Lesbók Morgunblaðsins

Ulloq
Ataaseq assigiiaat ilaat
Saqqummersitaq pingaarneq:

Lesbók Morgunblaðsins - 19.02.2005, Qupperneq 5

Lesbók Morgunblaðsins - 19.02.2005, Qupperneq 5
Lesbók Morgunblaðsins ˜ 19. febrúar 2005 | 5 „Það má velta því fyrir sér hvort aðrar leiðir hefðu ekki verið heppi- legri,“ segir Pétur. „Hugsanlega hefði mátt byggja anddyrið með aust- urhliðinni, hafa það í lægri byggingu sem sneri að trjágöngunum og leysa innra flæðið með öðrum hætti. Væntanlega hefði minna farið fyrir slíkri byggingu. Eflaust hafa menn velt þessum möguleikum mjög vel fyrir sér en komist að annarri niðurstöðu.“ Pétri þykir það galli á þeirri leið sem farin var að ekki sést vel hvar gamla byggingin endar og hvar sú nýja tekur við. „Sá sem kemur að húsinu og veit ekki af viðbyggingunni kann að eiga í erfiðleikum með að skilja hina upprunalegu formhugsun. Skilin eru ekki skýr. Það kann því að vera ákveðinn kostur að hafa viðbyggingar í allt öðrum stíl en frumbyggingarnar eru, til dæmis eins og gert var við Alþingishúsið. En þetta er alltaf spurning um ákveðið jafnvægi og fagurfræðilegt mat.“ Fagurfræðileg dómgreind Jafnvægi og fagurfræðilegt mat. Það eru lykilorð. Í sjálfu sér er sú hefð sem hér hefur sumpart skapast um að byggja við gamlar byggingar ekki vond. Alþingishúsið og Þjóðminjasafnið eru stór hluti af sjálfsmynd Reykjavíkur og þjóðarinnar allrar. Það eru sannarlega ákveðin verðmæti fólgin í því að þessi hús séu enn í fullri notkun. Þannig halda þau áfram að vera virkur þáttur í þjóðarvitundinni en ekki aðeins hluti af sögulegum minjum. Til þess að hægt sé að nýta þessar byggingar er oft óhjákvæmilegt að stækka þær og breyta þeim í takt við nýjar kröfur og nýja tækni. Út frá byggingarsögulegum og fagurfræðilegum sjón- armiðum séð þurfa þessar viðbætur ekki að vera vondar heldur. Eins og Pétur bendir á er það alþekkt í evrópskri byggingarsögu að mikilvæg hús hafi tekið miklum breytingum í gegnum aldirnar og hver viðbygging beri tíma sínum vitni, sé merkileg menningarsöguleg heimild. Séu bygging- arnar varðveittar í sinni upprunalegu mynd eru vissulega ákveðin bygg- ingarsöguleg og fagurfræðileg verðmæti fólgin í því en menningarsögulegt gildi slíkra mannvirkja er annað og í vissum skilningi minna. En þessi hefð að halda ákveðnum lykilbyggingum í notkun með því að byggja við þær breytir því ekki að aðalatriðið er að ganga um hinn bygg- ingarsögulega arf af fullri virðingu og smekkvísi. Við verðum að gangast við því að borgin verður ekki byggð í eitt skipti fyrir öll en sú samræða sem fram fer á milli ólíkra tímaskeiða verður jafnframt að vera skynsamleg, yf- irveguð, í samhengi og samræmi við ákveðin fagufræðileg gildi. „Arkitekt klárar aldrei verkið,“ segir Pétur. „Hann getur vandað sig eft- ir megni en síðan verður hann að treysta komandi kynslóðum fyrir því að lesa úr verki sínu á skynsamlegan og smekklegan hátt. Þegar upp er staðið snúast viðbyggingar, eins og þær sem við höfum verið að skoða, um fag- urfræðilega dómgreind einstaklinga sem hafa eitthvað um það að segja hvernig borgin þróast. Til þess að bæta og efla þetta starf er mikilvægast að menntun arkitekta í fagurfræði og sögu byggingarlistar sé með sem bestum hætti.