Þjóðvakablaðið - 18.09.1996, Page 2

2
þJOðVAKABLAðlð
2. árgangur* 15. tölublaö* 18. september 1996
Sími 552 8100 • Austurstræti 6 • Fax: 562 7060
Útgefandi: Þjóðvaki
Útgáfustjórar: Marías Sveinsson, Jónas Ástráðsson
Umsjón: Einar Örn Stefánsson, s. 896 2416 • Ábm.: Mörður Árnason
Umbrot: Þröstur Haraldsson • Prentun: ísafoldarprentsmiðja
Sameiningarferli
fyrir alla
jafnaðarmenn
Nú hafa þau tíðindi gerst að stofnaður hefur verið sameiginlegur
þingílokkur úr þingflokkum Alþýðuflokks og Þjóðvaka, - Þing-
flokkur jafnaðarmanna. Jafnframt hefur verið efnt til sameiginlegs
vettvangs jafnaðarmanna sem Einar Karl Haraldsson hefur verið
ráðinn til. Sá vettvangur er ætlaður öllum jafnaðarmönnum hvar í
flokki sem þeir standa.
Það er alveg ljóst að hér er um stórpólitísk tíðindi að ræða sem
komu mörgum í opna skjöldu. Fjölmiðlamir hafa flestir hverjir
ekki haft þrótt til að fjalla um þessi tíðindi með faglegum hætti, en
viðbrögðin almennt hafa gefið til kynna að mörgum er fjarri því
að vera sama um þessa viðburði. Forystumenn þingflokks jafn-
aðarmanna, Þjóðvaka og Alþýðuflokksins, hafa hins vegar lagt
áherslu á að hér væri um að ræða fyrsta skrefið á langri leið.
Til að spara sér að hugsa haf^ýmsir orðið til þess að hampa
þeirri khsju að ekki sé um arínað að ræða en að Þjóðvaki haldi
heim á leið til Alþýðuflokksins. Þetta hljómar hálf hjárænulega
þegar horft er til þess fólks sem skipar þingflokk og forystusveit
Þjóðvaka, þar sem er t.d. að finna fólk sem var utanflokka, fyrr-
verandi Framsóknarfólk og síðast en ekki síst fyrrverandi Alþýðu-
bandalagsfólk. Það er til að mynda ekki bara fyrrverandi varafor-
maður Alþýðuflokksins sem leiðir þingflokk Þjóðvaka til sam-
starfs við Alþýðuflokldnn í Þingfloklci jafnaðarmanna heldur og
fyrrverandi varaformaður Alþýðubandalagsins. Og ætli það sé
ekki nærtækust skýring á hóflausum viðbrögðum þess hóps sem
stundum hefur verið auðkenndur sem „flokkseigendafélagið“ í
Alþýðubandalaginu hvað fyrrverandi áberandi Alþýðubandalags-
menn eru fjölmennir í því sameiningarferli sem nú er að hefjast.
Sjálfsagt hlýtur að vekja sérstaka athygli hversu hraustlega þau
Jóhanna Sigurðardóttir og Jón Baldvin Hannibalsson hafa tekið á
í þessu máli. Bæði hafa þau látið persónulegan kryt og fortíðar-
drauga víkja fyrir hugsjóninni um sameiningu jafnaðarmanna á
Islandi. I viðtali við Alþýðublaðið sagði Jóhanna: „Það er mikil-
vægast að líta til framtíðar og persónur mega ekki þvælast fyrir
þeirri þróun.“ Þau Jón Baldvin og Jóhanna hafa bæði unnið mik-
inn persónupólitískan sigur með þessu skrefi.
Auðvitað er það rétt sem svo oft hefur verið haldið fram að póli-
tískt er skemmst á milli Þjóðvaka og Alþýðuflokks. Alþýðu-
bandalagið eða öllu heldur hluti þess hefur iðulega viljað marka
sér sérstakt hom í íslenskum stjómmálum á skjön við þyngdar-
punkt jafnaðarstefnunnar. Þetta sjónarhom viðraði Steingrímur J.
Sigfússon í fjölmiðlum á dögunum þegar hann kvað flokk sinn
hafa fengið meiri sérstöðu til vinstri með sameiningu Þjóðvaka og
Alþýðuflokks í þingflokki jafnaðarmanna „þegar hægri miðju-
kratafylking sameinast í einum þingflokki“, eins og Steingnmur
orðar það. Hér er aftur og enn verið að reyna að marka Alþýðu-
bandalaginu bás í pólitískri einangmn. Þeir jafnaðarmenn í Al-
þýðubandalaginu sem telja sig frjálslyndari en hinn tilvitnaða
verða því að virða öðram til vorkunnar þó efasemdir vakni um að
slíkt pólitískt einangrað Alþýðubandalag sé nauðsynlegt til að
mynda hinn stóra flokk jafnaðarmanna.
Hitt er jafn ljóst að ný hreyfing jafnaðarmanna þarf að spanna
pólitíska breidd og sem allra flestir flokkar og fólk úr hinum ýmsu
flokkum þarf að taka þátt í þróunar- og mótunarstarfi sem fram-
undan er.
