Mánudagsblaðið - 01.04.1968, Blaðsíða 8

I
úr EINU+
í ANNAÐ
Uppmálað vændi — Góður ferðaþóttur — Sælker-
inn og Askur — Kostnaður við ríkisarfann — For-
setakosningar — Ásgeir sýslumaður og Bjami
Svo er að sjá, að afla eigi efnis í svokallaða „hernáms“-
kvikmynd með harðindum. Höfundur, kvikmyndari og leik-
stjóri auglýsir nú eftir gömlum „dömum“, sem skipti áttu við
herinn sem hér var, að okkar ósk, á stríðsérunum, og biður
þasr að segja frá ýmsum atburðum frá þeim gömlu, góðu dög-
um. Mun hér um einstæða heimilasöfnun að ræða, sem bezt
sýnir hve einlægir þessir „dokumentary“-þættir um þetta
sérstæða tímabil eiga að vera. Væntanlega munu gamlar, góð-
ar gleðikonur setja upp striðsmálninguna og „sitja fyrir“ kvik
myndavélinni næstu vikur.
Af þeim „ferðaþáttum", sem of oft eru sýndir í sjónvarpinu
eru þó stundum undantekningar frá þeirri algildu reglu, að
þeir eru lélegir og leiðinlegir. Feneyjaþátturinn var ágætur
í s.l. viku, eins góður og L-aos-þáturin var ómerkilegur og
frámunalega tætingslegur. „Erfiðleikarnir" við að finna þenn.
an tapaða þjóðflokk voru engir og „filaferðin var mest
megnis farin á hestum. Hvernig væri að sýna bátsferð út í
Surtsey sem farin væri á þyrlu?
Matmenn ræða nú um tvo staði, sem þeir telja afbragðs mat-
staði af þeim sem ekki eru tengdir við hótel. Er hér átt við
Sælkerann og Ask, sem báðir ekki aðeins selja út mat heldur
selja máltíðir á staðnum. Einstaklingar, sem matast á þessum
stöðum ljúka á þá miklu lofsorði, og þær fjölskyldur, sem
einhverra hluta vegna, verða að næla sér í tilbúinn mat úti,
segja þetta hreinasta afbragð. Gott er að vita til að svona vel
tekst hjá þessum tiltölulega nýstofnuðu stöðum.
Það var dálítið „smekklegt“ hjá sparnaðarmálaráðherran-
um okkar að vera að telja eftir kostnaðinn við opinbera mót-
töku norska prinsins s.l. ár. Tjáði ráðherrann alþjóð í sparn-
aðaryfirlýsingu sinni, að heimsókn þessi hefði kostað nær
200 þúsund krónur. Vera má, að t.d. Kanadastjórn fari að upp.
lýsa útgjöld sín varðandi heimsókn íslenzka forsetans s.l.
sumar og svo fari um aðrar ríkisstjórnir. í norska sendiráðinu
roðnuðu menn af skömm og undrun þegar þetta fáheyrða
frumhlaup eða athugunarleysi barst til þeirra og alþjóðar á
öldum Ijósvakans.
Nú er farið að ræða af dálitlu kappi um væntanlega styrj-
öld milli þeirra dr. Gunnars og dr. Kristjáns í forsetabarátt-
unni. Télja sumir, að dr. Kristján sé öruggur, því að hann
hafi komma, hálfa Framsókn og hálfan Sjálfstæðisflokkinn.
Ættingjar Ólafs Thors eru heitir út í Gunnar, kerlingasam-
kundur haldnar honum til höfuðs. Geta þær ekki fyrirgefið
Gunnari það einstæða afrek, að kyrkja kosningavél flokksins,
Ólafur fyrirgaf, en ættingjarnir héifa, að virðist, ekki þá
greind. — Og bíðum við — má vera, að Gunnar ákveði að
snúa sér aftur að stjórnmálum — hvað þá?
