Mánudagsblaðið - 05.10.1959, Page 2

2
MÁNUDAGSBLABIÐ
Mánudagur 5. október 1959
I þúsundir ára hafa hræv-
areldar komið við sögur í
þjóðtrúnni, en lengi gáfu vís-
.indamenn þeim lítinn gaum
og oft neituðu þeir hreinlega
;að trúa á tilveru þeirra og
'töldu þá bábilju eina. En hér
,'hefur farið eins og oftar, að
■vísindin hafa orðið að viður-
kenna, að stundum er nokkur
ísannleikskjarni í alþýðu-
trúnni. Hrævareldar eru til,
svo mikill fjöldi fólks hefur
séð þá, að þessu er ómögulegt
að neita. Jafnvel hinir efa-
gjörnustu vísindamenn viður-
kenna nú, að þetta fyrirbæri
sé til, en um skýringar á því
eru þeir engan veginn á eitt
sáttir. Þó munu flestir vera
þeirrar skoðunar, að þeir
standi oftast í einhverju sam-
bandi við rotnun lífrænna
efna. Af því tagi munu þeir
hrævareldar vera, sem sjást
í mýrum á haustin og stund-
um í kirkjugörðum. Líklega
eru þeir hrævareldar, sem
stundum siást loga á skipum,
annars eðlis. Margir ætla, að
hér sé um einhverskonar raf-
magnsfyrirbæri að ræða,. líkt
og urðarmána, en ekki munu
- slík fyrirbæri hafa. verið
skýrð til fullrar hlítar. Hræv-
areldurinn hefur reynzt vís-
indunum talsvert harður und
ir tönn, en þau eru hætt að
neita því, að hann sé til.
Hrærareldurinn í
þjóðfrúnns
I skoðunum manna á hræv-
areldinum hefur frá því í forn
eskju gætt tvískinnungs,
hann er stundum talinn illur
og hættulegur, en stundum
heillamerki. Forn-Grikkir
helguðu hrævareldinn tvíbura
bræðrunum Kastor og Pollux,
en þeir voru verndarvættir
skipa og sjómanna í sjávar-
háska. Ef hrævareldar log-
uðu á skipum var það merki
þess, að þessir hollvættir sjó-
manna væru á næstu grösum.
Þessi skoðun á hrævareldin-
um barst frá Grikkjum til
Rómverja, en samkvæmt forn
rómverskri þjóðtrú var hann
þó stundum talinn hættuleg-
ur og líklegur til að ginna
menn í. ógöngur, -,ef. þeir
fylgdu honum. Þetta kemur
líka fram í hinu latneska
nafni ignis fatuus. I ýmsum
öðrum tungumálum koma og
fyrir nöfn á hrævareldinum,
sem minna á hið hættulega
eðli hans, svo sem Irrlicht í
þýzku og villuljós í íslenzku.
Enn í dag er til sú þjóðtrú
víða í Evrqpu, að hrævareld-
ar leiði menn út í kviksyndi
eða aðrar hættur. Þó er einn-
ig til sú skoðun, að þeir vísi
mönnum á rétta leið, en hún
er sjaldgæfari. Til er líka
skoðun á þessu, sem fer bil
beggja. Hún er sú, að hræv-
areldar hætti við að villa
menn og fari að vísa þeim á
réttan veg, ef þeim er greidd
smáborgun, t. d. nokkrir aur-
ar. Margs er þó að gæta í um
gengni við hrævarelda, þeir
geta orðið stórhættulegir, ef
þeir eru móðgaðir á einhvern
hátt. Ekki má benda á þá
og ekki blístra á þá, þá ráðast
þedr á mann og kveikja í
manni. Ef maður fer að berja
hrævareldar loga á vopnum,
slökkva hann, dettur maður
niður dauður þegar í stað.
Stundum getur hrævareld-
urinn verið lieillatákn, og eim
ir þar kannske eftir af hinum
forngrísku skoðunum. Ef
hrævareldar loga á voopnum
veit það á sigur þess, er vopn-
ið ber. Stundum er þetta þó
aðeins talið vita á blóðsúthell
ingar almennt. Á ítalíu er til
sú þjóðtrú,. að hrævareldar
viti á gott, ef maður sér þá
vinstra megin við sig, en illt,
ef: þeir eru hægra megin.
Oft eru hrævareldar settir
í samband við haugaelda og
þeir taldir loga yfir gröfum,
þar sem gull er fólgið. Stund-
um loga þeir á leiðum, þó að
Olafur Hansson, mennfaskólakennari:
HrnvnreldAr
ekkert gull eða fé sé þar.
Þetta mun ekki vera eintóm
hjátrú, það er talin stað-
reynd, að hrævareldar sjáist
mjög oft í kirkjugörðum, og
mun rotnun líkanna valda
þeim með einhverjum hætti.
Það er ekki að furða, þótt
þetta fyrirbæri í reit hinna
dauðu hafi komið margvís-
legri hjátrú af stað. Sú skoð-
un er talsvert algeng, að eld-
arnir séu sálir framliðinna.
Einna almennust er sú skoð-
un, að hér séu á ferðinni sálir
sjálfsmorðingja, sem séu á
sífelldu reiki og finni engan
frið. Líka þekkist sú trú, að
hér séu andar manna, sem
hafi látizt af slysförum, og
reiki æ síðan um í námunda
við slysstaðinn. Sú trú, að
slíkir andar séu á sveimi í
námd við slysstaði er mjög al-
geng á Islandi, en aldrei hef
ég hevrt að hún hafi verið
sett í samband við hrævar-
elda hér á landi.
Skemmtilegasta vikublaðið er
Vikublaðið Ásinn
Ástarsögur — Skamálasögur
— Örn Elding — Roy Rogers
— Mikki Mús — Skrýtlu-
myndir og ótal margt fleira.
Kemur á miðvikudögum.
Vikubkðið Ásinn
Efni fyrir alla.
Auglýsið
i
Mánudagsblaðinu

Sil að ná sem mestum viðbragðsflýti verð-
ur íkveik jan að eiga sér stað á réttu augna-
bliki, hvorki of seint né of snemma. —
Vandkvæðin eru einkum þau, að útfelling-
ar myndast í brunaholinu og trufla kveiki-
taktinn. ICA breytir efnasamsetningu
þessara útfellinga og gerir þær óskað-
legar. ICA tryggir yður því fullkomna
orkunýtni og öruggt viðbragð.
Notið SHELL-benzín með ICA og njótið
akstursins.
AUKINN VIÐB RAGÐSFLÝTIR
Eingöngn í SHELL-benzfni