Viljinn stendur til háleitra markmiða eins og Jóhanna Sigurðar-
dóttir sagði í viðtali við Þjóðvakablaðið: „Ég er sannfærð um að
meirihluti þjóðarinnar aðhyllist stefnu og hugsjónir jafnaðar-
manna en hefur bara ekki fundið sér farveg í því flokkakerfi sem
hingað til hefur staðið til boða. Hér emm við að fara inn í stjóm-
málaþróun sem skapað getur slíkan farveg og vettvang fyrir jafn-
aðarmenn. Þannig vona ég að við séum að fara í ferð sem skilað
getur okkur sterku pólitísku afli, sem í framtíðinni hafi styrkleika
á við jafnaðarmannaflokkana á Norðurlöndum."
Einhverjir em þegar famir að velta fyrir sér væntanlegum fram-
boðslistum jafnaðarmanna í næstu kosningum. Um sameiginlegt
framboð sagði Jón Baldvin: „Það er fólkið sjálft sem er í þessum
flokkum og samtökum sem mun taka ákvörðun um það í ljósi
reynslunnar. Flokksforingjar era ekki, og eiga ekki, að taka hina
endanlegu ákvörðun í nafni annarra.“
Þjóðvakablaðið tekur undir þetta sjónarmið en áréttar að það
telur affarasælast að halda sig við þá grandvallarreglu og aðferð
þegar því er við komið að fólkið raði sjálft á framboðslista í próf-
kjöri. Á því þarf Reykjavíkurlistinn að halda, það hefur Alþýðu-
flokkurinn tíðkað, og það er vænlegasta aðferðin fyrir breiða
hreyfingu jafnaðarmanna.
Fyrsta skrofid
Forystumenn Þjóðvaka og Al-
þýðuflokks lögðu áherslu á að líta
mætti á stofnun hins nýja þing-
flokks jafnaðarmanna sem fyrsta
skref í áttina að sameiningu jafn-
aðarmanna. Og með þeim sam-
starfsvettvangi og -ferli sem
komið er af stað með leiðsögn
Einars Karls Haraldssonar má
segja að skrefið sé nokkuð stórt.
Annars vekur athygli hversu
hógværir talsmenn jafnaðar-
manna era í þessu sambandi, það
verður ekki sagt að þessir við-
burðir einkennist af stórkarlaleg-
um yfirlýsingum eins og svo oft
gerist af minna tilefni í pólitík.
Fýluleg viðbrögö
Viðbrögð forystu Alþýðubanda-
lagsins við þessum tíðindum
vora í einu orði sagt fýluleg. Ein-
ar Karl Haraldsson biður fólk um
það í viðtali hér í Þjóðvakablað-
inu að fyrirgefa þessi hastarlegu
viðbrögð. En óneitanlega vekja
þessi viðbrögð ákveðnar spum-
ingar. Til dæmis hvemig standi á
því að forystu Alþýðubandalags-
ins virðist fyrirmunað að fylgja
meginstraumum meðal stuðn-
ingsmanna sinna. Einn sérfræð-
ingur í Alþýðubandalaginu af svo
ótal mörgum sem við eram í
kynni við heldur því fram að
flokkseigendafélagið gamla hafí
orðið viðskila við „sál“ flokksins
og hafi ekki minnstu hugmynd
um hvað bærist með hinum al-
menna stuðningsmanni. Hins
vegar geta forystumenn vitað bet-
ur. Nokkuð sæmilega sameinaðir
jafnaðarmenn buðu forðum tíð
fram undir merkjum Nýs vett-
vangs og þrátt fyrir örvæntingar-
þrangna baráttu og stuðning úr
andskotaherbúðum tókst „flokks-
eigendunum“ í Alþýðubandalag-
inu ekki að heyja nema ríflega
8% hér í höfuðborginni.
Hluthafar \
hræöslunni
Margir aðrir en forystumenn í Al-
þýðubandalagi reyndu að gera
sem minnst úr þessum fféttum af
sameiningarferlinu. Það væra nú
ekki mikil tíðindi að Þjóðvaka-
menn snera heim á leið. Bæði
stjómmálamenn og fjölmiðlar
reyndu að klappa þennan steininn.
Ástæða þessara viðbragða er
tvenns konar. Annars vegar komu
tíðindin íjölmiðlum í opna skjöldu,
- þau vora með öðram orðum til
vitnis um að þeir hefðu ekki stað-
ið sig við að hafa uppi á fréttun-
um.
Hins vegar bregðast stjóm-
málamenn á öðram bæjum við
með ótta og tortryggni af þeirri
einföldu ástæðu að umbreytingar
í pólitík kalla á óvissu.
Miðrikuilttftar 11. mpti’mðfr ~ S
D M Á 1.
Útúi'snúningar
krata og trúnaður
við kjósendur
Steingrímur %J.
