Mánudagsblaðið - 10.12.1951, Blaðsíða 1

BlaSfyriv alla
4. árgangur.
Mánudagur 10. des. 1951
43. tölublað.
*rx
■*. "JsécmgtfÉSy*
'íw«iÉBaam i
ZLAN I VEST
Glæsilegt boS GisSinundar HlíSdals
Mönnum er enn í huga
reisan sú hin mikla, er Guð-
mundur Hlíðdal, póst- og
símamálastjóri, bauð fjár-
veitinganefnd Alþingis á-
samt fleiri mönnum til þess
að skoða mannvirki í Vest-
vekur ánægju
en hinir, sem óvanir voru
strembnum drykkjum urðu ó-
málga.
Þegar leið á veizluna, tók
fyrir alvöru að svífa á gesti,
en þjónar báru inn góðgætið.
Varð nú hið mesta f jör meðal
mannaeyjum. Héðan úr gesta, og tóku sumir að hrópa
Reykjavík var haldið loft-
leiðis með einu af loftskip-
um Loftleiða, en þegar þang-
að var komið, var mönnum
sýnt hið nýja mannvirki,
sem í sjálfu sér er merki-
legt, en ekkert nýtt, þar
sem hliðstæð mannvirki eru
hér austur á Selfossi.
Eftir að gestir höfðu séð
það sem merkilegt þótti, var
setzt að veizluborðum. í
þeirri veizlu mátti glöggt
sjá, að Guðmundur er öllu
meiri heimsmaður en fyrir-
tæki hans bera vott um, og
kunnur veizlusiðum á borð
við lærðustu yfirþjóna stór-
borganna.
Fyrst voru kverkar hinna
virðulegu gesta vættar með
vel blönduðum coek-tail-um,
—item visky-blöndu—romm-
blöndu, svartadauðablöndu
og allskonar góðgæti, en
vatn og gosdrykkir voru til
reiðu þeim, sem illindi hafa
í maga og önnur innanmein.
Næst var svo setzt undir
borð, og hafði Guðmundur
skipað þjónaliði að bera hin
léttari vín fram sæmilega
volg — stuevarme eins og
hinn velmennti heimsborgari
komst að orði. Var nú etið
fimmréttað, en Guðmundur
valdi hnífapör og skeiðar af
leikni hins alkunnandi, en
aðrir gestir öpuðu eftir af
lipurð. (Aðeins eitt ómerki-
legt óhapp: Framsóknarmað-
ur í Fjárveitinganefnd varð
fyrir því óhappi, að kjöt-
stykki festist milli tanna
honum, og tók hann til þess
óyndisúrræðs að nota gaffal-
inn til þess að losa um ó-
vættinn, en var á það bent
kurteislega af einum þjóni,
að slíkt væri ekki til siðs)
Eftir að gestir voru mettir,
var borið fram kaffi og koni-
jak til þess að hjálpa melting-
arvöðvunum að vinsa næring
una úr kjarnfóðrinu. Urðu nú
ýmsir kátir og hófu upp raust
sína og hrópuðu lofsyrði til
vegs Guðmundi. Urðu all-
margir háværir í lofinu, en
aðrir linmæltir eða loðmæltir,
á konur, aðrir á spil, en enn
aðrir tókust fangbrögðum.
Hinir meir hægfara hófu upp
ráðagerðir um að gera Guð-
mund að forseta Islands, en
aðrir vildu svifta Thor Thors
embættinu, en senda Guð-
mund vestur til að kynna
nýja siði meðal Indíána. Tók
Guðmundur á öllu vel, en þótt-
ist ei reiðubúinn að taka á-
kvarðanir um, hvað myndi
helzt liggja fyrir honum í
mannvirðingum, en þakkaði
þó traust þeirra. Gæti þar allr-
ar hófsemi í svarræðum Guð-
mundar, enda maðurinn lítt
fyrir tyllistöður.
Að lokum var vísað í rekkj-
ur, en griðkonur drógu af
þeim skóplögg og leystu þá
klæðishnúta, er erfiðastir
voru viðfangs.
