Tíminn - 30.01.1970, Blaðsíða 9

9ÖSTUDAGUR 30. jannar 1970 _________ TIMINN 9
Útgefandi: FRAMSÓKNARFLOKKURINN
Framfcvæmdastjári: Kristján Benedik'ísson. Ritstjórar: Þórarinn
Þóirarmsson (áb). Andés Kristjánsson, Jón Helgason og Tómas
Karisson. Auglýsingastjóri: Steingrímur Gislason. Ritstjómar-
sfcriístofur i Edduhúsinu, símar 18300—18306. Skrifstofur
Banfcastræti 7 — Afgreiðslusími: 12323 Auglýsimgasimi: 19523.
Aðrar sfcrtfstofur stmi 18300. Áskrtfargjald kr. 165.00 á mán-
ufö, innanlands — f lausasölu kr. 10.00 eint. • Prentsm. Edda hf.
1 fyrradag samþykkti Alþingi athyglisverða tillögu um
undirbúning löggjafar um þjóðaratkvæði. Tillaga þessi
hefur verið flutt af Framsóknarmönnum á undanfömum
þingum, en var að þessu sinni flutt af þeim Ingvari Gísla-
syni, Ólafi Jóhannessyni og Páli Þorsteinssyni. Efni henn-
ar er á þessa leið:
Alþingi ályktar að fela ríkisstjórninni að láta rarðnsaka,
hvort rétt sé að setja löggjöf um þjóðaratkvæði í mikil-
vægum löggjafarmálefnum svo og hvort rétt sé að setja
grundvallarreglur þar um í stjórnarskrána. Skal ríkis-
stjórnin, ef hún telur ástæðu til, láta semja lagafrum-
v?rp um það efni. Afla skal sem fyllstra upplýsinga um
öll atriði varðandi þjóðaratkvæðagreiðslu, þar á meðal
um reynslu annarra þjóða í þeim efnum, en einkum ber
að athuga eftirtalin atriði:
a. hvort í ákveðnum tilvikum eigi að vera skylda eða að-
eins heimild til þjóðaratkvæðagreiðslu;
b. hvaða aðilar eigi að fá rétt til að krefjast þjóðar-
atkvæðagreiðslu, t. d. hvort þann rétt eigi að veita
tiltekinni tölu þingmanna eða ákveðnum fjölda kjós-
enda; og
e. hvort úrslit þjóðaratkvæðagreiðslu eigi að vera bind-
andi eða aðeins til ráðgjafar.
Áður en Alþingi afgreiddi tillöguna, hafði verið leitað
Slits Hæstaréttar og lagadeildar Háskólans sem mæltu
með því, að umrædd könnun væri látin fara fram.
í greinargerð tillögunnar var það rakið, að þjóðar-
atkvæði væri allmikið notað í mörgum löndum, og væri
að ýmissa dómi illa farið, að því væri ekki beitt hér
meira en raun ber vitni. Á þann hátt yrðu kjósendur
mun virfeari í löggjafarstarfinu en ella. Hins vegar þörfn-
uðust ýmis atriði glöggrar athugunar áður en þjóðarat-
kvæði yrði gert algengt. Það væri orðið tímabært að
láta slíka athugun fara fram. Alþingi hefur nú fallizt
á þetta sjónarmið og verður þess vonandi ekki langt
að bíða að niðurstaða umræddrar athugunar liggi fyrir.
Fyrir nokkru samþykkti Alþingi þá tillögu þeirra Jóns
Skaftasonar og Ólafs Jóhannessonar, að ríkisstjóminni
væri falið að láta semja frumvarp til laga um kaup Iausa-
fjár með afborgunarkjörum og leggja fyrir Alþingi.
í greinargerð tillögunnar var það rakið, að það Þðk-
aðist í æ ríkari mæli hér á landi, að lausafjárkaup fari
fram með þeim hætti, að kaupandi gjaldi aðeins lítinn
hluta kaupverðs þegar í stað, en greiði síðan eftirstöðv-
arnar með tilteknum afborgunum á ákveðnum gjalddög-
um. Sem dæmi lausafjámiuna, sem oft eru seldir með
afborgunarkjörum, má nefna notaðar bifreiðar, húsgögn,
heimilistæki, hljóðfæri, sjónvarpstæki, bækur o. fl.
Við slík afborgunarkaup reynir á ýmis atriði, sem ekki
koma til, þegar um venjuleg lausafjárkaup er að ræða.
