Lesbók Morgunblaðsins - 31.12.2005, Blaðsíða 4

Mikil gróska hefur verið í danslistinnihér á landi undanfarin ár og aldreihafa jafnmargir höfundar stigið ásvið með frumsamin dansverk. Á
árinu hafa fjölmargir dansarar lagt land undir
fót og sýnt listina á erlendri grundu. Speglun
sem skilar sér hingað heim fyrr en síðar. At-
hyglisverðasta dansverk
ársins finnst mér vera
Við erum öll Marlene
Dietrich FOR eftir Ernu
Ómarsdóttur og Emil
Hrvatin. Það var frumsýnt í febrúar og er eft-
irminnilegast fyrir sannleikann sem í því finnst.
Það fjallar um veru friðargæslusveitar í stríðs-
hrjáðu landi og í því birtist látlaus sálarangist
og kaldur raunveruleiki sem hreyfði við áhorf-
endum og vakti spurningar.
Íslenski Dansflokkurinn sýndi nokkur verk á
árinu. Open Source eftir Helenu Jónsdóttur,
dansverk með pedagógísku og gáfumannalegu
yfirbragði. Eins konar verk um námskeið í
skapandi hugsun. Helena hefur vakið athygli
fyrir dansstuttmyndir sínar og sigraði hún í
dansstuttmyndakeppninni Vidotanzpreis á veg-
um Stiftung Kultur í Köln í janúar. Haust var
yfirheiti 3ja dansverka sem Íslenski Dansflokk-
urinn frumflutti í Kaupmannahöfn og sýnt var í
Borgarleikhúsinu í nóvember. Verkin voru eftir
þau Jóhann Frey Björgvinsson, Rui Horta og
Peter Anderson. Sýningin var ágæt þó ekkert
stæði upp úr sem væri meira og betra en gott.
Þungu verksmiðjuhljóðin og síbyljutónlistin
verður æ þreyttari. Dansflokkurinn á engu að
síður lof skilið fyrir að gefa ungum danshöf-
undum tækifæri til að vinna með flokknum.
Annars er það að frétta af flokknum að hann
sýndi 22 sýningar í 14 borgum erlendis á árinu
og eru fleiri sýningar fyrirhugaðar á nýju ári.
Góð landkynning þar.
Ameríski dansflokkurinn Pilobolus fyllti
Laugardalshöllina í mars. Sýningin var sérstök
og áhugaverð. Hreyfingar dansaranna sem eru
grófar og áreynslulausar standa utan við lærða
og viðurkennda danstækni. Verkin voru smíðuð
á snjallan hátt. Laugardalshöllin er reyndar
ekki ákjósanlegur húsakostur fyrir sýningu
sem er dönsuð í neðsta rými dansara því áhorf-
endur sem sátu á gólffleti frá sviði að pöllum
misstu af þeim hluta sem dansaður var niðri við
gólf.
Með komu Dansleikhússins og Reykjavík
Dancefestival hefur skapast nýr sýningarvett-
vangur fyrir unga dansara og danshöfunda. Sú
gróska sem einkennt hefur íslenskt danslistarlíf
undanfarin þrjú til fjögur ár á þessum hópum
mikið að þakka. Dansleikhúsið kom með sína
bestu sýningu til þessa sem hét Í tíma og rúmi.
Þar mátti sjá fjögur heilsteypt vel unnin dans-
verk. Minnisstætt er Í ræktinni eftir Katrínu
Ingvadóttur. Í verkinu var kvennaleikfimitíska
síðustu aldar skoðuð og tilheyrandi væntingar
kvenna til leikfiminnar tíundaðar. Verkið var
meinfyndið og grátbroslegt. Hægt er að segja
um þau verk innlendra höfunda sem sýnd voru
á árinu að þau séu vönduð, sum hver fáguð og
nokkuð góð. Ég sakna þess þó að sjá ekki ein-
lægari dansverk, persónulegri og sérstakari.
Á Listahátíð sýndi Finninn Arja Raatikainen
kærkomið dansverk en það var Flow. Andblær
rósemi, einlægni og friðar einkenndi eft-
irminnilegt dansverkið.
