Tíminn - 21.03.1970, Blaðsíða 8

3
TÍMINN
LAUGARDAGUR 21. mai-z 1970
LOFTLEIÐIR 0G SAS-LÖNDIN
Þeir voru ekki langir fyrstu
samningafundirnir sem ísienzku
etnbættisme nnirnir áttu með
emtoættismönnuim frá SAS —
iöndoinum á dögunum í Kaup-
mannalhöfn, þegar tii umræðu
voru 'lendingarréttindi Loft-
leiða í SAS löndunum. Á öðr-
um degi samningaiviðræðnanna
var ákveðið að fresta þeim um
uiiánuð, og tafea upp þráðinm að
nýju í Reyikjavífe 9. apríl. Ein-
hvernveginn hafði maður það
á tilfinningunni, að SAS landa
fullitrúiarnir væru að reyna að
draga samningaviðræðurnar
sem mest á langinn, en það
geta aiOir séð, að kemur Loft-
leiðum illa, þar sem sumarásetl
un félagsins er gengin í giidi,
þegar samningaviðræður hefjast
að nýju.
Áður en lemgra er haidið er
rétt að rifja upp þau tojör, sem
SAS löndin hafa sett vegna
iendinga Loftleiða í Noregi,
Svíþjóð og Danmöntou, en síð-
ustu tatomarfeanir þar að lút-
andi voru settax 6. april 1968.
Loftleiðir fá fyrir náð og misk
unn að lenda tvisvar í viku á
vetrutn í Skandinaviu oig
þrisvar á sumrin — Rolls
Royee 189 farþega vél-
um sínum, en hinsvegar fær fé-
lagið ©kki, að 'tafea n-'m'’ U-4
fanþega í þær að vv-.ar^gi, og
160 að sumiarlagi. Á vetrum
verður félagið því að fljúga
með 75 stóia frá Skandinavíu
til íslands, — þó svo að fleiri
farþegar viiji fara með vélum
félagsins. Skyldi efefei mörgum
farþeganum hafa þótt súrt, að
fá ekki far með hiálfsetinni vél?
Þá fólu þessir aprílsamningar
í sér, að fargjialdamismunur-
ino hjá Loftleiðum og öðrum
fliugfélögum sem fliúga frá
Skandinavíu til Bandaríkjanna
má aðeins vera 10% lægra, á
aðalfargjöldum en um 10 Banda-
rífejadölum lægra á gjöldum,
sem nú eru orðin algengust.
Áður var mismunuriwa á far-
gjöldunum 13% og 15% eftir
þvi á hvaða árstíma ferðazt
vax. Þetta voru sem sagt höf-
uöaitriðin í samningjjum sem
féfefest loks 6. apríl. Áður voru
Rolls Royce vélar Loftleiða al-
«Jör „bannvara" á Norðurlönd
ttouto. ef svo mætti að orði
komast, því fram tii þess tíma,
mátti félagið efeki fljúga þeim
þangað í áætlunarflugi. Urðu
því farþegar Loiftleiða frá og
til SkaindinavMandianna að
skipta um flugvéi í Keflavik á
leið aiustur eða vestur um haf,
og þarf ekíki að eyða mörgum
orðum í að útskýra óhagræðið,
sem af því var.
ÚR 100% í 10,2%.
Niorðurlandaflug Loftleiða
hiófst á þjóðiháitíðardaginn 17.
júní 1947, og flugfeosturinn þá
var Sfcymiasterfllugvélin Hefcla,
sem tók 47 farþega. Árið 1952
hófst svo Bandaríkjafilug Loft-
leiða, og var í fyrstu farið vitou
lega á mil'li íslandis og Banda-
rítojanna. í fyrstu byiggðist því
alLt flu-g Loftileiða á Norður-
landafluginu — eingöngu um
að ræða flug til og frá Skand-
inavíu. Á sáðasta ári var hins-
vegar Norðurlandaflugið 10,2%
af heiildiarfarbiegaflutninigum
Loftleiða. í sam-bandi við töl-
una frá síðasta ári, er rétit að
geta þess, að ir.n í henni exu
farþ’gar sem fóru aðeins snlMi
íslands og Stoandir.avíu. Farþega-
flutninigar Loftleiða til og frá
Skandinavíu voru um 3,8% af
farþegafiutningum SA? 'í söuiu
leið. eða í tölu-m 250 þúsund
SAS fanþegar á móti 9.643
Loflleiðafarþegum — mismun-
urinn er rúmilega 240 þúsund
farþegar. Hlutfallstaía Loft-
leiða í þessum samanbux-ði hef-
ur sífellt farið lækkandi, því
að árið 1961 nam farþegafjöldi
félaigsins 16,1% af farþegum
SAS yfir Atlanitshafið. Er því
hæpið að tialda því fram, að
Loftleiðir hafi nokkru sinni
ógnað flugsamsteyp'unni SAS í
sambandi við faiiþegaflu'tninga
yfir Atlantshafið.
