Tíminn - 27.05.1970, Blaðsíða 7

JŒÐVIKUDAGUR 27. maí 1970.
TÍMINN
19
í 80 þúsund manna borg eru dag-
heimili aðeins fyrir 500 börn
Ræða Gerðar Steinþórsdóttur í sjónvarps-
umræðunum um borgarmál Reykjavíkur
Gerður Steinþórsdóttir
Góðir Reykvíkingar og aðrir
áheyrendur.
Borgin okkar á það sameig-
inlegt fátækrahverfum stór-
borganna, að helzti leikvangur
barnanna er ígatan.
Börnum er nauðsynlegt að
vera mikið úti, en einkum
vegna í&lenzkrar veðráttu una
fáar húsmæður lengi úti við
með börnum sínum. Þau eru
því áð mestu eftirlitslaus á
götunni, allt frá tveggja til
þriggja ára aldri. Þessi börn
þyrftu að dveljast hluta úr
degi á leikskóla. Leikskólar
hafa mikið uppeldisgildi fyrir
borgarbamið. Þar eru bömin
að leik undir beru lofti þegar
veður leyfir, en inni læra þau
söng, sögur og ýmiss konar
föndur.
Það er illa farið, að barngóð
ir karlmenn skuli ekki leggja
fyrir sig gæzlu barna, því mörg
þeirra, sem á baraaheimilum
dveljast, eru föðurlaus. Börn
nm er hollt að umgangast bæði
konur og fcarla. En meðan þjóð
félagið vanmetur þessi störf og
launar þau illa, verður hér
engin breyting á.
En hvemig er bamaheimilis
málum háttað hér í borginni?
Samkvæmt reglum um inntöku
barna á dagheimili, er skylt
að hafa hiiðsjón af hvort um
er að ræða einstæðar mæður
(ógiftar, fráskildar eða ekkjur)
einstæða feður með ónóga
heimilishjálp, hvort veikindi
steðja að heimilinu, hvort þar
er óregla, hvort foreldrar eru
við nám. Svipaðar reglur gilda
um leikskólana. Bamaheimili
eru því eingöngu ætluð þeim
bömum, sem búa við erfiðar
heimilisaðstæður.
Dagheimili borgarinnar em
10 að tölu og þar dveljast inn-
an við 500 böm. Nú í marzmán
uði vora 150 börn á biðlista,
en biðtími er nokkrir mánuðir
og allt upp I ár. — Af þessu
má ljóst vera, að dagheimili
fullnægja hvergi nærri lág-
markskröfum. Ef litið er til
nýju hverfanna, til dænris
Breiðholts, þar sem búa 800—
1000 fjölskyldur, mestmegnis
barnafólk, er þar nú fyrst ver
ið að reisa eitt barnaheimili.
Borgin á flest baraaheim-
ilin og greiðir 46% af rekstrar
kostnaði, — rfkið borgar inn-
an við 1%, en foreldnar bam
anna það sem á vantar. Banw-
vinafélagið Sumargjöf anoast
reksturinn.
Hlutur ríkisins er því nær
enginn. Sami styrkur hefur
verið veittur árum saman, en
vegna síendurtekinna gengisfeJl
inga hefur hann rýmað mjög
mikið, og hefur ekki tekizt að
fá hann hækkaðan. — En þess
má geta til samanburðar, að &
öðram Norðurlöndum greiðir
ríkið samkvæmt lögum 40%
fcostnaðar.
Hér blasir við sinnuleysi
ríkisvaldsins og sljóleiki b«irg
aryfirvalda í málefnum þeirra
foreldra, sem þurfa á hjálp að
halda. Til barnaheimila áætiar
borgin 21 milljón króna á árL
En það sýnir sleifarlagið í þess
um málum, að upphæðin hefur
efcki einu sinni verið notuð.
Frá síðasta ári era 10 miiljón
ir eftir í sjóði.
Stöðugt fleiri fconur hljóta
sérmenntun og vilja gjarnan
vinna utan heimilis. En marg
ar þeirra skortir aðstöðu til
þess. Hefur þjóðfélagið efni á
að mennta konur, en búa þeim
síðan slfkar aðstæður, að þær
geta ekki notfært sér menntun
sína? Við lifum £ þjóðfélagi,
sem fcarlmenn hafa skapað, og
það gerir yfirleitt efcfci ráð fyr-
ir starfskröftum menntaðra
fcvenna.
Fram til þessa hafa fcarl-
menn efcfci viljað læra hjúfcnm,
vegna lágra launa. Lofcs þegar
alvariegur skortur var orðinn
á hjúkrunarkonum við sjúkra
húsin, sáu menn nauðsyn þess
að koma til móts við konura-
ar. Þá voru stofnuð barnaheim
ili við helztu sjúkrahúsin, til
að fá konuraar aftur til starfa.
Borgin þarf, með tilstyrk rfk
is, að reisa fleiri barnaheimili,
bæði dagheimili og leikskóla,
einnig i þeim tilgangi að nýta
sérmenntun kvenna. Giftum
konum í góðum stöðum væri
ekki ofraim að borga fullt
gjald, þótt einhleypt fólk
greiddi hálft, eins og nú .ir
Gæzluvellir borgarinnar em
yfir 20 talsins, og þangað er
hægt að koma börnum á aldrin
um tveggja til sex ára. Þeir
eru ætlaðir böraum kvenna,
sem vinna heima. Gæzluvellira
ir hafa það fram yfir götuna,
að þar eru börnin á öruggum
stað. En þar em engin sfcýli,
og væri þó mikil þörf á því í
íslenzfcu veðurfari. Frá upip-
eldislegu sjónarmiði koma þess
ir vellir engan veginn í stað
leikskólanna.
