Lesbók Morgunblaðsins - 24.12.2005, Blaðsíða 13

Lesbók Morgunblaðsins ˜ 24. desember 2005 | 13
H
vað er það við sjálfstortíminguna
sem virðist svona óendanlega
heillandi? Af hverju finnur fólk
hugarfróun í meinfýsi og hvað í
ósköpunum er svona spennandi
við það að geta fylgst í öruggri
fjarlægð með annarri manneskju hætta lífi sínu
með rugli og óráðsíu? Það að sjá ungan, hæfi-
leikaríkan mann einbeittan í því að eyðileggja sjálf-
an sig hefur slíkt aðdráttarafl að Pete Doherty –
fyrrum meðlimur The Libertines, núverandi með-
limur Babyshambles og allra
handa rokk og ról brjálæðingur
– náði meira að segja að krækja í
Kate Moss, eina af heitustu ofur-
fyrirsætum heims. Þetta er því ótrúlegra þar sem
maðurinn minnir meira á óframfærinn eðlisfræð-
inörd, með sitt barnslega fés, en rokkpíslarvott.
Þetta er ekki rétti vettvangurinn til að fara
lengra með þessa vangaveltur en alltaf þegar grein-
ar um Pete Doherty birtast í tónlistarblöðum stekk
ég óðfluga á þær. Ég les með hálfum huga um hvað
er að gerast hjá Doherty hvað tónlistina varðar á
meðan öll athyglin er á því hvað er að gerast hjá
honum. Lenti hann í fangelsi nýlega? Hvaða eit-
urlyf er hann að taka? Er hann kannski í stein-
inum? Hvert er eiginlega nýjasta ævintýri Do-
herty, en svo gott sem vikulega virðist hann koma
sér í einhver vandræði. Eftirminnilegt er t.d. viðtal
sem birtist við hann í breska tónlistartímaritinu Q,
en þá sofnaði hann í miðju viðtali og gerði hlé á því
undir lokin til að koma einhverri ólyfjan inn í sig;
krakki, heróíni eða hvað það var nú. Myndirnar
sem viðtalinu fylgdu voru ekki síður magnaðar,
augu þrútin og sokkin, drengurinn gjörsamlega út-
lifaður. Svona er þetta búið að vera meira og minna
síðustu tvö árin og maður er farinn að fá á tilfinn-
inguna að fólk sé hreinlega farið að bíða eftir for-
síðufréttum á borð við þær er birtust þegar Kurt
Cobain svipti sig lífi fyrir ellefu árum. Eins og stað-
an er í dag virðist þetta alveg örugglega ætla að
enda með ósköpum …
Skráveifur
Þetta hefur ekki alltaf verið svona slæmt hjá okkar
manni. En nautnalíf það sem fylgt hefur rokkinu
hefur ávallt verið misnotað og eftir því sem Do-
herty komst í álnir stigmagnaðist vitleysisgang-
urinn. Doherty fyllir vel þekktan flokk manna á
borð við Jim Morrison og Sid Vicious og hegðan
hans er mjög dæmigerð „rokk og ról“ hegðun
þannig séð, þó hann sé fyrir margt löngu orðinn
sérfræðingur í þannig háttum. Óþarfi er að rekja
allar þær skráveifur sem hann hefur gert á til-
tölulega stuttum ferli, slíkt myndi fylla opnu, en í
þessum töluðum orðum er Doherty jafn óútreikn-
anlegur og hann hefur alltaf verið, gangandi tíma-
sprengja í raun.
Doherty á frama sinn í rokkheimum hljómsveit-
inni The Libertines að þakka, sveit sem hann stofn-
aði ásamt besta vini sínum Carl Barât, skömmu
fyrir árþúsundamót. Fyrsta smáskífan „What a
Waster“ kom svo út árið 2002 og var það Bernard
Butler, gítaristi Suede (nú Tears) sem sneri tökk-
um. Forspárgildi nafnsins er mikið eins og sjá má
og áðurnefnt Q nýtti það það í fyrirsögn í dómi sín-
um um fyrstu plötu Babyshambles sem áður er get-
ið. Dómar hafa verið æði misjafnir, en víkjum nánar
að því í enda greinar.
Libertines komu út tveimur breiðskífum, báðum
prýðilegum … já, eiginlega bara mjög góðum (Up
the Bracket (2002) og The Libertines (2004)). Fólk
er þó ekki á eitt sátt með gæði þeirrar síðustu, en
þá voru Barât og Doherty komnir í hár saman og
hljómsveitin rústir einar þegar platan loks kom út.
