Lesbók Morgunblaðsins - 19.02.2005, Page 15

Lesbók Morgunblaðsins ˜ 19. febrúar 2005 | 15
Kvikmyndir
Borgarbíó, Akureyri:
Closer
Flight of the Phoenix.
Meet the Fockers
(SV)
Háskólabíó
Ray
Meet the Fockers
Million Dollar Baby
(HJ)
The Aviator



 (HJ)
A very long engagement
Laugarásbíó
Closer
Meet the Fockers
(SV)
The Aviator



 (HJ)
Sjóræningjar á Saltkráku
Regnboginn
Closer
Being Julia
The Sea Inside
Sideways




(SV)
Finding Neverland
(SV)
Sambíóin Reykjavík,
Keflavík, Akureyri
White Noise
Fríllinn
Meet the Fockers
(SV)
Million Dollar Baby
(HJ)
Alexander
 (HJ)
Team America World Police
A series of unfortunateevents



 (SV)
The Incredibles
(HL)
Í takt við tímann
Assault on Precinct 13
Smárabíó
Closer
Flight of the Phoenix.
Assault on Presinct 13
Elektra

 (SV)
Í takt við tímann
(SV)
Búi og Símon, leiðin til Gayu
Myndlist
Anddyri Suðurlandsbrautar
4: Rafn Sigurbjörnsson –
Fjölskyldan. Tíu olíumálverk.
Árbæjarsafn: Í hlutanna eðli –
stefnumót lista og minja. Til 5.
júní.
Café París: Bergur Thorberg
sýnir kaffilistaverk.
Gallerí Banananas: Stein-
grímur Eyfjörð – Undir lindi-
trénu.
Gallerí i8: Finnur Arnar sýnir
til 26. febr.
Gallerí Sævars Karls: Sig-
urður Örlygsson – Ættarmót
fyrir hálfri öld.
Gerðuberg: Þýska listakonan
Rosemary Trockel sýnir til 27.
febr. Sigríður Salvarsdóttir í
Vigur sýnir listaverk úr
mannshári í Boganum. Stend-
ur til 13. mars.
Grófarhús: Sigríður Ólafs-
dóttir – hópmyndir. Stendur
til 10. mars.
Grafíksafn Íslands: Karólína
Lárusdóttir sýnir grafíkverk
og vatnslitamyndir. Stendur
til 6. mars.
Hafnarborg: Rafmagn í 100 ár
– sýning í tilefni af 100 ára af-
mæli fyrstu almenningsraf-
veitunnar. Bjarni Sigur-
björnsson og Haraldur
Karlsson – Innsetning. Helgi
Hjaltalín Eyjólfsson er mynd-
höggvari febrúarmánaðar.
Hallgrímskirkja: Jón Reykdal
– 6 ný olíumálverk í forkirkju.
Hólmaröst: Jón Ingi Sigur-
mundsson – olíu- og vatns-
litamyndir.
Hrafnista Hafnarfirði:
Tryggvi Ingvarsson, raf-
virkjameistari og heimilis-
maður á Hrafnistu, sýnir út-
saum og málaða dúka í Menn-
ingarsalnum á fyrstu hæð.
Hönnunarsafn Íslands,
Garðatorgi: Sænskt listgler,
þjóðargjöf.
Iðntæknistofnun: Nýsköpun í
ný sköpun. Átta listamenn úr
Klink og Bank.
Kaffi Espresso: Guðrún Egg-
ertsdóttir – skúlptúrar og
myndir.
Kaffi Sólon: Óli G. Jóhanns-
son sýnir óhlutbundin lista-
verk. Stendur til 5. mars.
Kling og Bang: Magnús
Árnason – Sjúkleiki Bene-
dikts.
Kubburinn – LHÍ: Ásdís Sif
Gunnarsdóttir – „Netscape
Oracles“ – Remedy for star-
sickness. Pétur Már Gunn-
arsson – Hvað er í gangi.
Listasafn Akureyrar: Ashkan
Sahihi – Stríðsmenn hjartans.
Stendur til 6. mars.
Listasafn ASÍ: Ólöf Nordal –
Hanaegg. Ósk Vilhjálmsdóttir
– Jákvæð eignamyndun – Nei-
kvæð eignamyndun. Standa
til 5. mars.
Listasafn Íslands | Íslensk
myndlist 1930–1945. Rúrí –
Archive – Endangered
waters.
