Mánudagsblaðið - 10.06.1968, Blaðsíða 4

I
4
Mánudagsblaðið
Mánudagur 10. júní 19<?8
ÍU&ÓJyrir alla
Vikublað um helgar.
Ritstjóri og ábyrgSarmaSur: Agnar Bogason.
VerS í lausasölu kr. 15,00. — Áskriftargjald kr. 600,00 á ári.
Símar ritstjórnar: 13496 og 13975. Auglýsingasími: 13496.
„Lýðræðið“ og morð Kennedys
KAKAL/

Morðiö á Kennedy öldungardeildarmanni hefur
að vonum vakið hryggð og óhug um heim allan.
Ofstækismaður banar þar ungum og glæsilegum
stjórnmálamanni ,í miðri baráttu hans til framboðs
í forsætiskosningunum í Bandaríkjunum á hausti
komanda. Morð þetta vekur því meiri athygli, að
bróðir hins myrta var og myrtur í forsetastóli, mitt
í glæsilegum ferli sínum á stjórnmálasviðinu.
Það ríkir óöld um heim allan. Óöld sem vart á
sína líka í sögunni. Allstaðar um heiminn vaða uppi
ýmis öfl, sem telja hvern glæpinn á fætur öðrum
sjálfsagðan lið í frelsisbar^ttu, lýðræðisbaráttu,
sjálfstæðisbaráttu og öðrumálíka ,,háfleygum" yfir-
lýsingum. Sannleikurinn er sá, að lýðræðið, hið
taumlausa og agalausa lýðræði, sem riðið hefur
húsum er að komast úr öllum skorðum. Lýðræði
er í senn ábyrgðarmikið og hættulegt. Við höfum
glögg dæmi um „lýðræðisbaráttu" Afríkuríkjanna,
en þar hefur hver einræðisherrann á fætur öðrum
ruðst til valda, tekið andstæðinga af lífi og svívirt
orðið lýðræði með stöðugri yfirlýsingu þess sam-
fara gerðum sínum. Allir þekkja „lýðræðið" í S-
Ameríku, enn fleiri þekkja lýðræði Maos hins kín-
verska. Ofbeldishneigð í þessum löndum er einstök
og vesfrænu ríkin hafa tekið það ráð eitt, að sitja
þegjandi, veita blessun sína og styrkja þessar
„sjálfstæðu" þjóðir fjárhagslega, hernaðarlega og á
hvem einn hátt, sem öfgamennin í ráðherrastóli
hafa óskað.
Það er ekki óskemmtilegt, að skoða hvar lýð-
ræðisöflin eru nú. Lýðræðið er einkunnarorð allra
kommúnistaríkjanna. Kína hefur, að vísu sett enn
nýja merkingu í orðið, e.n forsprakkar þar hafa æst
upp fáfróðan almúgan, sem ekki einu sinni hefur
lýðræði til í orðabók sinni. Stúdentar, þ.e. afbrigði
af stúdentum hafa vaðið uppi í skólum sínum og
efnt til óeirða í nafni lýðræðisins. Upp er komið,
að forsprakkar þar hafa verið „eilífðarstúdentar"
skríll, sem þrífst af engu nema hálfgerðu anarkíi,
upplausn og ringulreið eins og glöggt hefur komið
fram í Frakídandi og Þýzkalandi. Allt er þetta gert
í nafni lýðræðis enda sjást nú afleiðingar verka
þeirra. Stúdentaskríllinn gerði uppreisn í Frakk-
landi, en vissi ekki þegar til kom hvers vegna.
Rætt var um endurbætur í skólamálum og því lof-
að, síðan héldu lætin áfram, skemmdir og brenn-
ur tilgangslaust. Svo langt gekk, að verkalýðssam-
tökin afþökkuðu alla samvinnu við stúdenta og
báðu aímenning að blanda sinni baráttu ekki sam-
an við óvitaskap og skrílmennsku stúdenta.