Bresku tónlistarblöðin voru fljót að gera Libert-
ines að „breska“ bandi samtímans, var þeim hamp-
að viðlíka mikið í þarlendum fjölmiðlum og við ger-
um með Sigur Rós. Eftir að Doherty hætti svo í
Libertines hafa þau fylgst grannt með hverju fót-
spori hans.
Góð plata!
Það gleymist of oft að tónlistin var það sem kom
fyrst, ef ekki væri fyrir hana værum við ekki að tala
um Pete Doherty. En á fyrstu
stigum Babyshambles virtist
sveitin vera ódýr leið fyrir Do-
herty til að halda geðveikinni
áfram, tónleikar voru iðulega
tómt rugl, allir út úr heiminum
bæði á sviði og út í sal. Menn
vissu þó sem var að Doherty er
hörkulagahöfundur en á tíma
virtist hann vera búinn að
gleyma því af hverju hann henti
sér í þetta hark til að byrja með
(og margir vilja meina að svo sé
enn).
Babyshambles var sett í gang
á meðan Libertines var enn
starfandi og fyrsta smáskífan,
samnefnd sveitinni, kom út í
apríl 2004. Bandið fór þó ekki al-
mennilega í gang fyrr en þá um
sumarið eftir að Doherty var
rekinn úr Libertines. Veturinn
2004–2005 fór í mannabreyt-
ingar, tónleika (og „ekki“ tón-
leika) og meira bull og brölt. Í
mars á þessu ári hófust svo upp-
tökur á Down in Albion, sem
kom svo loks út um miðjan síð-
asta mánuð. Upptökustjóri var
Mick Jones, fyrrum Clash-
limur, en hann stýrði og upp-
tökum á síðustu plötu Libertines.
Það er merkilegt að lesa dóma um þessa-
… ja … „merkilegu“ plötu. Margir gagnrýnendur
eru beinlínis fúlir út í Doherty fyrir að gera ekki
betur, segja plötuna velkta og stefnulausa og NME
kallaði plötuna „besta demó“ ársins í jákvæðum
dómi reyndar. Margir sjá kostinn við losara-
legheitin og „beint af augum“ vinnsluferlið en eru
samt flestir á því að það sé einfaldlega farið offari í
þeim efnum. Eiturlyfin og ástand Dohertys hefti
beinlínis listræna getu hans, punktur sem sann-
arlega er umdeilanlegur.
Þetta er allt rétt, utan að umrædd slappheit eru
það sem fyrst og síðast gera þessa plötu. Í þeim
liggur sjarmi hennar. Það er því erfitt að átta sig á
því hvað fólk vildi eiginlega fá fram hjá Doherty.
Hér eru t.d. snilldarlög á borð við byrjunarlagið,
„La Belle et la Bête“, þar sem Kate Moss leggur
unnustanum lið. Sjóræningjalegt fenja-billy sem
slær vel tóninn fyrir restina af plötunni. „Fuck For-
ever“ er yndislega draslaralegt og „Albion“, sem nú
er komið út á smáskífu, er einfaldlega yndislegt.
„Back from the Dead“ og „Loalty Song“ eru enn
frekari dæmi um undarlegt aðdráttarafl plötunnar;
eru kæruleysislega spilað rokk líkt og bandið sé að
komast skelþunnt í gírinn á morgunæfingu (þó
morgunæfingar séu nú ekki til í rokkheimum).
Og hugsa sér, nú eru bara nokkrir mánuðir í að
Doherty verði 27 ára en á þeim aldri deyja goð-
sagnirnar (Morrison, Hendrix, Joplin, Cobain, Ro-
bert Johnson og fleiri). Þið getið þess vegna treyst
því að greinarhöfundur mun fletta blöðunum af enn
meiri áfergju á næsta ári.
Doherty orðar þetta best sjálfur í hinu Smiths-
lega „Loalty Song“, einu besta laginu á Down in Al-
bion: „We’re on the one road/Maybe the wrong
road/It’s the road to fuck knows where.“
Ruglið
Hraðferð Pete’s Doherty til helvítis undanfarin
ár hefur heillað bæði tónlistarunnendur og al-
menning. Samband hans við Kate Moss hefur
verið vel dekkað, svo og eiturlyfjaneysla hans og
önnur ólæti sem jaðra við einsslags dauðaósk.
En einhvern veginn tókst honum þó að koma út
plötu með sveit sinni Babyshambles á dögunum.
Ber hún heitið Down in Albion og hefur fengið
vægast sagt misjafnar viðtökur, a.m.k hjá gagn-
rýnendum.
