Lesbók Morgunblaðsins - 31.12.2005, Blaðsíða 13

Lesbók Morgunblaðsins ˜ 31. desember 2005 | 13
Eumir Deodato er án efa einn hæfi-leikamesti tónlistarmaður sem fráBrasilíu hefur komið og vart verðurtölu komið á þá tónlistarmenn sem
hann hefur lagt lið í gegnum tíðina. Hann sló í
gegn í heimalandi sínu sem sólólistamaður á sjö-
unda áratugnum, en átti síðar eftir að verða einn
helsti upptökustjóri Banda-
ríkjanna á þeim áttunda og
níunda.
Deodato vakti athygli þeg-
ar sem táningur, en sautján
ára gamall var hann farinn að vinna fyrir sér sem
útsetjari eftir að hafa spilað í rokksveit í nokkur
ár. Hann varð snemma einn af áhrifamestu bossa
nova-tónlistarmönnum Brasilíu, ekki síst fyrir
það hve hann kryddaði bossa nova með djassi.
1964 stofnaði Deodato hljómsveit sem hann kall-
aði Os Catedraticos og sú sendi frá sér fyrstu
breiðskífuna það ár. Á næstu árum starfaði
Deodato með mörgum fremstu tónlistarmönnum
Brasilíu samhliða því sem hann stýrði Os
Catedraticos og gaf út sólóskífur. Til að mynda
vann hann talsvert með Antonio Carlos Jobim og
einnig með Astrud Gilberto og Luiz Bonfa og
Elis Regina, aukinheldur sem hann samdi tónlist
fyrir kvikmyndir.
Deodato tók upp þrjár plötur með Os Cate-
draticos frá því um mitt ár 1964 fram í janúar
1965, en svo ekki um hríð, enda var hann ekki
bara önnum kafinn heldur var hann við það að
hefja sólóferil og sendi frá sér fyrstu sólóskífuna,
Prelude, í september 1972. Sú varð óvænt gríð-
arlega vinsæl fyrir léttfönkaða útgáfu Deodatos
á Also Sprach Zarathustra og eftir það voru ör-
lög Os Catedraticos ráðin. Fyrr á árinu hafði ein-
mitt komið út Os Catedraticos-plata og fleiri
urðu þær ekki.
Os Catedraticos 73 hét síðasta plata sveitar-
innar sem var reyndar aldrei eiginleg hljómsveit,
frekar lauslegur félagsskapur nokkurra fremstu
ungra tónlistarmanna Brasilíu sem allir áttu það
sammerkt að vera vinir eða samstarfsmenn
Deodatos. Hann átti lungann af lögunum á plöt-
um sveitarinnar og stýrði útsetningum þannig að
í raun voru plöturnar nánast sólóskífur hans. Til
að mynda á hann sjö af lögunum ellefu á Os
Catedraticos 73 og þeir sem eiga hin lögin fjögur
eru ekki einu sinni í hljómsveitinni.
Os Catedraticos 73 er um margt dæmigerð
Deodato-plata, tónlistin blanda af bossanova,
fönki, djassi og poppi, raðað eftir mikilvægi.
Upphafslag plötunnar er það lag sem menn
kannast kannski einna helst við, Arranha céu,
sem er skýjakljúfur upp á portúgölsku, en utan
Brasilíu var platan einmitt gefin út undir nafninu
Skyscraper og þá sem sólóplata Deodatos. Hann
átti reyndar eftir að nota grunnhugmyndirnar í
Arranha céu aftur, sjá til að mynda plötuna
Deodato 2, sem kom út 1973 og er sennilega jafn-
besta plata hans. Á Os Catedraticos 73 er sköp-
unar- og tilraunagleðin samt í hámarki, lögin
hvert öðru betra og orgel- og píanóleikur
Deodatos í hæsta gæðaflokki. Platan er tekin
upp í Brasilíu og Bandaríkjunum og sérstaklega
er Brasilíuhlutinn magnaður, slagverk og bassi –
Sergio Barroso Netto fer hreinlega á kostum á
bassann.
Sköpunar- og tilraunagleði
Poppklassík
eftir Árna
Matthíasson
arnim@mbl.is
H
ún er eins og frælaus vatnsmel-
óna. Ég „fíla“ hana.“
Svona lýsir Julian Casa-
blancas, leiðtogi Strokes, þriðju
plötu sveitar sinnar. Þessi tor-
ræða lýsing er dæmigerð fyrir
hinn dulúðuga Casablancas, sem er einkar lagið
að tala í ráðgátum sem fáir skilja. En vatnsmel-
óna eða ekki þá markar First Impressions of
Earth í raun endurkomu The Strokes en lítið hef-
ur farið fyrir sveitinni síðan að
önnur plata hennar, Room on
Fire, var gefin út haustið 2003.
