Tíminn - 08.01.1970, Síða 7

FfMMTtTDAGVR 8. janúar »70.
TIMINN
7
LANDBÚNAÐURINN 1969 - LANDBÚNAÐURINN 1969
Kartöflur teknar upp við erfiS skilyrði.
eÍTis'tökum bændum inr.an sömai
sveiitar. Spretta á þessu svæði
varS víða ailsætmileg á ó-
skemmdu landi, en surns staðar
iéleg, en heyskapartíð mjög
óhags’tæð. Þeir, sem treystu á
votheysgerð, eins oig margir
Strandaimenn og ísfirðingar
gera, höfðu flestir sæmilegan
fóðurforða í haust, en hjá öðr-
um var hann mjög misjafn að
magni og gæðurn. Á Snæfells-
nesi, í Borgarfirði og á Suður-
landi ölu oig í suðurhluta
Suður-Mú'l'asýslu varð heyskap-
ur með eindæmum lélegiur,
þóft mikill munur væri í þeim
efnum hjá einstöbum bændum.
Allmargir bændur höfðu minna
en hálfan meðalheyskap, en
aðrir frá hálíum heyskap og
allt að því upp í meða'lheyskap
að vöxtum. En auik þess er
meirihluti heyjanna hjá flest-
tim mijög lélegt fóður hæði úr
sér sxwottið og hrakið.
í Austur-Slkafitfellssýsfu varð
heyskapur víða allsæimilegur
að vöxituim O’g allmikið náðist
þar af vel verkuðum heyjuim í
júlí, eintoum í Örætfum.
Er komið var fram í sepí-
ember og augljést var að hey-
skapur á sunnan- og vestan-
verðu landinu yrði í senn lítill
að vöxtum og lélegur að gæð-
um vegna igrasleysis og ó-
þurrka, endurskipaði landbún-
aðarráðherra að ósk Búnaðar-
félags ísiands Harðræðisnefnd
þá, sem stiarfað hafði tvö und-
anfarin ár, en hafði s'kilað af
sér vorið 1969. Nefndin hag-
aði störfum á sama hátt og ár-
in á undnn. Hún hélt fund hinn
IfL. sept. með oddvitum, bún-
aðarsamfoandssbjórtn og ráðu-
nautum á Suðuriandi til að
kynnast ástandinu í heysikapar-
málum og ræddi hugsanleg úr-
næði, skýrði frá því, hvernig
hún hygðist haga vinnubrögð-
ium og óskaði samvinnu við
bændur og scrstaklega forsvars
menn þeirra. Bændum í öðrum
landshlutum óþurrlka- og gras-
leysissvæðanna var kunnugt
um vhrnutilhögun nefndarinn-
ar.
Fyrir fundinn hafði Búnaðar-
fólag íslands kynnt sér, hvort
og hve mikið heymagn myndi
verða til sölu á Norðuriandi til
fliutninigs í fjarlæg héruð og
var það áætlað rúmlega 30 þús
und hestburðir. Búnaðarsam-
band Suðuriands ákivað þegar
að beita sér fyrir heymiðlun
og sama gerði Búnaðarsamband
Borgarfjarðar.
Eftir þennan fund var odd-
vitum á óþurnka- og grasleysis-
svæðunum Skriíað og þeir
beðnir að láta safna (foráða-
bingðajupplýsingum um hey-
forða bænda, eins og hann væri
í septemberiok, a.m.k. þeirra
sem vantaði meira en 20% á
venjulegan heyforða. Unnið
var úr skýrslum þessum jafn-
ört og þær bárust. Þá kom í
ijlós að 1234 bændur vantaði
meira en 20% á venjulegan
heyskap. Alls vantaði þessa
1<234 bændur uim 350 þúsund
m;i sem jafngilddr um 380—
390 þúsund hestburðum af
heyi. Er þetta allt að fjórutn
sinnum meiri heyvönbun en var
á katsvæðunum árið 1968.
Ekk hefur enn verið athugað,
hve miikrl heildarvöntun var á
heyforða þeirra bænda, sem
vantaði minna en 20% á forða
sinn, en ekki er óliklegt að
heyvöntun þeirra hafi numið
150 þúsund hestburðum. Mun
því ekíki fjarri lagi að gera
ráð fyrir að vantað foafi um
hálfa milljón hestburða á með-
alheyforða á óþurrka- og gras-
leysissvæðunum, verðgildi
þessa heymagns er allt að 200
milljónir króna. Auk þess er
verðgildi þeirra heyja, sem öfl
uðust á óþurrkasvæðum mun
minna en magn gefur til kynna.
vegna þess hve fóðurgildi
þeirra er lítið. Ógerlegt er að
áætla, hve miiklu það tjón
niemur, en það skiptir mörg-
uim tuigum milljóna.
Harðræðisnefndin gerði til-
Migur um svipaða fyrirgreiðsiu
til bænda eins og undanfarin
ár.
í fyrsta lagi að veittur yrði
styrkur úr Bjargráðasjóði til
heyflutuninga tiil að bæta úr
brýnustu fóðurþörf hjá þeim
sem allra verst eru settir.
