Frjáls þjóð - 29.10.1960, Blaðsíða 3

wamammumwmm. i $8881 m *n Tr i
m m
ÍÞRÚTTASPJALL
Svíþjóð - Danmörk
S.I. sunnudag var liáður
landsleikur milli Svía og
Dana á Nya Ullevi-leikvang-
inum í Gautaborg. Leiksins
var beðið með mikilli eftir-
væntingu, sérstaklega voru
Danir nú vongóðir um að
þeim tækist að sigra „erfða-
féndur“ sína á heimavelli
eftir ágæta frammistöðu liðs
síns á Ólympíuleikjunum, en
þar hlutu þeir silfurverðlaun.
Mikið var skrifað í dönsk
blöð fyrir leikinn og ein-
kenndust skrif þessi af tals-
okkur svo vel hingað til þetta
árið, þá held ég að úrslitin
verði jafntefli. Við skulum
ekki draga neina dul á það,
að ósigur veldur meiri von-
brigðum en nokkurn tíma
áður á undanförnum 23 ár-
um.“
Nú, úrslit leiksins urðu svo
þau, að Svíar sigruðu, 2 : 0
og var frammistaða Dana
álitin vera langt fyrir neðan
það, sem búizt var við. Það
er því bæði fróðlegt og
skemmtilegt, áð sjá, hvað
Eins og kunnugt er af fá-
dæmamiklu auglýsingaflóði
er fyrsta verkefni Vetrarleik-
hússins leikrit, sem nefnist
„Snaran“. Þar eð forráða-
menn leikhússins aflýstu
annarri sýningu á síðustu
| stundu og sendu áhorfendur
heim í. háttinn vonsvikna
með ófullnægða taugaspennu
er blaðinu ekki unnt að fræða
lesendur sína að svo stöddu
um afrek leikstjóra eða
frammistöðu leikara.
„Snaran“ mxm fjalla mn
heimsfrægt morð, glæp, sem
tveir unglingar í Bandaríkj-
unum frömdu árið 1924 sér
til gamans og dægradvalar.
Vafalaust má deila um það,
hvort Ieikrit eins og þetta,
sem snýst nær eingöngu um
sjálfan glæpinn, óhugnanlegt
morð, eigi sérlega mikið er-
P indi á svið. I»að verður þó
Einn af meðföngum þeirra öllum fylkjum Bandaríkj- |
var blindur. Nathan Leopold anna, í Kanada og víða um j§
datt eitt sinn í hug, að sá heim.
blindi þyrfti að geta lesið.
Hann útvegaði sér bækur
með blindraletri og leiðbein-
ingar um það, hvernig læra
mætti að ráða fram úr hinu
sérstæða og flókna stafrófi
með fingurgómunum. Þegar
hann var sjálfur orðinn full-
numa, kenndi hann blinda
fanganum að lesa og var síð-
an sendur milK fangelsa og
hæla til að kenna blindum.
verðri bjartsýni. Fer hér á skrifað var í sama blað eftir | ekki gert að umræðuefni hcr
ti 1 ri11.-1 v\ /\w T\ _ _ _ _ __ _ _
eftir lausleg þýðing á grein
arkafla, sem birtist í dönsku
blaði daginn fyrir leikinn.