Margir telja þá plötu hálf-
misheppnaða, hún sé óinnblásin
endurtekning á glæstum frumburðinum, Is this
it. Í þeim viðtölum sem tekin eru að birtast vegna
plötunnar nýju viðurkenna meðlimir að þeir hafi
verið orðnir fremur þvældir þegar það kom að
gerð hinnar „erfiðu plötu númer 2“ og þeir hafi í
raun ekki nennt að fylgja henni eftir. Nú eru þeir
hins vegar endurhlaðnir og hlakka til að takast á
við komandi tónleika og allt það bras sem fylgir
plötuútgáfu. Sveitin er nýkomin út tónleika-
ferðalagi um Suður-Ameríku – þar sem hún er á
stalli með goðum – og svo verður farið á fulla
ferð eftir áramót í ferðalög um Bandaríkin, Evr-
ópu og víðar.
Strokes er sem sagt orðin „Strokes“ aftur; liðs-
menn eru ákveðnir, einbeittir og ofursvalir sem
fyrr en Casablancas-menn hafa látið hafa það eft-
ir sér að í kringum Room on Fire hafi þeir verið
farnir að skrumskæla sjálfa sig. Skepnan hafi
verið farin að dansa sjálf og þeir hafi verið óör-
uggir en um leið mjög hrokafullir.
Bylting
Þegar Strokes gaf út fyrstu breiðskífu sína í
október 2001 fylgdi henni ekkert minna en tón-
listarbylting. Fyrir heila kynslóð af ungu fólki
markar þessi plata ákveðið upphaf eða tímamót,
er þeirra Sgt. Pepper eða Nevermind. Hafa ber í
huga að á þessum tíma var visst tómarúm í
gangi. Oasis hafði umbylt bresku rokki sjö árum
fyrr og Nirvana því bandaríska enn áður. Nirv-
ana-byltingin leiddi fljótlega af sér útþynnt sull
og sama var upp á teningnum hjá Oasis. Síð-
gruggssveitirnar höfðu lítið að gera með það
brjálæði sem Nirvana kynnti upphaflega til sög-
unnar og þær Bretarokkssveitir sem fylgdu í
kjölfar Oasis, sveitir eins og Cast og Bluetones
t.d., voru pissudúkkur. Listarokk það sem Radio-
head kom af stað var þá lítið skárra. Það vantaði
tilfinnanlega einhverja greddu og frá ca ’98 til
2000 var lítið í gangi.
Allt þetta breytist með tilkomu Strokes. Kæru-
leysislegt, þriggja gripa rokk sem vísaði skamm-
laust í Velvet Underground og bandarísku pönk-
senuna (Televison o.fl). Þrátt fyrir auðheyranleg
ófrumlegheit var þetta engu að síður málið. Gríð-
arhressandi eins og Barði myndi orða það.
Maður vissi svo varla hvert maður ætlaði þeg-
ar maður sá mynd af Strokes í fyrsta skipti. Þeir
voru svo yfirgengilega svalir að það fór nánast í
heilhring. Strokes snerust ekki bara um tónlist-
ina, heldur og lífsstíl, eitthvað sem allar meiri-
háttar dægurlagasveitir hafa einnig borið með
sér.
Stríðshross
Þriðja plata Strokes sker sig frá fyrri plötunum
tveimur á margvíslegan hátt. Fyrir það fyrsta er
búið að skipta um takkamann. Gordon Raphael
er farinn út en hann stýrði fyrstu tveimur
plötunum og inn er komið stríðshrossið David
Kahne sem hefur komið að listamönnum á borð
við The Bangles, Fishbone, Sugar Ray og Paul
McCartney. Ekki beint augljós kostur en
Strokes-arar bera honum vel söguna, segjast
hafa haft gott af því að fá yfir sig einslags skóla-
stjóra sem sagði þeim umbúðalaust frá því ef
eitthvað gekk ekki upp.
Platan er fjórtán laga og næstum því klukku-
tíma löng, sem er jafn langt og hinar tvær sam-
anlagt. Hljómurinn er þá fyllri og meira unninn
og lagasmíðarnar ekki nálægt því jafn einsleitar
og áður. Casablancas er þá ekki einráður í laga-
smíðum líkt og fyrr og leggja félagarnir allir
saman í púkkið.
Til marks um breytta stefnu er t.d. fyrsta smá-
skífan, „Juicebox“, sem er hálfgert þungarokk,
furðuleg blanda af Weezer, fyrri tíma U2 og
Cramps. Annað lag lyftir þá kafla úr „Mandy“
eftir Barry Manilow (satt!) og píanó og alls kyns
flúr er í meiri mæli en nokkru sinni áður. Strok-
es-menn byggðu þá sitt eigið hljóðver til að landa
gripnum og tóku sér næstum því ár í meðgöng-
una, lágu yfir verkinu dag sem nótt.