Þegar verið er að tala um
Loftleiðir annarsvegar, og hins-
vegar önnur fLuigféiög. sem
fljúga yfir Atlantshafið, verð-
að hafa það í huga, að núver-
andi fluiHikiostur Loftleiða RR-
vélarnar eru nærri 40% hæg-
fleygari, en þoturnar, sem al-
geugastar eru á þessari flug-
leið. Þá ber einnLg að hafa
það í hU'ga, að öU fargjöld Loft
leiða eru_ miðuð við millilend-
ingu á ísiandi. en það bæði
lengir fluigtámann til og frá
New York, og er í sumum til-
fellum til óþæginda fyrir far-
þegia.
Loftleiðaþotan myndi verða
rúmum tveim tímum lengur
yfir hafið.
Hvernig breytist aðstaða
Loftleiða svo í Atlantshafsffleg-
inu ef félacið tetour þotur í
þjónustu sána? Allar ferðir Loft
leiða á mi'llli heimsálfanna eru
miðaðax við að Lenda á ís-
Landi, og svo mun verða þótt
þotiur toomi tiH sögunnar. Ef
við tökum dæmi um tvær þot-
ur af gerðinni DC 8, sem leggja
af stað frá Luxemtooog til New
Yorik á sama tímia, þá er sú
sem fer beint, komin til New
Yorfe eftir sjö og hátfs tíma
flug við eðlilegar aðstæður. Hin
sú sem lendir á íslandi, er ein-
um og háilfum tíma lengur á
flugi og viðdvölin í Keflavík
er um þrír stundarfjórðungar,
svo íslandsþotan, toemur ti'l New
York meira en tveim stundum
síðar en þotan sem fór bédnt
— er með öðrum orðum næi'ri
táu tíma á leiðinni en hin sjö
og hálfan. Sjá aiiir, að fargjöld
með ísLandsþotuinni, verða að
vera töluvert lægri, svo fólki
finnist borga sig að fljúeá með
henni
Eru Loftleiðir jafnvirði
landhelginnar?
Hagur Loftieiða er jafnframt
hagur íslands, því bæði er áð
humdruð ef efeki þúsundir fólks
eiga afkonxu sína undir Loft-
leiðum, og svo hitt, að ríkið
hefur gifurlegar tekjur bæði
af félaginu og starfsmönnum
þess. í þessu sambandi er ekki
úr vegi að nefna nofekrar háar
og fróðlegar töiur.
•k Skattar og tollar l.oftieiða
til opinberra áðila námu á
árunum 1964—1968 tæplega
200, miUjónum króna.
★ Launagreiðslur til starfs
manna Loftleiða hér á landi
námu á árur -m, 1950—
1969, 832.1 tnUIjón króna.
★ Opinber gjöld starfsmanna
Loftleiða námn á árunum
1964—1968 166,4 miUjón-
um kiöna.
★ Opinber gjöld félagsins og
starfsmanna námu þvi sam-
tals á áninum 1964—1968
um 366 mUljónum króna.
Þetta eru álitlegar töiur, sem
vert er, bæði fyrir stjórnvöld
og álmenning að' géfa gaum. Eh
með þessum tölum er ekki öli
saigan sögð, því hvað um gjald-
eyristekjurnar?
ic Á árunum 1964—’69 skiluðu
Lofleiðir íslenzku bönkun-
um erlendum gjaldeyri sem
svaraði 2,5 milljörðum is-
lenzkar króna, en það sam-
svarar 28,7 milljónUm doll-
ara á núverandi gengi.