Talsvert er rætt um hina kynlegu og óvæntu leyfissviptingu
gagnvart Löndum og leiðum. Þykir mönnum þetta hart að
gengið og telja sumir, að ekki séu heilindi að baki. Fyrirtækið
hélt blaðamannafund nýlega og skýrði hreinlega frá því, að
nú hefði það tækifæri til að leiðrétta mikið fyrri mistök, bæði
með auknum utanlandsferðum og mikilli aukningu gestamót-
töku til íslands. Það er undarlegt, að þessu einu fyrirtæki
skuli settur stóllinn fyrir dyrnar meðan svo margir aðrir fá
endurnýjuð tækifæri til að hjálpa sjálfum sér.
Ásgeir Pétursson, sýslumaður, var eitt sinn deildarstjóri í
menntamálaráðuneytinu þegar Bjarni Ben. var menntamála-
ráðherra. Ásgeir smakkar stundum vín og er þá nokkuð ber-
sögull og ekki laus við sjálfshól. Ásgeir sat einu sinni að
sumbli með nokkrum kunningjum og ræddi mjög um starf
sitt. Kvað hann mistök húsbónda síns, Bjarna, með eindæmum
og kvaðst oft hafa „reddað" ráðherranum frá afglöpum.
Nefndi hann mörg dæmi um klaufahátt Bjarna, en hóf eigin
snilld til hæða. Knúti Hallssyni, deildarstjóra í stjórnarráð-
inu leiddist raup Ásgeirs, og þegar útlit var, að Ásgeir myndi
ekki hætta, sagði Knútur:
Af hverju í helvítinu rekurðu ekki mannskrattann?
Sjónvarp Reykjavík
Bluó fym alla
Mánudagur 1. apríl 1968
Sálsýkidrama í Kópavogsbíói — Brynner, Heston
og Boyer í Háskólabíói
Tvö viðtöl vöktu talsverð von-
brigði í sjónvarpinu og þó sitt á
hvorn hátt. Valtýr Pétursson
ræddi við Sigurjón Ólafsson, lista
mann, og mistókst í nær flestu.
Viðræður við ágætan listamenn
eins og Sigurjón er, ættu að gefa
hverjum manni gott tækifæri til
að skila snjöllu og eftirminni-
legu, hressilegu viðtali, sem fest-
ast myndi í minni manna. í stað
þess tókst Valtý aldrei að ná Sig-
urjóni í „stuð“, hjalaði alltof mik
ið sjálfur og virtist mjög gjarn
á að koma sjálfum sér á fram-
færi á borð við þann sem rætt
var við. Það er sýnilega á engan
hátt nóg, að vera kenndur við
listgrein og ætla jafnframt að
fara inn á svið reynds blaða-
manns. Blaðamenn kunna, oftast,
að spyrja og koma þeim, sem
rætt er við í ske'mmtilegt skraf-
skap. Valtýr gekk að verki sínu
í einhverri blöndu af lotningu og
óskiljanlegu stássbrosi, hvim-
leiðri framkomu í heild. Listamað
urinn, sem allir þekkja, náði sér
aldrei á strik og mat sjónvarps-
mannsins Valtýs var ósköp óraun
hæft og var þarna eytt skínandi
efni í lítið sem ekki neitt. Punkt-
ar voru þó dágóðir, en má þakka
þá meira Sigurjóni, þá er hann
komst að, og svo Einari ríka, sem
kom í heimsókn.