Fyrir
leikinn:
„Sporin hræða. í 23 ár höf-
um við beðíð eftir .sigri í
knattspyrnu, er því sem
næst jafnast á við silfurverð-
laun á Ólympíuleikjum. Sigri
yfir SvíþjóS á sænskri
grund. í dag er ef til vill
meiri ástæða til en oftast áð-
ur í þau 23 ár, sem liðin
eru síðan við unnum Svía
2—1 í Stokkhólmi, að trúa
á sigur hinna rauð-hvítu
(Danir leika í rauðum treyj-
um og hvítum buxum). Samt
sem áður þori ég ekki að spá
Dönum sigri á morgun hér í
Gautaborg. En þessum sigri
• verðum við að ná, til að reka
endahnútinn á velheppnað
keppnistimabil, segir danska
landsliðið. Því að sigur yfir
Svíum á heimavelli mundi
fara vel við silfurverðlauna-
peninga okkar. Það er líka
engin efi á, að dönsku leik-
mennirnir munu leggja sig
alla fram til að sýna sama
stórkostlega baráttuviljann
og á Ítalíu. Það er lika alveg
vist, að menn okkar munu
en blaðið vili benda á, að
Þeir félagar voru.miklir
bókavinir, sérstaklega Leo-
pold og þess vegna buðust
þeir til að skipuleggja og
skrásetja fangelsisbókasafn-
ið. Þeir öfluðu sér strax
þekkingar um allt er laut að
bókasafnsstörfum og gengu
frá safninu í fullkomnu á-
standi á nokkrum mánuðum.
Næst sneru þeir sér að
leikinn. Fer hér á eftir kaíli
úr því í lauslegri þýðingu:
Eftir
leikinn:
„Það e.r oftast erfitt að
tapa, en sérstaklega þegar
maður veit sgálfur, að und-
irbúningurinn hefði getað
verið betri. Danmörk tap-
aði, 0 :2 í Gautaborg. Við
töpuðum vegna þess, að við
vorum ekki nógu góðir,
vegna þess að baráttuviljinn
var ekki sá sami og á Ólym- : -
píuleikjunum, og sannarlega morðsögunni fylgir önnur ménntunarmálum. Á þeim
líka vegna þess, að við höfð- ‘ saga talsvert merkilegri. Það tima hafði obbinn af íöng-
um ekki notað tímann fyrir cr Sagan um morðingjana,
landsleikinn til að undirbúa _ sem barnungir voru dæmdir
okkur sem bezt undir hin l í ævilangt fangelsi, en áttu
miklu átök. „Frammistaða __ þó eftir að gera nöfn sín fræg
liðsins veldur mér vonbrigð- - á nýjan leik og þá með öðr-
um hætti en þeim að myrða
saklaust fólk.
Snaran varð ekki
hlutskipti þeirra
um“, sagði E. Spang Larsen 1
formaður landsliðsnefndar. j|
„Ég hef ekkert við það að at-
huga, þó að við töpum lands-
leik, en þegar við sýnum
svona lélegan leik þá horfir jj
málið öðruvísi við,“ sagði |
Leo Dannin, form. danska
Richard Loeb og Nathan
Leopold voru átíján og nítján
ára gamlir synir auðkýfings
í Chicagóborg. Þeir voru
teknir höndum í maí 1924
unum, sem voru geymdir í
Statevillefangelsinu, aldrei
notið neinnar menntunar og
fjöldinn allur var hvorki læs
né skrifandi. Þeir stofnuðu
þá bréfaskóla í fangelsinu,
svo að fangarnir gætu stund-
að nám í klefum sínum. Það
kostaði þá mikið erfiði að
fá þessu máli framgengt.
Þeir lögðu sjálfir fram mik-
ið. fé og eftir talsvei'ða bar-
áttu varð hugmyndin að
i
Ævi Richards Loebs lauk |
með sviplegum hætti í janú- i
armánuði 1936. Hann var f
myrtur af einum meðfanga
sínum eftir tólf ára fangelsis-
vist. Þau lög gilda í Illinois-
ríki, að fanga, sem setið hef-
ur af sér % af fangelsis-
dómi og minnst 20 ár, gefst
kostur á að verða látinn laus
undir eftirliti, ef yfirvöldin
veita leyfi til þess. Leopold
þurfti að bíða eftir frelsinu |
33 ár eða til ársins 1957.
