Morgunblaðið - 24.05.2005, Blaðsíða 24

24 ÞRIÐJUDAGUR 24. MAÍ 2005 MORGUNBLAÐIÐ
UMRÆÐAN
MIG langar til þess að deila
með ykkur, lesendur góðir, stuttri
frásögn af hversdagslegum æv-
intýrum úr götunni minni, Fífu-
hvamminum. Það er ótrúlega
spennandi og tilbreytingarríkt að
búa þar – fyrir nú utan það
hversu gott er að hafa opið svæði
fyrir framan, þó að sveitin, sem
var mér svo kær þeg-
ar ég flutti hingað
fyrir 20 árum, sé
horfin undir ýmis
mannvirki. En málið
er að hér þarf okkur
ekki að leiðast því að
ákveðinn spenningur
er fólginn í því að líta
út um gluggann á
hverjum degi.
Það byrjaði fyrir
svona tveimur til
þremur árum þegar
menn fóru að birtast
hér á stórum bílum
og sturtuðu jarðvegi
og sandhrúgum hinum megin við
götuna. Þetta tengdist gatnafram-
kvæmdum í efri Hvömmum. Svona
leið og beið, hrúgurnar voru mis-
stórar og misgrýttar. Stundum
var mold og möl út um alla götu
eins og t.d. í fyrra þegar við héld-
um stúdentsveislu yngsta son-
arins. Síðan sáum við undir sum-
arlok á sl. ári að eitthvað færi að
gerast hér hjá okkur því að mal-
bikið var grafið í burtu og umferð
vinnubíla jókst til muna.
Þá var það í byrjun september,
ég hafði brugðið mér frá smá-
stund, að þegar ég kom utan af
flugvelli frá því að sækja dóttur
mína og kærasta hennar var búið
að grafa álitlegan skurð fyrir neð-
an innkeyrsluna hjá mér. Nú hátt-
ar þannig til að innkeyrslan er
löng og brött og er sameiginleg
tveimur húsum. Kærustuparið ný-
lenta fékk sama dag afhenta íbúð
á stúdentagörðunum og flutningar
þoldu enga bið. Til að bæta um
betur var úrhellisrigning og erfitt
um vik að bera búslóð út á næsta
horn. En þá vildi svo vel til að
verkstjórinn var enn á staðnum og
hann brást við eins og sannur Ís-
lendingur, ekkert er of flókið þeg-
ar mikið liggur við. Hann fékk
gröfumann í málið og þeir gerðu
rennu fyrir sendibílinn. Það var
mjög flott og bjargaði geðheilsu
margra þennan dag!
Jæja, skurðurinn góði var áfram
framundir jól. Öðru hverju birtust
menn og gerðu eitthvað en hurfu
síðan aftur dögum og vikum sam-
an. En viti menn, allt í einu, ein-
mitt þegar aðalinnkaup jólanna og
tilheyrandi burður upp alla inn-
keyrsluna var að hefjast, komu
menn og mokuðu ofan í skurðinn!
Síðan var allt með friði og spekt
eða tilbreytingarleysi þangað til
boðskort höfðu verið send út til
ættingja í byrjun mars vegna
fermingarveislu sonarsonar okkar
en hana átti að halda
hjá okkur. Nánast
sama dag og boðs-
kortin voru opnuð
víða á landinu var
kominn nýr skurður
þegar við hjónin kom-
um heim úr vinnu! Ég
ætla að taka það fram
strax að hann er hér
enn. Ferming-
arbarninu fannst
þetta reyndar bara
spennandi, þetta
minnti á ævintýrin
um riddara í kastölum
með síkjum og vindu-
brú. Ég gerði samt ítrekaðar til-
raunir til að sannfæra menn hér
um að boðsgestirnir kæmust ekki
nema mokað væri ofan í skurðinn.
En einhvern veginn gekk þetta og
meira að segja langamma ferm-
ingarbarnsins lét sig hafa það með
aðstoð að fara á trébrú yfir skurð-
inn og gangandi upp og niður alla
innkeyrsluna. En þetta er í eina
skiptið sem hún hefur treyst sér í
heimsókn síðan seinni skurðurinn
kom.
Í byrjun apríl var annar svona
„surprise“-dagur þegar við kom-
um að húsinu eftir vinnu, þá var
kominn skurður í gegnum alla lóð-
ina og alla leið aftur fyrir húsið.
