Morgunblaðið - 05.11.2005, Blaðsíða 36

36 LAUGARDAGUR 5. NÓVEMBER 2005 MORGUNBLAÐIÐ
UMRÆÐAN
notkun? Þetta eru ekki góðar hug-
myndir og ég held að þessi hugs-
unarháttur þjóni ekki almannahags-
munum Yfirvöld eiga að þjónusta
borgarana – ekki setja þeim stól fyr-
ir dyrnar. Kjósi al-
menningur að ferðast
með einkabílum á að
gera ráð fyrir því og
þjónusta einkabílana. Í
hverjum bíl er öku-
maður, og þessi öku-
maður er skattgreið-
andi sem á það skilið
að komið sé fram við
hann af virðingu.
Þétting byggðar
Þétting byggðar er
oft nefnd sem möguleg
lausn á umferðarvand-
anum og tek ég undir
það, þó ekki með þeim
hætti sem núverandi
meirihluti talar um.
Það er lítil lausn fólgin
í því að koma fleiru
fólki í miðbæinn, fólk í
úthverfunum mun
áfram eiga sína bíla,
svo og eru ætíð ein-
hverjir í miðbænum
sem eiga bíla, enda er
bílastæðavandamál þar
í dag. Úlfarsfellið er
ekki hentugt bygging-
arsvæði sökum umferðarþunga á
austur-vestur umferðaræðum borg-
arinnar. Hentugra er að byggja í
Geldinganesi og Vatnsmýrinni, enda
er það byggingarland nær mið-
bænum og þéttir þannig byggðina út
frá miðbænum séð. Það er glapræði
að byggja endalaust austur fyrir
miðbæinn, nú þegar annar umferð-
arkerfi borgarinnar ekki þeim
þunga sem þar er fyrir, við skulum
ekki bæta á hann.
Mengun
Það er talað um að einkabílar
mengi mikið. Hið sanna í málinu er
að einkabílar menga ekki neitt – það
eru vélarnar á einkabílunum sem
menga. Með þessu á ég við að yf-
irvöld hafa ekki staðið sig í því að
reyna að draga úr mengun einkabíla,
t.d. er ekki lægra vörugjald á spar-
neytnari bílum né tvinnbílum, sem
eru mun sparneytnari en flestir pall-
bílar – en pallbílar bera lægsta vöru-
gjaldið!
Með því að hafa mjög háan skatt á
bílum verður mjög dýrt að endur-
nýja bílinn, það leiðir til þess að á
götum Íslands eru mjög gamlir og
eyðslufrekir bílar sem menga meira
en nýir bílar sem út-
búnir eru með nýjustu
tækni í meng-
unarvörnum. Ef yf-
irvöldum væri alvara í
því að minnka mengun,
ætti tafarlaust að
lækka vörugjaldið á
rafmagnsbíla, tvinnbíla
og bíla sem hafa lítinn
sem engan útblástur.
Það leiðir raunverulega
til minni mengunar.
Er Lúxemborg
bara malbik?
Skv. skýrslu OECD
voru 645 bílar á hverja
1.000 íbúa á Íslandi.
Vissulega er það mikið,
og mun meira en í ná-
grannalöndum okkar.
Það gæti því verið að
sumir líti svo á að um-
ferðarteppur og um-
ferðartafir séu óum-
flýjanlegur hluti þess
að búa í stórborg. Þetta
er einfaldlega ekki rétt,
því önnur lönd glíma
við mun fleiri bíla.
Áhugaverðast er að sjá að í Lúx-
emborg eru 728 bílar á hverja 1.000
íbúa, og ekki er Lúxemborg eitt
stórt dreifbýli, þvert á móti. Ef hægt
er að tryggja greiða umferð um Lúx-
emborg, sem er gömul borg í Evr-
ópu, ekki að stofni til með breiðgöt-
um, hlýtur að vera hægt að tryggja
greiða umferð í Reykjavík. Borg-
arfulltrúar ættu frekar að kynna sér
lausnirnar í Lúxemborg heldur en
léttvagnakerfi víðsvegar í stór-
borgum Evrópu.