Listasafn Kópavogs – Gerð-
arsafn: Árleg ljósmyndasýn-
ing og verðlaunaveiting
Blaðaljósmyndarafélags Ís-
lands. Ragnar Axelsson –
Framandi heimur.
Listasafn Reykjanesbæjar:
Kristín Gunnlaugsdóttir –
Mátturinn og dýrðin, að eilífu.
Listasafn Reykjavíkur –
Ásmundarsafn: Maðurinn og
Stendur til 28. febrúar.
Slunkaríki: Ívar Brynjólfsson
– Bardagavellir.
Suðsuðvestur, Reykjanesbæ:
Magnús Pálsson sýnir inn-
setningu.
Thorvaldsen: Kristín
Tryggvadóttir – Leikur að
steinum. Lýkur í dag.
Tjarnarsalur Ráðhúss
Reykjavíkur: Sören Solsker
Starbird – Er sálin sýnileg?
Ljósmyndasýning.
Þjóðminjasafnið: Hér stóð
bær … og Átján vóru synir
mínir í Álfheimum. – Ljós-
myndasýningar.
Leiklist
Austurbær: Vodkakúrinn, lau.
Ávaxtakarfan, sun.
Borgarleikhúsið: Ausa, lau.
Belgíska Kongó, sun. Híbýli
vindanna, lau. Lína Lang-
sokkur, sun.
Iðnó: Tenórinn, sun.
Íslenska óperan: Tosca, sun.
Leikfélag Akureyrar: Ólíver!,
lau.
Loftkastalinn: Komin til að
sjá og sigra!, lau. Welcome to
the jungle, sun.
Þjóðleikhúsið: Böndin á milli
okkar, sun. Dýrin í Hálsa-
skógi, lau., sun. Mýrarljós,
sun. Nítján hundruð, lau.
efnið. Yfirlitssýning. Til 2006.
Listasafn Reykjavíkur –
Hafnarhús: Erró, Víðáttur.
Þórður Ben Sveinsson – Borg
náttúrunnar. Bjargey Ólafs-
dóttir – Láttu viðkvæmt útlit
mitt ekki blekkja þig. Brian
Griffin – Áhrifavaldar.
Til 27. febr.
Listasafn Reykjavíkur, Kjar-
valsstaðir: Hörður Ágústsson
– Yfirlitssýning í Vestursal.
Helgi Hjaltalín Eyjólfsson og
Pétur Örn Friðriksson –
Markmið XI í miðrými. Kjar-
val í Kjarvalssal.
Ljósmyndasafn Reykjavíkur:
Fyrir og eftir. Lýkur um
helgina.
Náttúrugripasafnið Hlemmi:
Tuttugu og sex mynd-
listarnemar sýna.
Safn: Stephan Stephensen –
AirCondition. Jóhann Jó-
hannsson – Innsetning tengd
tónverkinu Virðulegu forset-
ar. Á hæðunum þremur eru að
auki ýmis verk úr safneign-
inni, þ.á m. ný verk eftir Roni
Horn, Pipilotti Rist og Karin
Sander.
Safn Ásgríms Jónssonar:
Þjóðsagnamyndir Ásgríms
Jónssonar.
SÍM-húsið: Katrín Elv-
arsdóttir – Frelsarinn.
HIN árlega sýning Blaðaljósmyndarafélags Íslands var opnuð í
Gerðarsafni þann 12. febrúar. Á þessum tíma er einmitt mátu-
lega langt um liðið frá öllum ársyfirlitum fjölmiðlanna til þess að
við hæfi er að skoða árið í vissri fjarlægð. Hér er auðvitað ekki
fyrst og fremst um skrásetningu eða yfirlit að ræða en þó tengj-
ast myndirnar á sýningunni auðvitað samtímanum og reyna oftar
en ekki að fanga tíðarandann í einhverri mynd. Sýningunni er
skipt niður í seríur eftir myndefnum, sem gerir hana aðgengi-
lega, til dæmis er portrettsería eftir ýmsa ljósmyndara afar
skemmtileg þar sem saman koma á veggnum bóndi, fangi, bisk-
up, móðir o.s.frv. Einnig eru smærri seríur einstakra ljósmynd-
ara sem birta ákveðið viðfangsefni, eins og dag í lífi einhverfs
drengs, hreindýraveiðar o.fl. og reynir þá á frásagnarhæfileika
ljósmyndara.