I
Áhugi hans á andleg-
um efnum fór mjög vaxandi
með aldrinum. Hann lærði að
lesa Sanskrít og talaði reip-
rennandi 27 tungumál, t. d.
japönsku, kínversku og rúss-
nesku. Hann þötti hafa af-
burða minni og ótrúlegt
næmi. Mestan áhuga hafði
hann á stærðfræði og vís-
indum. Hann skrifaðist á við
hálærða menn um allan heim I
og ritaði greinar í vísindarit.
Þegar Albert Einstein setti
fram afstæðiskenningu sína,
var sagt, að aðeins um 100
menn í öllum heiminum
skildu hana til fullnustu.
Leopold var einn þeirra. Ein-
stein skrifaðist um langt
skeið á við hinn illræmda
morðingja. Vitnisburður
hans var þessi: „Leopold er
einhver fluggáfaðasti mað-
ur, sem ég hef fyrir hitt“.
Þegar Leopold hafði ver-
ið í fangelsi í 33 ár reyndi
hann að fá sig lausan. Það lí
Sjl
gekk mjög illa og var hon- W
i
m
knattspyrnusambandsins. Og - fyrir ránmorð á skólafélaga veruleika. Þúsundir fanga
þetta eru þeir tveir meðal sínum og dæmdir um haustið
forysturríannanna, sem hefðu : sama ár í 99 ára fangelsi. Það
getað haft forgöngu um betri - var fyrst 0g fremst þakkað
undirbúning liðsins, ef þeir ||
hefðu viljað. Þetta eru þeir ||
frábærri vörn málafærslu-
mannsins, sem varði piltana,
hafa síðan notið kennslu í
þessum skóla og hagnýtt sér
menntun sína seinna meir til
að sjá fyrir sér á heiðarleg-
an hátt. Fangar í Stateville
um helzt fjötur um fót, uð "■»
dómarinn hafði mælzt til |
þess á sínum tíma, að pilt- ||
arnir yrðu aldrei náðaðir. |j
Eftir harða baráttu lögfræð- ií
inga hans tókst að fá Leo-
pold lausan úr fangelsinu,
enda höfðu þeir fengið öll
dagblöð Chicagóborgar á sitt
mál. Nathan Leopold hvarf 111
siðan til líknarstarfa og ósk- 11
aði þess heitast að vera nú |
öllum gleymdur. Má vera að ||
sú ósk hans fái að rætast. |
'
En því er drepið hér laus- i jj
reyna að leika eins vel og er tveir meðal forystumanna í - að þeim var forðað frá gálg- geta nú valið um meira en lega á ævi þessara frægu p
Fipir cicrriif'm TTr crirovi -n 4 Hanskrí knaft«:nvrrm QPm líi ai.____:___----------------------------------------------------------------iHft
þeir sigruðu Ungverja í und
anúrslitum i Ólympíuleikj-
anna. Og þeir hafa góðan
grundvöll tií að byggja á ef
litið er á árangur þeirra á
Ólympíulelkjunum. En í
þessu eru þó margar óþekkt-
ar stærðir. Tekst landsþjálf-
aranum Arne Sörensen enn-
þá einu sinni að styrkja svo
sjálfstraust leikmannanna,
að þeir fái trúna á að þeir
geti leyst hið óhemju erfiða
viðfangsefni, sem sigur yfir
Svíþjóð er á heimavelli
og sem mörg sterk dönsk
landslið hafa „hálsbrotið
sig á“ undanfarin 23 ár.
Þó að Svíar hafi í mörg und-
anfarin ár getað teflt fram
sterkara liði en nú, þá er
það nú samt svo, eins og
leikmenn okkar hafa svo á-
gætlega orðað það, að ,,et
svensk landshoíd altid.. ser
dobbelt saa rödt, naar det
er Danmark, det gælder". —
Það er.mjög eríitt fyrir mig
danskri knattspyrnu, sem anum. Almenningsálitið
brugðust þær fimm vikur, | krafðist dauðadóms, en varð
sem liðnar eru síðan silfur- ekki að ósk sinni. Dómarinn
liðið kom heim. , lét 99 ára fangelsi nægja.
