Mánudagsblaðið - 30.09.1968, Blaðsíða 7

7
Mánudagirr 30. september 1968
Mánudagsblaðið
sáttanefndir
Framhald af 8. síðu.
um mælt 1959, aS „stefna friðsam-
legrar sambúðar auðveldar sigur
kommúnismans og annarra fram-
farasinnaðra félagssamtaka vinn-
andi séttanna í löndum kapítalism-
ans, gerir þjóðunum hægra um við
að berjast gegn árásarhneigðum
stríðsbandalögum og erlendum her
stöðvum, og styrkir þjóðlegar frels-
unarhreyfingar."
Sigrar kommúnismans — eða
rétara sagt: sigrarnir, sem lýðræð-
ið hefir fært kommúnismanum —
hafa ekki heldur verið neinir smá-
vinningar, sem auðvelt hefir verið
að láta sér sjást yfir, enda hafa þeir
ekki allir unnizt mótspyrnulaust,
en þá mótspyrnu hefir heimslýð-
rœðið aldrei veitt, heldur eingöngu
þau öfl, sem sízt hafa verið því að
skapi, Pg þeim, er nú þykjast loks
finna, að kommúnisminn sé ekki
beinlínis nein stjórnskipunarfram-
kvæmd á boðskap Jesús Krists.
„Hin vopnaða asska Rússlands
ávinnur sér nú nýjan persónuleg
an virðuleika og varpar af sér
síðustu hlekkjum hinnar gömlu
harðstjórnarkeðju, sem svo lengi
hefir fjötrað hana. Þetia er þró-
un, sem hefir heimssögulega þýð
ingu. Þetta þýðir, að hið gamla
orðatiltæki „vestrcen menning"
hefir ekkert gildi framar. Heims
viðburðernir og hinar sameigin-
legu þarfir alls mannkynsins
■ tengja menningu Asíu menn-
ingu Evrópu og Ameríku til
þess þannig að skapa raunveru-
lega heimsmenningu í fyrsta
skipti. í skilningi Frelsanna fjög
urra og á undirstöðu Atlanz-
hafs-Y firlýsingarinnar höfum
við sett okkur öllum háleitt, ó-
viðzjafnánlegt takmark."
— Franklin D. Roosevelt (1882
—1945), forseti Bandaríkja
Norður-Ameríku (1933-1945):
í útvarpsræðu 3. September
1942: (Tilvitnun hér úr „IM
TEUFELSKREIS" eftir Rudolf
Fierdler (Gunther Olzog Verlag,
Munchen, 1960) bls. 149).
Öllum þeim 15 ríkjum, sem
kommúnisminn hefir algerléga á
valdi sínu og hér að ofan eru talin,
þ. á m. Rússaveldi sjálfu, en að
Tíbet þó einu undanskildu, hefir
kommúnisminn náð undir sig ýmist
fyrir beinan tilverknað eða með
virkri aðstoð, oft vopnaðri ofbeld-
isaðstöð heimslýðræðisins, m. ö. o.
— og það 'er óhagganleg, söguleg
staðreynd, sem ætti að greipa stál-
steyptum stöfum í huga og hjarta
hvers einasta hugsandi manns —:
kommúnisminn ræður ekki yfir
einum einasta fersentimetra þess-
ara rúmlega 42.000.000 ferkílóm.
landflæmis, að Tíbet einu undan-
skildu, án þess að hann hafi notið
aðstoðar heimslýðræðisins við að
brjóta það undir sig!
En hefir lýðræðið ekki séð að
sér, tekið upp vinsamlegri stefnu
gagnvart þjóðum og ríkjum heims-
ins? Hefir það ekki komið sér upp
víðtækum bandalögum til barátm
gegn kommúnismanum? Hvað um
NATO, CENTO og SEATO?