Ég legg mikla áherslu á að leysa
vandann í stað þess að kenna fólki
um vandann. Mislæg gatnamót og
niðurgrafnar stofnbrautir eru það
sem koma skal, við skulum ná þeim
sem fremstir eru í umferðarmenn-
ingu í stað þess að óska þess að eng-
inn umferðarvandi væri.
Leysum
umferðarvandann
Eftir Eggert Pál Ólason
Höfundur er lögfræðingur, formaður
Vina einkabílsins og sækist eftir 7.
sæti í prófkjöri Sjálfstæðisflokksins
fyrir sveitarstjórnarkosningar.
Prófkjör Reykjavík
Almenningsvagnakerfið er í mikl-
um ólestri, enda hefur núverandi
meirihluti lagt meiri áherslu á að
fæla fólk frá einkabílnum heldur en
að tæla fólk í almenningsvagna.
Þetta hefur leitt til þess að miklar
umferðartafir hafa myndast, en
reynslan hefur sýnt að tafir fá fólk
ekki inn í almenningsvagnana. Það
þarf að stórbæta kerfið, kaupa nýja
og betri vagna, með betri og þægi-
legri sætum. Fjölga þarf ferðum á
álagstímum og þjónusta kjarnahóp-
inn betur, eldri borgara og náms-
menn. Færa þarf áherslu kerfisins
frá miðborginni og yfir í úthverfin,
hafa skiptistöðvar þar sem fólkið er.
Ekki allir eru á leið niður í miðbæ.
Núverandi meirihluti hefur ákveðið
að leggja mikla áherslu á Hlemm í
almenningsvagnakerfinu, sem ég tel
vera ranga ákvörðun. Almenningur
notar Hlemm ekki sem skiptistöð og
endurbygging Hlemms fyrir hundr-
uð milljóna króna er tímaskekkja,
þessa peninga ætti frekar að nota til
að bæta vagnana og kerfið.
Óskhyggja leysir engan vanda
Að óska þess að bíleigendum
fækki í Reykjavík er óskhyggja sem
leysir engan vanda. Í stað þess að
óska þess að vandamálin hverfi,
ættu borgaryfirvöld frekar að gera
ráð fyrir þörfum og óskum borg-
arbúa og grípa til viðeigandi aðgerða
til að þjónusta borgarana sem best.
Borgaryfirvöld eru ekki Stóri bróð-
ir, þegnarnir láta borgaryfirvöld ein-
faldlega ekki segja sér fyrir verkum
þegar þeir velja samgöngumáta, það
hefur reynslan sýnt. Það þarf
raunsæismann sem gerir sér grein
fyrir vandanum í borgarstjórn.
Hver má eiga bíl?
Ef stjórnmálamenn ætla sér að
fækka bíleigendum, þá er rétt að
velta því fyrir sér hverjir það séu
sem muni eiga bílana eftir hina
miklu fækkun. Á að hækka álögur á
bíla svo mikið að einungis þeir ríku
hafi efni á að reka bíla? Á að setja
kvóta á bílaeign þannig að þeir sem
eigi bíla í dag geti framselt þann
rétt, en enginn nýr aðili geti eignast
bíl? Þarf að sækja um leyfi til að
eignast bíl með rökstuðningi um
Eggert Páll Ólason
’… ætti taf-arlaust að
lækka vöru-
gjaldið á raf-
magnsbíla,
tvinnbíla og bíla
sem hafa lítinn
sem engan út-
blástur.‘
HJÁLMAR Árnason, þingmaður
Framsóknarflokksins, skrifar um
vanda Ríkisútvarpsins í grein sem
birtist í Morgunblaðinu 3. nóvember.
