Vikublaðið - 30.09.1994, Blaðsíða 3

VTKUBLAÐIÐ 30. SEPTEMBER 1994
og þorskhausa. Þetta er auðvitað ekk-
ert annað en rányrkja. Og við höfum
umgengist okkar stofna eins og sannir
villimenn eða víkingar“. Einar Valur
sagði ffamgöngu Islendinga í málinu
oldcur ekki til sóma og spurði Stein-
grírn hvort það gæti verið að utanrík-
is- og umhverfisstefna Islands rækist á
við hagsmuni útgerðarinnar á Þórs-
höfn?
Guðrún Helgadóttir sagðist vera ó-
ánægð með hvernig haldið hefur verið
á þessum málum, að togarar hefðu
verið sendir fyrirvaralaust og þeir
byrjað að moka eftirlitslaust. „Við
megum ekki hegða okkur svona. Og
við megum ekki líta á inálið
stranglögffæðilega. Þetta er líka sið-
ferðilegt vandamál. Eg tel að við höf-
uin tapað góðri málefnastöðu eftir
gerð hafféttarsáttmálans".
Páll Bergþórsson sagðist vera sam-
mála því að við ættuin að sækja .okkar
rétt, en vildi gera greinarmun á
Smugunni og Svalbarðasvæðinu.
Hann færði síðan umræðuna yfir á
nýtt svið: „A næstu tíu, tuttugu, þrjá-
tíu árum gætum við staðið ffammi
fyrir ískyggilegri stöðu. Mannkyninu
fjölgar ískyggilega og það þarf mat,
ekki síst fisk. Og baráttan um fiskinn
getur orðið aðal deilumál þjóðanna í
framtíðinni. Það verður barist urn sjó-
inn. Líklega verður þetta næsta styrj-
aldartilefnið. Við gætum þurft að
horfa upp á að Reykjaneshryggurinn
verði eyðilagður fyrir okkur“.
Hví á Þorsteinn að elta
uppi hagsmuni Smugu-
manna?
Páll vék einnig að meðferð okkar á
eigin miðum og vildi sjá eftirlitsmenn
á skipum. Miðað við 100 togara yrði
kostnaður við það 300 milljónir.
Skiptar
áfundi
úthafsv
s
Uthafsveiðar Islendinga voru
til umræðu á laugardagsfúndi
ABR um síðustu helgi og
urðu umræður um þetta efhi nijög líf-
legar eftir ffamsöguræðu Steingríins
J. Sigfússonar varaformanns Alþýðu-
bandalagsins. Ljóst er af því sem ffam
kom á fúndinum að nokkur áherslu-
munur er á viðhorfi flokksmanna til
umfjöllunarefnisins. Þó má segja að
þorri fundarmanna hafi sameiginlega
nálgast þá niðurstöðu að rétt hafi ver-
ið að láta reyna á réttinn til veiða í
Smugunni, en að það hafi verið gert á
rangan hátt. Höfðu fúndarmenn ekki
síst áhyggjur af meintri rányrkju á
svæðinu. Þá voru fundarmenn sam-
mála um nauðsyn þess að halda rnynd-
arlega ráðstefnu um málið. Það skal
strax tekið ffam að þegar fundurinn
fór ffam var sú ff étt ekki orðin heyrin-
kunn að búið væri að taka togarana
Björgúlf og Óttar Birting. Þess má
geta að á sama tíma og fundur ABR
var haldinn hélt atvinnumálahópur
Kvennalistans fund, þar sem sömu
mál voru til umræðu. Þar, eins og á
fúndi ABR, kom fram nokkur áherslu-
munur inilli fulltrúa af landsbyggð-
inni annars vegar og hins vegar þeirra
sem hafa áhyggjur af umhverfisskað-
anum af óheftum veiðum.
