Tíminn - 04.04.1970, Síða 9

LAUGARDAGUR 4. apríl 1970.
TÍMINN
9
— ®mróm—
Útgefandi: FRAMSÓKNARFLOKKURINN
Framikvænidastiórl: Kristián Benediktsson. Ritstiórar: Þórarinn
Þórarinsson (áb). Andés Kristjánsson, Jón Helgason og Tómas
Karlsson. Auglýsingastjóri: Steingrimur Gislason. Ritstjórnar-
skrifstofur 1 Edduhúsinu, stmar 18300—18306. SkrifstofuT
Bankastræti 7 — Afgreiðslusiml: 12323 Auglýsingasimi: 19523.
Aðrar skrifstofur sími 18300. Áskrifargjald kr. 165.00 á mán-
uði, innanlands — í lausasölu kr. 10.00 eint. • Prentsm. Edda hf.
Værugjörn ríkisstjórn
Það er eitt af mörgum merkjum þess, að núverandi rík-
isstjóm er orðin værugjörn og athafnalítil eftir langa
setu, að stórmál, sem hún lofaði að leggja fram í þing-
byrjun, hafa enn ekki verið lögð fyrir Alþingi.
Stjómin lofaði að leggja fram framvarp um endur-
bætur á íbúðalánakerfinu, enda ekki vanþörf á, þar sem
það er raunar komið í strand. Þetta mál er ókomið enn.
Stjómin lofaði að leggja fram tillögur um endurnýj-
un togaraflotans, en slíkt hefði hún raunar átt að gera
fyrir mörgum áram. Þó era þær ókomnar enn.
Stjómin lofaði að beita sér fyrir ýmsum endurbótum
á málum iðnaðarins vegna Efta-aðildarinnar. Fæst af
þeim málum hafa enn birzt á Alþingi.
Stjórnin lofaði að beita sér fyrir lagfæringu á skatta-
málum fyrirtækja. Ekki hefur hún þó enn flutt tillögur
um það á Alþingi.
Þannig mætti halda þessari upptalningu áfram. Þessi
dæmi nægja til að sýna seinlætið og væragirnina í vinnu-
brögðum. Ef til viil kemur stjómin því í verk að koma
þessum málum fram rétt fyrir þinglokin. Afleiðingin
verður sú, að þingið getur þá lítið eða ekkert sinnt
þeim, heldur verður þeim flaustrað af með afbrigðum
frá þingsköpum. Slík meðferð stórmála er óafsakanleg.
Þannig einkennir væragimin, seinlætið og athafna-
leysið þær stjómir, sem era búnar að vera'of lengi við
völd.
Ferðaskrifstofan
Blöð og útvarp hafa nýlega skýrt frá afkomu Ferða-
skrifstofu ríkisins á síðastl. ári. Alls nam umsetning
hennar um 100 millj. króna, en tekjuafgangur varð 12.8
millj. króna. Tekjuafganginum verður varið til land-
kynningarstarfsemi og til endurbóta á þeim skólahús-
um, sem hafa verið starfrækt sem hótel á undanföm-
um sumrum.
Þegar Framsóknarmenn fluttu fyrst tillögu um það
á Alþingi að afnema einkaleyfisréttindi Ferðaskrifstof-
unnar, var því haldið fram, að 1 því fælust fjörráð við
hana. Reynslan hefur orðið önnur. Samkeppnin við
einkaferðaskrifstofumar hefur augljóslega orðið til að
örva starfsemi hennar. Það getur oft orðið til hags, að
einkafyrirtæki og opinber fyrirtæki keppi þannig hlið
við hlið. Nú munu þeir fáir, sem vilja leggja Ferða-
s’írifstofuna niður, en þó sennilega enn færri, sem vilja
veita henni fullt einkaleyfi að nýju.
Rekstrarlánin
Meira en mánuður er nú liðinn síðan ísland gekk 1 Efta
og nær fjórir mánuðir síðan ákvörðun var tekin um það
á Alþingi. Samt bólar ekki neitt á ýmsum ráðstöfunum,
sem ríkisstjórnin lofaði þá að beita sér fyrir til að treysta
aðstöðu iðnaðarins í hinni harðnandi samkeppni, er hann
ætti fyrir höndum.