“ Morgunblaðið/Golli Tengibygging „Hún sker sig ansi mikið frá gömlu húsunum og er frek í umhverfinu …“ bendir til dæmis á að hlutföllin milli aðalbyggingarinnar og viðbygging- arinnar séu með þeim hætti að nýja húsið skyggir ekki á það gamla heldur dregur sig til baka þegar horft er frá Austurvelli. Hann segir aftur á móti að útfærsla á þaki og val á gleri og fleiri smáatriði séu með öðrum hætti en hann hefði kosið. Alþingiskringlan – sérstaðan í hinu smáa Önnur og mun eldri viðbygging er við Alþingishúsið. Flestir þekkja þennan hluta byggingarinnar enda skagar hún út úr henni en færri vita sennilega að hann var upprunalega ekki hluti af húsinu. Þetta er kringlan aftan á húsinu sem var teiknuð af danska arkitektinum Frederik Kiørboe árið 1909 en hann er einnig höfundur Landakotsskóla og Reykjanesvita. Að mati Péturs H. Ármannssonar er þessi viðbygging ein sú best heppnaða í borg- inni. „Munurinn á þessari viðbyggingu og til dæmis þeirri sem tengir saman gömlu timburhúsin í Kirkjustræti er sá að það þarf að rýna vel til þess að koma auga á að hún er frá öðrum tíma en aðalbyggingin en tengibyggingin milli gömlu húsanna hreinlega öskrar á mann. Kiørboe sýnir að oft þarf ekki nema eitthvað pínulítið til þess að skapa sérstöðu og tjá mismunandi tíðaranda. Sé kringlan skoðuð vel má sjá að gluggastærðin er önnur en í frumbyggingunni og það er svolítið meira flúr í veggjunum. Hann leysti verkefnið af mikilli fágun.“ Þjóðminjasafnið – aðrar leiðir? Sennilega verður ekki deilt um að það sé mjög misauðvelt að byggja við gömul hús. Oddfellowhúsið gerir til dæmis ráð fyrir að byggt sé við tvær hliðar þess eins og áður var getið. Það hefur reyndar ekki verið gert á þeim rúmlega sjötíu árum sem liðin eru frá því húsið var reist þótt byggt hafi verið við það með öðrum hætti. Gluggalausir gaflar eru víða í borginni eins konar minjar um hugmyndir um samfellda borgarbyggð. En í borginni eru einnig reist hús sem eru hugsuð sem hringsæjar byggingar, form þeirra er nákvæmlega hugsað frá öllum sjónarhornum og standa nánast eins og höggmynd í borgarlandslaginu. Þjóðminjasafnið á horni Suðurgötu og Hringbrautar er eitt þessara húsa en það er teiknað af Sigurði Guðmunds- syni og Eiríki Einarssyni árið 1945. Pétur segir það dæmi um byggingu sem nánast útilokað er að byggja við án þess að setja hana niður. „Með þessu er ég ekki að gera lítið úr þeim sem teiknuðu viðbygginguna. Næmt formskyn var einkennismerki þeirra Sigurðar og Eiríks; hús þeirra voru listilega úthugsuð í þrívíðu formi. Þeir teiknuðu mörg fyrstu funkis- húsin í Reykjavík og þau eru einnig afar viðkvæm fyrir breytingum.“ Hin nýja viðbygging við húsið er í raun í tvennu lagi, annars vegar steyptur inngangur við suðurgafl hússins og hins vegar skáli úr gleri og stáli við austurhlið þess. Mikið ber á inngangsbyggingunni enda umbreytir hún algerlega öllum suðurgafli hússins sem var afar fallegur. Sú spurning hlýtur að vakna hvers vegna arkitektar breytinganna létu ekki minna á þeim bera.

x

Lesbók Morgunblaðsins

Direct Links

Hvis du vil linke til denne avis/magasin, skal du bruge disse links:

Link til denne avis/magasin: Lesbók Morgunblaðsins
https://timarit.is/publication/288

Link til dette eksemplar:

Link til denne side:

Link til denne artikel:

Venligst ikke link direkte til billeder eller PDfs på Timarit.is, da sådanne webadresser kan ændres uden advarsel. Brug venligst de angivne webadresser for at linke til sitet.