Í nóvember frumsýndi svo Pars Pro Toto í
samvinnu við og Íslensku óperuna tvö verk.
Annars vegar Áróra Bórealis sem hafði náttúru
landsins í forgrunni. Það er ætlað til sýningar í
Aldrei fleiri frumsamin dansverk
Morgunblaðið/Golli
Við erum öll Marlene Dietrich FOR „Athyglisverðasta dansverk ársins finnst mér vera Við erum öll
Marlene Dietrich FOR eftir Ernu Ómarsdóttur og Emil Hrvatin.“
Danslist
Eftir Lilju Ívarsdóttur
lilja@kraftaverk.is
Þegar litið er yfir árið 2005 í myndlist-inni er margt að gerast á sviðinu, sen-an bókstaflega kraumar af lífi og þarægir öllu saman, metnaðarfullum
sýningum, hatrömmum illdeilum, útrás og
poppstjörnudraumum ásamt inn- og útflutningi
íslenskra og erlendra myndlistarmanna. Það er
því af nægu að taka í annál sem þessum og eng-
in leið að gera öllu skil sem það ætti skilið. Allir
eru þó sennilega sammála um hvað vakti mesta
athygli á árinu en það var að sjálfsögðu mynd-
listarþáttur Listahátíðar.
Myndlistin tekin með trompi
Við tökum samtímamyndlistina með trompi
sagði Þórunn Sigurðardóttir og fylgdi orðum
sínum eftir með gerðum, sýningum á yfir tutt-
ugu sýningarstöðum á
landinu öllu, opnunum
sem stóðu samfleytt í tvo
daga og hringflugi um
landið á þær. Það var ung-
ur sýningarstjóri, Jessica
Morgan, sem hlaut það erfiða hlutskipti að
velja og hafna milli íslenskra myndlistarmanna,
þessa hóps sem sjaldan hefur getað komið sér
saman um neitt. Val hennar olli enda miklum
deilum og ýmsir voru stóryrtir í ásökunum sín-
um. „Jessica með klíku?“ var fyrirsögnin í DV
og þar var fjallað um ásakanir á hendur Jessicu
fyrir að hygla vinum og vandamönnum. Hann-
es Lárusson setti fram langan spurningalista
varðandi upplýsingaskyldu umsjónaraðila
Listahátíðar, skiptingu fjármagns, upphæðir
og val á sýningarstjóra. Ekki minnist ég þess
að hafa séð þessum spurningum svarað. Hann-
es skrifaði einnig beitta grein um markaðs-
setningu myndlistar í Tate Modern-safninu í
London og sagði frá súrrealísku fimmtán mín-
útna samtali sínu við Jessicu Morgan sýning-
arstjóra sem var með úrið á lofti „dear!“. Ekki
voru síður skiptar skoðanir um hlut listar Die-
ters Roth og almennt um val listamanna sem
þátt táku í hátíðinni, sumum þótti valið of eins-
leitt og sú list sem sjá mátti mikið af sama toga,
breiðari nálgun hefði verið æskilegri. Að mínu
mati var hér um nútímalega sýningu að ræða
sem endurspeglaði áherslur samtímalistar og
sérstaklega var sú ákvörðun að dreifa sýning-
unni á svo marga staði í anda strauma samtím-
ans. Hvort sú viðleitni til að ná til áhorfenda
sem nú er hæstmóðins sé svo einnig á borði en
ekki bara í orði er síðan nokkuð mismunandi
eftir listamönnum og sýningarstjórnendum og
-stöðum en í heildina var þetta flott framtak og
vel að því staðið.
Eftirminnilegar sýningar
Sýning á verkum Dieters Roth á Listahátið í
samstarfi Listasafns Íslands og Listasafns
Reykjavíkur var tvímælalaust sú eftirminnileg-
asta á árinu. Að henni frátalinni var margt sem
lifir í minninu, bæði smátt og stórt og af ýmsum
ástæðum. Það var hrífandi að sjá fossa Rúríar
heimkomna frá Feneyjum í Listasafni Íslands.