Ásigkomulag Ríkisútvarpsins sé
bagalegt og eina ráðið
sé – að setja hið bráð-
asta alveg ný lög. Mik-
ilvægast sé að laga
„stjórnunarstrúkt-
úrinn“. Auk þess virð-
ist „rekstur og fjár-
hagur RÚV nokkuð á
reiki“, segir þingmað-
urinn. Einfaldast væri
fyrir Hjálmar að fá
nánari upplýsingar um
þau mál hjá flokks-
bróður sínum, sem er
fjármálastjóri RÚV.
Nánast í framhjá-
hlaupi segir Hjálmar að rekstr-
arform, sem tekið yrði upp með nýj-
um lögum um Ríkisútvarpið, skipti
engu máli. Hlutafélag eða hvað sem
er ... „ef fyrir liggur pólitískur vilji
um að halda RÚV í eigu ríkisins“. Út
af fyrir sig þurfti þingmaðurinn ekki
að efast, því sjálfur upplýsir hann,
framar í grein sinni, að „enginn
stjórnmálaflokkur á Alþingi“ hafi
lýst yfir vilja til að selja Rík-
isútvarpið. Þar á undan segir Hjálm-
ar að þverpólitísk samstaða ríki um,
að RÚV skuli áfram vera í eigu rík-
isins.
En sjálfstæðismenn?
Sjálfstæðisflokkurinn stýrir
menntamálaráðuneytinu, sem Rík-
isútvarpið heyrir undir og mennta-
málaráðherra ræður
alla yfirstjórn RÚV.
Hjálmar Árnason hefur
greinilega ekki kynnt
sér umræðuna innan
Sjálfstæðisflokksins og
skal nú bætt úr því.
Kjartan Gunnarsson,
framkvæmdastjóri
Sjálfstæðisflokksins,
sagði í janúar 1992:
„Ég held einfaldlega að
Ríkisútvarpinu sé eins
og öðrum opinberum
rekstri markaður
ákveðinn tími. Og ég
held að sá tími sé einfaldlega lið-
inn ... Ég tel að það sé nauðsynlegt
að leggja Ríkisútvarpið niður.“
Kjartan sagði að taka ætti fyrir
allar auglýsingar í Ríkisútvarpinu,
breyta því í hlutafélag, selja hluta-
bréfin og „stefna að því að innan
fimm ára (fyrir 1997, innskot JÁS)
verði ríkið alfarið hætt þessum
rekstri“.
Landsfundur Sjálfstæðisflokksins
ályktaði árið 1996: „Sjálfstæðis-
flokkurinn leggur til að markmið,
rekstur og fjármögnun Ríkis-
útvarpsins, ekki síst sjónvarpsins
verði endurskoðuð með tilliti til hag-
kvæmni og aukinnar samkeppni, og
að samkeppnisaðstaða fjölmiðla
verði jöfnuð með afnámi lögboðinna
áskriftargjalda og jafnframt tryggt
að stofnunin fari ekki með öðrum
hætti í ríkissjóð.“
Nýi útvarpsstjórinn er sammála
Kjartani Gunnarssyni að taka eigi
fyrir allar auglýsingar í Ríkisútvarp-
inu, Páll Magnússon ítrekaði það
sjónarmið sitt nýlega. Á landsfundi
Sjálfstæðisflokksins 2003 var á nýj-
an leik ályktað: „Skylduáskrift að
fjölmiðlum verði afnumin nú þegar.
Íslenskir neytendur eiga sjálfir að
ráða hvort og hvaða fjölmiðla þeir
kaupa. Endurskoða skal hlutverk
ríkisins á þessum markaði.“
Ef óskir Sjálfstæðisflokks, fram-
kvæmdastjóra flokksins og nýs út-
varpsstjóra ganga eftir, er takmark-
inu „að leggja Ríkisútvarpið niður“
náð, vegna þess að RÚV yrði svipt
öllum tekjum. Ekki tókst að halda
tímaplani framkvæmdastjórans, en
áfram skal höggvið í sama knérunn.
