Mánudagsblaðið - 01.10.1951, Blaðsíða 2

2
MÁNUDAGSBLAÐIÐ
Mánudagur 1. október 1951.
Óiaíur Hansson, Mennfaskólakennari:
Með Brúarfossi til Miðjarðarhafslanda
' I. Prá Reykjavík til Afríku
Klukkan er 11 að kvöldi
hins 3 ágúst 1951. Brúarfoss
•er að leysa landfestar í
Reykjavíkurhöfn. Skipið er
að leggja af stað í langferð,
förinni er fyrst og fremst heit
ið til Grikklands, en þangað á
skipið að flytja saltfisksfarm.
Eimskipafélag Islands hafði
gefið mönnum kost á því að
fara sem farþegar með skip-
inu gegn vægu verði, en svo
•undarlega brá við, að aðeins
þrír notuðu sér þetta tæki-
færi. Þetta er því óskiljan-
legra þegar vitað er að margt
rnantia fer með Gullfossi til
Kaupmannahafnar og heim
aftur eftir tveggja daga dvöl
þar og eyðir þó líklega eins
miklu eða meiru á slíkri ferð
en í langferð til Suðurlanda
eins og kostur var á með Brú-
arfossi. En ekki þýðir að f jöl-
yrða um þetta — hver hefur
sinn smekk.
Á Brúarfossi var 29 manna
áhöfn í þessari ferð, svo að
alls voru 32 á skipinu. Þessir
Islendingar voru alla ferðina
eins og ein stór f jölskylda —
þéringar og annað slíkt hættir
meðal Islendinga, þegar þeir
eru komnir suður að Afríku.
Mörg lofsyrði hafa verið lát-
in falla um íslenzku sjómanna
stéttina, og eftir viðkynning-
una ‘ við áhöfnina á Brúar-
fossi get ég ekki annað sagt
en að mér finnst þau fyllilega
réttmæt. Þar er valinn maður
í hverju rúmi, hver einasti
maður af áhöfninni er til fyr-
irmyndar um alla framgöngu,
og gildir þetta jafnt um æðri
sem lægri á Brúarfossi. Skip-
stjórinn á Brúarfossi, Har-
aldur Ólafsson, er gæddur
öllurn þeim kostum* sem ís-
lenzkan sjómann meera prýða.
Haraldur er af dýrfirzku sæ-
garpakyni, og honum er ekki
í ætt skotið.
Það er sannarlega ekki lít-
ilsvefð landkynning fyrir Is-
land í framandi löndum að
eiga slíka skipstjóra og slíka
áhöfn, ekki sízt í löndum, þar
sem fáni Islands er sjaldséður
gestur. Hér heima lítur mað-
ur á íslenzka fánann eins og
sjálfsagðan hlut, en þessi til-
finning breytist á fjarlægum
höfum og í framandi höfnum'.
Það er líklega ósköp barna-
legt, en ég gat ekki að því
gert, að mér hlýnaði um
hjartarætur af því að sjá ís-
lenzka fánanri bera við sói-
hrunnar hæðir Afríku, bleik-
rauða tinda Sikileyjar og him
inblá sund Grikklands.
Brúarfoss tekur stefnuna
út flóann og farþegarnir fara
að taka á sig náðir. Næsta
morgun sést ekkert nemá
himinn og haf, og land sáum
við ekki aftur fyrr en eftir
meira en fimm sólarhringa.
Veðrið er ágætt og næstum
sléttur sjór, en lítið sér til
sólar. Þó verður rnaður þess
var, að hún er hærra á lofti
með hverjum deginum sem
líður. Mörgum finnst tilbreyt-
ingarlítið að sigla úti á rúm-
sjó, þegar hvergi sér til lands,
en ég þekki ekki aðra betri
hvíld en þá að vera úti á rúm-
sjó á góðu skipi í góðu veðri.
Tíminn er ótrúlega fljótur að
líða. Það er alltaf eitthvað,
sem hægt er að hafa sér til
dægrastyttingar, t. d. að at-
huga sjófuglana. Mávar eru
alltaf á flökti kringum skipið,
þótt það sigli langt frá lönd-
um. Þegar komið er á móts
við sunnanverðan Biskaya-
flóa, bætist nýr og einkenni-
legur fugl í hópinn. Það er
stormsvalan. Hún er á stærð
við kríu, en er dökk á lit. Hún
er með langt klofið stél og
líkist mjög svölum, en mér er
sagt, að þetta sé sundfugl.
Aldrei sá ég þó stormsvölurn-
ar setjast á sjóinn, þær eru á.
sífelldu sveimi yfir öldutopp-
unum. Niður með Portúgals-
ströndum er urmull af storm-
svölum, en þegar komið er inn
á Miðjarðarhafið, hverfa þær
fljótlega með öllu. Sjómenn
hafa mikla trú á stormsvölun-
um, t. d. að sjá megi af hátt-
erni þeirra, hvort stormur sé
í aðsigi. Þá er það og talið ó-
lánsmerki að drepa storm-
svölu, en svipuð trú er víst
um albatrosinn og fleiri sjó-
fugla.