Auðvitað höfðum við fengið óform-
legar upplýsingar einhverjum vik-
um áður um að það kæmi að þessu
en við vissum ekki hvenær. Það
var kraftur í framkvæmdum hér í
örfáa daga og einhverjar leiðslur
lagðar og síðan mokað til bráða-
birgða ofan í skurðinn á framlóð-
inni. Hinn hluti skurðarins er enn
opinn í dag – 17. maí – og það
merkilega er að við höfum ekki
séð neina menn að störfum í tölu-
verðan tíma. En þið megið alls
ekki halda að ég sé að kvarta,
öðru nær, þetta eru virkilega dug-
legir og vinalegir menn. Og við
getum alltaf glaðst yfir þeirri
stundu þegar þeir birtast hjá okk-
ur. Ég er líka viss um að þeir
stjórna því ekki hvernig störfum
þeirra er háttað. Mig grunar jafn-
vel að þegar allt verður frágengið
hér, malbikað og fínt, þá eigum
við eftir að sakna gamla tímans
þegar eitthvað var um að vera.
Stundum má sjá börn í hópum
tína upp grjót úr hrúgunum, koma
sér fyrir á brekkubrúninni og
skemmta sér við að henda hnull-
ungum í lækinn fyrir neðan. Það
væri synd að taka það frá þeim.
Þetta ástand minnir mig líka á
það þegar ég kynntist þessari
götu fyrst á sjöunda áratugnum
og ég tiplaði á hælaskóm frá
strætó á milli pollanna, lagði þetta
á mig til að heimsækja kærastann.
Þá var gantast með það hjá Reyk-
víkingum að ekki væri nóg með að
ómögulegt væri að rata um Kópa-
voginn eða að komast út úr honum
aftur heldur væru göturnar þar
líka allar eitt moldarflag.
Já, það er ósköp notalegt að
rifja upp þá gömlu, góðu daga.
Eins og ég nefndi í byrjun, lang-
aði mig bara til að deila með ykk-
ur hversdagsleikanum í lífi okkar
hér í Fífuhvamminum og mér
verður æ oftar hugsað til þess
hvað hér býr rólegt og nægjusamt
fólk sem lætur ekki smámuni
koma sér úr jafnvægi. En ein-
hvern veginn virðist ég ekki geta
aðlagað mig alveg nógu vel, það
gera sennilega Reykjavíkurgenin.
Ég bind til dæmis núna miklar
vonir við stórhuga menn sem
leggja fram sína eigin samgöngu-
áætlun og víla ekki fyrir sér að
flytja jarðgöng á milli landshluta.
Ég trúi því og treysti að þeir geti
kippt slíku smámáli eins og einni
rólegheita götu í lag í sínu bæj-
arfélagi. Í framhaldi af því dettur
mér í hug að næst á óskalistanum
hjá mér eru jarðgöng undir Arn-
arneshæð til að lækka aðeins um-
ferðarniðinn. Hvernig hljómar
það, kemst það á nýja samgöngu-
áætlun?
Gatan mín – Fífuhvammur
María Louisa Einarsdóttir
fjallar um gatnaframkvæmdir
í efri Hvömmum ’Ég bind til dæmisnúna miklar vonir við
stórhuga menn sem
leggja fram sína eigin
samgönguáætlun og víla
ekki fyrir sér að flytja
jarðgöng á milli lands-
hluta.‘
María Louisa
Einarsdóttir
Höfundur er menntaskólakennari.
„... einn karlkyns þingmaður
hafði á orði að ástandið í flokkn-
um væri orðið alveg eins og
heima hjá honum, konur og börn
réðu þar öllu,“ sagði fréttamaður
Stöðvar 2 í frétt um ólgu vegna
atkvæðasmölunar á landsfundi
Samfylkingarinnar. Ég og vin-
kona mín lögðum við hlustir og
þóttumst vissar um að þarna
væri verið að vísa til þess að kona
var kjörin formaður Samfylking-
arinnar og ungur karl varafor-
maður. Það er hins vegar furðu-
legt að setja svona ummæli
nafnlaust fram í frétt. Hver sagði
þetta, tengdist þetta fréttinni
beint?
Við vinkonurnar veltum fyrir
okkur hvort karlkyns þingmað-
urinn hafi verið að grínast eða
hvort meining hans hafi verið
eins og þetta hljómaði. Þá barst
talið að því hversu vandmeðfar-
inn húmor getur verið og vinkonu
minni lá greinilega mikið á hjarta
þegar hún sagði mér frá vorblóti
Skálkanna.
Skálkaskjólið var fyrst opnað í
tengslum við Evrópumótið í fót-
bolta en þar gátu karlar komið
saman og fylgst með boltanum.
Ekki veit ég hvað Skálkarnir eru
margir í dag en skjólið þeirra er
kallað reykfyllt bakherbergi og
hugsað sem athvarf fyrir karla
sem þurfa að komast í burtu frá
konunum sínum (og kannski
börnunum líka). Konur eru ekki
velkomnar.
