Mánudagsblaðið - 30.09.1968, Blaðsíða 8

I
„Kreppan" og skemmtistaSirnir — Uppboð og eignarnám —
Hross og mengun — Umferðarljósin á Miklubraut — Slælegt
lögreglueftirlit — Frumsýningar — Dæmdur í sæng —
„KREPPAN" er oú farin að segja til sín, og eins og venjulega
kemur hún' fyrst fram á skemmtistöðum borgarinnar. Aðsókn
hefur minnkað ýskyggilega, og áberandi hve gestir koma betur
„undirbúnir" að heiman þ. e. létt-mjúkir og halda sér í horfinu
á veitingastöðunum. Sumir staðir hafa brugðið undarlega við í
þessum efnum og hækkað verð gosdrykkja allt upp í kr. 35.00
per flösku, og er það skrítið, en hækkunin frá innkaupsverði þess-
ara stáða hækkar nú ekki nema um lítil 1000%, sem kallast má
sæmilegt, jafnvel í okkar þjóðfélagi.
UPPBOÐIN ERU NÚ vinsælasta lesefni Morgunblaðsins, enda
eru þau orðin skuggalega mörg daglega. Hvað hið opinbera gerir
við allt þetta dót, sem að berst er leyndarmál, en sumum er nú
farið að þykja nóg um. Sumir lögfróðir telja, að hér sé meira
um helbert eignauppnám að ræða heldur en réttar sölur á eignum
manna, enda er þetta sport all-vinsælt hjá auraríkum mönnum,
sem sitja um þessar reytur .Er ansi illur kritur í sumum.
MIKIÐ VAR RÆTT um mengun í Elliðaánum og kennt um
hrossahúsum í nágrenni ánna. Ekki hefur verið litið við því,
að í Heiðmörk stóðu í sumar haugar af dýraáburði m.a. svína og
annarra skepna, og hefði vel getað smitað út frá sér, en sjálfsagt
er talið að rekja alla kvilla tikhrossanna. Annars var veiðin með
bezta móti, þrátt fyrir allar vísindalegar skýringar og eflaust má
telja, að sérfræðingar hafi þar farið með villur einar og rangindi.
Fjöldi hestamanna telja borgina allt um of hlutdræga er varðar
okkar heilögu sportkýr laxveiðimennina, sem öllu ráða. Máske
væri ekki úr vegi fyrir Fák, að bjóða Geir borgarstjóra í útreið-
artúr, eins og laxveiðimenn bjóða honum dagstund í Elliðaánum.
ENNÞÁ HEFUR EKKI tekizt að samræma Ijósin á Miklubraut
og veldur þetta miklum töfuip og óþörfum. Sumstaðar skipta
ljósin — beygjuljósin, — svo ört að naumast tveir bílar ná þeim
í einu. Þá er tímasamræmi milli umferðarljósanna slíkt, að Mikla-
brautin krefst allt að þriggja Ijósastöðvana frá Grensásvegi að
Lönguhlíð. Talað var um það fyrir skömmu að hingað væri von
sérfræðinga en ekki hefur ehn bólað á lagfæfingum eftir þá.
FER EKKI AÐ KOMA tími til, að götulögreglan „gangi" í eftir-
Iitsferðir um miðborgina, því brotizt er inn slag í slag á næstu
grösum við aðalstöð lögreglunnar. Bílaeftirlit er ágætt í úthverf-
um þapsem lögreglan verður að gæta stærri svæða, en miðborgin
er algerlega óvarin og hljóta menn að krefjast að úrbót sé fengin
hið bráðasta. Svona ástand er ófært enda eru innbrot tíðari og
stafa eflaust m.a. af eftirlitsleysi.
•----------------------------------- \
FURÐULEG MÁ SÚ STÍFNI VERA, sem veldur því, að bæði
aðalleikhús Reykjavíkur hafa frumsýningar sama kvöldið sbr.
s.I. Iaugardag. Eins og allir vita eru mjög margir fastir frum-
sýningargestir að frumsýningum beggja leikhúsanna, og verða
því að ráða með sér hvorn kostinn þeir telja betri. Þótt margir
illkvittnir og öfundsjúkir telji að aðaláhugamál Þjóðleikhúsgesta
á frumsýningum sé ferð í Leikhúskjallarann eftir sýningu, þá
sýndi hið gagnstæða sig í þetta skipti. Frumsýning Þjóðleikhúss-
ins hálftóm en fullt hjá L.R. (Sjá gagnrýni leikdóma).
ÞAÐ ER EKKI lítil ábyrgð að vera dómari. Það kom fyrir í
skilnaðarmáli nokkru úti á landi, að eiginkonan hafði sett mann
sinn í tveggja mánaða straff fyrir „yfirsjónir" þ. e. fyllirí og
næturstúss, og mátti makinn hvergi nálægt kerlu koma. Svo fór,
að málið kom fyrir rétt og prestur talaði um fyrir báðum. Dóm-
arinn, sem var hinn röskasti maður sýndi hjónum fram á, að
skilnaður væri lítt til fagnaðar. Kvaðst hann ekki sjá aðra Iausn
í bráð en þá, að hann dæmdi þau til að sænga saman í %tvær
vikur „til prufu", og leiddust þau úr réttinum. Þegar síðast frétt-
ist lék frúin við hvern sinn fingur en karlinn ku segja nánustu
kunningjum að þau augnablik væru æ tíðari með sér, að hann
saknaði straffsins, þó ekki væri nema dag og dag.
Sjónvarpinu hrakar stöð-
ugt — Nýir þættir lé‘
legri — íslenzk tækni-
kunnátta ónóg. — Endur-
bætur nauðsynlegar.
Það er ]>ví miður svo, að þótt
leitað sé tneð logandi ljpsi, varó-
andi endurbót á sjónvarpsdag-
skránni s okkar, þá má heita, að
þar finnist ekki ljós punktur,
engar framfarir, en:gin niýung,
engin bót. Sjónvarpinu hefur
hrakað, efnisskránni fer hrak-
andi og, það sem verra er, eng-
in sjáanieg framför hjá taekni-
deild sjónvarpsins ’sjálfs.
Skemimtiþættir eru eklki lengur
skemmtilegir, sumir þclanlegir,
erlenidir, íslenzkir hinsvegar ekiln
nærri nógu góðír, sumir hrein-
asta „della“, edns og ettt dag-
blaðið orðaði það, ‘eftir æfintýri
sjónvarpsmanna, „á þakinu" í
sumar, sem sennilega á sér ekki
dæmi í sögunni.
Nú myndu menn ætla, eftir
fremur góða byrjun hjá sjón-
varpinu, að það setti sitollt sitt í
það, að slaka ekki á tauginni,
heldur bæta og endumýja. Þvi
er ekki fyrir að fara,. Sjónvarpið
er að lenda í sama „alvörufar-
inu“ og' útvairpið kemst ekki úr.
Bngar b-reytingar hafa þar órðið.
en í hótunum er haft, að nema
brott suma vinsælustu erlendu
þættina, en bæta i stað upp með
„vizku“ fræðslu og allskyns
„andlegu" efni, sem, í sannlleika
sagt, sjónvarþið ræður ekkd við.
Innílenda efnið, uitan íþróttir
verður Ijyrir barðinu á þessu,
sjónvarpið hefur vidað að sér
,,dauðum“ þreytandi, þáttum,
en skotáð inn upplýsingaþáttum
erlendum, fugllalif, og annað, sem
er.gan áhuiga vekja. Flesitir þess-
ir þættir eru kennsluiþættir, að-
allega niýttir sem innskotsefnd, en
hvergi er reynt að bæta hið inn-
lenda. Umræðuþættir og skoð-
anaþættir um ýms aðkalliaindd og
áfiugaverð efni, sem þjóðin vill
Musta á, eru því meini bundnir,
að þeir em í heild of stuttir og
enda venjulega þegar til „hita ‘
er komið milli þátttakenda. Þætt-
ir Gunnars Schram og Haraldar
Hamars, sem margir hverjir hafa
verið ágætir eru, því miður of
stuttir, og hvergi nærri tæmandi,
þótt áhrifamenn innan þjóðfó-
lagsins, séu þar mættir.
Iþróttimar virðast hafa mest-
um vinsældum náð, enda er þar
oCt skipt um þuii og inn em
komnir ágætir þulir eins og t.d.
Jón Ásgeirsson og Öm Eiðsson;
ólíkt frískari menn en Sigurður
'Sigurðsson, sem er ekki lengur
sá eini og þar af ledðandi _ ekiki
„sá vinsælasti" meðal fþróttaiþula.
Sjónvarpsmenn gæitu mikið lært
af þáttum Stefáns Jónssonar í út-
varpinu, er hann ferðast með
hljóðniemann um landið. Slíkan
þátt skortir sjónvarpið aigjör-
lega.
vNökkuð ber á því, að dóm-
greind eða verðmætaimat yfir-
stjómar sjónvarpsins, sé ékki
upp á hið bezta. Ýmsum þátturn
innlendum.er Meypt inn án þess
Framhald á 6. síðu.
Blaófynr alla
Mánudagur 30. september 1968
KVIK-d
MYNDIH
mrm
n
Khartoum í Tónabíói
Spennandi mynd — Vekui mikla athygli.
Það er synd að segja, að Brec-
ar hafi efcki gert Gordon hers-
höfðingja, þjóðihetju sinni, glæsi-
leg skid í sögunni. Gordon var
hetja í orðins beztu merkingu, en
þó má deila um vizku hans í
hinni örlagarifcu baráttu sinni
við trúarofsóknamanninn, Nahdi,
sem í lokin varð algjört Watar-
loo Gordons, eáns og Weliington
varð endanlegur ofjarl Napoleons.
Khartoum, mynd sú, sem
Tónabíó sýnir nú, er brezk-amer-
ísk framleiðsla, ved unndn og lítt til
sparað, spennandi og fylgir næsta
ved aðad-atburðum þessa tor-
týmin.gar, sem banaði Gordon, og
fólldi, á sinn hátt, mjög brezkt
miaonorð í því alheimsgildi, sem
það naut þá. Smámenni koma
ekíki til sögunnar, þvi þar sfcart-
ar myndin bæði Gladstone forsæl-
isráðherra, Kitchener hersihöfð-
ingja, sem síðar varð og alls-
kyns þekktum mönnum úr stjóm-
mádadífi og herllífi Breta skömmu
fyrir aldaimiótin.
Vöm Khartoums, var fiasco í
orðsins fyllstu merkingu. Hirð-
inginn og o&amaðurinn Mahdi
bar þar adgjörain sigur af hólmi,
drap Gordon og varð adgjör of-
urjarl þeirra, sem lifðu árásina
af, þótt sjádfur dræpist hann
stuttu sáðar og hefur nú, að
mestu gdeymzt. Gordon var, á
sinn hátt ofunhugi, stamgtrúar-
maður og einrænn í lund. Súdan
var hans eigin afkvæmi, nær
kjörið fósturland, og þar hvíia
bein hans.
Myndin um þetta efni er gerð
af þeim ríkidómi, þeirri snilili og
tækni, sem Bandaríkjamönnum í
samvinnu við Breta er dagin.
Hún er að vdsu, stundum, ekki
alveg í samræmi við sannðaar
staðreyndir, en úthlaup hennar
eru frernur mótuð af tilfinninga-
semi, en því, að iáta réttu máli
hallað í þeim atriðum, sem
máli skipta. Vitaniega hafa fram-
leiðendur gert sér Ijóst, að smá-
vegis þurfti að krydda hetjuidýrk-
andi aliþýðu, sem aidit gleypir
gaignrýnisllaust.
Khartoum er vel unnin mynd,
spemnandi, ndkíkuð langdregdn og
ofgerir á köflum eðadmennsku
andsitæðinganna, errsýnir þó raun-
sæi, eins og bezt er leyft í siiliri
framleiðslu. Chardton Heston í
hlutverdd Gordons er sannfærandi
Framhald á 6. síðu.
STAÐREYNDJR - sem ekki gleymast:
15
Hálfbognar sáttanefndir
Aumlegir tilburðir — Fögur hugsjón — Dýrmætar
gjafir — NAT0, CENT0, SEAT0 — Alúðlegar ræðue
— Ólán Quislings — Morðmenn
„GEFA EFTIR ... Að láta eitt-
hvað af eigin eignum eða rétt-.
indum af höndum við annan að-
ila, sem á eða telur sig eiga til-
kall til þeirra; að láta undan
kröfu eða þvingun, einkum (í
hernaði) að afhenda yfirráð (yf-
ir virki, borg, landssvasði, o. s.
frv.) í hertdur óvinar eða árás-
araðila . . . í víðtcekari merk-
ingu: Að gefast upp, draga sig
í hlé, yfirgefa, einkum öðrum
til framdráttar . . . Að gefa sjálf
ari sig öðrum á vald, einkum
sem fanga . . . Að gefa sig á
vald einhverjum áhrifum, stefnu
miðum o.s. frv.; að ofurselja
sjálfan sig . . ."