Samband ungra sjálfstæðismanna
fer síður en svo út af flokkslínunni,
þegar stjórn þess ályktar, 5. ágúst
2005: „Að lokum ítreka ungir sjálf-
stæðismenn þá skoðun sína að rík-
isvaldið hætti rekstri fjölmiðla og
RÚV verði selt.“
Rekstrarformið skiptir
engu máli
Þú afsakar, Hjálmar, þótt mér
finnist holur hljómur í þeirri samúð
sem þú tjáir útvarpsmönnum. Von-
andi meinarðu samt það sem þú seg-
ir, að rekstrarformið skipti engu
máli. Þá skulum við bara hafa það
óbreytt, það nægir að strika út góð-
an hluta af núgildandi lögum til að
bæta stjórnunarstrúktúrinn, svo
sem hæfir mikilvægu hlutverki
RÚV. Ríkisútvarpið verður ekki há-
effað, það er vilji þjóðarinnar ... sem
og formannsins þíns, Halldórs Ás-
grímssonar forsætisráðherra.
Jón Ásgeir Sigurðsson fjallar
um Ríkisútvarpið og svarar
Hjálmari Árnasyni ’Nýi útvarpsstjórinn er sammála Kjartani
Gunnarssyni að taka
eigi fyrir allar auglýs-
ingar í Ríkisútvarpinu,
Páll Magnússon
ítrekaði það sjónarmið
sitt nýlega.‘
Jón Ásgeir
Sigurðsson
Höfundur er rekstrarhagfræðingur
og útvarpsmaður.
ERU tvenn lög í þessu landi?
Spyr sá sem ekki veit. Við sem er-
um komin yfir 67 ára aldur, það eru
framin á okkur mannréttindabrot
daglega, og Alþingi finnst þetta allt
í lagi. Þetta eru bara eldri borg-
arar, þeir hafa ekki
efni á að leita réttar
síns, hver er sjálfum
sér næstur, samanber
eftirlaunakjör þing-
manna, ráðherra og
fleiri á æðstu stöðum.
Þeir fá um 500–
750.000 í eftirlaun og
mega vera í fullu
starfi. Þeir hafa frá
hálfri milljón upp í
milljón á mánuði og
eru ekki skertir um
krónu. Og geta þessir
menn farið á eftirlaun
55 ára enda orðnir
þreyttir að stíga öld-
una.
En við eldri borg-
arar erum skertir á
alla kanta. Ef annar
makinn vinnur úti ertu
skertur um 45% og ef
þú hefur heimilis-
uppbót og lofar barni þínu að vera
hjá þér ef illa stendur á hjá því þá
missirðu heimilisuppbótina. Ef þú
treystir þér út á vinnumarkað ertu
skertur um 85%, heldur einungis
eftir 15%.
„Ef hjón vinna sér inn 10.000 kr.
sem ellilífeyrisþegar í aukatekjur
þá hækka ráðstöfunartekjur um
1.556 kr. vegna skerðinga og skatt-
greiðslna.“
Svo er annað af þessum hung-
urbótum hjá TR, við borgum í
skatta sem samsvarar andvirði
þriggja mánaða bóta á ári í skatt.
Þeir sem eru með óskertar bætur
fá 56.402 kr. og lífeyrissjóðurinn er
um 33.711 kr. samtals 90.118 á
mánuði. Þetta er svipað hjá 10–
11.000 lífeyrisþegum. En engar
110.000 kr. á mánuði eins og Pétur
Blöndal. heldur fram.
Þessar skerðingar eru ábyggi-
lega einsdæmi á Norðurlöndum.
Svo er verið að reyna að taka bíla-
styrkinn af okkur aumingjunum.
Þeir, þessir ráðamenn, eru sjálfir
með lúxuxbíla og einkabílstjóra á
okkar kostnað. Ég hélt að þessir
háu herrar hefðu verið kosnir á
þing til að þjóna og starfa fyrir
okkur, almenning. Ekki bara fyrir
sjálfa sig og til að skaffa sér þau
kjör sem þeim sýnist.