Skálkarnir eru án efa hressir
karlar á öllum aldri og ekkert at-
hugavert við að þeir komi saman.
Sjálfri þykir mér ágætt að kom-
ast í kvennahóp inn á milli og
ræða við þær um sameiginlegan
reynsluheim okkar sem karlkyns
vinir mínir skilja kannski ekki
jafnauðveldlega. Og þótt mér
þyki nafn félagsskaparins kjána-
legt þá hefur mér heldur aldrei
þótt saumaklúbbur sérlega töff
heiti.
Vinkona mín á sumsé eig-
inmann í Skálkunum og fékk því
að fara með á vorblót þessa svo-
nefnda frístundafélags. Frásögn
hennar af blótinu vakti hjá mér
ýmsar spurningar og ég velti fyr-
ir mér hvernig aðrar konur á
blótinu upplifðu stemmninguna.
Skálkarnir hafa allir viðurnefni
sem enda á skálkur. T.d. gæti
blaðamaður Morgunblaðsins kall-
ast Moggaskálkur. Þeir fá fé-
lagsskírteini og brjóstnælu sem
er í laginu eins og höfuð Jóns
Sigurðssonar. Ekki veit ég hver
vísunin er þar en kannski var
bara til fullt af þessum nælum og
allt eins gott nota þær í þetta.
Mér hefur alltaf þótt skemmti-
legt að vera í hópi eða félagi sem
á sér einhvers konar einkenn-
ismerki.
Á vorblótinu var konum Skálk-
anna (og eflaust mökum yfirleitt)
afhent merkispjöld þar sem þær
voru merktar körlum sínum.
Kona Moggaskálks hefði þannig
orðið Moggaskelkja. Mér skilst
þó að fæstar eða engar konur
hafi borið merkispjöldin.
Formaður félagsins hélt svo
skelegga ræðu og að sögn vin-
konu minnar hafði hann á orði að
í hópnum væru of margir skálkar
sem þyrðu ekki að nota rétta
kvenmynd orðsins skálkur, þ.e.
skækja. Á blótinu var nokkuð um
ræður en konur máttu víst ekki
taka til máls. Nokkrar þeirra
gengu þó fast fram en þeim var
ekki vel tekið og að lokum gáfust
þær upp og yfirgáfu sviðið. Ég
veit ekki hvernig erindi þeirra
var en mér finnst samt alltaf
dónalegt að vera með frammíköll
þegar einhver er að tala, hvort
sem viðkomandi er karl eða kona.
Þótt það sé kannski helst til
dramatísk mynd sá ég ósjálfrátt
fyrir mér fámennan hóp karla
með minnimáttarkennd yfir því
hversu ægilega hefur hallað á
karla eftir að konur fengu t.d.
rétt til að bjóða sig fram til Al-
þingis og þar af leiðandi tækifæri
til að taka til máls á fundum og
samkomum.
En þetta var ekki fámennur
hópur. Þarna voru leikarar, lög-
fræðingar, þáttastjórnendur,
blaðamenn, pistlahöfundar og
stjórnmálamenn. Þekktir menn í
þjóðfélaginu.
Vinkonu minni var illa brugðið
og fannst eins og á einu kvöldi
hefðu réttindi sem hún og for-
mæður hennar hafa barist fyrir
verið tekin af henni. Allt að sjálf-
sögðu undir formerkjum gríns.
„Saklaust grín,“ hugsaði ég og
mundi eftir því þegar karlkyns
háskólafélagar mínir í Danmörku
„grínuðust“ með að stelpur
mættu ekki spila með þegar þeir
sátu og spiluðu á spil fram eftir
nóttu. Þetta var þó ekki meira
grín en svo að stelpur máttu
hreinlega aldrei spila með. Á
þessum sama stað var stofnað
fótboltalið enda kom stór hópur
saman a.m.k. tvisvar í viku og
spilaði fótbolta. Ég var í þeim
hópi en formaðurinn barðist fyrir
því að sett yrði í lög hins nýstofn-
aða félags að stelpur mættu ekki
mæta á æfingar. Vinir mínir
kröfðust þess að málið yrði tekið
fyrir á æfingu. Formaður var
tilbúinn að leyfa mér að æfa með
ef 100% iðkenda samþykktu það.
Fjórir greiddu atkvæði á móti en
21 með. Ég spilaði ekki meiri fót-
bolta í háskólanum.