— THE OXFORD UNIVERS-
AL DICTIONARY.
Hver einasti maður með heil-
brigða málvitund og ótruflað rök-
skyn ætti að geta verið sæmilega
ánægður með ofangreinda skilgrein
inu „The Oxford Universal Dicti-
onary" á hugtakinu „að gefa eftir".
Hver einasti kommúnisti, sem ekki
er því bólgnari af óbilgirni og
frekju, hlýtur að vera harðánægður
með þá óbilandi skyldurækni og
samvizkusamlegu áherzlu, sem
heimslýðræðið hefur um áratuga
skeið lagt á, að inntak og andi þess
arar útlistunar mótaði viðhorf þess
og viðbrögð í einu og öllu gagn-
vart þörfum og óskum kommún-
ismans, hvar og hvenær sem ætlazt
hefir verið til. Og engin einasta
sanntrúuð lýðræðismanneskja hefir
nokkru sinni gert sér viðunandi
grein fyrir orsökum og afleiðing-
um, þó að því verði hins vegar ekki
neitað, að hin síðustu ár hefir heims
lýðræðið háft í frammi ýmislega
tilburði, sem í fljótu bragði — en
aðeins í fljótu bragði — gætu bent
til að örlaði á smávægilegum yfir-
bótavilja. En það hafa bara verið
tilburðir, enda árangurinn í sam-
ræmi við það.
Helztu, orsakir unidrlægjustefn-
unnar eru þær, að lýðræðið Iítur
ekki á kommúnistmann sem óvin,
andstæðing, meinvætt, sem nauðsyn
beri til að yfirbuga og kúga til
undirgefni eða ofsækja og upp-
ræta, hvað sem það kynni að kosta.
Lýðræðið telur kommúnismann
vera í eðli sínu „fagra hugsjon",
sem því miður sé ekki ennþá tíma-
bær eða raunhæf í framkvæmd alls
staðar, en eigi þó rétt á sér á viss-
um stöðum við sérstakar aðstæður;
kommúnisminn þarfnist að vísu dá-
lítillar snyrtingar og mannkynið of-
urlítils aðlögunartíma til þess að
allt geti fallið í ljúfa Iöð; eins og
á standi beri því að líta á komm-,
únismann sem bróður íleik, íhæstá
lagi sem verðugan keppinaut að
sömu eða- svipuðum markmiðum,
það þurfi ekki annað en að sýna
honum þægilegt viðmót, nærgætni
og umburðarlyndi, þá muni hann
spekjast, Iáta af hvimleiðustu prakk
arastrikunum. Og — umfram allt:
varast að móðga kommúnista, passa
að gera þá ekki reiða. Því að, hvað
sagði ekki Hans Lýðræðislegi He'il-
agleiki, sjálfur Roosevelt forseti,
við William C. Bullitt, sendiherra
Bandaríkjanna í París, fyrir Teher-
an-ráðstefnuna (samkvæmt grein
Bullitts í „LIFE", New York, 30.
Ágúst 1948: „How we won the
War and Iost the Peace")?: „Eg
hefi það svona á tilfinningunni, að
Stalín óski einskis annars en ör-
yggis landi sínu til handa. Og ég
er þeirrar skoðunar, að ef ég læt
honum í té allt það, sem ég mögu-
lega get, og fer ekki fram á neitt
í staðinn — þegar allt kemur til
alls: noblesse oblige! —, þá muni
hann ekki reyna að sölsa undir sig
með ofbeldi, heldur láta sér annt
um lýðræði og frið í heiminum".
Og auðvitað hafa Stalin og arf-
takar hans ekki haft neina ástæðu
til þess að amast við „lýðræði og
friði í heiminum". Hvort tveggja
eru notadrjúgar forsendur fyrir
fullnaðarsigri kommúnismans, og
ekki hvað sízt á þeim grundvelli
hefur kommúnisminn einmitt nú
þegar náð algerum völdum yfir
hálfri heimsbyggðinni og er nú sú
ógnun, við allt það, sem dýrmætast
hefur verið að mati menningar-
þjóða, er leiðtogar lýðræðisins segj-
ast nú óttast mest. Þetta vissi líka
Hhrustjew mætavel, en hann lét svo
Framhald á 7. síðu.