9byrlkur þessi er þó aðeins
hluiti af flutningskostnaðinum
og er ekki veittur nema hey
eða gnaskögglar sé flutt lengri
leið en 40 km.
í öðru lagi yrði sveitarfélög-
um, þar sem einhverja bændur
vantar meira en 20% á venju-
legan heyskap, gefinn kostur á
lánum úr Bjargráðasjóði til að
enduriána bændum til fóður-
Landbúnaðarráðuneytið og
ríkisstjórnin féllst á þessar til-
lögur. En þrátt fyrir eflingu
Bjargráðasjóðs á undanförnum
tveim árum, var hann ekki
fær um að veita þessa fyrir-
greiðslu, nema fá til þess
fjármagn að láni og
líka auknar tekjur til að standa
undir vaxtakostnaði. Harðæris-
nefnd gerði því enn einu sinni
tillögur um breytingu á lögum
Bjargráðasjóðs til að auka tekj-
ur hans, með því að hækika per
sónugjöld til sjóðsins úr kr.
25.00 í kr. 50.00 gegn jöfnu
framlagi á móti úr ríkissjóði.
Ríkisstjórnin féllst á þessar til-
lögur Harðærisnefndar, flutti
frumvarpið á Alþingi, þar sem
það var samþykkt fyrir jól.
Harðærisnefnd hefur lagt til
að veitt yrðu lán úr Bjargráða
sjóði til svedtarfélaga til að end
urlána bændum til fóðui'kaupa
að fjárhæð tæpar 76 milljónir
króna, og hefur þega-r lagt til
að veitt yrðu framlög að upp-
hæð kr. 4.581 þúsund uppí
kostnað á flutningi 40 þúsund
hestburða af heyi og grasköggl
um, sem flutt hefur verið lengri
vegalengd en 40 km. Mest af
þessu heyi hefur verið flutt
úr Eyjafirði og Þingeyjarsýslu
til Suðurlands og Vesturiands,
en kögglarnir frá Gumnarsholti
víðsvegar um óþurrkasvæðin.
Nokkuð var flutt af heyi af
Fljótsdalshéraði suður á sunn
anverða Austfirði.
Enn mun ókomið nokkuð af
heyflutningaskýrslum til Harð
ærisnefndar. Má gera ráð fyrir
að alls hafi verið fluttir 45 þús-
und hestar af heyi og köggl-
um lengri veg en 40 km.
Landbúnaðarráðherra tryggði
Bjargráðasjóði 75 milljónir kr.
að láni frá bankakerfi þjóðarinn
ar. Er lánið án afborgunar í
2 ár, en greiðist síðan með
jöfnum afborgunum á 5 árum.
Vextá verður Bjargráðasjóður
að greiða af eigin tekjum. Þetta
framtak landbúnaðarráðherra
ber að þakka. Það gerir Bjarg
ráðastjórn kleift að veita sveit
airfélögum lánin til 7 ára og
afborgunarlaus fyrstu 2 árin,
en áður var það regla Bjarg
ráðasjóðs að lána aðeins til 5
kiaupa.
„Sé litið raunsæjum augum á nútíð og næstu fram-
| tíð landbúnaðarins, þá er óneitanlega vá fyrir dyrum.
i Efnahagur bænda hefur þrengzt að undanförnu. Sam-
'i kvæmt niðurstöðum búreikninga reyndust meðaltekj-
■ ur bænda árið 1968 173 þúsund kr. Engar lík-
| ur eru til jaess, að afkoma bænda á árinu 1969 verði
i betri en 1968."
„Bændur allir, forsvarsmenn þeirra heima fyrir og
ráðunautar þeirra, bæði héraðsráðunautar og ráðunautar
Búnaðarfélags íslands, verða að leggjast á eitt með að
koma fénaði fram á vor svo vel, að hann skili afurðum.
Takist á þessu ári að verjast felli eða afurðatjóni vegna
vanfóðrunar, má þakka það aukinni fagþekkingu í bú-
skap, félagsþroska og samhjálp bænda og starfsmanna
þeirra."
ára, og urðu þá lántakendur,
að greiða af lánum strax árið
eftir að áföllin dundu yfir og
það jafnvel þótt slík áföll
gemgju yfir ár eftir ár. Þessi
breyting á starfsreglum Bjarg
ráðasjóðs verður bændum til
hagræðis í nútíð og framtíð,
en hefði átt að ganga fyrr í
gildi. Afborgunarfrestur ' mun
þó verða veittur á harðærislán
um, sem veitt hafa verið sið-
ustu tvö árin, sé þess óskað.
Grænfóðuruppskera
var með lakara móti einkum
á óiþurrlkasvæðum, en bætti þó
víða mjög úr hanstibeit og fóð-
uröflun vegna þess að háar-
beit var viða nauðalítil vegna
þess hve sprettutíð var léleg
í september og oiktóber. Bænd-
ur verða að stóraulka raektun
einærra jurta meðan þeir eru
að koma himum skemmdu tún-
um aftur í góða rækt.