Sváfu menn nú af um nótt-
ina.
Um morguninn, er risið var
úr rekkju, var komið veður
illt og óhægt fyrir loftför að
athafna sig sökum skyndi-
vinda. Hinir hraustari höfðu
sig í spjarir og gengu út, en
aðrir dreyptu á meðalaglös-
um til þess að fá heilsu sína
aftur.
Þegar leið á daginn, þótti
Framhald á 8. síðu
Hækkun símagjalda um áramót?
+
4-
t
+
I ráði er að hækka símagjöld, að minnsta kosti hér
í Reykjavík, um 10—20% frá næstu áramótum.
Hefur mál þetta verið á döfinni alllengi en farið
heldur hljótt þar sem nokkrir ráðamenn hafa ekki
kjark til þess að leggja svo svívirðilegt gjald á síma-
notendur ofan á öll þau gjöld, sem símnotendur
greiða til þessarar fyrirmyndarstofnunar.
Hinir „varfærnari“ meðal ráðamanna halda sig þó
í námunda við 10% hækkun en aðrir vilja allt að
20%.
Mönnum verður á að spyrja hvort hið opinbera sé
með fullu ráði, að voga sér ofan á það sem undan er
gengið að leggja enn miklar gjaldabyrðar á almenn-
íng?
Ef ríkisstjórnin ætlar að ganga á undan með for-j
dæmi í öllum álagningarmálum hérlendis, þá er
ekki annars að vænta en að smásalar, heildsalar
og framleiðendur geri Iiið sama.
En ætli þess sé langt að bíða að gjaldþrot al-
mennings skeljur á. Hvað skeður þá Eysteinn litli?
4-
Gnðferanclur jónsson, prólessor:
Framhald.
Þá var það og afleíðing af
starfi ráðgjafanefndarinnar,
að skilað var 1930 allmörgum
og merkilegum gripum úr
Þjóðmenjasafni Dana, og var
svo látið heita, að þetta væri
gjöf til íslands af tilefni 1000
ára afmælis Alþingis. Sann-
leikurinn um þau skil mun þó
vera sá, að þau voru gerð í
fullri óþökk stjórnar Þjóð-
menjasafns Dana, en þá var
stjórn Staunings við völd í
Danmörku og mjög föst í sessi.
Hún lagði ekki mikið upp úr
slíkum málum sem þessum og
vildi allt til vinna, að íslend-
ingar væru ánægðir í konungs-
sambandinu við Dani. Hefði
henni vafalaust þótt litlu til
kostað jafnvel þótt hent hefði
verið í okkur öllu, sem vér
kröfðumst, og hefði stjórnin
sennilega gert það, ef hún
hefði þorað það fyrir mótstöðu
vissra manna heimafyrir í
Danmörku. Þá munu og áhrif
Jóns heitins Baldvinssonar, er
var mjög náinn vinur Staun-
ings, hafa valdið hér nokkru.
Hins vegar sýndu skilin 1930,
að verið var að kasta nokkru
af farminum útbyrðis í trausti
þess, að þá flyti skútan með
því sem eftir væri, en að ekki
væri viðlit, að Danir skiluðu
öllu með góðu.
Nú fór að síga á seinni hlut-
ann af konungssambandi voru
við Dani, og auðséð var að
þeir voru búnir að skila því,
er hugsanlegt var, að þeir
skiluðu um sinn af fúsum
vilja. Það var því úr þessu
tilgangslaust að melja undir
réttlætisti'lfinningu Dana, og
varð, ef duga skyldi að gi’ípa
til sterkari röksemda, ef takast
mætti að láta þá skila öllu í
þeirri von, að það gæti orðið
til þess að treysta konungs-
sambandið milli ríkjanna. Þó
var ekki svo að skilja, að þar-
með ætti að hætta að benda
þeim á hinn siðferðilega rétt
vorn, heldur að láta þá vita,
að það rynnu sterkari stoðir
undir kröfur vorar en réttlæt-
istilfinning sjálfra þeirra, og
að þeir yrðu að flýta sér að
gera skil, ef það ætti að hjálpa
nokkuð uppá konungssam-
bandið, þegar stundaglas þess
væri að renna út. Ég skrif-
aði því 1937, er 6 ár voru
eftir af samningstímanum,
grein í Eimreiðina, sem ég
kallaði „Eign vor í garði
Dana“, og þar setti ég fram
rökin fyrir hinum lögfræði-
lega rétti vorum til skjala
vorra og forngripa í Dan-
mörku, og var aðaluppistaðan
sú, að ekki væri hér einn aðili
að heimta úr höndum annars
heldur væi'i verið að skipta
dánar- og þrotabúi, þar sem
hver yrði að fara með sitt.