Meðal annars lofaði ríkisstjórnin, að hún myndi
beita sér fyrir því, að iðnaðarfyrirtæki fengju aukin
rekstrarlán. Þetta er ekki sízt nauðsynlegt þeim fyrir-
tækjum, sem keppa á innlendum markaði, þar sem hlut-
ur þeirra hefur verið enn lakari en útflutningsfyrir-
tækjanna í þessum efnum, en erlendir keppinautar bjóða
langa greiðslufresti.
Hin einu afskipti, sem ríkisstjómin hefur nýlega haft
af þessu máli, er að láta fylgismenn sína á Alþingi
leggja til að vísað verði frá tillögu Framsóknarmanna
um þetta efni! Slíkar ætla efndirnar að verða á þessu
loforði ríkisstjórnarinnar. Þ.Þ.
ERLENT YFIRLIT
Natoríkin iialda samstarflnu
áfram að óbreyttum aðstæðum
Ekkert þeirra hyggst nota uppsagnarréttinn að svo stöddu
Andrew J. Goodpaster,
yfirhershöfSingi Atlantshafsbandalagsins
UM þessar mundir eru liðin
21 ár frá stofnun Atlantshafs
bandalagsins .Samkvæmt stofn
samningnum, geta þátttökuríkin
sagt sig úr bandalaginu með
eins árs fyrirvara, þegar 20
ár eru liðin frá stofnun banda
lagsins. Þátttökuríkin öðluðust
því þennan úrsagnarrétt á síð-
astl. ári. Eins og er virðast eklki
horfur á, að neitt þeirra muni
notfæra sér hann að óbreyttum
aðstæðum.
Áðurgreint ákvæði um upp-
sagnarréttinn var sett upphaf
lega í stofnsamninginn í þeirri
von, að innan 20 ára væri orðið
svo friðvænlegt í Evrópu, að
ekki væri lengur þörf sérstakra
hernaðarbandalaga þar. Þessar
vonir hafa því miður ekki rætzt.
Enginn neitar samt því, áð um
þessar mundir er stórum frið
vænlegra í Evrópu, en var fyrir
20 árum. Það má áreiðanlega
ekki sízt þakka því hemaðar
lega jaínvægi, sem Atlants-
hafsbandalagið hefur átt þátt
í að skapa. En samt hefur enn
ekki skapazt slikt öryggi þar,
að hernaðarbandalag eins og
Atlantshafsbandalagið sé orðið
óþarft- Til þess að svo gett
orðið, þarf að myndast nýtt
öryggiskerfi, er sé fært um
að leysa bæði Atlantshafsbanda
lagið og Varsjárbandalagið af
hólmi. Að því marki verður að
stefna, en meðan það næst ekki,
vilja þátttökuþjóðir Atlants-
hafsbandalagsins ekki sleppa
þvi öryggi, sem í bandalaginu
felst.
FYRIR tveimur árum virtist
sem trúin á nauðsyn Atlants
hafsbandalagsins færi heldur
dvínandi og því var talsvert
spáð, að það myndi brátt leys
ast upp eftir að 20 ára tímabiUð
vœri liðið. Innrás Rússa í Tékkó
slóvakíu átti mikinn þátt í að
breyta þessu. Hún endurnýjaði
þann ótta, að Rússar kynnu að
grípa til frekari bernaðarævin
týra í Evrópu eftir að Atlants
hafsbandalagið væri úr sög
unni. Það ýtti undir þennan
ótta, að innrásin sýndi miklu
meiri viðbragðsflýti og full-
komnara skipulag rússneska
hersins en vestrænir hernaðar
sérfræðingar höfðu gert sér
í hugarlund.