Eftir nærri sex daga sigl-
ingu sáum við loks land á ný.
Það er síðari hluta dags, kom-
ið undir sólarlag. Maður grill-
ir í allhátt fjall í gegnum
móðuna, og brátt skýrist það
og kemur greinilega í ljós.
Þetta er Cabo da Roca rétt
fyrir norðan Lissabon. Tveir
vitar eru á fjallinu, annar
niðri undir sjó, hinn uppi und-
ir efstu brún. Portúgalska
yitakerfið virðist bera af vita-
kerfum annarra landa í Suð-
ur-Evrópu. Vitarnir eru flest-
ir gríðarlega Ijóssterkir, og
víðast hvar er örskammt á
miili þeirra. Á sviði útgerðar
virðast Portúgalar einnig
skara fram úr öðrum þjóðum
á þessum slóðum. Undán
Portúgalsströndum getur
víða að líta nýtízku togara
auk fjölda smærri vélskipa,
sem flest munu stunda sar-
dínuveiðar. Þegar inn á Mið-
jarðarhaf kemur, sjást ekki
önnur fiskiskip en seglbátar
eða smáir vélbátar, og að því
er sagt er, mun því hafi annað
betur gefið eh fiskisæld.
Skömmu eftir að farið er
framhjá Cabo da Roea, er
sigít fyrir ós Tejó-fljóts'tnjög
nærri landi. Það «r komið
myrkur, en ljósadýrðin blasir
við frá útborgum Lissabon,
sem teygja sig niður með ósn-
um. Borgin sjálf er að mestu
í hvarfi lengra upp með ánni,
maður sér aðeins Ijósabjarm-
ann upp af henni.
I birtingu næsta morgun er
farið fyrir St. Vincenthöfða,
suðvestasta odda Evrópu.
Geysimikill viti er á höfðan-
um. Örskammt suðaustur af
St. Vincent er annar höfði,
Sagres-höfði. Ströndin milli
þessara höfða er ákaflega ein-
kennileg. Snarbrattir hamr-
ar 60—70 metra háir, ganga
hér alls staðar í sjó fram, og
uppi undir ströndinni er f jöldi
klettadranga, sem taka á sig
alls konar skringimyndir. I
hamrana sjálfa hefur brimið
sorfið fjölda hella, en surnir
hellanna eru hátt í björgun-
um, alveg u.ppi undir brúnum.
Sumir af hellunum eru gríðar
stórir. Eg held, að hellarnir í
hömrunum milli St. Vincent
og Sagres skipti mörgum
hundruðum, og þó er þessi
strandlengja varla meira en
svo sem tveir kílómetrar.
Strangar rastir eru undan
þessum höfðum, svo að skipið
fer að rugga talsvert, þó að
blíðaiogn sé. Mikið fiskæti
virðist vera í þessum röstum,
því að annað eins ger af sjó-
fuglum hef ég aldrei séð. Lík-
lega eru það aðallega sardín-
ur eða aðrir smáfiskar, sem
þeir eru að veiða. Hér sér mað
ur sjón, sem er algeng heima
á Islandi, kjóa, sem eru að
taka síli af kríum.
Skipið sveigir fyrir Sagres-
höfðann og tekur nú stefnu
í suðaustur í áttina að Gíbr-
altarsundi. 1 fyrstu er siglt
nærri landi. Hér er Algarve,
syðsta hérað Portúgals. Eg
hafði lesið einhvers staðar, að
þetta hérað væri suðrænn ald-
ingarður, en ég verð að segja,
að ég varð fyrir vonbrigðum.
Meginhluti landsins er nakinn
og gróðurlaus. Við sjóinn eru
allháir marbakkar, sem minna
undarlega mikið á bakkana í
Melasveit í Borgarfirði. Þeg-
ai^upp á bakkana kemur, er
landið sums staðar nærri mar-
flatt, en sums staðar eru lágir
ásar og á stöku stað allhá
fjöll, á að gizka 300—400 m
á hæð. Þessir ásar og fell eru
víða nær alveg gróðurlaus, en
á stöku stað teygir lágvaxið
kjarr sig upp eftir gulbrúnum
kalksteinsskriðunum. Gras
sést óvíða, og þar sém það er
eitthvað, er það gulbrúnt eða
inódökkt að lit. Hlíðar og
brekkur með sliku grasi eru
langlíkastar yfirlitum ís-
lenzkúm f jallabrekkum í
óktóberftíánuði. Græftán lit á
grasi sá ég hvergi í Miðjarð-
arhafslöndunum. Annað var
það einnig, sem sást þar
hvergi. Það var rennandi
vatn. Hvergi nokkurs staðar
í Portúgal, Spáni, Norður-
Afríku, Italíu eða Grikklandi
sá ég lækjarsprænu, þó að
farvegir sæjust á nokkrum
stöðum. Nú var þurrkatíminn,
og allir lækir þornaðir. Þetta
tvennt, grænt gras og renn-
andi vatn, sá ég ekki frá því
ég fór frá íslandi og þar til ég
kom að Norður-Frakklandi á
heimleiðinni.