Á íslendi hefur morðið á Kennedy öldunaadeild-
arþingmanni aefið tilefni til hræsnisskrifa. Komm-
únistar hafa fyllzt vandlætingu yfir allri þessari
mannillsku og fordæðuskap. Vissulega er morð
Kennedys ódæðisháttur af verstu tegund, en fyrir
þá, sem fylla flokk einna stórfelldustu nólitísku
morðingja heims, kommúnista, er morð Kennedys
barnaleikur. Kommar ættu að hugsa sia tvisvar um
áður en beir ráðast með svívirðingum á Bandaríkin
vegna bessa hryllilega atburðar. Við höfum enn
ekki séð margar frétfamyndir hvar frambjóðendur
„lýðræðisins" í Rússlandi, bregða ér varnarlausir
meðal almennra „kiósenda", en eflaust mætti finna
einhvern þar í landi, sem um sárt á að binda vegna
aðgerða „flokksins" í garð einhvers skyldmenna
hans. i

I hreinskilni sagt
Bönnln orðin þjóðarlöstur — Auglýsingar og áfengi — Nafna-„bönn“
— Dansleikjaauglýsingar „Bannaðar44 — Vísir í vikulokin og kampa-
vínsdrykkjan —Rússagildishræsnin oglagaprófessorar — Unglinga-
bönnin — Sálfræðilega stórhættulegt — Brosað að „bann44-fólkinu — (
Bönnum ekki framfylgt — Bannsett vitleysa.
Maður fellur af hestbaki, fest-
ist í ístaðinu og slasast. Strax eru
upp raddir um að banna fram-
leiðslu lokaðra ístaða. Volaður
maður drepur mann með skamm
byssu. Allar byssur kallaðar inn
og ráðagerðir um aukin lög og
eftirlit með byssum, þótt kinda-
byssur séu allstaðar fáanlegar.
Annar drepur konu með brauð-
hníf og „bannmenn" komast í
standandi vandræði vegna'vopns
ins, sem þó er nauðsyn.
Eg held að engin þjóð, sem í
tíma og ótíma, gortar af freisi
og frjálsræði sé „bann-glaðari"
en fslendingar og engin þjóð
jafn full af hræsni gagnvart öll-
um þessum bönnum sínum og
reglugerðum en einmitt við,
þótt vitanlega sé álitamál með
þá aumustu allra í þessum mál-
um, Svía.
Eftir lögum má t.d. ekki aug-
lýsa áfengi og var þeim lögum
framfylgt um stund, en smátt og
smátt hefur áhuginn dofnað og
má heita að hann sé úr sögunni.
Svo langt var gengið í þessu
fáránlega banni, að þjónum á
veitingastöðum var „bannað" að
telja upp víntegundir á boðstól-
um, nema ALLAR til þess, að
ekki yrði gert upp á milli, og þá
aðeins ef gesturinn bað um að
þær yrðu taldar upp, því þjón-
inum var harðbannað að koma
með uppástungur, því þá var
hann að hvetja til drykkjuskap-
ar. Sígarettuauglýsingar voru
bannsettar í opinberum mál-
gögnum, en ekki þó í blöðum
og er vandséð hvað hið opinbera
hyggst græða á því. Einn ráð-
herrann okkar bannaði að útlend
ingar sem hér urðu borgarar,
fengju að halda nöfnum sínum
sem ættmenn þeirra höfðu bor-
ið í heimalandi þeirra, sumra
öld fram af öld. Sá sami, sjálfum
sér og ráðuneyti sínu til athlæg-
is, Iagði blátt bann við að dans-
leikir til sveita yrðu auglýstir
vegna þess, að þá fengju sprútt-
sálar hugmyndir um hvert þeir
ætm að færa yarning sinn til
sölu. Svona fáránlega gemr
heimska og öfgar gripið tiltölu-
lega skynsama menn og gert þá
að aulum.
