Frjáls þjóð - 16.05.1968, Blaðsíða 8

Heildarstjórn á byggðarmálin
Hið svctkallaða jafnvægi í
byggð landsins hefur verið mik
ið á dagskrá hin síðari ár hér á
landi. Þetta er eðlilegt, því hér
hefur átt sér stað mikil breyt-
ing á búsetu manna, en það hef
ur verið afleiðing hinnar öru
þróunar á nær öllum sviðum.
Yfirleitt viðurkenna menn
þörfina á heildarstjórn á þessum
málum, að þau séu tekin til at-
hugunar og skipulega sé að því
unnið aS koma í veg fyrir erfið-
leika á ýmsum svæðum landsins,
sem fyrrgreind þróun leiðir af
sér, og leysa vandann, þar sem
hann er þegar fyrir hendi. Um
hitt, hvernig skuli að þessu staS
ið, eru skiptar skoSanir, ekki
sízt um einstakar framkvæmdir,
sem telja má lið í því starfi aS
tryggja sem bezt aSstöðu ein-
stakra byggðalaga. í því efni
má m. a. minna á undirbúning,
sem nú fer fram um framhalds-
virkjun Laxár í Þingevjarsýslu
í stað þess aS virkja á Austur-
landi, eins og Austfirðingar
vilja.
Fyrir nokkru gerSi Matthías
Eggertsson, tilraunastjóri á
Skriðuklaustri þessi mál aS um-
talsefni í útvarpinu í þættinum
„Um daginn og veginn". Var
mál hans hið athyglisverSasta.
Vék hann að mörgum atriSum
í sambandi við byggðamálin yf-
irleitt.
í nýjasta hefti FjármálatíS-
inda, er fjallað um þessi mál af
Þóri GuSmundssyni, framkv.stj.
Atvinnujöfnunarsjóðs. Skýrir
framkvæmdastjórinn þar frá
ferð sinni um SvíþjóS og Noreg
á sl. sumri, er hann fór í þeim
tilgangi aS kynna sér jtessi mál
þar. í niðurlagsorSmn hans seg-
ir m. a.:
„Það hefur komiS í Ijós bæði
í Noregi og Svíþjóð, að þaS er
ekki fjárskortur sem Iiamlar upp
byggingu atvinnufyrirtækja í
dreifbýlinu. Það, sem fyrst og
fremst skortir, eru nothæfar hug
myndir og hæfir menn til þcss
aS veita fyrirtækjunum forystu.
Rannsóknir hafa ennfremur leitt
í Ijós, að um 70% af fjölgun
starfa í atvinnulífinu verSa við
stækkun á fyrirtækjum, sem
þegar eru í starfrækslu. Því hafa
þessar tvær þjóSir lagt sívaxandi
áherzlu á þaS að fá starfandi
fyrirtæki í stórborgunum til þess
að flytja starfsemi sína eSa
hluta hennar til þeirra staSa,
sem þeir vilja efla sem byggða-
kjarna.
Munur er á því, á hvern hátt
þessar tvær þjóðjr taka á vanda-
málum by'ggðaþróunarinnar.
Svíar leggja höfuSáherzlu á að
koma á jafnvægi á vinnumark-
aðnum. AnnaS hvort meS því
að reyna að efla atvinnulífið eSa
að aSstoSa fólk til þess að flytja
búferlum frá þeim stöðum, sem
eigi hafa vaxtarmöguleika. Ein
og sama stofnunin vinnur aS
hvoru tveggju, AMS. Norðineiin
hafa Iiins vegar skilið þetta
tvennt að og leggja höfuð-
áherzlu á aS efla atvinnlífiS
meS fyrirgreiðslu til atvinnufvr
irtækja.
Nhð íslendingar getum margt
af NorSmönnum og Svíum lært
í byggSaþróunarmálunum. Ekki
verður þó gerð grein fyrir því,
hvernig þessum málum er hátt-
LÍTIÐ FRÉTTABLAÐ
í 4. viku sumars 1968
HVER STJÓRNAR
HVERJUM?