Allt að sjö milljarða króna
aflaverðmæti
Steingrímur J. Sigfússon rakti í
upphafi máls síns aðdragandann og
minnti menn á að það væri ekkert nýtt
að Islendingar sæktu á fjarlæg mið og
var það ekki fyrr en eftir útfærslu
efnahagslögsögunnar að menn drógu
sig til baka innfyrir lögsöguna. „En
síðan kom svarta skýrslan 1983 og
fleiri í kjölfarið, með upptöku kvóta.
Viðbrögðin þá voru ekki að færa sig á
fjarlægari mið, heldur að nýta betur
aðrar tegundir, einkuin rækjuna. Fyrir
fimm til átta árum komu til veiðar á
Reykjaneshrygg þar sem aðrir voru
brautryðjendur og í kjölfarið jókst
sóknin stórlega með sókn í Barents-
hafið, Flæmska hattinn og víðar. Afla-
verðmæti af úthafsveiðum hefur stór-
aukist, úr 200 til 500 milljónum árið
1990 í einn milljarð 1992, í tvo til þrjá
milljarða á síðasta ári og í ár gæti afla-
verðmætið numið allt að sjö millj-
arða“.
Steingrímur skipti veiðihafsvæðum
í fernt, í fyrsta lagi 200 mílurnar um-
frarn 12 mílna landhelgi. í öðru lagi
svæði utanlsérefnahagslögsögu (úthöf,
smugur). I þriðja lagi „grá svæði“, sem
deilt er um hvort séu innan sérlög-
sögu, t.d. Hatton-Rockall svæðið. I
fjórða lagi vildi Steingrímur flokka sér
Svalbarðasvæðið, svo kallað „fisk-
verndarsvæði".
Auk mismunandi svæða nefndi
Steingrímur mismunandi stöðu skipa.
Tók hann dæmi af færeyskum skipum
snúðuðum í Kanada, sem flagga dó-
mímskum fána og landa t.d. á Islandi.
A Svalbarðasvæðinu hefði blasað við
að allar aðrar þjóðir en Island væru
með kvóta frá Norðmönnum og
Rússum og menn hefðu einfaldlega
spurt sig: Hvers vegna ekki við? Og ís-
lenskar útgerðir sendu skip, fyrst í
Smuguna og síðan á Svalbarðasvæðið.
Vantaði samráð og að
takmarka veiðarnar fyrir-
fram
„Eg hef oft gagnrýnt hversu klaufa-
lega var að þessu staðið af hálfu yfir-
valda og útgerða. Ég vil halda því
fram að það hefði átt að tilkynna
Norðmönnum fyrirffam að við vær-
urn að fara þangað“, sagði Steingrím-
ur.
Steingrímur minnti á að deila ís-
lands og Noregs væri ekki einangruð
og tvær alþjóðlegar ráðstefnur væru í
gangi, annars vegar þriðja lota ráð-
stefiiu SÞ í New York í kjölfar Ríó-
ráðstefnunnar og hins vegar funda-
höld á vegum FAO um útgerð henti-
fánaskipa. „Gagnvart þessu eru flest
ríki nú með blandaða hagsmuni en
ekki annað hvort úthafsveiðiríki eða
strandríki. Ef ísland ætlar að vera
áfram strandríki einvörðungu mun
landið fljótlega einangrast". En hann
sagði að það mættí ekki gleyma nýt-
ingu auðlindanna og það yrði að huga
að flökkustofnunum. „Það þýðir ekki
að stjórna veiðunum nema með heild-
arsamkomulagi“.
Steingrímur bentí á hafféttarsátt-
málann. Þar sé lítið fjallað um út-
hafsveiðar, öðru vísi en að tilgreina að
þær séu ffjálsar á alþjóðlegum haf-
svæðum, en tekið fram að þar verði að
ástunda hófsamlega auðlindanýtingu
og ástunda samráð við önnur ríki. „O-
umdeilt er að við eigum réttínn, en
hins vegar er óverjandi að stunda
rányrkju og heppilegra hefði verið að
viðhafa samráð um þessar veiðar. Það
var rétt að senda skip til veiðar á þess-
um svæðum, en stjórnvöld eða þá út-
gerðarmenn sjálfir hefðu átt að stinga
upp á takmörkunum strax í byrjun.
