Mánudagsblaðið - 27.10.1958, Blaðsíða 7

Mánudagur 27. október 1958.
MÁNUDAGSBLAÐIÐ
7
Sá hlœr bezt...
Framhald af 3. síðu.
fádæma menntunarhroka.
Þýðing Tliors Vilhjálmssonar á
„Look back in anger“ er gott
dæmi um snilldarþýðingu, orð-
gnótt, prýðilega setningarskipan,
líf og list.
Þýðing Bjarna Benediktssonar
frá Hofteigi á leikritinu „The
solid gold cadillac", sem frum-
sýnt var i Þjóðleikhúsinu s. 1.
fimmtudagskvöld er eitt bezta
dæmi um léleg vinnubrögð, sem
leikhúsgestir hafa séð um iang-
an tíma. Það eina heilsteypta við
þessa „þýðingu“ er hinn „solid“
misskilningur Bjarna á anda
verksins, efni hans, samtölum,
'kimni, orðaleikjum, sem liggur
gegnum verkijý eins og rauður
þráður. Hér er á ferðinni gam-
anleikrit, fremur léttmeti, há-
stemmt og iðandi, öfgakennt úr
hófi og staðbundið. Mörg atr. eru
íslendingum framandi, en flest
þó það alþjóðleg, að flestir skilja
þau — nema Bjarni. Hér er því
miður ekld um einstaka mis-
skilning á heilu leikriti að ræða,
heldur þann misskilning, sem í
•upphafi gerbreytir öllu þvi, sem
matur er í, sem sé aðalpersón-
um leiksins. 'Upphafsorð höfund-
ar eru: The curtain rises to re-
Veal four overstuffed shirts, each
one with a man inside it“. Þýð-
ing: — „Tjaldið lyftist, og fjór-
ar skyrtur blasa við — hver og
ein með mann innan í sér“. í
iyrsta lagi þýðir „overstuffed
shirt“ ekki „skyrta", heldur er
það mannkenning, og á einmitt
við þá persónu, sem þýðapdi ætti
að þekkja, hrokagikk, montrass,
persónu, sem er „full af vindi en
tóm að anda“ eins og þýðandi
íýsti einu af góðskáldum okkar
fyrir tveim vikum. Og þessi mis-
skilningur mótar síðan allar
þessar persónur út leikritið. Þeir
verða skyrtur.'sem gleymst hef-
ur að stífa. í stað þóttafullra
forstjóra verða þetta einskonar
„gæjar“ (ef fas Metcalfes er und-
anskilið) milljónabragurinn verð-
ur enginn, en plebíinn allráð-
andk
Síðan kemur þýðnigin, alveg í
stíl við innganginn, vitleysur,
málleysur, jafnvel innskot þýð-
anda, sem engan rétt eiga á sér
og bæta hvergi úr, „gavel“ verð-
ur íundargaffall, „The rough-
diamond type“ verður „íegundin
ófægður gimsteinn“, svipbrigða-
lýsingar eins og ,, He had not
figured on this“ verður í stað
hin qínfalda „óviðbúinjn1 —
„kemur upp úr kopp“, og for-
stjórarnir, sem þýðanda er mein-
illa við, umla ekki eða muldra.
Ónei þeir „rýta“, en það mun
aðallega, nema þá á Hofteigi,
vera brúkað um svín. Innan um
stór og þunglamaleg orð eins
og „rafhlaða" kernur svo „nýj-
ungasjoppa", innskot þýðanda
eins og — þangað til forseti hef-
ur verið kjörinn að lögformleg-
um hætti — sem hvergi á sér
stað á frummálinu. Ný amerísk
gamanleikrit eru að jafnaði full
af orðaleikjum og orðtækjum,
sem erfitt er að ráða við á öðr-
um málum. Er mjög undir þýð-
anda komið, að hann sé hugvits-
samur og jafnvel verður hann að
endursemja heila síðu eða meira
til þess að ná einhverju a'f fyndn-
inni. Hér tekur þýðandi þann
kost, að annaðhvort sleppa at-
riðinu eða fylgja bókstafnum og
tekst hvort tveggja iila. Vitan-
lega má þýða einstök samtöl i
leikriti ríflega, en þegar: „You
did? Oh that’s too bad“ verður:
„Það er naumast. Þér eruð of
sterkur, maður minn“, og fyrr-
verandi forstjóri billjónafyrir-
tækis er að ávarpa sendisvein,
má ætla, að þýðandi sé ekki að
kafna í andagift; þegar hann svo
lætur sendilinn stundu seinna á-
varpa forstjórann: „Það er lygi-
mál, framkvæmdastjóri" þegar
höfundar láta sér nægja: „No
you have not, mr. Snell,“ sést
bezt, að þýðandi er að reyna að
láta skína í sjálfan sig og eðli
sitt, en ekki að þýða orð eða
hugmyndir höíunda.
Eg hefi ekki verið sérstak-
lega hrifinn af því síðari árin,
að nota stór orð, og enn síður
ljót orð. En yfir allri þessari
þýðingu er slíkur „drullusokks-
bragur” að hún er ekki einungis
móðgun við höfunda, áhorfend-
ur, leikara og leikstjóra, heldur
og íslenzkt mál og orðsnilld.