Það er ekki hægt annað en þakka fyrir okkar litla land þegar
innlendar fréttamyndir eiga í hlut, en þar var hlutskörpust mynd
Brynjars Gauta Sveinssonar sem sýnir Þórólf Árnason á hlaup-
um undan fréttamönnum. Þá eru fréttamyndir af erlendri grund
öllu hræðilegri og stungu mig þar sérstaklega tvær myndir af
rotnandi líkum. Þar spyr ég mig að því hvort sé fréttnæmara,
rotnun líka eða myndir sem birta hörmungar á annan hátt. Hafa
ekki lík alltaf rotnað á miður geðslegan hátt í gegnum aldirnar,
er það virkilega það sem þarf að sýna? Varla felst fréttin í því?
Já, ég skal fúslega viðurkenna pempíuskap, en annars konar
fréttaflutningur af hörmungum flóðbylgjunnar snertir mig meira
en slíkar myndir. Myndasería ársins eftir Sverri Vilhjálmsson
sýndi einnig hörmungar við Indlandshaf en án slíkra smáatriða
holdsins, myndir hans sameinuðu sorg og nýja von um leið og
þær voru lifandi og birtu trúverðugar myndir af aðstæðum.
Á sýningunni í heild er að finna fjölda skemmtilegra, fallegra,
hjartnæmra, fyndinna, sorglegra og mannlegra mynda, varla er
hægt að tala um mikinn gæðamun á sýningum milli ára en ein-
hverra hluta vegna fannst mér sýningin í ár vera skipulagðari og
aðgengilegri en stundum áður. Eins og jafnan bera ljósmyndir
Ragnars Axelssonar af hvað varðar litasamsetningu, uppbygg-
ingu, mannlega frásögn og stemningu enda á hann þrjár af níu
verðlaunamyndum sýningarinnar. Það er engu líkara en mað-
urinn sé með myndavélar í augunum, svo snöggur er hann að
bregða vél sinni á loft, sífellt vakandi fyrir umhverfinu og birtu-
brigðum. Mynd ársins er flott mynd sem sýnir hvernig saman
koma glöggt auga fyrir litum, formum og tímasetningu auk
sterkrar tilfinningar fyrir grundvallaratriðum mannlegrar til-
veru.
Framandi heimur
Að vanda er einnig ljósmyndasýning í kjallara Gerðarsafn í
tengslum við sýningu Blaðaljósmyndarafélagsins, þar sýnir
Ragnar Axelsson nú þrjár myndraðir undir nafninu Framandi
heimur. Myndirnar hefur hann tekið á ferðum sínum í Eystra-
saltslöndunum, á Krakatá og í Síberíu. Ferð íslensku sendinefnd-
arinnar til Eystrasaltslandanna 1991, undir forystu Jóns Bald-
vins, er söguleg og hér tala saman myndir og orð. Atburðarás er
með þvílíkum ólíkindum að erfitt er að koma henni til skila með
ljósmyndum en myndirnar segja hins vegar söguna á annan en
álíka ógleymanlegan hátt. Myndir frá Krakatá og Síberíu eru
einnig eftirminnilegar og segja margar meira en mörg orð. Fínu
skórnir litlu síberísku stúlkunnar sem fetar með ömmu sinni eðj-
una í „miðbænum“, augnaráð drengsins sem leikur sér í sand-
hrúgunni, svo mætti áfram telja. Heimur sem er framandi en
byggist þó á sömu grundvallaratriðum og heimurinn okkar hér
heima. Ragnar hefur lag á að draga fram mannlega þætti sem
auka á samkennd áhorfandans með myndefninu án þess að falla
nokkurn tíma í gryfju væmni eða tilfinningasemi. Einnig tekst
honum ótrúlega vel að nýta sér birtu, ljós og skugga og skapa
sterka myndbyggingu. Eftirminnileg sýning eins og allt sem úr
smiðju Ragnars kemur.
Heiman og heima
Ragna Sigurðardóttir
Morgunblaðið/RAXRagnar Axelsson Bhuteidjack í Jakútíu.
MYNDLIST/LJÓSMYNDIR
Gerðarsafn
Til 20. mars. Opið alla daga nema mánudaga frá kl. 9–17.