Akureyrarblaðið ís-
lendingur hefur mikið
hneykslast á baráttu-
aðferðum þeirra, sem
stóðu fyrir dreyfingu
bæklings um. Víetnam-
málið hér á dögunum
Meðal annarra skrifa
blaðsins um málið er
þessi klausa:
„Hann skýrir einnig
frá því, að það hafi
verið af ásettu ráði,
sem hann stóð fyrir því
ásamt einum samkenn
ara sínum, skv. uppl.
form. Alþýðubandalags
ins, að einmitt blað-
burðarbörn Mbl. voru
elt uppi og fengin til
nð rireifa Vietnam-bréf
mu. par meö sannar
hann á sig þá and-
styggð, að hafa mis-
notað sér sakleysi og
greiðvikni barna til að
láta þau óafvitandi
taka þátt 1 amnarlegri
árás á vinnuveitanda
sinn." (Lbr. Prj. þj.).
Ja, hérna! Það er þá
eftir allt saman Mogg-
inn sem stendur á bak
við stríðið í Víetnam.
Eða getur það kannski
átt sér stað, að Banda-
ríkin séu ábyrg fyrir
útgáfu Morgunblaðs-
ins?
Frjáls þjóð gétur
ekki stillt sig um að
óska „íslendingi" til
lukku með þennan
glæsilega málflutning.
HRIFINN
PRESTUR
„Og þótt ég hafi ver
ið samtímamaður hans
um áratugi bæði sem
námsmanns, prófess-
ors, þingmanns, ráð-
herra og sendiherra.
hef ég aldrei heyrt þess
getið, að hann hafi
ekki gegnt störfum sín
um og verið á sínum
stað af fyllstu trú-
mennsku og virðuleika
ásamt hófstillingu. En
þetta tek ég fram
vegna þess, að lafandi
tungur lftilsigldra öf-
undarmanna hafa nú
við framboð hans til-
forsetakjörs nagað
mannorð hans í skúma
skotum sínum, öllum
góðum íslcndingum til
skapraunar."
„Og þrátt fyrir eng-
in náin, persónuleg
kynni, heldur aðeins
sem einn samtiðar-
manna, get ég fullyrt,
að Gunnar Thoroddsen
er drengur góður, hag-
sýnn, mrelskur, heil-
steyptur að skapgerö,
snjail í hugsun, vitur,
viðsýnn og hógvær,
sannur sonur íslands á
20. öld, með ættar-
bragð frá fyrri tíðum.“
Tilvitnanir i grein
séra Árelíusar Nielsson
ar i „Þjóðstjórn", 1.
tbl„ 14. maí 1968.
aS bér á landi, en aðeins getið
þriggja atriða, sem rétt er að
vekja sérstaka athygli á.
I fyrsta lagi er landinu skipt
upp í stjórnarfarslegar einingar,
sem eru í engu samræmi viS
efnahagslegar eSa félagslégar
heildir. Þessi óraunhæfa skipt-
ing í margar smáar og að nokkru
leyti sjálfstæSar einingar (hrepp
ar, sýslur), sem eru jafnvel í
samkepphi hver við aSra, veld-
ur miklum erfiSleikum \jið að
koma á hagkvæmri skipan mála
fyrir landshluta í heild. Sérstak-
lega á þetta við varðandi alla
fjárfestingu á vegum hins opin-
bera. Brýn nauSsyn er á því að
stækka sveitarfélögin, þannig að
þau myndi eSlilega efnahags-
lega- og félagslega heild.
í öSru lagi væri mikill fengur
að því fyrir sveitarfélögin, ef
þeim vavi veitt aukin aSstoS við
gerð tækni- og fjárhagsáætlana
og framkvæmdir þeirra sam-
ræmdar aðgeiSum ríkisvaldsins.