Það er mín skoðun, að j Hann hvatti þó til þess, að
landsþjálfarinn Arne Sören- ;■ fangarnir yrðu aldrei náðað-
sen ætti að ferðast milli fé- || jr.
laganna og undirbúa leik- Fyrstu árin í fangelsinu
mennina fyrir stórleikinn í -j_ voru mjög erfið þessum auð-
Gautaborg. En knattspyrnu- s mannasonum og umskiptin
forustan sagði nei. Opinber- || hörð. En eftir nokkur ár fóru brautryðjendastarfi Leopolds
lega var því lýst yfir, að á- -, þeir að sætta sig við hlut- og Loebs. Skólakerfi þeirra
hundrað námsgreinar, ef þeir
kæra sig um. Þeir geta
komið ólæsir í fangelsið og
farið þaðan aftur með stúd-
entsprófsskirteini í vasanum
að tíu árum liðnum. Fram-
gjarnir fangar hafa jafnvel
lokið þar háskólanámi. Og
það voru ekki aðeins fangar
í Sateville, sem nutu góðs af
ÍHt
stæðan væri að félögin væru j® skipti sitt.
mótfallin þessu, því að ekki
var tekið upp í fangelsum í
væri heppilegt að ofbjóða
leikmönnunum. En danska •
knattspyrnusambandið lét
ekki einu sinni svo lítið að
spyrja félög og leikmenn um
álit þeirra. Ég held því ekki
fram, að við hefðum unnið
Sviþjóðj ef Arne Sörensen
hefði ferðazt á milli leik-
mannanna, en ég vil full-
yrða að með því. að gera það
ekki, þá brást forustan leik-
mönnunum á skámmarlegan
morðingja, að mörgum kann
að virðast, að starf þeirra ||
eftir að fangelsisdyrnar luk
ust að baki þeirra sé í raun- *
inni talsvert eftirtektarverð- jl
ara en sá glæpur, sem þeir r
frömdu á unglingsárunum. rj
En þannig er það oft. Návist | =
dauðans vekur meiri athygli
og dregur fleiri áhorfendur
að sér, en langdregin saga
um fórnfúst starf í þágu j
mannúðar og mennta.
S
okkar, sagði miðframvörð-
urinn H. Chr. Nielsen. Það
var eins og forusta danska
knattspyrnusambandsins
héldi að þetta væri ósköp
venjulegur leikur og vildi
því ekki undirbúa liðið, sem
verðugt var, ef árangur okk-
ar á Ólympíuleikjunum var
hafður í huga. — En einmitt
þennan slælega undirbún-
ing landliðsins verður mað-
Grímur græðari -
Framh. af 5. Síðu.
hátt. Það -hefði haft mjög
að spá um úrslít leiksins. En góð áhrif sálárlega, ef Arjje ur að hafa í huga mitt í von-
þar sem við: faöfum staðið Sörensen; hefði komið tíl brigðunum yfir ósigrinum,“
Frjáls.þjóS.— Laugardagimt 29. okt6ber;1960
kaupmanni og Grími græð-
ara, og taldi þá hafa mörg-
um hjálpað. Hann fór ekki
dult með það, að Grímur
nyti mikils álits fyrir lækn-
ingar sínar i Eyjaíirði. Ætl-
aði hann, að margir hættu-
legri skottuíæknar og. verr
að sér, iðkuðu lækningar
norðanlands og taldi ómak-
legt, að Grímur yrði sáksótt-
ur á undan þeint. Samt bann-
aði amtmaður honum á<5
sinna lækningum, sem hon-
um væru ofviða og fást ekki
við annað en hann hefði
leyfi til. Það var eins konar
meðalvegur er hann kaus aðf
íará. En ekki er ólíklegt,
Grímur gamli hafi farið sinis
fram eítir sem áður.
3