Frjáls þjóð - 27.08.1960, Blaðsíða 6

(
I
i
í
1
1
r
i
i
i
i
i
i
i
i
i
i
i
j
i
i
i
]
i
i
i
i
i
i
1
i
i
i
j
i
t
m
Hjálpræöisherinn
Framh. at 5. síðu.
lega 20 ára skeið og margar
ógleymanlegait endurminn-
ingar voru tengdar við hjá
eldri og yngri liðsmönnum,
og sama ár var lagður horn-
steinn að hinni nýju og veg-
legu byggingu, sem síðar
meir' var stækkuð verulega
og allir Reykvíkingar og
fjölmargir fleiri kannast við.
Má með sanni segja, að
Grauslund hafi unnið að
byggingarmálum Hjálpræð-
ishersins af frábærum dugn-
aði og samvizkuSemi jafn-
hliða öðrum málum Hjálp-
ræðishersins og landsmanna
allra á þau 10 ár, sem hann
hafði stjórn Hjálpræðishers-
ins á íslandi með höndum,
með aðstoð foringja sinna og
liðsmanna. Má þar sérstak-
lega geta hins frábæra for-
ingja Odds Ólafssonar, sem
með afburða dugnaði átti
mjög mikinn þátt í því að
koma upp hinu veglega gesta
og sjómannaheimili, Hjálp-
ræðishersins á ísafirði, sem
mun ávallt setja svip sinn á
höfuðstað Vesturlands, en
það var vígt hinn 22. júní
1922.
Auk Reykjavíkur og ísa-
fjarðar var nýtt hús reist í
Hafnarfirði, hús keypt á Ak-
ureyri og Seyðisfirði.
f október 1927 var stjórn
íslenzka Hjálpræðishersins
falin íslendingi í fyrsta sinn,
þar sem Adjutant Árni M.
Jóhannesson var skipaður yf-
irmaður Hjálpræðishersins á
íslandi. Blómgaðist starfsem-
in mjög undir 5 ára stjórn
Árna og konu hans og margt
ungt fólk skipaði sér undir
fána Hjálpræðishersins og
tók við af hinum gömlu hetj-
um, sem nú fóru óðum að
týna tölunni.
íslenzkur foringjaskóli
Hjálpræðishersins var starf-
ræktur í Reykjavík á þessum
árum, sem útskrifaði 6 Hjálp-
ræðishersforingja. Gesta og
sfiómannáheimili Hjálpræð-
ishersins í Reyk;javík var
stækkað mikið og endurbætt
og starfsemi Hjálpræðis-
Frumherjinn Guðjónía
Bjarnadóttir (81 árs),
talar á útisamkomu á
Lækjartorgi.
hersins í Færeyjum tengd
föstum böndum við íslands-
deildina, en Hjálpræðisher-
inn hafði þá nýverið hafið
starfsemi sína í Þórshöfn.
Um leið og Adjutant Árni
M. Jóhannesson og frú hans
tóku við stjórn Hjálpræðis-
hersins á íslandi og Færeyj-
um, varð sú breyting á, að ís-
lands- og Færeyjadeildin
urðu hluti af umdæmi Stóra-
Bretlands í stað Danmerkur,
sem áður var, og stóðu eftir
það um nokkurra ára skeið í
beinu sambandi við Skot-
land.
Árið 1933 var enn gjörð
breyting á stöðu íslands-
deildarinnar í Hjálpræðis-
hernum og deildin látin
heyra beint undir alþjóða að-
alstöðvar Hjálpræðishersins
í Lundúnum og í því sam-
bandi var svo Major og frú
Beckett kvödd héðan, en
sænskir yfirforingjar, þau
Adjutant og frú Molin skip-
uð leiðtogar Hjálpræðishers-
ins á íslandi. Voru þau hjón-
in leiðtogar íslenzka Hjálp-
ræðishersins þangað til í
byrjun júlí 1936, að Adju-
tant Svava Gísladóttir tók
við stjórn deildarinnar, en
hún var annar íslendingur-
inn og fyrsta konan, er tókst
á hendur stjórn Islands- og
Færey j adeildarinnar.
Adjutantinn vann mikið og
gott starf þau ár, sem hún
var deildarstjóri, en það voru
erfið ár, t. d. stríðsárin öll,
en hún lét af starfi sem deild-
arstjóri í september árið
1945.
Síðan 1945 hafa þessir ver-
ið deildarstjórar: Brigadér J.
C. Taylor, september 1945
til júlí 1948, Brigadér og frú
B. Pettersen frá júlí 1948 til
ágúst 1951, Major og frú A.