Ég held að Framsókn fái ekki
marga menn á þing næst þegar
verður kosið. Þeir
verða að athuga það
að við eldri borgarar
erum 30.000 og það
munar um þau at-
kvæði. Svo erum við
eldri borgarar tví- og
þrískattaðir. Við erum
búin að borga skatt af
grunnlífeyrinum sem
er 21.993 kr. Við borg-
um aftur skatt af þeim
8.297 sem gera 99.570
á ársgrundvelli. Það
rennur sennilega í eft-
irlaunasjóð þeirra hátt
settu eða í risnupen-
inga þeirra, því ekki
veitir af.
Margur verður
af aurum api
Þeir í ríkisstjórninni
eru alltaf að hæla sér
af mesta góðæri sög-
unnar. Samt erum við eldri borg-
arar á hungurmörkum, fólk deyr –
tveir ef ekki fleiri – úti í bæ og er
dáið í 15–20 daga áður en það
finnst því það hefur ekki efni á að
kaupa sér þjónustu sem kostar um
20.000 á mán. 620 kr. á dag geta
skilið á milli lífs og dauða. Fólk hef-
ur ekki efni á því að veita sér slíkan
lúxus. Maður getur ekki ímyndað
sér að þessir ráðamenn hafi ekkert
mannlegt eðli. Best væri að gefa
okkur eitursprautu þegar við verð-
um 67 ára, ef það er þá ekki of
dýrt. Ríku verða ríkari og fátæku
verða fátækari.
Svo er þessi ríkisstjórn svo
hrædd við gerðir sínar að þeir þora
ekki að veita Mannréttindastofu Ís-
lands fjárhagsstuðning, því þeir
vilja fá að brjóta mannréttindi okk-
ar í friði, án afskipta. Og eftir höfð-
inu dansa limirnir. Því Davíð sagði:
enga styrki til Mannréttinda-
skrifstofu og það skal standa. Því
þeim 4–5 málum sem farið hafa fyr-
ir mannréttindadómstól hefur ís-
lenska ríkið tapað. Hér eru sko
engin mannréttindabrot, segir bláa
höndin. Hrokinn og mikilmennskan
fer alveg með blessaðan manninn.
Ég sting upp á því, af því að herinn
er að fara, þeir skilja eftir sig ótal
blokkir og heilan þjónustukjarna á
Vellinum í fyrsta flokks ástandi, að
ríkisstjórnin sjái sér þar leik á
borði og stofni þar þorp fyrir aldr-
aða fyrir lítinn pening. Reykja-
nesbúar eru vanir að þjóna uppá
Velli í öllum störfum sem til falla.
Svo það væri ekki vandkvæði. Þó
ráðamenn virðist ekki vaða í vitinu
þá hljóta þeir að vita að þjóðin er
að eldast. Hvað þurfa margir að
finnast meðvitundarlausir áður en
þið vaknið?
Mismunur og mannréttindabrot
ef þú kemst inn á Sóltún kostar rík-
ið 17.600 kr. á dag á mann sem á
mánuði gera 528.000 kr. einkarekið.
Og DAS og Grund kosta 13.900 kr.
á dag sem gera 417.000 kr. á mán-
uði. En ef þú ert heima færðu 1.866
kr. á dag, sem gera 56.402 á mán-
uði. Er nokkur hissa þó fólk vilji
komast á dvalarheimili og lifa
áhyggjulausu lífi?
Flott stjórnun það, svo er alltaf
verið að predika að fólk eigi að vera
sem lengst heima. Burt með allar
skerðingar strax og hærri persónu-
afslátt strax, við eldri borgarar er-
um fólk með kjörgengi. Við erum
áratugum á eftir Norðurlöndum
varðandi stöðu og hag aldraðra.
Hver er réttar-
staða aldraðra?
Einar Grétar Björnsson spyr
hvort tvenn lög séu í þessu
landi, ein fyrir fátæka og
önnur fyrir ríka
’Þessar skerðingar eru
ábyggilega eins-
dæmi á Norð-
urlöndum.‘
Einar Grétar Björnsson
Höfundur er eldri borgari.
„Neyðarkall“ framsóknarmanns