„Alltaf hangir drungi yfir vötn-
um og fjöllum íslands. Eitthvað
af þessum hamblce hefir lagzt
yfir NATO. Hvaða gagn er að
hinum alúðlegu ræðum í Reykja
vík? Atlanzhafsbandalagið er
ekki framar það sem það var ...
NATO hefir glatað forgangs-
hlutverki sínu í hinni amerísku'
öryggispólitík . . . Fundurinn
í Reykjavík vefður ekki talinn
í röð hinna merku ráðstefna."
— „FRANKFURTER ALLGE-
MEINE ZEITUNG", Frank-
furt; 25. Júní 1968 / Nr. 144.
Árið 1939 réðu kommúnistar 1
ríki, rösklega 21 millj. km2 að flat-
armáli, með um 170 millj. íbúa.
Nú, aðeins rúmum aldarfjórðungi
seinna, drottnar kommúnisminn al-
gerlega yfir 15 ríkjum (Sowjetrík-
in, Pólland, Tékkóslóvakía, Þýzka
Lýðræðislega Lýðveldið, Búlgaría,
Rúmenía, Ungverjaland, Júgóslaw-
ía, Álbanía, Kína, Mongólía, Tíbet,
Norður-Kórea, Norður-Vietnam
og Kúba), sem ná yfir meira en 42
millj. km2 landsvæði samanlagt og
byggt er um 1.100 millj. manna.
Þar að auki lúta 3 ríki, sem áður
voru sjálfstæð (Eistland, Lettland
og Lithauen), ógnarstjórn komm-
únismans. En þar méð er sagan
ekki öll sögð: mörg önnur ríki, s.s.
Suður-Vietnam, Laos, Afghanistan,
Kambodía, Zanzibar og Malasía,
virðast að því komin, að „varpa
af sér síðystu hlekkjum hinnar
gömlu harðstjórnarkeðju". Enn er
ótalinn syrpa af „hlutlausum" ríkj-
um, sem ekki er ósennilegt að fari
sömu leið.
Eg drap á það í upphafi þessa
greinarkorns, að lýðræðis hefði haft
uppi ýmsa sýndartilburði, sem ætl-
að var að sanna, að það lumaði á
einhverjum afplánunarásétningi.
Ég hafðl nefnd bandalög aðallega í
huga, en þeim hefir þ^ð mjög
hampað á síðustu árum og gert sér
far um að telja mönnum trú um,
að þau hefðu „heft útbreiðslu
kommúnismans". En þessum banda
Iögum er öllum sameiginlegt, að
þau eru eingöngu varnarbandalög,
þeim er ætlað að tryggja óbreytta
valdaskiptingu í heiminum, sætta
þjóðirnar við núverandi þrælatök
kommúnismans, hindra sérhverja
viðleitni til þess að knýja komm-
únismann til undanhalds og upp-
gjafar, þau eru varnarvirki utan um
píslarstöðvar, starfrækt í anda
Roosevelts „til þess þannig að
skapa raunverulega heimsmenn-
ingu í fyrsta skipti", verja „nýjan
persónulegan virðuleika" Sowjet-
menna fyrir ótilhlýðilegum athuga-
semdum milljónahundraðanna, er
undir okinu stynja. Öll þessi banda-
lög eru því samninga- og sátta-
nefndir, enda er það margstaðfest
í stojnskrá þeirra, öllum síðari yfir
lýsingum, og alveg sérstaklega og
á ótvíræðastan hátt með aðgerðum
þeirra, en einkum þó aðgerðaleysi.