Manni finnst eins og það sé annað hvort að
duga eða drepast fyrir þessa þungavigtarsveit
nú. Yngsti meðlimurinn, gítarleikarinn Nick Val-
ensi, er líkt og aðrir meðlimir bjartsýnn á fram-
haldið en þetta kom fram í spjalli sem The In-
dependent átti við sveitina fyrir stuttu.
„Eins klisjukennt og það kann hljóma þá er
þetta eins og nýtt upphaf,“ segir Valensi. „Við
höfum allir sem einn fullorðnast og erum komnir
með nýja sýn á það hvernig á að gera hlutina.“
Eins og frælaus vatnsmelóna
Fyrsta „stóra“ plata ársins 2006 verður gefin út
2. janúar næstkomandi. Ber hún titilinn First
Impressions of Earth og er þriðja hljóðversskífa
New York-sveitarinnar The Strokes.
The Strokes Ný sýn, nýr hljómur … og nýr stíll.
Eftir Arnar
Eggert
Thoroddsen
arnart@mbl.is
Breska hljómsveitin The Wholeggur upp í heimstónleika-
reisu næsta sumar og stefnir
sveitin að því að
leika á tón-
leikum í Banda-
ríkjunum, Evr-
ópu, Japan,
Ástralíu og Suð-
ur-Ameríku.
Hljómsveitin
sem hefur nú
innanborðs þá
Roger Daltrey,
Pete Towns-
hend, bassaleikarann Pino Pallad-
ino, hljómborðsleikarann, John
„Rabbit“ Bundrick, trommarann
Zak Starkey og gítarleikarann (og
bróður Pete)
Simon Towns-
hend, neyddist
til að leggjast í
dvala á árinu
sem nú er að
líða vegna anna
Starkeys með
Oasis og Pallad-
inos með John
Mayer Trio.
„Mig langar
að halda áfram og ég held að Pete
vilji það líka,“ sagði Roger Daltr-
ey í samtali við tónlistartímaritið
Rolling Stone í haust.
Hljómsveitin hefur
undanfarinn áratug
unnið með hléum að næstu plötu
sveitarinnar Who2 en sveitin
stefnir á að fara aftur inn í hljóð-
ver í febrúar á næsta ári.
Ekki er ljóst hvort ný lög koma
til með að heyrast á tónleikareis-
unni en í mars síðastliðnum sagði
gítarleikarinn Pete Townshend og
aðallagasmiður sveitarinnar á
heimasíðu sinni að hann gæti ekki
hugsað sér að túra með The Who
án þess að bandið gæfi út nýja
plötu.
Rachel Fuller, kærasta Pete,
mun að öllum líkindum hita upp
fyrir hljómsveitina á tónleikaferð-
inni.




Í kjölfar Grammy-tilnefning-arinnar sem „industrial“-
þungarokkssveitin Ministry hlaut
á þessu ári fyrir bestu þunga-
rokkshljómleikana á árinu, hefur
aðalssprauta sveitarinnar Al
Jourgensen ákveðið að gefa út í
vor bæði nýja plötu með Ministry
og nýja plötu með hliðarverkefni
sínu Revolting Cocks.
Hljómplata síðarnefndu sveit-
arinnar sem reiknað er með að
komi út 7. mars er sú fyrsta sem
Jourgensen gefur út hjá útgáfu-
fyrirtæki sínu, 13th Planet/
Megaforce Records í heilan áratug
en platan mun að öllum líkindum
fá nafnið Cocked and Loaded.
„Þau eru mjög lostafengin og
innihalda allt það sem Revolting
Cocks er þekkt fyrir,“ segir
Jourgensen um nýju lögin sem
bera titla á borð við „Jack in the
Crack“ og „Viagra Culture“. „Í
rauninni snýst þetta um miðaldra
karlmenn sem vilja aftur komast á
það þroskastig að geta hagað sér
eins og unglingar. Þetta er frá-
bært!“
Tónlistarmenn á borð við Gibby
Haynes úr Butthole Surfers, Billy
Gibbons úr ZZ Top, Jello Biafra
úr Dead Kennedys og Robin
Zander og Rick Nielsen úr Cheap
Trick koma til með að ljá Jourg-
ensen og plötunni hæfileika sína.
„Við höfðum talað um það lengi að
gera eitthvað saman,“ segir
Jourgensen um þetta einvalalið. „Í
þetta skiptið vann allt með okkur
og áður en við vissum af vorum
við komnir með heila plötu.“
Erlend
tónlist
Roger Daltrey
Al Jourgensen
Pete Townshend