SSgfússon skrífar
bimnn. Á kgiK-
t'itdur vax <Aki
Itiiinist i'itiii nröi i
Jxissu samhAiidl.
Meira að segja hugumdjarfur
Alþýðubandalagsmaður eins og
Helgi Hjörvar gerist hluthafi í
þessari hræðslu og segir í grein:
„... auðvitað verður fylgst með
því hvort orð þingflokks jafn-
aðarmanna um samvinnu séu
einlæg, eða hvort ætlunin er að-
eins að plokka rúsínur úr Alþýðu-
bandalaginu." Maður hélt raunar
að Helgi Hjörvar hefði fengið
. betra pólitískt uppeldi heldur en
svo að líkja flokksfélögum sínum
við vínber á hrömunarstigi.
Stórpólftísk tíðindi
- til sóma fyrir
forystuna
Nei, staðreyndin er auðvitað sú
að sameiningarferlið sem kynnt
var með þessum hætti era stór-
pólitísk tíðindi og opna öllum
sem vilja leið til að taka þátt í
mótuninni. Það er og til sann-
indamerkis um mikilvægi þessara
tíðinda hversu mikið hefur verið
um þau skrifað og fjallað í fjöl-
miðlunum.
Menn hafa verið að reyna að
gera lítið úr forystumönnum flokk-
anna, þeim Jóni Baldvini og Jó-
hönnu Sigurðardóttur, segjandi
sem svo að nú séu þau bara á ný
gengin í eina sæng. Staðreyndin
er hins vegar sú að allir ærlega
þenkjandi menn hljóta að viður-
kenna að þetta skref er til vitnis
um pólitískan þroska þeirra
beggja. Og sættir og samstarf
fólks hlýtur í sjálfu sé að vera af
hinu góða. Þess utan mætti það
vera mönnum til umhugsunar í
ljósi sögunnar hversu mikið var
lagt á forystumennina að þetta
mætti takast.
Alþýðubandalagiö í
þröngri stöðu
Sameining jafnaðarmanna snýst
ekki um flokka, hún snýst fyrst
og fremst um að fólk sem aðhyll-
ist hugjónir jafnaðarstefnunnar
nái saman. í þessu blaði hefur oft-
sinnis verið á það minnt að jafn-
aðarmenn eru í mörgum flokkum.
Og flokkar og flokksbrot sem
heyra til hreyfingu jafnaðar-
manna era margir.
Meðal margs undarlegs og hjá-
róma í málflutningi Alþýðu-
bandalagsforystunnar á dögunum
var sú yrðing að Þjóðvaki væri að
bregðast trúnaði kjósenda sinna
með sameiningarferlinu. Nú er
það svo að það var granntóninn í
öllum málflutningi Þjóðvaka fyr-
ir kosningar og reyndar hefur það
einkennt málflutning Þjóðvaka
alla líftíð hans að vinna að sam-
einingu jafnaðarmanna. Það hefði
því með öðram orðum frekar
mátt saka Þjóðvaka um að bregð-
ast trúnaði kjósenda ef ekki hefði
verið efnt til þessa ferlis.
Sjálft er Alþýðubandalagið sem
flokkur í þröngri stöðu. Fjöldi
fólks sem tekið hefur virkan þ.átt í
stjómmálum á undanfömum ár-
um hefur reynt að gera það innan
vébanda Alþýðubandalagsins -
en gefist upp. Ævinlega virðist
flokkurinn vera tvískiptur með
frjálslyndum jafnaðaráherslum
annarsvegar en hinsvegar ein-
angrunarsjónarmiðum afturhalds
og þjóðrembu.
Og honum virðist sem flokki
vera fyrirmunað að taka skýlaust
fijálslynda pólinn í hæðina. Meira
að segja þegar forystan hefur ver-
ið frjálslynd hefur flokkskjaminn
þumbast við. Það er hans póli-
tíska karma, sú þrönga staða sem
verður að hjálpa honum úr. Og þá
þarf að gera það sem til þarf -
gefa pólitískar fíkjur og plokka
vínþrúgur og rúsínur. Mynda svo
hina stóra hreyfingu jafnaðar-
manna og taka undir með skáld-
inu: Ef þig dreymir ástin mín,/
Oslóborg og Róma /eg skal gefa
þér upp á grín / - allt með sykri
og rjóma!
Ummæli vikunnar
Umhverfissjóður neytenda
9 ?Okkur finnst lágmark ... að þau (samkeppnisyfirvöld) skikki verslanir til
að bjóða upp á sambærilega poka en ódýrari og án framlags í Umhverfis-
sjóð verslunarinnar. Auk þess er þetta rangnefni á sjóðnum. Það er ekki
verslunin sem er að fjármagna eitt né neitt. Þetta er í raun umhverfissjóður
neytenda. Verslunin borgar ekki krónu í þennan sjóð en notar hann sem
skrautfjöður í sinn hatt þegar úthlutað er.í 6
Jóhannes Gunnarsson framkvæmdastjóri Neytendasamtakanna í
Degi-Tímanum 11. september.