Samræmisins vegna og sannleik-
ans er hins vegar rétt að geta þess,
að bandalög lýðræðisins, NATO,
CENTO, SEATO hafa því í reynd
stefnuskrá sinni að veita viðnám
gegn Valdatöku kommúnismans,
sem reynt yrði að framkvæma méð
vopnaðri, utanaðkomandi árás í ein
hverju aðildarríki eða -ríkjum. Það
er þess vegna óafsakanleg fávizka
að halda því fram, að þeim sé ætl-
að það hlutverk að „berjast gegn
kommúnismanum". Kommúnism-
inn hefir fullkomið frelsi í lang-
flestum lýðræðisríkjum til þess að
(1) afla sér fylgís, (2) keppa að og
undirbúa valdatöku sína einn eða í
bræðralagi við aðra og (3) taka
völdin ýmist á þingræðislegan hátt
eða með byltingu. Og þetta frelsi
nota kommúnistar sér og hafa not-
að sér alveg svikalaust. NATO
Cento og SEATO hafa þvr í reynd
það hlutverk eitt að andæfa, tefja
fyrir eða, eftir atvikum, semja um
framgangsmáta og fresti i sam-
bandi við framsókn kommúnism-
ans. Einnig þau hafa fyrir sitt leyti
gegnt því hlutverki alveg svika-
laust, eins og gleggst má sjá af Ber-
línarmálum (Kennedymúrinn, vald
níðsla, samgönguhindranir) og Per-
ísarviðræðum um tilhliðranir í Suð
ur-Viétnam. Til enn frekari sönn-
unar um stríðspólitískt fánýti
nefndra fyrirtækja er það, að allt
bendir tvímælalaust til þess að þau,
eða a.m.k. NATO, taki að snúa sér
meira og meira að algerlega óvið-
komandi verkefnum eins og t.d.
peningaþrasi, kennslumálum og
Négraframfærslu.
Þessar fyrirætlanir eru vitanlega
uggvænleg stefna og hreint sjálfs-
morðsflan, því að kommúnisminn
er sízt minni ógnun nú en jafnan
fyrr, og möguleikar þeirra ríkja,
sem í bandalögunum eru, til þess
að þurrka kommúnismann út liggja
í augum uppi. Ef slíkt hefði nokk-
urn tíma verið takmarkið, þá hefði
undirróðri og ógnunum aldrei linnt,
eymdarástandið í löndum sósíalism
ans hefði verið magnað með marg-
víslegum fjármálaþvingunum og
efnahagslegri einangrun, byltingar
og innrásir í stöðugum gangi. En
reynzlan hefir orðið þveröfug, enda
eru þetta verkefni fyrir karlmenn
en ekki kvígur, sem halda að þær
sé ljón.
Annars er Atlanzhafsbandalagið
dapurleg áminning um það, hvern-
ig fer um skynsamlegar hugmyndir,
þegar bjálfast er til að reyna að
framkvæma þær með lýðræðisleg-
um hætti. Anti-Komintern-sáttmáli
Hitlers og samherja hans var uppi-
staðan í árásarbandalagi gegn
kommúnismanum, sem ekki á sinn
líka í sögunni, og væri því fjar-
stæðukennt að líkja við NAIO.
Samt sem áður hefir því stundum
verið hreyft af sumum NATO-sinn
um, að takmark þess væri ekki að
öllu leyti ósvipað markmiðum
Anti-Komintern, þó að því bæri að
ná méð öðrum aðferðum. Hér skal
ekki eytt tíma eða prentsvertu í að
fara nánar út í þá sálma, en aðeins
rifjað upp, að það var í raun og
sannleika einn náinn samherji
Hitlers, er átti hugmyndina að At-
lanzhafsbandalagi til barátm gegn
kommúnismanum — átján árum
áður en nokkurri lýðræðisveru kom
til hugar að kommúnisminn væri
veruleg ógnun.
Þessi samherji Hitlers var Vid-
kun Quisling — eini stjórnmála-
maðurinn, sem Noregur hefir
nokkru sinni átt.