Margir eru með samviskubit út af
þessunt veiðum og ég skil það vel. En
höfum við efni á öðru en að standa á
réttindum okkar? Það getur verið að
við séum á síðustu árunum áður en
skuldbindandi sáttmálar ganga í gildi
og þá erum við á síðasta snúningi með
að vera þátttakendur í þessu um aldur
og ævi“, sagði Steingríinur.
Þeir síðustu fá bara bein-
garða og þorskhausa
Margir fundarmanna tóku til máls
er mælendaskráin hafði verið opnuð
og verður hér stiklað á stóru. Einar
Valur Ingimundarson vildi að opin
ráðstefna yrði haldin um rnálið. „Við
höfum nú fengið glögga sýn á þær
vinnuaðferðir sem tíðkast við ffjálsar
veiðar. Við horfum upp á svokallað
togararall, þar sem 40 togarar toga
hver á eftir öðrum við línuna milli
Smugunnar og Svalbarðasvæðisins.
Þeir sem aftast toga fá bara beingarða
Mun minn tíma koma?
Það er svo mikið að gerast þessa
dagana að það hálfa væri nóg.
Það er nær fullt starf að fylgjast
með atburðarásinni og velta fyrir sér
öllum möguleikunum í stöðunni. Jó-
hanna hefur loksins yfirgefið Alþýðu-
flokkinn og spurning hvort þau geti
lifað án hvors annars. Eða hvort komi
skriðan á eftir henni af óánægðum
konum úr öllum flokkum. Menn velta
líka fyrir sér hvort nýtt tímabil sé að
hefjast í íslandssögunni með gagnrýn-
inni á Guðmund Arna. Hvert verður
framhaldið? Er þetta upphafið að sið-
bót í íslenskri pólitík eða sættast menn
á að hann einn hafi e.t.v. misstigið sig
lítíllega og með því að refsa honum sé
Ragnhildur
Vigfúsdóttir
réttlætínu fullnægt og þar með sleppi
allir hinir sem eru ekld hótinu skárri?
Regnboginn er að líta dagsins ljós og
ýmsir eygja nýja von meðan aðrir sjá
blikur á loffi. Sölustríði Pressunnar og
Eintaks er lokið með dauða beggja, og
töluverð hreyfing er á blaðamarkaðin-
um, ritstjórar að koma og fara. Flokk-
arnir eru famir að huga að alþingis-
kosningum og komin prófkjörsstemn-
ing víðar en þar sem viðurkennd próf-
kjör fara fram. Eg heyrði ekki betur en
að Davíð Oddsson endurtæki í fféttum
nýverið ræðuna ffá því í fyrra urn hvað
allt er á góðri leið undir stjórn hans. A
sarna tíma er Halldór Asgrímsson sí-
fellt að verða forsætisráðherralegri. Já,
við lifúm svo sannarlega á spennandi
tímum.
Sjálf er ég eitthvað svo utangátta í
allri þessari atburðarás. Mér skilst að
það séu svo miklar væringar í gangi og
haldnir leynifundir um eitt og annað
út um allan bæ. Eg er ekki boðuð á
neinn þeirra. Jóhanna hefur enn ekld
hringt í mig og boðið mér ömggt sæti
á lista sínum. Ef út í það er farið hefur
enginn gert það. Ég sem hef þó ekki
legið á því hvað ég væri tíl í að fara á
þing. Ég er sannfærð um að ég yrði
fyrirtaks þingmaður. Ég er lúsiðin, vel
menntuð, ffemur þægileg í umgengni
og fer vel í boðum. Auk þess er ég með
nánast óflekkað mannorð - ég þori
ekki að taka dýpra í árinni af því að
Skatturinn hefur mig undir smásjá og
ég vil ekki gefa þeim undir fótínn með
eitt eða neitt. Vinir mínir spjara sig
flestír á eigin spýtur og ég þyrffi því
Steingrímur J.