Það er ekkert athugavert við
að Skálkarnir séu með félagsskap
og samkomur. En „húmorinn“ og
stemmningin sem vinkona mín
lýsti á áðurnefndu vorblóti er
kannski á svipuðu plani og að
láta svertingja sitja við sérstakt
borð á samkomu. Hugsanlega er
hægt að grínast með það manna í
milli og kalla það svartan húmor
en í framkvæmd er það langt frá
því að vera sniðugt. Ég vona að
hlutföllin í Skálkunum séu svipuð
og hlutföllin í fótboltaliðinu í
Danmörku; að sautján af 21 setji
einhver spurningarmerki við
þennan „húmor“.
Sniðugir
Skálkar?
„En „húmorinn“ og stemmningin
sem vinkona mín lýsti á áðurnefndu
vorblóti er kannski á svipuðu plani
og að láta svertingja sitja við sérstakt
borð á samkomu.“
VIÐHORF
Halla Gunnarsdóttir
halla@mbl.is
BRÉF TIL BLAÐSINS
Morgunblaðið Kringlunni 1 103 Reykjavík  Bréf til blaðsins | mbl.is
KARL Steinar Guðnason, forstjóri
Tryggingastofnunar ríkisins, segist
telja skynsamlegt að hækka þau
tekjumörk sem öryrkjar mega hafa
án þess að örorkubæturnar skerð-
ist. Tekjutryggingaraukanum er
þannig háttað nú að hann skerðist
frá fyrstu krónu sem viðkomandi
fær í tekjur.
Orðin hér að ofan voru upphaf
fréttar sem birtist í vikunni og
þarna eru orð í tíma töluð. Ástæða
er til að fagna því að þetta viðhorf
komi fram og fái umræðu þó að
glöggt hafi mátt skilja síðar í frétt-
inni að hugmyndir Karls væru
ómótaðar enn sem komið væri og
haft var eftir Jóni Kristjánssyni
heilbrigðisráðherra að svona lagað
yrði ekki framkvæmt með penna-
striki, heldur í tengslum við fjárlög
og með lagabreytingu.
En eigi að síður þá eru umræður
til alls fyrstar og þetta er sér-
staklega þörf umræða þar sem hún
kemur inn á ákveðin mannréttindi
sem öryrkjar eiga að hafa, en hafa
tæplega samkvæmt þeim lögum og
því fyrirkomulagi sem við búum við.
Öryrkjum hefur fjölgað mikið hér
á landi í seinni tíð. Það er ekkert
gamanmál að vera öryrki. Þetta er
ekki aðeins stimpill og orð með
fremur neikvæða merkingu. Þetta
þýðir í raun persóna með skerta
starfsgetu. Mikill fjöldi öryrkja þarf
að lifa með þeirri staðreynd allt sitt
líf að hafa af ýmsum orsökum
skerta starfsgetu og er það ekki lít-
ið mál að una við slíkt. Það er fyrir
marga erfitt sálarstríð, enda hafa
fjölmargir öryrkjar mikla og góða
menntun, starfsreynslu á fjölda
sviða og vissulega starfsgetu, mis-
mikla þó, og síðast en ekki síst mik-
inn vilja til að láta til sín taka á
vinnumarkaðinum.
Það kerfi sem við öryrkjar búum
við er með þeim hætti að við erum á
bótum sem seint verða kallaðar ríf-
legar. Ef við viljum fara út á vinnu-
markaðinn og nýta þá starfsgetu
sem við þó höfum mörg hver, þá er
fyrsta krónan sem við vinnum okk-
ur inn tekin af bótunum. Ef starfs-
þrekið brestur, við þurfum að
minnka við okkur eða hætta, eða er-
um jafnvel rekin úr starfi í síharðn-
andi atvinnuumhverfi, þá er mikil
þrautaganga að rata aftur inn í
bótakerfið.
Að hækka tekjumörk öryrkja
mun hafa ekkert nema jákvæð
áhrif. Það mun veita öryrkjum val
og gefa þeim sjálfstraust. Fjöldi
þeirra myndi nýta sér með mikilli
gleði að fara aftur út á vinnumark-
aðinn, sem er nánast óhugsandi við
það mannskemmandi fyrirkomulag
sem tíðkast hefur.
Í tengslum við þetta er vert að
benda á það starf og þau verkefni
sem Hugarafl er að undirbúa þessi
misserin, en það miðar allt saman
að því að auka fræðslu og aðstoða
öryrkja við að fóta sig í þjóðfélag-
inu. Skora ég á landsmenn að kíkja
á heimasíðu Hugarafls og kynna sér
hvað þar er að finna. Slóðin er
www.hugarafl.is
HERDÍS
BENEDIKTSDÓTTIR,
meðlimur í Hugarafli og öryrki.
Að öryrkjar fái að vinna
Frá Herdísi
Benediktsdóttur: