinn girnist, muni vera
unnt að endurgjalda og gera
þannig réttilega að eign sinni.
Smyglmál yfirstandandi tíma
sýna þetta ljóslega. Þar virðist
ekkert gripið, en er þó beinlín-
is stolið af tekjum ríkissjóðs og
meira en það, hnuplað er með
sömu athöfn aðstöðu, sem ekki
á lögum samkvæmt að vera í
sérhvers höndum, sem eftir
kann að óska, en þar er um að
ræða verzlunina með varning-
inn.
geðslegri né meira til mannbóta.
Saga þessi kann að vera hvort
heldur vill sönn eða skálduð, en
hún hefur, hvort sem heldur er,
þar sem hún þó er hugsanleg,
vissa lærdóma að flytja um að-
búð íslendinga að lögum og
landsrétti og um umgengnis-
háttu þeirra.
Afleiðingar agalauss og ó-
leyfilegs framferðis eru hér á
landi mikils til of vægilega1 ótrúleg.
urkoma, ef rétt er frá sagt í
útvarpssamtali nýlega um eitur-
lyfjasölu og neyzlu. Framferði
eiturneytenda getur varla öll-
um dulizt, og er þá að rekja
þann straum að upptökum, en
verður varla gert, nema fastar
sé gengið eftir um seljanda til
hvers, er uppvís kann að verða,
en var gert í áðurnefndu
það varla stórra víta vert, — hluta. En hins vegar sannar
jafnvel þótt einhverjum kunni
að þykja að sér saumað.
Sn. J. segir, að við beinum
öllum okkar „ærslum og fjand-
skap“ að Bretum einum, þótt
fleiri þjóðir séu okkur andstæð-
ar í málinu.
reynsla okkar, að fornu og nýju,
að góðir menn eru þar ekki i.
nægum meirihluta til þess að'
koma í veg fyrir, að hinn hlut-
inn fremji mörg þau verk, sem.
hinni annars góðu ensku þjóð
eru til mikillar minnkunar;
Það er lýðum Ijóst, að fleiri væri upptalning þeirra of rúm-
þjóðir hafa andmælt hinni ís-1 frek í blaðagrein, en síðasi;
lenzku ákvörðun um stækkun þeirra, sem okkur varða, er
landhelginnar, en allar hinar j frækilegt herhlaup Breta í ís-
þjóðirnar hafa látið sér nægjajlenzka landhelgi.
að andmæla og biðja svo þegna p.'á er Sn. J. hneykslaður og-
sína að forðast að brjóta þessa forviða yfir því, að Idrkjaik
nýju landhelgi — en hugsa sér 1 skuli ekki hafa látið þetta mál
líklega að reyna að vinna mál-Jtil sín taka, svo að að kveði-
ið lagalega, sem er mannlegt og Ekki er þó fullljóst, hvað hanm
eðlilegt í skiptum siðaðs fólks.
Oft hafa líka ábyrgir íslenzkir
aðilar yfirlýst, að þeir virði
þessa afstöðu, og þakkað þess-
smyglmáli. Og þessi eiturlyfja-|um þjóðurn prúðmannleg við-
verzlun hér er alls ekki svo brögð í þessari deilu. Hvaða
í Bandaríkjunum er [,,fjandskap“ ættum við svo að
metnar, einkanlega auðgunar-1 aIImikið af slíku og mætti happ snúa að þeim?
svo sem tilraun áður-'heita> ef engn af heimönnum
1 þeirra hér væru undir þá sök
að hafa
Það eru Bretar einir, sem
senda hingað herskip, til þess
að þeir segja — að vernda'kvæði
hefur ætlazt til, að hún gerði
— því varla hefur hann ætlazt:
til þess, að hún færi að lýsa sér-
stakri blessun yfir ofbeldi og
lögleysum Breta í íslenzkrii
landhelgi fyrr og síðar. Minn-
ist hann hins vegar með lítilli
velþóknun ,,ljóðfórnar“, sem.
einn kennimaður kirkjunnar.
hafi lagt fram, og kallar „níö-
alþjóðalög. Væri fróðlegt í því
sambandi að fá upplýst, hvað
glæpir
nefndra kvenna til gjaldeyris'
smygls. Slík verk eru frainin* selóir, og kynnu þeir
með ráðnum hug í von um fjár-j kennt fra ser> ef Þ°rf hefði vei-
muni og hagsbætur á kostnað a ótlendri tilsögn við komu
Flest er reynt að afsaka, og annarra, en yrðu miklu síður' þeirra. En því er þeirra hér get- j stóran flota þeir hafa sent til
til eru afsakanir smygliðju þess-1 framkvæmd. ef áhætta væri' lð> að íslenzkt fólk hefur gefið Rússlands, sem ver 12 sjómílna
arar. Þótt ólíklegt mætti virð- rneiri. Er nýfallinn dómur ura' sl§ melra að Þeim °S átt meira (landhelgi, og annarra ríkja, sem
ast, eru það gjaldeyrisfríðindh smyglun og sölu tuggugúms1 a hættu við Það en margur Jverja enn stærri landhelgi —
siglingamanna — furðuleg stað-j .^kýrt dæmi um áhættuleysið og skilui. Kemui þa enn í hug þvi svo hlálegt ei, að íslending- þ^ð tæpitungulaust og
reynd, sem óhjakvæmilega hlýtur að stæla hnarga upp í saga Velvakanda. j ai- eru ekki einii um að lengja skorinort fram a, hvað
Virðist þar vera átt við>
kvæði sr. Helga Sveinssonar,
sem birtist í Tímanum.
Þag dylst engum, að kvæðið
er einhliða. En fari presturinn.
þar með ósannindi, finnst méi ,
að Sn. J. hefði gjarna mátt víta
sýna
hann.
verður ágjarnari hluta þeirra' ámóta tilraunum. Margstýfðarj Hvers vegna drógu útlend- (þá lögvísi Breta, að engin þjóð ( hafi ósatt sagt. Treysti Sn. J.
og óþjóðhollari að freistingu til smákrónur, þótt þúsundi nái að
smygls og annarra lögbrota, tölunni til, eru fljótteknar
enda telja sér þá fleiri stéttir'
bent til að reyna líka.
ingarnir, sem saga sú kynnti, megi hafa stærri landhelgi en
i a-
góða, og það mörg þúsund,
| ef í einn stað kemur álagn-
Fölsuð skattframtöl og okur inS heildsala og smásala, auk
af ýmissi gerð eru sömu ættar,! tolltekna ríkissjóðs af hátt toll-
og þyrfti allt þetta stórum betra j aðri óþarfavöru, svo að ekki sé
aðhald og að ýmsu leyti breytt talað um> eí villt er aðsókn frá
skilyrði, ef vel ætti að vera. Er einkasölum ríkisins e«i dreif-
svo að heyra á þeim, er bezt
þekkja til skatta- og refsilög-
gjafar annarra ríkja, að þar sé
bæði betra eftirlit með öllum
tilraunum til slíkra afbrota og
minni freistingar til þeirra,
enda minna af þeim framið til-
tölulega. Kom þeirri skoðun
skrítinn stuðningur við eftir-
tektaverða grein Velvakanda í
Morgunblaðinu 22. jan. síðast-
liðinh, en í grein þeirri stend-
ur saga af stúlkum þremur, er
voru á höttunum eftir rang-
fengnum dollurum, ekki betur
en slíkar bakslettur koma
gjaldeyrisverzlun heildarinnar.
Bar saman fundum þeirra kven-
anna og jafnmargra útlend-
inga, sem einnig höfðu löngun
til viðskipta, þótt vænt hefðu
þeir sér endurgjalds dollara
sinna í þeirri mynt, sem telja
mátti öðrum fremur einkaeign
ing vörunnar, án lögbrota, er
sérstökum hömlum háð, sem
hækki verð hennar á opinber-
um markaði. Sýnist fullkomið
sanngirnismál, að innheimta
slíkar sektir með vísitölu eða
bæta á þær afnámi verzlunar-
leyfis, sé það fyrir hendi, eða
svipting annarrar leyfðrar að-
stöðu, ef þangað er orsakarinn-
ar að leita.
Eitthvað svipað þessu væri
hér á landi því nauðsynlegra
sem menn, kunnugir í helztu
menningarlöndum heims, bera
stúlkurnar þrjár í þann
sem þeir héldu þær vera úr?
Þeir töldu eftir vana heima-
landa sinna allar þær stúlkur
Iauslátar, sem eiga
dilk, þrjár sjómílur.
Ekki veit ég, hvort það eru
sér ekki til þess, er ég ekkii
reiðubúinn að nefna þetta níð.
Jafnbiblíufróður maður og Sn.
lög, en a. m. k. er það venja, j. yrgi varla lengi að finna
þegar vitnað er í lög, að geta dæmi þess í ritningunni, að
orðræður' Þess> hvar °S hvenær þau eru'hann telji vítalaust að segja
við ókennda menn á götum úti.!sett og viðtekin. Ef Bretar eru sannleikann. Ég held jafnvel,
1 öllum öðrum fróðari um „al
að ég treysti mér að finna þar
nokkur dæmi þessa — ef ég
væri því ekki andvígur að draga
í margmenni þéttbýlla landa er i
margur misjafn sauður á ferð>lóðalög“’ mættu þvl formæl~
og því er þar hætta að gefa sig endul' okkar gjarna spyria þá’
að öðrum en þeim, sem maður hvar Þetta alÞjoðasamkomulag hana inn í dægurþras.
sjálfur þekkir eða kunnugir hafi verið geit- | Sn- telur> að við höfunx
telja vini sínum kynnandi. I Ætla ma’ að ekki hafi t>jóðir ( beitt í þessari deilu eitruðum
í fásinni íslenzkra sveita og' jarðarinnar sent eintóma aula vopnum, að hætti villiþjóða, og
smáþorpa, eins og flest byggð
sært hina göfugu Breta meö
þeim, svo lengi muni svíða.
Ekki skal því neitað, að fallið
ból hér hafa verið til skamms' nokkra mynd áður ókenndrar
tíma, þekktu allir alla og hver þjóðar í huga sér.
mannógerð, sem kom að og! Hvernig myndi hún verða? hafi út af þessu efni möig orð
kynnti sig illa, varð auðfund-' Verður þar ekki yfirbragðið sem ósögð mættu veia,
in og átti sjálf rnikið í hættuJ viðruskapur og tvöfeldni ráðjhafa þá Bretar aðeins
Þeim varð mannorð þeirra sama'andi manna, sundurlyndi og drengilegum vopnum?
auðkenni og erlendis eru' hræriþvöruháttur? | hafa yfir að ráða miklu auð->
fangabúningar og snoðkollar. I Hvað hafa óbreyttir borgar- magni og takmaikalitlum áióð—
Hér er her erlendra manna. ar kynnt ríkulegast? Mun það urstækjum, svo sem blaða-
- en.
beitt
Þeir
flestir þaðan þær fregnir, að , Þeim var kenndur vopnaburður,
almenningsálit þar vinni mjög í
þessa átt. Allir hinir ærukær-
ari borgarar flýi með viðskipti
sín frá fyrirtækjum, sem grun-
ur eða vissa sé fyrir, að bjóði
út þjófstolna muni. Væri slíkt
ógeð á þýfi mjög æskilegt hér
í barnþjófnaðarplássi miklu,
1 ekki sú göfuga þrenning: Stel-jkosti og útvarpi,
sem hætt er
en hvorki íslenzk saga, þjóðar-' vísi, vinnusvik og lauslæti? | við, að Sn. J. þættu „eitiuð ,
siðir né umgengnishættir. ÞeirJ Kannske er þar framinn ef við ættum þau og notuðum
hafa ýmsum orðið forvitniefni, stærsti þjófnaður íslands að af líku kappi og Bietai hafa
en aðrir hafa reynt að hafa þá fornu og nýju og stolið mann-
að féþúfu. Margir hafa í þeirra* orði lands og þjóðar frá sjálf-
viðhaft í þessu máli. (Má þav
minnast þegar brezka stjórn-
garð opinberað mest eða ein
göngu svívirðingu sína, en all-j það.
ir fara þessir menn burt með, Sigurður Jónsson frá Brún.
um sér og til þess eins að ónýta in afflutti svo málstað okkar,
sem henni átti að vera full-
Framh. á 7. síðu.