Fyrir mörgum árum var
Mánudagsblaðið sektað um krón
ur 5000 fyrir að birta mynd af
barþjóni, sem það hafði birt við
tal við, vera að hella úr kokkteib
krukku í vínglas. Þótti yfirvöld-
untun, sem þjónuðu lögum af
dyggð, þetta vera hvatning til
manna um að drekka áfengi. Nú
vildi syo til, að hvorki þjónninn
tímdi að blanda né blaðið að
kaupa kokkteil, svo áfengið, sem
í staupið lak var aðeins appel-
safi, sem hvorugan Iangaði í og
lenti afmr í krakku sinni. Enn
þann dag í dag er þessi reglu-
gerð eða lög í fullu gildi, en eins
og venja er í þessu bannglaða
landi og hjá bannglaðri stjórn,
þá eru menn, að mestu, hættir
að nenna að framfylgja þessari
fásinnu og láta sig engu máli
skipta, þótt „lögin" séu brotin.
í rauninni er hér um svo stór-
hættulega stefnu að ræða, að
undarlegt má heita, að lögfróðir
menn hafa ekki varað við hversu
fer, ef málin þróast þannig, að
málamyndabönn og lög,' verða
sett en aldrei framfylgt. Það
þarf ekki þjóðfélagsfræðing og
enn síður íslenzkan sálfræðing
til að lýsa hvernig fer, ef Iögin
eru sett en jafnframt höfð að
spotti, ignoreruð með öllu. Það
vita víst flestir að það veldur
aðeins mjög hætmlegri þróun,
sem smátt og smátt getur leitt
til hæmlegs ófarnaðar hjá al-
menningi, skapar ástand sem
einna helzt líkist hugarfari
stjórnleysingja. Hér er síður en
svo verið að verja þessi bönn,
sem eru fáránleg, heldur vara
við því tómlæti, sem ríkir í sam
bandi við þau.
Vínauglýsingabannið er nú
gleggst þeirra dæma, sem lýsa
bezt tilgangsleysi þeirra. „Vísir
í vikulokin" heitir draugur, sem
fylgir því dagblaði um helgar
og fjallar aðallega um mat og
önnur kvennamálefni.
Fyrir viku birti vikublað þetta
Iitskreytta mynd af smábrauði
af öllum tegundum, en fyrirsögn
in á greininni var „MEÐ
KAMPAVÍNI" og á myndinni
gat að Iíta nokkur fyllt kampa-
vínsglös. Var allt þetta hið á-
kjósanlegasta ásýndum og áreið-
anlega hefur það vætt góm
hinna vandlám. Greinin fjall-
aði um smárétti, sem framreiða
má um leið og drukkið er
kampavín. Það skal tekið fram,
að grein þesis var í hvívetna hin
ágætasta sinnar tegundar og
þörf Ieiðbeining fyrir þá, sem
slík kampavínspartý halda.
En þrátt fyrir ágæti grein-
arinnar og þrátt fyrir það,
að hún er í sjáifu sér þörf
ábending og aulaháttur að
banna hana, ber að gæta
þess, að hún er samt lög-
brot, sama lögbrotið, ef
ekki verra, er þetta blað var
sektað fyrir nokkrum árum
áður. Þessi grein, sem Vísir
birti, var ekki aðeins venju-
leg blaðagrein, heldur er
henni sérstaklega beint inn
á heimilin, til húsmæðra og
ungra stúlkna, sem vonast
til að verða' húsmæður og
geta haldið sín eigin partý
þegar tímar líða. Bann-vinir
hafa engum mótmælum
hreyft, engan kært, og látið
sig grein þessa engu skipta.
Nú væri hininhrópandi rang
læti að ýta við grein þessari
á nokkurn hátt, því hún var
að dómi allra réttsýnna
manna engin hvatning til
kampavínsdrykkju sérstak-
lega né víndrykkju almennt.