Þjóðfélagið hefur fram til
þessa ekki gert ráð fyrir sex
ára aldursskeiðinu, hvorki á
barnaheimilum né í skólum. Og
ekki er tekið tillit til einstæðra
foreldra, eftir að böm þeirra
hafa náð sex ára aldri. Hvað
á barnið að gera af sér, þótt
það sé f skóla nokkrar stundir
á dag, ef móðirin vinnur dag-
langt til að sjá sér og sínum
farborða? Það er brýnt verk-
efni að koma á fót mötuneyt
um í barnaskólum og aðstöðu
til lestrar.
Ófremdarástandið í þeim mál
um, sem hér hafa verið ger'ð
að umræðuefni, er til marfcs
um dáðleysi borgarstjóraar-
meirihlutans, þegar kemur til
félagslegrar aðstoðar við borg
arana. f þessum efnum er
Reykjavík svo langt á eftir öðr
um borgum, að ekki verður
við unað. En litlar horfur era
á, að úr verði bætt. meðan
Sjálfstæðisflokkurinn heldur
meirihlutaaðstöðu sinni í borg
arstjóra. Þeim meirihluta þarf
að hnekkja. Þess vegna skulum
við stuðla að því, að listi Fram
séknarflokksins hljóti þrjá
borgarfulltrúa f kosningunum
næsta sunnudag.
AUKASKATTURINN
Á FISKIMENN
Um hinn mikla mun á fislk-
verði uppúr fiskiskipi hér á
landi og í Færeyjum og Noregi
hefur oft verið ritað og rætt
og um leið spart um orsökina,
ea svör verið fá. Þ6 vitum við
um bv6 atriði, sem eru raun-
verulega hreinn aufcaskattiir á
fiskimenn umfram aðra þegna
þjóðfélagsins vegna hinna
miklu áhrifa, sem þau hafa á
skiptaverð til þeirra og gera
þá um leið að hæstu sfcattgreið
endum landsins. Á ég þar ekki
við skipstjóra og aðra yfirmenn
á aflahæstu skipunum, heldur
alla fiskimenn.
Þessir aukaskattar eru: 10%
útflutningsgjald á fiskafurðir,
en það þýðir ca. 20—30%
lælkfcun á fiskverði upp úr
skipi (þ. e. skiptaverði) þegar,
landað er hér heima. Af því
sem þá er eftir eru tekin 21—
22% áður en til skipta kemur.
Þessir aufcaskattar renna svo
að mestu beint og ébeint aftur
til útgerðarmamna og fisk-
vinnslustöðva. 1% af útfluto-
ingsgjaldinu fer þó til greiðsla
á hluta af fæðikkostnaði báta-
sjómanna. Þegar slíkir aufca-
skaittar era lagðir á skiptaverð
i® þarf engan að undra að það
er helmingi lægra en í Færeyj
um og Noregi.
Að útgerðarmenn og fisk-
vinnslustöðvar þarfnist þessa
styiiks ætla ég efcki að gera til-
raun tti að vefengja, heldur
garnga út frá því að sérfræð-
ingarnir hafi einu sinni reikn-
að rétt. En hafi áðurnefndir
aðilar þörf fyrir styilki til að
halda rekstrinum gangandi á
það fé að koma frá fileiri eu
fisfcimönnum og þess vegna ó-
sanngjarnt að leggja aukaskatt
á þá eina, skatt sem koma ætti
á alla jafnt, þar sem aliir lands
menn gera kröfur til kjarabóta
þegar vel aflast og marfcaðs-
verð er hagstætt. En þar sem
þessi aukaskattur hefiur verið
lagður á ofckur fisikimenn eina
— 02 að við njótum þar nneð
efcki skattajafnréttis við aðra
Landsmenn — þá er það sann-
gimiskrafa ofckair til löggjaf-
ans að þetta verði leiðrétt
með þvi að aufca per-
eónufrádrátt okkar. Teldi ég
efcfci ósanngjarnt að persónu-
frádráttur okfcar miðað við
365 sfcráningardaga yrði hæfcfc
aður um kr. 100 þús. frá þvl
sem nú er og myndi þó meiri-
hiuti okkar tapa á því að sfcipta
á raunverulegu fisfcverði og
aiufcnum persónufrádrætti.
Á þetta réttiætismál ættu for
ystumenn sjómannasamtakanna
að benda alþingismönnum
og fylgja fast á) eftir, enda
væri það þeim vænlegra til
fylgis og virðingarauka heldur
en fiullyrðingar mannanna úr
þeirra hépi, <sem vora fiullltrú-
ar sjémanna í þingnefnd þeirri
er fjallaði um sameiningu Lff-
eyrissjéðs sjómanna og undir-
manna á farskipum við vænt-
anlegan lifeyrissjóð bátasjó-
manna. En vinnuibrögð sem
þelrra stuðla aðeins að þvl að
veikja félagssamtök okkar og
traust ofckar, hinoa óbreytfax, á
forystunni, en hvoru tveggja
hefur þörf fyrir meiri styrfc
inn á við og út á við.
Gísli Hjartarson,
KÆLiSKÁPAR
Litr. StaSgr. Afborg
225 kr. 21.200 22.600.—
275 kr. 23.172 24.612.—
330 kr. 33.020 34.943.—
400 kr. 37.325 39.435.—
Afþýðing óþörf,
Sjálfstilling á rakastigi,
m/renmhillum,
Einnig fáanlegir í teak'lit.
ADALUMBOÐ
RAFIÐJAN
@ VESTURGÖTU 11 REYKJAVÍK SÍM119294