Það er auðvitað ekki svo að
skilja, að ég öðrum fremur
hafi fundið upp þetta viðhorf.
Það hefur í sjálfu sér frá upp-
hafi verið hverjum hugsandi
manni ljóst, þótt það væri
þarna fyrst haft á oddi, er
handrita- og forngripamálið
var senn að breytast úr því
að vera nokkurs konar innan
ríkismál í að verða skýrt og
glöggt utanríkismál með^þeim
gífurlega aðstöðumun, er af
þeirri breytingu hlaut að leiða.
Það er um mig, einsog reynd-
ar marga góða menn, að ég er
ekki þeim kostum búinn að
vera lögfræðingur, svo að hér
var hugsanlegt, að geigaði hjá
mér, en ég hefi verið svo
heppinn, að ágætustu, íslenzk-
ir lögfræðingar og aðrir góðir
menn hafa síðar haldið fram
sömu skoðun og ég um laga-
réttinn; nefni ég menn einsog
dr. Einar Arnórsson, Gísla
sendiherra Sveinsson og pró-
fessor Alexandur Jóhannes-
son. Ég get ekki sagt, að þeir
hafi fallizt á þetta, því að þeir
hafa vafalaust hugsað það
jafnsnemma og ég eða fyrr,
en þeir hafa síðar haldið
fram sömu skoðunum og ég
um þetta efni. Ég hef upp
frá þessu í blaðaviðtölum og
blaðagreinum, sérstaklega í
Danmörku, en einnig þó hér
hamrað á þessu, nú seinast í
sumar, og það mun ég gera
svo sem kostur er, meðan ég
skrimti og málið er óafgreitt.
Árið 1938 fluttu fimm menn
úr öllum þingflokkum undir
forustu Gísla Sveinssonar
þingsályktunartillögu á Al-
þingi um það, að nú væri
teknir upp samningar við Dani
um handrita- og forngripamál-
ið, en forngripamálið hefur £
umræðum um kröfur vorar
orðið undarlega útundan hjá
mörgum. Ekki er nú hægt að
segja, hvern árangur sú til-
laga hefði borið, því að nú
kom síðari heimsófriðurinn í
opna skjöldu, og samband
ríkjanna var fijótlega rofið,
svo að samningar um þetta og
annað urðu óframkvæman-
legir.
Nú rann upp árið 1943, og
var þá samkvæmt sáttmálan-
um frá 1918 komið að sam-
bandsslitum, ef við vildum.
Fór svo, að yfirgnæfandi
meirihluti landsmanna greiddi
sambandsslitum atkvæði, og
fóru þau fram 1944. Því er
ekki að leyna, að til voru þeir
menn í landinu er töldu rétt
að fresta þeirri athöfn um sinn,
og gekk þeim mjög ólíkt til.
Sumum og flestum, tilhliðr-
unarsemi við Dani, vegna
þeirrar úlfakrepp’u, er þeir
voru í, illu heilli, en sum-
um gekk til hræðsla við það,
er kynni að steðja að úr austri
eða vestri. Þó virðist svo, sem
enginn hafi miðað aðstöðu
sína við handrita- og forn-
gripamálið, en í því hlaut að
hefjast algerlega nýr þáttur
við fullkomin sambandsslit,
því að með þeim var málið
orðið algert utanríkismál, og
þurfti fyrir bragðið eftir það,
að hafa allt önnur handtök í
Framhald á 4. síðu.