Sama máli var að gegna um
grein okkar. Hún var hvorki
hvatning né ósk um aukna
víndrykkju og enn síður aug
lýsing áfengis. Hún var bara
um mann í starfi og hvorki
jákvæðar né neikvæðar at
hugasemdir þar um.
Engu að síðurtaldi áfeng
isvarnarnefnd eða sá aðili,
sem kærði fyrir hennar
hönd, að myndin væri aug-
lýsing áfengis og þar af
leiðandi lögbrot og dómari
varð henni sammála.
Annað dæmi um yfir-
drepsskap bannyfirvald-
anna er jafnvel augljósara.
Sjá má víða á hótelum nú
miða á borðum, sem sýna
að þau séu frátekin. Þetta
er alsiða. En á miðanum er
mynd af flösku. ásamt heiti
á drykk, gómsætum áfeng-
um drykk, eflaust gjöf til
þessara hótela frá umboði
því, sem vínið selur, og sýni
lega ekki ætluð til annars
en hvetja menn til að
drekka þessa tegund víns
fremur en aðra. Hér er ský-
lausasta lögbrotið, sem þó
er látið átölulaust af bann-
lýðnum, þótt háar sektir
lægju fyrir áður. Lögunum
og banninu hefur ekki verið
breytt, en nú er bara „annar
andi“ sem ræður ríkjum.
Það er hérna sem hættan rík-
ir mest og afleiðingar heimsku-
Iegra og fljótfærnislegra banna
eru hættulegastar. Allir þekkja
t.d. þá reginhræsni sem liggur
að baki aldurstakmarkana varð
andi víndrykkju. Háskóli íslands
hefur um fjölda áratuga gengið
öllu fremst í að brjóta þetta
bann, hæða og spotta lögin.
Skólafólki er ekki aðeins leyft
að brjóta lögin heldur í senn
hvatt til þess og í þokkabót að
drekka. Rússagildin, en við þau
er átt hér, era hátíðahöld í sam
bandi við inntöku nýrra stúd-
enta í háskólann, en 99,9% af
þeim eru undir tvítugsaldri, þótt
algjört bann sé við að veita slík
um unglingum áfengi. Prófess-
or við háskólann er gjarnl mag-
ister bibindi, siða- og drykkju-
meistari, margur hver úr laga-
deild, og ganga þeir fram fyrir
skjöldu að brjóta og hæða lög,
sem þeir dagana á eftir eiga að
kenna sömu unglingum, sem
þeir eru að skála við.
Hér er ekki verið að krítisera
Rússagildin. Síður en svo. Þau
eru skemmtileg og mikil sam-
kvæmi. Það er aðeins hræsnin
og máttleysið sem að baki ligg-
ur. Því ekki að afnema þessi
heimskulegu og gagnlausu lög
og bönn. Þá gætu menn, með
góðri samvizku notið þessarar
gleðistundar. Ónei, það friðar
þennan einkennilega lýð, að á
bókum skuli standa, að þetta sé
bannað. og þessi afsökun veitir
hinum frómu sálum frið og
innri ró.
Bönn í öllum skilningi eru
hvimleið, en vissulega, srandum
nauðsynleg. „Ofnotkun" banna
er hættuleg ag hafa ýmsar þjóðir
ekki sízt Bandaríkin hörmulega
reynslu af bannárunum, þegar
vínbann og ölbann var allsráð-
andi. Bönn gera þann hlut, sem
bannaður er, eftirsóknarverðan.
Þannig er mannlegt eðli. Ef enn
þá eru til hér á íslandi menn,
sem ekki hafa gert sér þeta Ijóst,
og enn eru í ráðastöðum, þá
geldur þess öll þjóðin. Bann á
aldrei að vera sett, nema þvx sé
stranglega framfylgt. Annars er
það aðeins sýndarmennska og
stórhættuleg sýndarmennska.
Okkur fslendingum hefur oft
skjátlazt í þessum efnum, svo
oft, að við erum að verða að
athlægi í augum allra fyrir þessa
ónáttúra.
I