Yfirlitssýning Harðar Ágústssonar á Kjarvals-
stöðum var löngu tímabær en þegar litið er yfir
árið vekur athygli að eldri listamenn eru ekki
mjög sýnilegir á vettvangnum. Þessu hafa
menn eins og Kjartan Guðjónsson og Einar
Hákonarson vakið athygli á, Einar m.a. með
sýningu í óvenjulegum salarkynnum í Hljóm-
skálagarðinum. Einar vandaði Eiríki Þorláks-
syni, fyrrverandi safnstjóra Listasafns Reykja-
víkur, ekki kveðjurnar og sagði hann „hafa
keyrt þrönga sýningarstefnu í tíu ár, haldið
reyndum myndlistarmönnum fyrir utan sýn-
ingarsali borgarinnar og farið vísvitandi með
kolrangar tölur um aðsókn að Listasafni
Reykjavíkur“. Ádeila Kjartans og Einars á list-
fræðinga og safnstjóra er hatrömm og stendur
enn, en án þess að taka beinan þátt í þeirri orð-
ræðu þá tel ég að við búum yfir allnokkrum
listamönnum af eldri kynslóðinni sem kominn
er tími til að kynna aftur áður en þeir falla í
gleymsku. Stefna nýs safnstjóra Listasafn
Reykjavíkur, Hafþórs Yngvasonar, á eftir að
koma í ljós en áhugi hans á list í opinberu rými
finnst mér afar spennandi. Sýning sem beindi
sjónum að fortíðinni og hlut kvenna stendur
enn í Þjóðminjasafni, sýningin Huldukonur í
sýningarstjórn Hrafnhildar Schram. Bók
Hrafnhildar og bók Þóru Kristjánsdóttur
Mynd á þili, sem einnig var fylgt úr garði með
sýningu, eru tíðindi í ritun og útgáfu íslenskrar
listasögu. Af minni sýningum má nefna ljós-
myndir Hrafnkels Sigurðssonar í i8 þar sem
hann gerir upp við neyslusamfélagið á ein-
stakan máta. Sýning Jóhannesar Dagssonar í
Hafnarborg var falleg, ljóðræn og heim-
spekileg og hið sama má segja um sýningar
Jóns Laxdal sem steig eftirminnilega fram á
svið íslenskrar samtímalistar í ár. Gerðuberg
var með flotta sýningu á verkum þýsku lista-
konunnar Rosemarie Trockel í upphafi árs, ein
sú besta á árinu. Hér mætti margt fleira telja.
Verðlaun og starfslaun
Hatrammar deilur komu einnig upp við út-
hlutun starfslauna myndlistarmanna.
Ari Matthíasson skrifaði grein þar sem deilt
var á hagsmunatengsl þeirra sem sátu í úthlut-
unarnefndinni og þeirra sem hlutu laun, einnig
sagði hann að stjórn SÍM hlyti óeðlilega mikið
úr sjóðnum. Kristinn G. Harðarson kom af
fjöllum fyrir hönd nefndarinnar og dreg ég orð
hans ekki í efa. Hann vakti athygli á því að eldri
kynslóð myndlistarmanna sækti ekki um á jafn
atvinnumannslegan máta og yngri listamenn
og gæti það komið þeim illa. Hér kemur fram
ólíkur tíðarandi, yngri listamenn kunna að
koma sjálfum sér á framfæri, kynna sig, semja
fréttatilkynningar og segja frá sjálfum sér.
Markaðssetning er ekki neikvæð eins og hún
þótti einu sinni, þvert á móti þykir hún nokkuð
hipp og kúl.
Íslensku myndlistarverðlaunin hafa loks litið
dagsins ljós og ánægjulegt að kona hljóti þau í
Útþrá, erjur og poppstjörnudraumar
Morgunblaðið/Jim Smart
Listahátíð „Að mínu mati var hér um nútímalega sýningu að ræða sem endurspeglaði áherslur sam-
tímalistar og sérstaklega var sú ákvörðun að dreifa sýningunni á svo marga staði í anda strauma
samtímans.“ Verk eftir Thomas Hirschhorn.
Myndlist
Eftir Rögnu
Sigurðardóttur
ragnahoh@simnet.is
4 | Lesbók Morgunblaðsins ˜ 31. desember 2005