Hér á landi eru samt engin sérstök lagaákvæði um sölu
lausafiár með afborgunarkjörum. Slík lög hafa þó verið
sett fyrir löngu í nágrannalöndum okkar, og voru raun-
ar upphaflega sett þar um svipað leyti og lög um lausa-
fjárkaup. Að dómi flutningsmanna var orðið fullkomlega
tímabært, að slík lög yrðu sett hér á landi. Alþingi hefur
nú fallizt á þetta sjónarmið og ætti því brátt að mega
vænta lagasetningar um þetta efni. Þ.Þ.
ERLENT YFIRLIT
Hefjast viðræöur um víðtæka
samninga milli þýzku ríkjanna?
Brandt kanslari leggur til, að ráðherrar ræðist við
Walter Ulbricht svarar spunningum á blaöamannafundi
i Austur-Berlín 19. þ. m.
STJÓRN Aœtur-Þýzbalandíi
hefur mú til attougunar fonm-
Leigt tilboð frá stjóm Vesfur-
Þýakalands, um viðræcSur milli
landanma á breiðum grundvelli,
þar sem ráðherrar ræðist við.
Sltjóra Vesitur-Þýzíkaiands hef-
ur ekki áður gengið svo langlt,
að hún hafi boðið viðræður,
þar sean ráðherrar væmu fuM-
trúar ríkisetóóraarinnar, held-
ur, að þær færu fram milli
embættismamna. Þótt vesitur-
þýzJoa stjórain haldi enm fast
við þá stefnu, að hún vilji ekki
| veita stjórn Austur-Þýzikalands
formlega viðurkenningu, nálg-
ast þeitta viðurfcemniagu í
reynd. Þetta fuHlnægir hins veg
ar ekki ýtrustu kröfum austur-
þýzfcu stjómarinnar um fyHsíu
stjóramól'al'egu viðurkenningu.
Hér er um að ræða þáitt i
þeirri viðleitni Brandts kanzl-
ara að koma á bættri saimibúð
mitli VeStur-ÞýzkalandS og
Austur-Bvrópu og þó sér-
staMega miMi þýzku ríkjanma.
Aðdragandi að þessu tilboði
hams er anmars í stuttu miáli
þessi:
ÞEGAR Bramdt fluitti stefnu
skrárræðu stjóraax simnar i
vestur-þýzka þimginu 28. ofctó-
ber síðastl., ræddi hann um
tvö þýzík ríki sem staðreynd.
Þau myadrn halda áfram að
vera til, því að emgaT horfur
væru á sameiningu Þýzkalands
að sinmi. Það vœri jafnframt
staðreynd, að þessi ríki ti'l-
heyrðú einmi og sömu þjóð.
Þess vegna gœti Vestiur-Þýzka-
land ekki litið á Austur-Þýzka-
lamd sem útlenit rSki og því
gæiti sérstök diþlótnatísk viður-
kenning á Ausitur-Þýzkalamdi
eikfki komið til greima. Jafn-
framt lýsti harni því sem stefnu
stjórgarinnar að vinma að
bsettri samlbúð þýzfcu ríkjanma
með það fyrir augum að draga
úr þeim margvislegu erfiðleik
um sem nú hljótast af slkipt-
irngu Þýzikailaads. í þeim til-
gangi myndi stjórain leita við-
ræðna við Austur-Þýzkalamd á
framanigreinduim grundvelli.
Þetta orðalag Brandlts virð-
ist vera hnitmiðað við það
stjórnmálaástand, sem er ríkj-
anídi í V.Þýzfcalandi. Vestur-
Þjóðverjar viðurkeoma yfirteitt,
að Austur-Þýzkal and mumi
verða til um ófyrirsjáanlega
framitíð að óbreyttu ástandi.
Hins vegar er það talið árétta
um of klofnimgu Þýzkalands,
ef þetta er formlega viður-
kennt. Aðstaða Brandits er sivo
veik í þinginu, að hamn verðúr
að talka fullt tililit til þessa við-
horfis. Þess vegma verður haam
að leita að leið til að viður-
kenna Austur-Þýzk al and á
borði, en ekki í orði.