Eftir Arnar Eggert
Thoroddsen
arnart@mbl.is
Pete Doherty Á hraðri leið ... til helvítis?
Ein virtasta, vinsælasta ogframsæknasta rokksveit
samtímans, Radiohead, hefur nú
lætt út ýmsum upplýsingum um
væntanlega plötu en sú síðasta,
Hail to the Thief, kom út árið
2003.
Sveitin hefur verið iðin við
hljóðversvinnu það sem af er
þessu ári en mun
spila á nokkrum
smærri tónleikum á
næsta ári í þeim tilgangi að prufu-
keyra ný lög. Þetta staðfestir Ed
O’Brien, gítarleikari sveitarinnar.
Segir hann jafnframt að vonandi
verði tilbúin tvö ný lög til að
sækja á netið í apríl eða maí.
O’Brien segist vonast til þess að
um tíu ný lög verði klár um mitt
næsta ár því að stefnan er jafn-
framt tekin á Ameríku hvað tón-
leika áhrærir.
Ekki er búið að ákveða útgáfu-
dag á plötunni nýju enn, en frek-
ari hljóðversvinna mun fara fram í
febrúar. Hafa meðlimir verið í
viðræðum við upptökustjórnand-
ann Mark „Spike“ Stent (Ma-
donna, Björk) og staðfestir
O’Brien að þeir muni ekki vinna
með Nigel Godrich á þessari
plötu, en hann hefur unnið með
Radiohead allar götur síðan The
Bends kom út árið 1995.




Bandaríska sveitin Calexico,sem blandar saman kántríi,
nýbylgju, mexíkóskri tónlist, fado-
tónlist, Morriconetónlist og Guð
má vita hverju, mun gefa út nýja
plötu í apríl. Kemur hún í kjölfar
hinnar lofuðu Feast of Wire, sem
út kom 2003 en einnig þykja plöt-
ur á borð við The Black Light
(1998) og Hot Rail (2000) afbragð.
Platan mun kallast Garden Ruin.
Joey Burns, Calexio-limur, lýsir
plötunni þannig að suðrænu
stemmurnar verði í meira auka-
hlutverki en oft áður og engin ós-
ungin lög verða á plötunni.
Calexico gerði plötu nýlega í
samstarfi við Iron & Wine, sem er
listamannsnafn Samuel nokkurs
Beam. Kom hún út í september
og kallast In the Reins og hefur
fengið framúrskarandi dóma. Þá
leggja Calexicoliðar kanadísku
söngkonunni Neko Case lið á
nýrri plötu hennar.




Sveimþungarokksveitin ógur-lega Isis, sem heillaði landann
með hreint út sagt stórkostlegum
tónleikum í vor,
er að fara að gefa
út tónleikaplötu –
einungis á vínyl
og það í 1.000 ein-
tökum eingöngu.
Um er að ræða
sex laga plötu
sem hefur bara
verið fáanleg á
tónleikum til
þessa, þá sem
geisladiskur.
Hljóðritunin var gerð fyrir útvarp
í Stokkhólmi í mars 2003. Í burð-
arliðnum er svo mynddiskur og
svo samstarf við hina einu sönnu
Melvins.
Radiohead.
Calexico.
Isis.
Erlend
tónlist
Brian Wilson er án efa einn mesti snillingurdægurtónlistarsögunnar. Hann samdimörg af þekktustu og bestu lögum TheBeach Boys og um tvítugt var hann
handhafi sex gullplatna, fyrir metsölu á bandarísk-
um hljómplötumarkaði. Hann var allt í öllu hjá
hljómsveitinni; Lagasmiður, útsetjari og stjórnandi
á upptökum. Tónsmíðar hans spanna allan skalann,
allt frá einföldu vinsældapoppi upp í flókin tónverk.
Snilligáfa Brians Wilsons skín þó hvarvetna í
gegnum allar hans tónsmíðar og um hana hafa vitn-
að ýmsir mektarmenn í tónlistarheiminum. Banda-
ríski hljómsveitarstjórinn og tónskáldið Leonard
Bernstein sagði eitt sinn að
Brian væri „Beethoven sam-
tímans“ og Sir George Mart-
in, tónlistarlegur ráðunautur
og leiðtogi Bítlanna, sagði að
sér hefði alltaf þótt ósanngjarnt að svona miklir
hæfileikar skyldu sameinast í einum manni. „Hann
var einn að gera það sem skiptist á margar herðar
hjá okkur í Bítlunum,“ sagði Sir George.