í þriðja lagi er afar æskilegt,
aS mögulcgt verði aS aSstoða
atvinulaust fólk við aS flytja frá
þeim stiiSum, sem ætla má að
ekki eigi framtíS fyrir sér í bráð
til þeirra staða, sein möguleika
4B55ki\n
Blaðið Æskan 4. tölublað er
nýkomið út, glæsilegt að
vanda. Meðal efnis í þessu
tölublaði er grein um land-
námsmanninn Ingólf Arnar-
son, Bítalingar, saga eftir Guð
rúnu Jakobsen, en hún hefur
sjálf myndskreytt söguna, leið
beiningaþáttur um gítarleik,
sem hinn kunna utvarpskona
Ingibjörg Þorbergs annast,
auk ótal þátta um allt milli
himink og jarðar, að ónefnd-
um hinum vinsælu mynda-
sögum Æskunnar. Kjörorð
Æskunnar hefur verið „Æsk-
an inn á hvert heimili“ og
þessu takmarki ætti Æskan
að ná, ef hún heldur áfram á
beirri braut, sem lnin er nú á
hvað snertir fjölbreytni «>y
gott lesefni. - Ritstjóri Æsk-
unnar er Grímur Engilberts
Upplag blaðsins mun nú vera
15 þúsund eintök.
16. maí 1968
er talið að efla.
Allar aðgerðir, sem miða að
því að skapa jafnvægi í byggð
landsins, kosta fjármagn, en
mun meira fjármagn fer til spill
is, ef byggðaþróunin er látin af-
skiptalaus. Það er engum vafa
undiroi-piS, að verði þeim fjár
munum, sem veittir verða til að
hafa áhrif á þróun byggðar í
landinu, varið á skipulegan og
samræmdan hátt, verður þeim
vel varið, bæði frá fjárhags- og
félagslegu sjónarmiSi."
SKALMOLD I
Mörgum Reykvíkingum er
það ráðgáta og áhyggjuefni
um þessar mundir, hvílíkur
vöxtur hefur færst í alla af-
brotastarfsemi í borginni að
undanförnu. Daglega er í
dagbliiðum skýrt frá alls
kyns glæpum og afbrotum,
sem ácSur fyrr voru mjög fá-
tíð. Morð liafa tvö verið
framin í vetur með ólögleg-
um skotvopnum og er annað
þeirra óupplýst. Nauðganir
og líkamsárásir virðast og all
líðar. Þjófnaðir eru orðnir
daglegt brauð og sumir jieirra
svo bíræfnir og ófyrirleitnir,
að furðu sætir. Menn í jeppa
aka um nótt í gegnum búð-
arglugga í verz.hm við eina
fjölförnustu götu borgarinn-
ar, hlaða bifreiðina þar dýr-
um varningi og aka síðan á
brott. Tveir menn ganga inn
á veitingastofu, taka pen-
ingakassann á afgreiðsluborS
inu undir hönd og ganga síð
an út fyrir, þar sem kassinn
REYKJAVIK
er tæmdur. Maður gengur
um íbúðir aS næturþeli eins
og heimamaður sé, kveikir
jafnvel ljós í hýbýlum sof-
andi fólks til að svipast um
eftir þýfi. Fólk á götum úti
og í veitingahúsum verður
hvað eftir annað fyrir því aS
veski þess eða töskur eru
hrifsuS úr höndum þeirra og
innihaldi rænt. Hér hafa ver-
iS tilfærð nokkur dæmi úr
frásögnum blaSanna að und-
anförnu og má af þessu ljóst
vera, aS hér er ekki allt með
felldu. Ekki skal farið út í
það hér að reyna aS finna
orsakir þessarar vaxandi
glæpahneigðar. Telja má þó
líklegt, aS auðgunarbrotm
megi aS einhverju leyti rekja
til skyndilega þrengri fjár-
hags margra eftir mikil velti-
ár. Ilváð sem því líSur, þá er
hér um að ræSa alvarlegt
þjóðfélagsvandamál, sem
taka verSur föstum tökum og
uppræta.
MORGÆSIR
Ekki eru allir daufir í dálkinn, þólt ís og snjór séu yfir-
gnæfandi þættir í umhverfinu. Þessir kjólklæddu mörgæsa-
höfSingjar virðast að minnsta kosti una hag sínum vel í
kuldanum.