Það varð augljóst, að eftir að
Bandaríkin væm hætt að taka
þátt í varnarsamstarfi í Evrópu,
yrðu Sovétríkin langmesta her-
veldið þar og gæti í skjóli þess
beitt áhrifum sínum á margan
hátt. Þau þyrftu ekki endilega
að grípa til innrásar eins og
í Tékkóslóvakíu, heldur gœtu
látið sér nægja að beita pving
unum, líkt og við Finna. Niður
staðan gæti orðið sú, að eins-
konar finnskt ástand skapaðist
í Vestur-Evrópu.
Af þessum ástæðum varð inn-
rásin í Tékkóslóvakíu til þess
að efla trúna á Nato aið
nýju. Margir sáu það greiuileg
ar en áður, að ekki væri hægt
að fella þetta varnarsamstarf
niður, nema áður hefði komizt
á nýtt öryggiskerfi, sem gæti
leyst það af hólmi. Þetta þyrfti
hinsvegar ekki að breyta því,
að herstöðvumium væri fækkað
vegna nýrrar tækni eða ann-
arra breyttra aðstæðna. Þá
þróun, sem hefði stefnt í þessa
átt þyrtti ekki að stöðva vegna
atíburðanna í Tékkóslóvakíu.
SAIMKVÆMT því, sem er rak
ið hér að framan, em þátttöku
rfkin í Atlantshafsbandalaginu
sammála um að vera áfram í
því að óbreyttum ástæðum. En
það er ekki eingöngu vegna
varnarmálanna. Hin ástæðan er
að margra dómi ekki veiga-
minni, að innan NATO geta
vestrænu þjóðirnar haft sam-
ráð um leiðir til að draga úr
ágreiningnum milli austurs og
vesturs og leggja þannig grund
völl að því öryggiskerfi, er
gæti leyst bæði Nato og Var-
sjárbandalagið af hólmi.
Ein af þeim leiðum, sem þar
koma til greina, er að efna til
sérstakrar ráðstefnu um örygg
ismál Evrópu. Öll ríki Evrópu
ættu að taka þátt í slíkri ráð-
stefnu, ásamt Bandaríkjunum
og Kanada. Kommúnistaríkin
hafa þegar hvatt til að slík
ráðstefna yrði haldin og Finn-
ar boðizt til að tryggja aðstöðu
til slíks ráðstefnuhalds í Helsing
fors en vafalítið yrði hún hald
in í hlutlausu landi. Flest Evr-
ópuríki hafa lýst sig fús til
þátttöku í slíkri ráðstefnu. Að-
eins eitt, Albanía, hefur svarað
neitandi. Það, sem helst stendur
nú í vegi slíkrar ráðstefnu er
að samkomulag náist um dag
skrá hennar. Kommúnistaríkin
virðast vilja hafa hana mjög
þnömga, þ. e. að ekki verði rætt
um annað en griðasáttmála
Evrópuríkja, óbreytt landamæri
í Evrópu og aukin verzlunar-
skipti milli austurs og vesturs.
Vestrænu ríkin vilja hinsvegar
hafa dagskrána miklu víðtækari
og verði auk frama-ngreindra
mála rætt um samdrátt á her-
afla beggja í Evrópu, nýtt ör-
yggiskerfi Evrópu, Berlínarmál
ið o. £1. Það virðist eðlilegt, að
ráðstefnan ræði öll þessi mál,
því að þau eru svo nátengd
hvert öðru, að erfitt er að
skilja á milli. Úm það þurfa
menn líka að vera sammála
fyrirfram, að viðræður haldi
áfram, þótt ekki náist mikill
árangur í fyrstu. Hér er um svo
viðkvæm og vandasöm mál að
ræða, að ekki er hægt að búast
við mjög skjótum árangri.
Það er annað af aðalhlutverk
um Nato að vinna að fram-
gangi þessa máls, þótt af því
leiði, að það gerði bandalagið
óþarft, ef samkomulag næðist
um nýtt víðtækara öryggiskeríi.
En meðan það næst ekki, muni
þátttökuríki Nato kjósa að
bandalagið starfi áfram. Þau
vilja ekki fá aftur það öryggis
leysi og þá óvissu, sem ríkti
áður en það var stofnað.
Þ. Þ.