Samlíkingin við Beethoven er síður en svo út í
hött því haft er fyrir satt að Brian hafi heyrt „inni í
höfðinu á sér“ allar raddir og öll hljóðfæri í hverju
verki fyrir sig, hvort heldur um var að ræða ein-
falda bassalínu eða flókna útsetningu fyrir
strengjasveit.
Um miðjan sjöunda áratug síðustu aldar hætti
Brian að ferðast um með The Beach Boys og ein-
beitti sér þess í stað að tónsmíðum. Hann var
ákveðinn í að semja fyrstu popp-sinfóníu sögunnar.
„Einhvern tíma mun ég semja tónlist sem fær fólk
til að krjúpa á kné og biðja,“ sagði hann eitt sinn og
ef menn hlusta á upphafsstef tónverksins SMILE,
sem kallað hefur verið „Týnda meistaraverk Brians
Wilsons,“ er ljóst að þar er hann kominn býsna ná-
lægt „guðdóminum“, ef hægt er að nálgast hann í
gegnum tónlist, enda er stefið nefnt Our Prayer.
Skömmu áður en Brian Wilson hófst handa við að
semja tónverkið SMILE, sendu
The Beach Boys frá sér plötuna Pet Sounds, sem
var eins konar forsmekkur að því sem koma skyldi.
Gunnar Þórðarson hefur opinberlega útnefnt þá
plötu sem bestu poppplötu 20. aldarinnar. Eitt lag-
anna á þeirri plötu er God Only Knows, sem Paul
McCartney sagði að væri „besta popplag allra
tíma“. Við sköpun SMILE fékk Brian í lið með sér
eitt umtalaðasta ungskáld Bandaríkjanna um þær
mundir, Van Dyke Parks. Til að undirbúa jarðveg-
inn sendi hljómsveitin frá sér tveggja laga plötu
með einu stefinu úr SMILE-tónverkinu, Good
Vibrations, en það lag hafði mikil áhrif á þróun
popptónlistar á sjöunda áratugnum og varð gríð-
arlega vinsælt um allan heim. Bítlarnir hafa sagt
svo frá að þetta lag hafi breytt tónlistarstefnu
þeirra til frambúðar.
Þegar Brian var langt kominn með SMILE verk-
efnið brá hins vegar svo við að félagar hans voru
ekki tilbúnir til að leggja í þetta verk, fannst það of
þungt og vildu heldur baða sig í sviðsljósi vinsælda-
poppsins og brimbrettarokksins. Þessi neikvæðu
viðbrögð félaganna varð Brian gríðarlegt áfall og til
að gera langa sögu stutta lagðist hann í þunglyndi,
sem hann átti við að stríða meira og minna næstu
30 árin. Eflaust hefur þar líka ýtt undir að hann var
farinn að nota vímuefni, þar á meðal ofskynjunar-
lyfið LSD.
Nokkrir bútar úr SMILE-tónverkinu, auk Good
Vibrations, komu þó út á næstu árum. Má þar nefna
Heroes And Villains og Surf́s Up, sem út kom á
samnefndri hljómplötu árið 1971, og er án efa ein
besta poppplata sögunnar. Lög af þessari plötu
hafa þó afar sjaldan heyrst á öldum ljósvakans hér
á landi, enda hafa Íslendingar aldrei almennilega
áttað sig á fyrir hvað The Beach Boys stóðu í raun
og veru, með örfáum undantekningum að vísu.
Brian Wilson lagði SMILE tónverkið til hliðar og
það var ekki fyrr en um síðustu aldamót sem hann
hófst handa við að klára verkið eftir hvatningu og
með hjálp góðra manna. Það ferli gekk þó ekki
vandræðalaust fyrir sig og hvað eftir annað var Bri-
an að því kominn að leggja árar í bát. En loksins,
árið 2004, leit „týnda meistaraverkið“ dagsins ljós
og hefur hvarvetna hlotið lof dómbærra manna.
SMILE ber þess að vísu merki að vera „barn síns
tíma“, en engum dylst þó snilligáfan sem að baki
liggur. Þetta verk gerir kröfur til hlustandans og
maður þarf að liggja talsvert yfir því til að meðtaka
allt sem þarna er borið á borð.
SMILE hefur verið gefið út á DVD diski, þar
sem menn geta fylgst með öllu ferlinu og um verkið
hefur verið skrifuð bók, The Story of Brian Wilsońs
Lost Masterpiece, sem er vitaskuld skyldulesning
fyrir alla áhugamenn um tónlist, auk þess sem
menn ættu ekki að láta undir höfuð leggjast að
hlusta á verkið í heild.
Týnda meistaraverkið
Poppklassík
Eftir Svein Guðjónsson
svg@mbl.is