Þá sáu íslendingar í fyrsta
skipti hinn týpiska bitlingamann
rekja raunir sínar. Öryggisvörð-
ur þjóðarinnar með aðsetri í
Reykjavík rakst inn á fund með
tveim blaðamönnum og Eiði sjón
varpsmanni og bar þar skarðan
skjöld frá borði. í viðtalinu upp-
lýstist, að síðustu sex árin hafi
verið eytt 18 milljónum króna til
öryggismála, undirbúningur væri
enginn og þjóðin háskalega stödd
hvort heldur gengju yfir náttúru
hamfarir eða styrjöld. Tómlæti
sveitafélaganna, getuleysi skrif-
stofunnar hér í höfuðborginni, af
skiptaleysi hins opinbera og fá-
tækleg og einkar fákæn innkaup
á ýmsu ,,öryggisdrasli“ var það
eina, sem manngarmurinn gat
skýrt frá, en öllum var ljóst, að
hér er ekki um annað en helbert
kák að ræða, sem betur væri ó-
gert. Það er í senn aðdáunar-
Framhald á 5. síðu.
Sálfræðilegar kvikmyndir eru
up og ofan og oft eru þær meira
„spennandi“ hugarburðir höf-
unda sinna en vísindalegar skýr-
ingar á athyglisverðu sálfræði-
legu fyrirbæri. Sálfræði kvik-
myndanna, eins og leikhússins,
er oftar en ekki, meiri söluvara
en tilraun til að skýra það, sem
fyrir augun ber og persónan í
mynd og leikriti þjáist raunveru-
lega af. Kópavogsbíó sýnir nú sér
stæða og spennandi mynd, Chok,
dönsku þýðinguna af „Repulsi-
on“, sem, eins og fyrr, nær á eng
an hátt hinni upprunalegu nafn-
gift og er fremur villandi en hitt.
Ung stúlka, Carol, (Catherene
Deneuve), býr með systur sinni
Helen, (Yvonne Furneaux), og
heldur Hellen við giftan mann.
Þegar Carol kemur heim af snyrti
á steikarpönnuna, heldur við-
bjðslegt symbol, sem eflaust
stofu þeirri sem hún vinnur á
er systir hnenar að ráðgera að
fara í ferðalag með friðli sín-
um, sem jafnan dvelur hjá henni
um nætur. Carol, sem er ein-
sinna, ákaflega undarleg, lagleg,
ljóshærð og mjög svo þekkileg
í útliti, er undarlegur gripur, fá-
mælt og utan við sig og er erfitt
að finna skýringu á þessu hátta-
lagi í bráð. Þó virðist sem hún
hafi leynda ást á elskhuga systur
sinnar, óbeit á ungum manni,
sem ann henni, og yfirleitt sjúk-
legt og sálfræðilegt hatur á öll-
um karlmönnum öðrum. Sym-
bolikk, af hendi höfundar, spilar
einhvernveginn inn í málið í
mynd dauðs héra, sem tilbúinn er
Framhald á 5. síðu.
STAÐREYNDIR sem ekki mega gleymast
//
Oútreiknanlegasta þjóð í heimi
(2)
•AA
Rannsóknir Eisenhowers — Uppgjöf lýðræðisríkj-
anna — Churchill: „Ég hefi alltaf sagt..." —
Sessinn, sem þeim ber — Rústir Hitlers og sigur-
borgir Churchills------------------------
„Margra vikna ítarlegar
rannsóknir í hinu hverfandi
Þýzka Ríki hafa þroskað þá
sannfæringu með. mér, að
Þýzkaland muni aldrei aftur
ná því stigi, sem Þjóðverjarn-
ir sjálfir telja „eðlilegt“. Hug-
mynd Þjóðverjanna um hug-
takið „eðlilegt“ er sú, að
Þýzkaland sé þess megnugt að
keppa við sérhverja aðra há-
menningarþjóð og mjög iðn-
vædda í heiminum. Þessu tak-
marki mun Þýzkaland aldrei
ná aftur, þó það vaki fyrir
milljónum ríkisborgara núna,
þ.e.a. s., ef farið verðuf eftir
þeim hvatningum, sem eiga
rætur sinar að rekja til mín
og herráðs míns.“
— Dwight D. Eisenhower,
fyrsti aðalframkvæmdastjóri
Morgenthau-áætlunarinnar, í
London hinn 12. Júní 1945, í
ávarpi fluttu í tilefni af kjöri
hans sem heiðursborgara þar.