Sigfússon:
„Margir eru með samviskubit
út af þessum veiðum og ég
skil það vel. En höfum við
efni á öðru en að standa á
réttindum okkar? Það getur
verið að við séum á síðustu
árunum áður en skuldbind-
andi sáttmálar ganga í gildi
og þá erum við á síðasta
snúningi með að vera þátt-
takendur í þessu um aldur
og ævi“.
Mynd: ÓI.Þ.
„Auðvitað er andstaða gegn slíku hjá
útgerðarmönnum, en við getum ekki
horft aðgerðalaus upp á að stórum
hluta aflans sé hent í sjóinn“.
Svavar Gestsson sagði að hér væri
fjölþætt vandamál á ferðinni; efna-
hagsinál, uinhverfismál, siðferðismál
og lagadeila. „Ég held að ef við eigurn
að standa sæmilega þá þurfum við að
standa okkur mun betur í umhverfis-
málum á alþjóðlegum vettvangi en við
höfúm gert. Við eigum af krafti að á-
vinna okkur orð fyrir að vera haffétt-
ar- og umhverfisverndarþjóð“. Svavar
taldi að Alþýðubandalagið ætti að
flytja þingmál um að ríkisstjórnin
sýndi frumkvæði og forystu á alþjóð-
legurn vettvangi.
Þorvaldur Þorvaldsson sagðist ekki
skilja gagnrýni á stjórnvöld í þessu
máli, þ.e. að Þorsteinn Pálsson og
aðrir ráðherrar skuli ekki elta uppi
hagsmuni Smugumanna í einu og
öllu. „Ég spyr. Hvað fáum við út úr
þessu? Hvernig leikur allt þetta batt-
erí fiskimiðin, almennt og yfirleitt?
Mér finnst að þetta endurspegli þá
staðreynd að að auðvaldskerfið sem
slíkt er að ríða þessum auðlindum að
fullu. Það eru allt aðrir hagsmunir en
heildarhagsmunir sem ríkja“.
Kraðakið nú er tóm
vitleysa
Steingrímur J. Sigfússon tók aftur
tíl máls og fagnaði tíllögum um
myndarlega ráðstefnu. Hann tók und-
ir gagnrýni á ofveiði og fordæmdi
þann gífurlega þrýsting sem lagður
væri á skipstjórnarmenn, sem ættu að
skila tveimur milljónum á sólarhring,
annars mættu þeir búast við því að
fjúka. Hann minntí á að hann hefði á
sínum tíma ritað grein í Morgunblað-
ið þar sem hann kallaði á að samtímis
veiðunum yrðu sett takmörk á þær.
Það hefðu stjórnvöld átt að gera og
útgerðirnar hefðu viljað það. „Kraða-
kið nú er tónt vitleysa. Ég minni þó á
að við erum að slást um tilverugrund-
völl okkar. Við höfunt 200 mílurnar
og þær eru ekki í hætm. Allt sem við
fáum umfram það er plús, en þá verð-
um við að vera fullgildir þátttakendur
í því sem er að gerast umhverfis okk-
ur“ sagði Steingrímur.
Friðrik Þór Guðmundsson
ekki að rétta þeim hjálparhönd þótt ég
kæmist í þær aðstæður að geta það.
Mér finnst ég henta hvaða kjördæmi
sem er og nú á tímum þegar sífellt erf-
iðár verður að greina sérstöðu flokka
gæti ég nánast passað hvar sem er. Mér
finnst ég hafa allt til að bera, ég hef
rneira að segja hugsjónir og ríka rétt-
lætískennd, en sú samsetning hefur
reyndar fremur verið mér tíl trafala en
hitt.
Ég er meira að segja hætt að sjást í
dálkunum: Hverjirvoru hvarurn helg-
ina. Er furða þótt ég efist smndum um
að ég sé tíl?,