Quisling skrifaði á þessa leið árið
1930:
„ „Norrænt Bandalag," skrifar
hann, „á milli Skandinavíu og
Stóra-Bretlands, að viðbættu Finn-
landi og HoUandi, og sem Þýzka-
land og e.t.v. Brezku Samveldis-
löndin og Ameríka gætu gengið í
— slíkt bandalag gæti brotið hina
beinu árás Bolsévikkasamsteypunn-
ar á bak aftur og bjargað Evrópu-
menningunni og friðinum um
langa framtíð . . . Það er eðlilegt
af Skandinavíu, sérstaklega Noregi,
að tengjast Brezka Heimsveldinu
sterkari böndum, þar sem við eig-
um svo margt sameiginlegt."
sveina sinna gagnvart Hamsun og
ávítaði þá fyrir framkomu þeirra
„við þetta mikla skáld", þá anzaði
Vold af þeirri ósvífni aulans, sem
virðist hafa verið honum og hans
nómm ásköpuð: „Don’t be soft"!
En Molotow var tekinn að gamlast
— og ekki er ástæða til þess að efa,
að hann hefir metið uppörvun
Terje Vold að verðleikum.
Og morðmenn Hákonar 7., upp-
götvara þríhengingarinnar (sjá bók
Hewins bls. 355), hættu við að
myrða Knut Hamsun. Hver veit
nema sá örlitli neisti sómatilfinn-
ingar, sem þrátt fyfir aUt bærðist
með Molotow, hafi forðað þeim
frá að kóróna þorparaferil sinn með
slíkri churchillscku.
J. Þ. Á.
V
„Ef við hefðum hlustað á Quis-
ling, þá myndu Bolsévikkar ekki
vera búnir að koma sér fyrir í skot-
gröfum eftir endilangri línu frá
Petsamo við norsku landamærin,
gegn um Eystrasaltslöndin, PóUand,
Austur-Berlín og Balkanskaga alla
Ieið að Adríahafi (Albanía) og að
mynni Miðjarðarhafsins (Búlgaría).
Ekki myndu þeir heldur vera búnir
að smeygja sér inn í Mið-Austur-
lönd alla leið til Egytalands og Aust
ur-Afríku, Persíu og Irak, né heldur
á norður-japönsku eyjarnar (Sakha-
lin) og'Suðaustur-Asíu. Ólán Quis-
lings lá í því, að hann var gæddur
of mikilli framsýni og rökhugsun
fyrir samtíðarmenn sína". (Ralph
Hewins: „QUISLING PROPHET
WITHOUT HONOUR", (W. H.
AUen, London, 1965;) bls. 98-99).
Bæði Quisling og Hitler vissu,
að markmið án yfirdrottnunarásetn
ings er marldeysa.
Og konungsnorðmenn myrtu
Quisling að undangengnum „réttar-
höldum" reismm á grundveUi, sem
hafði verið lagður á áruniun 1936
— 1938 — í Moskwa.
En Quisling var langt frá því að
vera eini Norðmaðurinn, sem várð
að gjalda þess með æm sinni og
lífi, að hann gnæfði himinhátt yfir
samlanda sína að andlegu atgervi,
stjórnmálaþekkingu, framsýni og
dirfsku.
Knut Hamsun, maðurinn, er með
hinum stórbrotna, leiftrandi skáld-
skap sínum minnti heiminn á, að
til var land, sem hét Noregur, var
ofsóttur, hrakinn, smánaður og
kvalinn í hverri píslarstöðinni ann-
arri viðurstyggilegri svo ámm
skipti, kominn hátt á níræðisaldur.
Svo gjörsneyddir reyndust konungs
norðmenn aUri sómatilfinningu og
mannlegum siðgæðiskenndum, að
þeir Trygve Lie, Einar Gerhardsen
og Terje Vold (dómsmálaráðherra
norsku strokumannastjórnarinnar í
London) hældust um opinberlega
yfir meðferðinni á Hamsun. Ralph
.Hewins, brezki stjórnmálasérfræð-
ingurinn og blaðamaðurinn heims-
frægi, sem hiklaust má telja að sé
allra manna kunnugastur tilraun-
um konungsnorðmanna til stjórn-
málastarfsemi, gemr þess t.d. í bók
sinni, er ég hefi vitnað í hér að
framan á bls. 357, að þegar sjálfum
Molotow blöskraði aðfarir læri-
SJONVARP REYKJAVIK
í
ÞESSARI VIKU
Sunnudagur 29. 9. 1968
18.00 Helgistumd
18.15 Hrói höttur. íslenzkur
texti: Ellert Sigurbjömsson.