Þá er ótalinm sá gjaldeyrir,
sem Loftleiðafarþegar eydidu
hér á landi, en það er drjúgur
hluiti iþeirra gjaideyristekna sem
fengizt hefur vegna erlendra
ferðamanna hér. Áningargest
ir LotBtleiða á árinu 1969 voru
hátt á 12 þúsund talsins, eða
einn fjórði allra ferðamanna
sem til landsins toomu, þegar
farþegar með skemmitiferðaskip
um eru efcki taldir með.
Það er kannski of djúpt í ár-
inni tekið, að segja að Loftleið-
ir séu jafnvirði landheiginnar,
en landheiigismálið er það mál,
sem íslenzk stjórnvöLd hafa
hvað harðast barizt fyrir á
seinni áxum, en hefur barátta
sbjórnvaldanna verið hlutfalils-
iega jafn skelegg í Lofitleiða-
málinu? Því sfcai efcki svarað
hér, én í báðum tilvifeium er
við erlenda aðila að eiga, og
þvi er ekki út í hött að jafna
þessum tveim málum saman.
Er bægt að auglýsa Loftleiðir
án þess að íslands sé jafnframt
getið?
Tölurnar hér að framan,
segja sina sögu. en það eru
fleiri tölur, sem nefna má í
þessu sambandi. Hvað varði fé-
lagið t. d. miklu fé til fcynn-
inuarstarfsemi a undianförnum
árum? Á árunum 1964—1969
hafa Loftleiðir varið um 460
milljónum ti. kynningarstarf-
semi ei það samsvarax 5,2
milljómtm dollara á núverandi
gengi I þessu sambandi er
vert að athuga það, að sam-
Miða því sem riikið sker niður
allar f jiárveitingar til landikynn-
ingarstarfsemi þá verja aðrir
aðilar stöðugt meira fé til þess-
arar starfsemi Það fer ekki
fram hjá neinum, að um Leið
og Lofflieiðir auglýsa ferðir sín
ar austan hafs og vestan, þá
eru þeir um leið að auiglýsa
ísland bæði beint og óbeint.
Sjálfsaigt mætti því flofcka
eitithvað af þessum 460 miMij-
ónum sem hreinar tekjiur fyrir
ríkið, eða aliavega sparnað á
útgjöldum til þessara máia, og
vissulega er það þægilegt að
láita aðra annast þessa hlið
málsins, en hirða bara ágóð-
anin sem verður af erlendum
ferðamönnum.
Þessi kynningarstarfsemi hef
ur efeki aðeins verið rekin fyr-
ir ísiand, heldur hafa frændur
vorir í Noregi, Danmörku og
Svfþjóð ekki farið varhluta af
þessu. Á árunum 1963—1969
munu Loftleiðir þannig hafa
varið um 154 milljónum ísl.
fcróna, til að tryggja sér far-
þega milii Bandaríkjanna og
framangreindra landa. Ættu því
SAS löndin þrjú því fremur
að hlúa að Loftleiðum, og gera
félaginu fcleift að reka eðlilega
starfsemi í löndum sínum, held-
ur en að hrekja félagið frá
þeim, eins og markvisst virðist
hafa verið unnið að á undan-
förnum árum.
Kynningarstarfsemin á ís-
landi og Loftleiðum og Sifeand
inavíu hefur verið rekin með
margskonar hætti. Gefnir hafa
verið út íslandsbæklingar með
fallegum litmyndum og sfcýr-
ingatextum. Gerðar hafa verið
kvibmyndir um ísland frá rnörg
um sjénarhornum, eriendum
fréttamönnum hefur verið boð-
ið hingað, og með greinum sín-
um hafa þeir vakið áhuga á
íslandi.
Hvernig er svo samstarfið við
hina erlendu aðilana?
Það hlýtur að vekja athygli
— og veikjr. norræna samvinnu
— að íslendingum gemHur ætíð
verst í loftferðasamningum sín-
um við þær þjóðir. sem okkur
ætti að ganga bezt við. Hvað
með Luxemborg og hvað með
Frarohald á Ms. 14