Kornrækf
var nú aðeins stunduð á
fjórum stöðum í Rangárvaila-
sýslu á um 20 ha. lands og varð
uppskeran 17 smálestir.
Grasmjöl- og grasmjöls-
kögglar
Framleiddai' voru 796 smá-
lestir af grasmjölskögglum í
Gunnarsholti og rúmlega 500
smálestir af grasmjöli á Hvols
velli og í Brautarholti.
Kartöfluuppskera er áætluð
um 35—40 þúsund tunnur, eða
um Vá af ársneyzlunni. Er það
mun minni uppskera en í fyrra.
Katröfluspretta á aðal kartöflu
ræktarvæðunum sunnanlands
var lítil vegna óhagstæðs veð-
urfars, og uppskeran náðist
ekki upp úr tugum ha á Suður
landi vegna bleytu og frosta í
haust. Á Eyjafjarðarsvæðinu
var uppskera kartaflna með
bezta móti.
Gulrófnauppskera
varð svipuð og 1968.
Grænmeti
Söluifólaig garðyiikjumannia
seldi á árinu 1969 grænmeti
fyrir um 25 milljónir króna og
er það aðeins meiri sala en
1968.
FramleiSsla miikilvægustu teg
unda var sem hér segir: Tölurn
ar eru að nokkru leyti áætlað-
ar.
1969
Tómatar 265 smál.
Gúrkur 479 þús. stk.
Blómkál 105 þús. stk.
Hvítkál 160 smál.
Gulrætur 200 smál.
Nokkuð magn af öðru græn
meti var ræktað til sölu.
Búfjáreign og búfjár-
framleiðsla
I ársbyi'jun 1969 var bústofn
landsmanna: Nautgripir 52.274
þar af 36.885 kýr, sauðfé
820.166 og 34.671 hross. Tala
nautgripa var því næst hin
sama og ári áður, en sauðfé
hafði fækkað um 9 þúsund og
hrossum fækka® um 214. Tala
alifugla og svína í ársbyrjun
1969 liggur enn ekki fyrir.
Gera má ráð fyrir, að búfé sé
nokkru færra nú en í fyrra,
en tölur liggja ekki fyrir um
það. Gera má ráð fyrir nokk-
urri fjölgun fénaSar á Mið-
norður-, Norðaustur- og Aust-
urlandi, en fækkun á Suður-
og Vesturlandi.
Samkvæmt upplýsinguim frá
Framleiðslu'i'áði 1 a ndbúnað'ar-
ins var innvegin m.jólk til mjólk
ursamlaga fyrstu 11 mánuði
ársins 1969 89.008.956 kg. eða
6.458.853 e®a 6.8% minna magn
en á sama tímabili 1968. Mjólk
urframleiðsla í desember mum
að líkindum verða svipuð og
í fyrra.
Samkvæmt upplýsingum frá
sömu aðilum var slátrað 827.
606 kindum, þar af 757.613 dil'k
um og 69.993 kindum fullorðn-
um. Var nú slátrað 13.997 kind
um færra en 1968. Þetta eru að
vísu bráðafoirgðatölur fyrir ár-
ið 1969 og eiga eftir að hækka
lítils háttar vegna slátrunar í
nóvember. Nú var slátrað af
fullorðnu fé 8521 kind fleira
en 1968 en 22.518 lömbum
færra. Fé mun hafa fækkað
nokikuð í ár. Lömb munu hafa
verið mun færri í haust en í
fyrra vegna þess að færra hef
ur mi verið tvílembt af ám. Mun
þa@ einkum orsakast af minni
kjarnfóðumjöf en venjulega.
Áhrif gengislækkunar reynist
víða ekiki til bættrar afkomu
þegnanna. Heildarmagn kinda-
kjöts, sem barst til slátrurhús-
ann'a, er samkvæmt bráðabirgða
tölum Frmleið,sluráðs 11.888
514 kg eða 533.229 kg mimna
en 1968 eða 4,3%.
Meðalfallþungi dilka á land-
inu reynist nú aðeins 13,94 kg
eða 0.37 kg. minni en 1968. Á
Norðausturla'ndi voru dilbar
víða vænni en í fyrra, en mun
rýrari 'i'ða á Suður- og Vestttr-
landi. Ekki liggja fyrir tölur
um stórgripaslátrun, en meira
mun hafa verið sláti-að af naut
gripum en i venjulegu ári. All
mikið magn af stórgripakjöti
mun nú fara fram 'njá slátur-
húsum með því að sumir neyt-
endur kaupa beint af bændum
1968
273 smál.
439 þús. stk.
100 þús. stk.
145 smál.
220 smál.
og heimaslátrun, bæði sauð-
fjár og stórgripa fer aftur vax-
andi. Slíkt er óheppileg þróun
frá sjónarmiði hreinlætis, en
neyðin kennir naktri kouu að
spinna. Fólk gerfr þetta ve©ia
fjárskorts. Ef það möguilega
getur, þá blátt áfram neitiar