18,40 Lassd. íslenzkur texti: Ell-
ert Sigurbjömsson.
19.05 Hlé.
20.05 Fréttir. ^
20.20 Einleikur í sjónvarpssal.
Snjólaug Sigurðsson leikur:
Rapsódía í b-moli efitir
Brahms, Intermezzo eftir
Brabms, Capricio eftir
Brahims og Preiude eftir De-
bussy. Snjólaug Sigurðsson
kemur hingað á végum í»jóð-
ræknisfélags Islendinga. Hún
hefur haldið tónleika í Came-
gie Recitai Hall og Town
Hall, en kennir nú píanóleik
í Wimnipeg.
20.35 Hong Kong. Kvikmynd
um þjóðfélags- og efnahags-
vandamál yftrvalda í Hong
Kong, þessari nýlendu Bneta
undan Kinaströnd, sem nú er
oröin þéttbýlasti skiki á jörð-
inni. Þýðandi og þiulur: Gylfi
Pálsson.
21.25 Herramenn og hefðarkon-
ur. Byggt á þremur sögum
Maupassant. Aðallhlutverk:
Jadk May, Anigela Browne,
Peter Vaughan, Hilary Mason,
Phildp Madoc og Carolyn
Momtagu. _ Leikstjóri: Derek
Bennett. íslenzikur texti: Ösk-
ar Ingimarsson.
22.15 „Hvað kanntu að vinna?“
Umræðuþáttur um sikóla- og
atvinnumál. Þátttaikendur eru
J'ólhan'nies Sigmundsson, bóndi,
Hjalti Einarsson, verkfræð-
ingur, Haukur Eggertsson,
framkvagmdatjóri og Sigurð-
ur Magmússon, framkvæmda-
stjóri. Umsjón: Kristján
Gunnarssom, skólastjóri.
Dagskrárlok óákveðin.
Mánudagur 30. 9. 1968
20.00 Fréttir.
20.35 Kvöldvaka. Kammerkór
Ruth Magnússon flytur is-
lenzk þjóðlög.
21.00 Grín úr gömlum myndum.
Isilenzkur texti: Ingibjörg
Jónsdóttir.
21.25 Fuglabjörg í Færeyjum.
Þéssi mynd fjallar um Fær-
eyjar og kemur eflaust mörg-
um kunnuglega fyrir sjónir.
Þar er, m.a. lýst bjargsigi
eggjatöku og lundavedðum og
nofckuð greint frá eyjunum
sjálfum, sögu þeirra og fólk-
inu sem þær þyggir. Þýðandi
og þulur: Öskar Ingimarsson.
21.50 Harðjaxlinn. íslemzkur
texti: Þórður örh Sigurðsson.
22.40 Dagskrárlok.
Þriðjudagur 1. 10. 1968.
20.00 Fréttir.
20.30 í brennidepli. Umsjón:
Haraldur J. Hamar.
21.00 Perú. Þriðja myndin úr
myndaiElokknum um sex Suð-
ur- Ameríkuríki. Perú er um
margt forvitndlieigra land
Evrópuibúum en Argentína og
Chile. Það er mun skemmra
á veg komdð í þjóðfélagsmál-
um og á við tnarga erfiðleika
að etja vegna þess. íslenzfcur
'texti: Sonja Ddego.