Bárnes frá ágúst 1951 til
ágúst 1953, Major og frú H.
Andresen frá ágýst 1953 til
dauðadags 18. september
1954, Major H. Gulbrandsen
febrúar 1955 til ágúst 1958 og
Brigadér og frú F. Nilsen síð-
an.
Að öðru léyti vísa ég til
greinar minnar, sem birtist í
afmælisblaði Herópsins, maí
—júlí heftinu þetta ár, en
vegna þeirra, sem ef til vill
eiga ekki kost á að sjá það
blað, skal þess getið, að um
það bil 40 íslenzkir foringjar,
90 norskir, 50 danskir, 25
enskir, 5 sænskir og 5
færeyskir hafa starfað við
íslands- og Færeyjadeild-
ina í þessi 65 ár, auk mörg
hundruð Hjálpræðishér-
manna, að því að flytja
íslendingum og Færeyingum
fagnaðarboðskap Krists.
Síðan árið 1948 hefur ís-
lenzki Hjálpræðisherinn ver-
ið í tengslum við aðalstöðv-
ar Hjálpræðishersins í Nor-
egi, auk þess sem hann til-
heyrði Noregi á árunum 1934
—1939.
Hjálpræðisherinn hefur
rekið margs konar starfsemi
í þágu æskulýðsins, svo sem
sunnudagaskóla, æskulýðsfé-
lög, skátastarfsemi, strengja-
og lúðrasveitir, og starfsemi
fyrir barnahermenn og
flokkskadetta, auk kærleiks-
bandsins, þar sem börnin
hafa lært margt gagnlegt.
Það sem helzt hefur háð
Stórveldi -
Framh. af 5. síðu.
kjól er að ræða, kvenkápa
kostar um það bil helmingj
meira en kjóliinn. Tilbúin
karlmannsföt kosta frá 800
og upp í 2200 krónur.
Húsaleiga í bæjaríbúð er
kringum 350 krónur á viku,
en komi fólk frá öðrum lönd-
um til London og leigi sér
íbúð, sleppur það naumast
með minna en 800 krónur á
viku.
Hins vegar eru lúxusvör-
ur tiltölulega ódýrar og not-
aða hluti má fá mjög ódýra,
sennilega sökum þess, að
fólk, sem yfirleitt kaupir not-
aða hluti, á sjaldan peninga
til staðgreiðslu, það verður
að kaupa með afborgunum '
og þá um leið dýrara. •
í viðtali, sem ég skrifaði
fyrir nokkru, hafði ég það
eftir Jóhanni Sigurðssyni, að
landhplgisdeilan hefði ekki
vakið mikla athygli í Bret-
landi, og sama sjónarmið hef
ég séð víðar. Mín reynsla J
staðfesti þessa skoðun. Flest- ’
ir, sem ég hitti og vissu, að
ég var íslendingur, minnt-
ust á landhelgisdeiluna við
mig. Afstaða menntamanna
virtist mér yfirleitt sú, að
þessa deilu bæri að harma
og leysa friðsamlega sem
allra fyrst. Lítið menntað
fólk virtist okkur yfirleitt
starfsemi Hjálpræðishersins
á Islandi, er skortur á ís- j
lenzkum herforingjum, sem
sést á því, að af 215 foringj-j
um, sem hér hafa starfað,
hafa aðeins um 40 verið ís-
lenzkir.
Um þessar mundir starfar
Hjálpræðisherinn í Reykja-
vík, ísafirði, Siglufirði og Ak-(
ureyri.
fslenzka þjóðin á miklar
þakkir skilið fyrir allan þann
velvilja og stuðning sem hún
hefur ávallt sýnt Hjálpræð-
ishernum og hann á áreiðan-
lega eftir að vinna mikið og
heilladrjúgt starf til tíman-
legrar og andlegrar blessunar
fyrir íslenzku þjóðina.
andstætt. Ég varð stundum
fyrir því, að farið var niðr-
andi orðum um land og þjóð,
og byggðist þekking þeirra,
sem þannig töluðu, að því er
virtist einvörðungu á þeirri
ósvífnu áróðursherferð, sem
brezkir togaraeigendur hafa
haft í frammi gegn okkur,
en þeir keyptu sérstakt aug-
lýsingafyrirtæki til þess að
halda uppi stöðugum áróðri
gegn málstað íslendinga.
Á blaðamönnum, sem ég
hitti í London, skildist mér,
að þeir teldu engan vafa á
því, að málstaður íslendinga
myndi sigra.
Ólafur Gunnarsson.