Ekki virðist þéttbýlt þarna
á suðurströnd Portúgals.
Með nokkru millibili sjást þó
nokkur smáþorp á sjávar-
bökkunum eða utan í ásahlíð-
unum. Flest virðast húsin
byggð úr gulbrúnum kalk-
steini. Höfuð og herðar yfir
önnur hús í þorpunum bera
kirkjurnar, og kirkja er í
hverju þorpi að heita niá. Hér
er sums staðar styttra milli
kirkna en milli kirknanna á
Melstað og Staðarbakka, sem
löngum hefur verið jafnað til
hér á íslandi.
Þegar lengra dregur austur
með Algarve,ýjarlægist skipið
ströndina, og maður sér nú
aðeins nokkra höfða og fell
í gegnum hitamóðuna. Nú er
sem sé farið að hitna duglega
á okkur. Iiitinn er kominn upp
í 35 stig í skugganum, og þó
átti eftir að hitna betur, þeg-
ar við komum inn á Miðjarð-
arhafið. Enn er hitinn ekki
orðinn verulega þvingandi, því
að úti á Atlantshafinu er
næstum alltaf dálítill svali.
Síðari hluta dagsins kom-
,um við upp undir land á ný.
Nú komum við að strönd
Spánar austan við Cadizfló-
ann. Landið er hér með allt
öðrum svip en Portúgal.
Portúgölsku fjöllin eru aflíð-
andi, og flestar línur þeirra
mjúkar, hamrar og kletta-
belti sjást þar óvíða, mörg
þeirra minna á Hestfjall í
Grímsnesi eða þingeysku heið-
arnar. Á Spáni eru f jöllin með
öðrum blæ, hömrótt, gneyp
og snarbrött, þótt þau séu
ekki alltaf há. Víða ganga
þau upp í hárfínar eggjar efst,
og þar getur að líta fáránlega
dranga og strýtur líkt og í
Austfjarðafjöllunum hér
heima. Spænsku fjöllin eru
grótesk, portúgölsku fjöllin
eru mjúkleg og sviplítil.
Skömmu eftir að við kom-
um upp að Sjánarströnd, sést
einnig strönd Afríku. Hún er
með svipuðum blæ og Spán-
arströndin, strandfjöll brött
og fáránleg, en ekki mjög há,
en langt í f jarska eygir maður
há fjöll, liklega 1500—2000
metra. Það er sjálfur Atlas-
f jallgarðurinn, sem hér sést í
fjarska. Á spænsku strönd-
inni er dálítill gróður, gulmó-
rautt gras í brekkum og
dökkt kjarr í fjallahlíðunum,
en víða eru þó kjarrskógarnir
rofnir af skriðum, sem ná allt
í sjó fram. Afríkumegin sést
varla stingandi strá, ekkert
nema sólbrunnar klappir og
skriður. Eg sá hér í fyrsta
sinn, hve undarlega áþekkar
Afríkustrendur geta virzt Is-
landsströndum. MaðUr hefði
getað talið sér trú um, að
þetta væru fjöll norður á
Hornströndum, gróðurleysið
var hið sama, og skriður,
hamrabelti, hnúkar og tind-
ar áþekkt því, sem er í ís-
lenzkum f jöllum. Maður get-
ur siglt tímunum saman með-
fram Afríkuströndum og
blekkt sig til að ímynda sér,
að maður sé við ísland. Við
strendur Mið-Evrópu eða
Suður-Englands gæti maður
ekki blekkt sig þannig í eina
sekúndu. Yfirleitt eru Mið-
jarðarhafslöndin viða stórum
líkari Islandi á yfirbragð en
nágrannalönd okkar í Norð-
vestur-Evrópu. Þessu veldur
gróðurleysið, þótt það á öðr-
um staðnum orsakist áf kulda
Framhald á 7. síðu.
Frá barnaskolum Reykjavíkur
Mánudaginn 1. okt. komi börnin í skólana sem hér
segir:
Kl. 9 böm fædd 1939 (12 ára)
Kl. 10 böm fædd 1940 (11 ára)
KI. 11 böm fædd 1941 (10 ára)
Þau börn, sem flytjast milli skóla, skulu hafa með
sér prófskírteini og flutningstilkynningar.
Skólastjórarair. ,
Philips Ijósaperur flestar stærðir.
Kúluperur,
Kertáperur og
Flourcent.
Rafcrka
Vesturgötu 2. — Sími 80946.