Mynd ársins 2004, Blaðaljósmyndarafélag Íslands/ Framandi heimur,
ljósmyndir, Ragnar Axelsson
ÁTTUNDA sinfónía Antons
Bruckners frá 1887 var eina verk
dagskrár á vel sóttum tónleikum SÍ
sl. fimmtudagskvöld. Það kann að
virðast lítið, úr því þrjár Haydn-
sinfóníur eða tvær meðalstórar eftir
Beethoven kæmust auðveldlega
fyrir á einum tónleikum. Þess ber
hinsvegar að gæta, að lengsta út-
gáfa verksins, sú er hér var leikin, tekur um 90 mínútur í flutn-
ingi. Nálgast hún þar með hagnýta lengdarmetið í greininni, 3.
sinfóníu Mahlers (’94), því hin 120 mín. langa „Gotneska“
hljómkviða Havergals Brian frá 1895 heyrist afar sjaldan. Má
þannig sjá hvað tognaði úr þanþoli sinfóníuformsins á 19. öld
meðan dúr-moll kerfisins naut við – og jafnframt hvað umfang-
ið skrapp snarlega saman eftir það.
Þetta var fyrsti flutningur Áttu hins síðrómantíska austur-
íska tónskálds hér á landi, eins voldugasta viðurkennda verks
sinnar tegundar, og því merkur áfangi í sögu sveitarinnar. Trú-
lega var það samt frekar fámenni SÍ en verklengdin sem lengst
af aftraði flutningi, því nr. 8 gerir m.a. ráð fyrir 2 (helzt 3)
hörpuleikurum og 8 hornistum, af hverjum 4 grípa líka í Wagn-
ertúbur – ásamt 7 á trompet, básúnu og túbu. Það segir sig
sjálft, að svona mikið lúðralið útheimtir gríðarlegan strengja-
fjölda til mótvægis. Raunar töluvert fleiri en þá 52 strokleikara
sem hér var völ á úr alls 84 manna stórri hljómsveit, því ekki
hefði veitt af 18–20 til viðbótar, eins og reglan sýnir erlendis.
Hitt má til sanns vegar færa, að það var með ólíkum hvað
heyrðist þó mikið í bogadeildinni gegnum lúðradyninn. Má það
ugglaust þakka strengjasérfræðingnum Petri Sakari, sem öðr-
um fremur lyfti strokhljómi SÍ á heimsmælikvarða á fyrri
starfsárum sínum hér. Hvort sérkennileg uppstilling hans –
með selló og bassa ásamt 1. fiðlu vinstra megin á sviði en 2. fiðlu
og víólu hægra megin – hafi bætt einhverju um, skal ósagt. Hitt
var ljóst að hrosshárum var hvergi hlíft þetta kvöld.
Lafði Makbeð undraðist hversu mikið blóð gat runnið úr
feysknu gamalmenni eins og Duncan Skotakóngi. Sömuleiðis
mátti undrast blóðríki hins síðþroska Bruckners, er lauk fyrstu
gerð Áttu sinnar á 64. aldursári, því tilfinningahitinn bunaði
beinlínis stríðum straumum í innlifuðum leik SÍ þetta kvöld
undir ofurdýnamískri stjórn Petris. Án þess þó að koma mark-
vert niður á skýrleika innradda, enda jafnvægið fínstillt, mót-
unin kattþjál og útfærslan fáguð fram í fingurgóma.
Einnig virtist allt að því annarlegt hvað guðhræddur sveita-
maður eins og Bruckner, með lága sjálfsvitund í þokkabót, átti
mikið til af herskáum óhugnaði innan um sælureiti sína, svo
dugað hefði öllum heimsendakvikmyndum Tortímandans, hvað
þá brávallaorrustum Hringadróttins sögu. Kom það ekki sízt
fram í fjölmörgum mögnuðum lúðraköflum verksins þar sem
látúnsblásarar SÍ fóru á harðkrómuðum kostum. Engin furða
að lúðraritháttur þessa broslega lítilláta tónskálds, er leyfði
vinum og nemendum að krukka í verk sín af engu tilefni, átti
eftir að verða miskunnarlaust stældur í draumaverksmiðjum
Hollywoods.
Blóðríkur
Bruckner
TÓNLIST
Háskólabíó
Bruckner: Sinfónía nr. 8 í c-moll.
Sinfóníuhljómsveit Íslands u. stj. Petris
Sakari. Fimmtudaginn 17. febrúar kl.
19:30.
Sinfóníutónleikar
Ríkarður Ö. Pálsson
Petri Sakari