f FYRSTU var þessu fálega
tekið af sitjórn Aiustur-Þýzka-
lamds. Austur-þýzk blöð gerðu
litið úr því, að um nokkra
stefnubreytingu vaeri að ræða
hjá Brandt frá þvi sem áður
var. Þetta breyttist þó nokkuð
efltir að samkomuiag varð
miMi stjóma Sovétríkjanaa
og Vestur-Þýzkaiands um að
hefja yiðræður um griðasátt-
mála. í framhaldi af því steig
Waliter Ulibridht, ríkisleiðtogi
Ausitur-Þýzkalaads, það óvæmta
skref 17. desemiber síðastl., að
skrifa Heinemamn, forseta V.-
Þýzkaiamds, bréf, þar sem
hann lagði til að gerður yrði
sáttmáli milli landanna og
sendi Ulbricht jafnframf drög
að honum. f þessu samnings-
uppkasti Ulbricht var m.a. lagt
tiil, að núverandi landamæri
þýzku ríkjanna og Oder Neisse-
landamiærin verði viðurkennd,
bæði ríkin lofi að staðsetja
ekki kjarniorkuvop'n á yfirráða-
svæði sínu, bæði he'ti því að
leysa öll deiluinál sín friðsam
lega og hafni sérhverri vald-
beitingu í samibandi við þau,
og loks sæki þau bæði um að-
ild að Sameiauðú þjóðunum.
Það sé skilyrði fyrir slikum
samninigi, er gildi a.m.k. til 10
ára, að ríkin vinni saman á
jafnréttisgrundvelli, en I þvi
fælist óbnint full viðurkenning
á Austar-Þýzkalandi af hálfu
Vestur-ÞýzKal amds.
HEINEMANN svaraði þ«,su
bréfi Ulbrichts á þaan veg, að
rMsstjórnin mymdi svara þvi.
Brandt kamslari svaraði því svo
óbeint í ræðu, sem hann hélt
í vestur-þýzika þ'nginu 14. þ.m.
Þar endm'fók hann, að ful’
stjórnmáia.eg viðurkenaing á
AuStur-Þý/ka!andi kæmi ekki
til greina, þvf að bæð: þýzku
rílkin tilhevrðu sömu þjóð og
því pæti Vestur-Þýzkaland ekki
viðurkennt Austur-Þýzkaland
9em erlent ríiki. Jafnframt end-
uraýjaði hanm vilja ríkisstjórn-
ar sinnar til viðræðna við
Austur-Þýzkaland ,en hvorugt
ríkið mætti hins vegar setja
nein ákveðin skilyrði fyrir-
fram. Hann sagði, að samskipti
lamdanna þyrftu m.a. að byggj-
ast á eftirgreindum grundvelli:
1. Bæði rlkin telji sér skylt
að varðveita eininigu þýzku
þjóðarinmar og líti ekki á hvort
amrnað sem erlent riki.
2. Bæði rikim starfi á grund-
velli alþjóðalaga, virði yrfirráð
hvors anaans yfir eigin land-
svæði, virði landamæri hvors
anmare og skuldbindi til til að
leyisa allar deilur friðsamlega.
3. Hvoruigt rffldð reynt að
breyta stjórnskipulagi hins.
4. Rikisstjórair baggja land-
anna stefni að virusamlegri sam
búð, ekki sízt með því að efla
tæknilegt samstarf.
5. Réttindi fjórveldanna, sem
bera ábyrgð á Vestur-Berlín »g
Þýzikalandd í heild, séu virt.
6. Bæði ríkin styðji viðleitni
fjórveidanma tif að ná samkomu
lagi um máliefni Vestur-Berlín-
ar.
EFTIR þessa ræðu Brandts
áleit Uibriciht bereýnilega, áð
honum bæri næsti leilkur. Hann
boðaði til séretaiks blaðamanna
fundar í Austur-Berlín 19. jam.
og var það fyrsti blaðamanna-
fúndur hans um níu ára skeið,
þar sem vestrænir blaðamenn
feogu að vera viðstaddir. —
Ulbricht áréttaði þar, að Aust-
ur-Þýzjkaland myndi enga samn
imga gera, ám stjórmmálalegrar
viðurkemningar, ern hins ve@ar
úitilokaði hann ekki að viðræður
gætu hafizrt, árn slíks skilyrðis.
Þess vegna hafa ummædi hans
yfirleitt verið skilin á þann
veg, að Austur-Þýzkaland muni
ekíki hafna viðræðum, þótt ekki
fylgi þeim bein stjórnmálaleg
viðurkennimg. Þá tók Ulbricht
það fram, að áður en yiðræður
hæfust, þyrfti að liggja fyrir
hvaða árangur hefði náðst í við
ræðum Sovétrikjanna og Vest-
ur-Þýzkalands um griðasáitt-
mála.
ÞAÐ er bersýuiiegt, að
Brandt hefur álitið nauðsynlegt
að svgra Ulbricþt fljó-tt. Hipn
23. j'anúar sendi haan Villi
Stoph, foreætisráðlierra Austur-
p^amhald 4 bls 15