□
Það má vera, að flestum sé ó-
ljúft að muna eftir því nú, að
ekki er alveg liðinn aldarfjórð-
ungur síðan tveir valdamestu
menn heimslýðræðisins, þeir
Churchill og Roosevelt, fullgiltu
stórhrikalegustu áætlun allra
alda um útrýmingu heillar þjóð-
ar — karla, kvenna og barna —,
alls um 80 milljóna manns. Enn-
þá færri vilja viðurkenna, að á-
ætlun þessi, Morgenthau-áætlun-
in svonefnda, var tekin til fram-
kvæmda árið 1945, eða samstund-
is og aðstæður leyfðu, og að fram
kvæmdunum var unnið af ofur-
kappi til ársins 1948 — í þrjú
heil ár — og að við endanlega
framkvæmd hennar var ekki að
fullu hætt fyrr en árið 1953.
Morgenthau-áætlunin var því í
framkvæmd um 8 ára skeið! Og
ýmsir stórfelldir framkvæmda-
þættir hennar eru áþreifanlegur,
kaldur veruleiki, enn þann dag
í dag, og áhrifa hennar mun ó-
hjákvæmilega gæta um langa
framtíð ennþá.
En samt eru þeir ekkert fáir,
sem fullyrða í góðri trú: „Já, en
Morgenthau-áætlunin var bara
eitt af brjálæðisköstum þeirra fé-
laga, Churchills og Roosevelts, —
hún var aldrei annað en blek og
pappír.“ En þetta er fáfræði eða
eithvað annað verra af lýðræð-
islegum toga spunnið. Morgent-
hau-áætlunin var að miklu leyti
framkvæmd, því að:
1. Þýzkaland var algerlega
svipt öllum varnarmöguleik-
um,
2. Þýzkaland var rænt lífsnauð-
synlegum landsssvæðum,
3. Þýzkaland var bútað niður í
ósjálfráða hluta,
4. atvinnuvegirnir voru lagðir í
Morgenthau-liðið að verki: Málmbræðsluverið Salzgitter sprengt
í loft upp.
rúst, m.a. með niðurrifi og
brottflutningi iðnaðarstöðva,
verksmiðja og annarra at-
vinnutækja, og með því að
svipta landbúnaðinn mögu.
leikum á öflun áburðar og
húsdýrafóðurs,
5. Þjóðverjar, bæði konur og
karlar og börn og unglingar,
voru fluttir í hundruðum þús-
unda tali til þrælkunarvinnu
erlendis,
6. allar þýzkar eignir erlendis,
þ. á m. inneignir einstaklinga,
voru gerðar upptækar,
7. allt uppeldis- og menntunar-
kerfi Þýzkalands var þrúgað
undir viðhorf og tilgang
Bandamanna (Re-education),
8. Þjóðverjar voru algerlega
sviptir stjórnmálaáhrifum í
sínu eigin landi,
9. efnahagsstarfsemin var að
öllu leyti takmörkuð við
hagsmuni hernámsliðanna, og
öll endurreisn útiloku® á
meðan á framkvæmdum stóð
eins og nærri má geta,
10. jafnvel svifflug var bannað,
einkennisbúningar afnumdir
og lúðrasveitir leystar upp,
11. þjóðarleiðtogarnir voru fang-
elsaðir, brottnumdir eða líf-
látnir,
12. skógarnir voru teknir til
eyðingar (til þess að hraða
uppblæstri landsins),
13. horfellir og hungursneyð var
skipulögð og viðhaldið, o. s.
frv., o. s. frv.
Hitt er aftur á móti rétt: Lýð-
ræðisríkin gáfust upp við fulln-
aðarframkvæmd Morgenthau-á-
Framhald á 7. síðu.