Þý^ðing leikrita er vandasamt
verk, svo vandasamt, að oft er
undir þýðingu komið, hvort sýn-
ing tekst eða ekki. Hér á landi
höfum við ágæta þýðendur t.d,
Árna Guðnason og Iíelga á
Húsavík, og af yngri mönnum
Thor og Halldór Þorsteinsson og
enn fleiri eldri og yngri. Þessir
menn hafa, á vissan hátt, helg-
að sig þeirri vandasömu list r
snúa leikritum úr. ýmsum mál-
um. Eg þekki þýðendur, sem
hafa þá sjálfsögðu sjálfsgagnrýni,
að þýða ekki þau leikrit, sem
þeir ekki telja sig ráða við. Hér
er þessu öðruvísi farið. Bjarni
er gjörókunnugur staðháttum,
málvenjum, orðaleikjum og andá
verksins, sem hann ræðst í, enda
er árangurinn eftir því.
Það er óskiljanlegt, að jafn
vandvirkur maður og Ævar
Kvaran, sem auk þess þekkir
vel verkefni sitt, skuli taka við
þýðingu sem þannig er unnin.
Þýðingin á mjög mikinn þátt í
því hve illa fer á sviðinu. ÞjóC-
leikhúsið verður að vanda betur
val þýðenda, því þar hefur oft
misteki^t, þótt hér keyri um
þverbak. A. B.
f
I
Auglýsið
viiisælasla vikutslaðiiiu
IAMbs
Bitéjynr aHa
aou
10 nýjar bækur
Þorsteinn Erlingsson: Rit I—III.
Guðmundur Frímann: Undir bergmálsfjölium. Ljóðaþýðingar
Árni G. Eylands: Gvóður. Kvæði
Freysteinn Gunnarsson: Kennaraskólimt 1908—1958.
Jón Thorarenscn: Rauðskinna I—X.
Þórður Tómasson: Sagnalestur I—III. !
Amgr. Fr. Bjarnason: Vestfirzkar þjóðsögur I—III.
Gils Guðmundsson: Frá yztu nesjum I—III.
L’Arrabiata: Smásögur, þýddar af Birni Jónssyni ritstjóra,
Sig. Þorsteinsson: íslenzk frímerki 1959.
tSAFOLDAR-
PRENTSMIÐIA
14»
MÁNUDAGSBLAÐIÐ
Úlsöluslaðir í Reykjavík og nágrenni
KEYKJAVlK:
. Verzlunin Kangá, Skipastlndi
Ttirninn, Laugamesyegi
Turninn, Langholtsvegi
Saga, Langhoítsvegi
Turninn, Eéttarholtsvegi
Turinn Langholtsvegi 19
Tuminn Búðargerði 9
Drápulilíð 1, Tuminu.
Ás, Brekkulæk 1
Krónan. Mávalilíð
Hlíðarbakarí
Tuminn, Hlemmtorgi
Þröstur , Hverfisgötu
Florída, Hverfisgötu
Verzlúnin Hverfisgotu 71
Adlon, Laugavegi 126
Bókhlaðan, Laugavegi
\Töggur, Laugavegi
Tóbak og sælgæti, Laugavegi 34
Adlon, Laugavegi 11
Sælgætisverzlunin, Laugavegi 8
Adlon, Bankastræti
MIÐBÆKINN
Sælgætisyerzlunin Veltus.undi
Vitabar
Víðir
Skálliolt
Þórsbar
Hafliðabúð, Njálsgötu 1
Leifsgata 4
Óðinsgata 5
Ciro„ Bergstaðastræti 54
Gosi, Skólavörðustíg
Bókaverzlun Lárusar Blöudal
Barónsstíg 27
Hreyfilsbúðin
Turninn, Arnarhóli
Turnin,n. Bókaverzlun S. Eynaundssonar
Hressingarskálinn
Pylsubarinn, Austurstræti.
Turninn, Lækjartorgi
Frakkastíg 16
Björninn, Njálsgötu 49
Sælgætisverzlunln Kolasundi
Bókaverzhm Isafoldar
Turninn, Kirkjustræti
Adlon, Aðalstræti
Vesturgöfca

VESTURBÆR:
Sælgætisverzlunin Aladin,
Vesturgata 53
Garðastræti 2
West-End,
Fjóla, Vesturgötu
Bræðraborgarstígur 29
Verzlunin Straunmes
Melabarinn, Hagamel 39
Verzlunin, Sóívallagötu 74
Bii-ki turninn
Verzíunin Blómvallagötu 1 0
Flugbarinn, ReykjavíkurflugvellL
FOSSVOGUR:
Nesti
Btðskýlið, Fossvogi
Nestí, Elíiðaár.
KÖPAVOGUR:
Turninn við Hlíðarveg
Biðskýli Kópavogs
Tuminn, Borgarholtsbraut
KAFN AKFJÖRÐUR:
Verzhmin Vegamót
Sælgætisverzlunin, Strandge'*u 33
Bókabúð Böðvars
Tuminn, Strandgötu
Mánabar, Strandgötu
Björk.
Tuminn, Selvogsgöfu 23.