21.45 Skötuhjúin. (Back toBack)
Bamdarísfc kvikmynd gerð
fyrir sjónvarp. Aðalhlutverjí:
Sheliy Winters og Jack
Hawkins. íslenzkur texti:
Ingibjörg Jónsdóttir.
22.30 Dagskrárlók.
Miðvikudagur 2. 10. 1968.
18.00 Landsleikur í knattspymiU
milld Norðmanna og Svía.
Hllé
20.00 Fréttir. ,
20.30 Leikur að tölum. Stuitt
mynd, sem ekki þarfnast
nednna skýringa.
20.40 Millistríðsórin (1. kafli)
Fyrsta myndin í mytndaflokfci
frá BBC um árin milli heiins-
styrjaldanna tveggja, um
friðimin, sem fór forgörðum.
Þýðandi og þulur: Bergstednn.
Jónsson.
21.05 Hr. Roberts. Bandarísk
kvikmynd gierð af John Ford
og Mervyn LeRoy. Aðai-
hluitverk: William Powell og
Jack Lemmiom. Islenzkur
texti: Dóra Hafsteinsdóttir.
22.40 Dagskrárflok.
Föstudagur 4. 10. 1968
20.00 Fréttir.
20.35 Vatn til Eyja. Senn líður
að því að langiþráður draum-
ur Vestmannaeyingja rætist,
og þeir fái gott, rennandi
vatn í hús sdn. í mynd þess-
ard er saga vatnsveitumálsi ns
rakin og sýht, þegar neðan-
sjávarleiðslan var lögð sdðast-
liðið sumar. Þulur er Magn-
. ús Bjarnfreðsson.
20.55 Spretthlauparinn Jesse
Owens. Bandaríski iþrótta-
maðurínn Jesse Owens hedm-
sækir Olympíuleikvanginn f
BerHn. 1 myndimmi eru sýnd-
ar svipmyndir fró Ottympíu-
leikumum 1936, er Owens
vann fem gulilverðttaun og
einnig sjást helztu leiðbogar
„Þríðja ríkisáns“. Islenzkur
texti: Ásgeir Ingóttfsson.
21.40 Maverick. Isttenzkur texti:
Irugibjörg Jónsdóttir.
22.30 Erlend málefni. Umsjón
Markús öm Antonsson.
22.50 Dagsfcnárlok.
Laugardagur 5. 10. 1968.
16.30 Endurtekið efni. I tónum
og tatti. Umsjón: Þorkettl Sig-
urbjömsson. I þessum þætti
tekur Þorkettl fyrir þá Svein-
bjöm Sveinbjömsson og Ey-
þór Stefánsson frá Sauðér-
króki, og eru með honum 12
söngmenn. Ednsönigvari er
Kristinn Hallsson. Áður flliutt
17. febrúar 1967.
16.55 Enskufcennsla sjónvarps-
ins. Leiðbeinandi: HeimirÁs-
kelsson (27. kennsilustund
frumflutt).
17.20 Iþróttir. Efni m.a.: 1.
Leikur Birmdngham City og
Aston Villa. 2. Dagskrá í til-
efni af þvi að 60 ár eru liðin
síðan íslendingar tófcu fyrst
þátt f Olympíuleikum. ?.
leikur Leicester City og Cov-
entry City.
fflé.
20.00 Fréttir.
-0.25 Terry Ber. Bamdaríska
þjóðttagasöngkonan Terry Ber
syngur lög í léttum dúr. Dag-
sttcrárþáttur þessi var gerður
er söngkonan var hér á ferð
fyrir skömmu.
20.45 Skemmtiþóttur Lucy Ball.
Islenzkur texti: Rannveig
Tryggvadóttir.
21.10 Saga manmkyns. (The
Story of Mankind) Banda-
rísik kvikmyind gerð af Irwin
ARen. Aðalhlutverk: Ronald
Colman, Hedý Laimarr, Marx
bræður og Sir Cedric Hard-
wick Isl. texti: Jón Thor
HaraiLdssoti.
♦