Fiskmatið —
Frh. af 8. síðu.
ofurþunga fiskkaupanna og
annarra hagsmunaaðiij a og
ekki staðið fast gegn vaxandi
tilhneigingu framleiðenda að
hafa í frammi vörusvik. Þegar
fyrrnefndar breytingar á yfir-
stjórn fiskmatsins eru hafðar í
huga svo og þessi tilhneyging til
vörusvika er ekki nema eðlilegt
að sú spurning vakni: Er fisk-
mat ríkisins að verða handbendi
framleiðenda? Ef svo er mun
ýmsum þykja tímabært að
stungið sé við fótum. Og æski-
legt væri, að fiskmatsstjóri
sýndi nú loks þann manndóm
að svara fyrirspurnum blaðsins
um þeta mál, því að enn stend-
ur honum til boða rúm í blað-
inu fyrir greinargerð eða aðrar
skýringar.
Styrkveiting
Kvenstúdentafélag íslands
hefur ákveðið að veita tvo
námsstyrki að upphæð krónur
7.000.00 — sjö þúsund — hvorn
á næsta skólaári.
Styrkurinn er ætlaður ís-
lenzkum kvenstúdentum, sem
leggja stund á nám við Háskóla
íslands.
Umsóknir skal senda for-
manni félagsins, Ragnheiði Guð-
mundsdóttur, Garðastræti 37
— eða í pósthólf 80 — fyrir 1.
október næstkomandi.
Umsóknareyðublöð fást á
skrifstofu Háskóla Islands.

Beint a Bremerhaven!
Spjallað við 2. stýrimann
Fréttamaður blaðsins átti leið
íiiður að höfn einn daginn núna
í vikunni, þegar sólin var sem
glöðust á himninum og kom þá
þar, sem verið var að skipa upp
Úr og út í togara. Þormóður goði
átti að sigla á Þýzkalandsmark-
að þá um kvöldið, og var nú
verið að fylla hann af kárfa
ur öðrum togurum bæjarútgerð-
arinnar.
Sá, sem skoðar ísfiskinn í
togurunum, kemst fljótt að raun
um, að meðferðin á aflanum er
öálítið ólík eftir því, hvert á
að selja fiskinn. Ef Þjóðverjar
á Þormóöi goða
eiga að fá hann, er hann með-
höndlaður nánast eins og postu-
lín, en ef ætlunin er að landa
honum hér i Reykjavík er vissu-
lega enginn pempíuháttur hafð-
ur á meðferð hans. Ástæðan er
einfaldlega sú, að í útlöndum er
fiskurinn boðinn upp og seldur
sem viðkvæni verðmæti, hér er
verðið fast.
Þessi mismunur hlýtur að
leiða hugann að því, hvort ekki
væri tímabært að fará að bjóða
fiskinn upp við skipshlið, éins og
gert er í flestum löndum. Að
vísu yrði stofnkosinaður nokk-
ur, en spurningin er, hvort hann
ynnist ekki nokkuð fljótt upp
við stórbætta meðferð á aflan-
um. Auk þess er enginn vafi á
því, að bátafiskurinn yrði jafn-
betri, færri net yrðu lögð, en
kappkostað að landa fyrsta fl.
afla, og kostnaður við veiðar-
færi og fiskmat drægist stór-
lega saman. En hér er ekki rúm
til að ræða það mál frekar.
Fréttamaður hitti að máli Jón
Kristinsson, annan stýrimann
á Þormóði goða, þar sem hann
stóð þennan sólbjarta eftirmið-
dag við spilið og beið eftir ís-
bíl.
— Þetta er góður fiskur, sem
þið eruð með.
— Já, helmingurinn er ýsa,
sagði Jón, um 130 tonn, hitt er
karfi úr Ingólfi og Mánanum.
Við fengum þetta undan Jökl-
inum.
— Er ekki vandað til þess,
sem á að sigla með?
— Jú, það er mikill munur.
Hver uggi settur á magann í
röð hlið við hlið og ísað vand-
lega. En annars er venjulega
öllu kastað í kös og hent á það
einni skóflu af ís.
— Hvernig sjóskip er Þor-
móður goði?
— Fínt sjóskip. Kemur ekki
dropi inn á dekkið. Þetta er
bæ’ði stórt skip og vel byggt.
— Og nú á að sigla.
— Já, beint á Bremerhaven,
og flestir með kerlingarnar. Við
verðum þar í 14 daga. Skipið
fer í klössun.
Jón Kristinsson, 2. stýrimaiiur við spilið á Þormóði goða.
„ i „1 jjlilii 1 >" : Hill V - »>•" » 1 J i "j Sii 1 1 Jb . '"j" 1 J t * '* ’L
Frjáls þjóð — Laugardaginn 27. ágúst 1960