Tíminn - 14.10.1970, Blaðsíða 9

MTÐVTKUDAGUR 14. október 1970
TÍMINN
9
Útgefandi: FRAMSÓKNARFLOKKURINN
i lrramlk'væmdastjóri: Kristján Benectiktsson. Ritstjórar: Þórarinn
Þórarinsson (áb), Andrés Kristjáesson, Jón Helgason og Tómas
Karlsson. Auglýsingastjóri: Steingrímur Gíslason. Ritstjórnar-
slkrifistofur í Edduhúsiniu, símair 18300—18306. Skrifstofur
Bankastraeti 7 — Afgreiðslusími 12323. Auglýsingasímj 19523.
Aðrar skrifstofur sími 18300. Áskriftargjald kr. 165,00 á mánuði,
innaeilands — í lausasölu kr. 10,00 eint. Prentsm. Edda hf.
JAMES RESTON, NEW YORK TIMES:
Nýju friðartillögurnar mælast
vel fyrir í Bandaríkjunum

Dómur fjárlaganna um
efnahagsstefnuna
Fjárlagafrumvarpið fyrir árið 1971 ber glögg einkenni
þeirrar dýrtíðarstefnu, sem fylgt hefur verið af núver-
andi ríkisstjórn og náði hámarki sínu í gengisfellingun-
um 1967 og 1968. Þær gengisfellingar voru svo miklar
og fjarri öllum raunveruleika, að fyrr en síðar hlutu þær
að leiða til stórfelldra kauphækkana og tilheyrandi verð-
hækkana í kjölfar þeirra. Afleiðingarnar hafa komið
áberandi í ljós á þessu ári og leiða m.a. til þess, að
gjaldabálkur fjárlagafrumvarpsins fyrir 1971 er þegar
áætlaður 23% hærri en á fjárlögum þessa árs. Þó eru
hvergi nærri öll kurl enn til grafar komin, og mun
hækkunin sennilega verða milli 25—30% áður en fjár-
lagaafgreiðslunni lýkur.
Öll hin gífurlega hækkun á útgjöldum fjárlagafrum-
varpsins rekur rætur sínar til dýrtíðarinnar, sem geng-
isfellingarnar 1967 og 1968 hleyptu af stokkunum og
þó einkum síðari gengisfellingin Afleiðingar hennar má
glöggt ráða af því, að á fjárlögum ársins 1968 voru út-
gjöldin áætluð 6.140 millj., á fjárlögum ársins 1969
7.000 millj., á fjárlögum ársins 1970 8.187 millj. kr. og
á fjárlagafrumvarpinu nú 10.040 millj. kr., og vantar
þar þo enn ýmsa útgjaldaliði, eins og áður er vikið að.
Þannig heldur skriðan áfram, sem hófst með hinum
gífurlegu gengisfellingum 1967 og 1968
Ekkert sannar betur en þessar tölur fjárlaganna, að
sú efnahagsstefna, sem hefur verið mótuð af þeim Gylfa
Þ. Gíslasyni og Jóhannesi Nordal, og stjórnarflokkarnir
hafa fylgt í blindni, er ekki fær lengur. Hún endar
með því að krónan verður að engu, líkt og þýzka markið
eftir fyrri heimsstyrjöldina, með öllum þeim örðugleik-
um fyrir atvinnuvegina, launafólkið og sparifjáreigend-
urna, sem því munu fylgja. Henni gæti vel lokið með
glötun hins efnalega sjálfstæðis.
Hér verður að hefja viðnám, En það viðnám verður
ekki létt verk, eins og komið er. Framsóknarmenn hafa
jafnan sagt, að viðnámið yrði því örðugra, sem lengra
væri komið á verðbólgubrautinni. Þeir hafa aldrei boðað,
að hægt væri að leysa vandann með einu pennastriki,
eins og þeir, sem hafa trúað á gengisfellingarnar. Þeir
hafa aldrei boðað, að hægt væri að leysa vandann með
einhvers konar verðstöðvun í nokkrar vikur eða mánuði,
sem gæti gert ástandið enn verra, þegar upp væri stað-
ið, líkt og átti sér stað 1967. Hér þurfa að koma til
margvíslegar, samverkandi ráðstafanir, sumar smávægi-
legar við fyrstu sýn. En fyrst og fremst er það þó efling
sjálfra atvinnuveganna, sem máli skiptir, aukin stjórn-
un og hagræðing í rekstri þeirra. En þjóðin má ekki
láta blekkja sig til að trúa, að þetta verði gert með
skyndiráðstöfun, sem aðeins gildi.fram yfir næstu kosn-
ingar. Þetta verður ekki gert nema með markvissu starfi
í lengri tíma. Slíkt er öngþveitið oítir „viðreisnina“ orðið.
Hörpudr^aveiðar
Fyrir nokkm eru hafnar veiðar á hörpudiski á Breiða-
firði með góðum árangri. Hins vegar óttast kunnugir að
hrátt geti orðið um ofveiði að ræða, því að hörpudisk-
urinn þarf nokkurn tíma til að vaxa. Stjórnvöld verða að
sinna þessum aðvörunum og gera ráðstafanir til að tak-
marka veiðina, ef nauðsynlegt þykir. Eðlilegt virðist, ef
til skömmtunar kemur, að þeir gangi fyrir, sem búa við
Breiðafjörð. Þ.Þ. |
Margir andstæðingar Nixons hafa lýst fylgi sínu við þær
Nixon forseti
leggja a.la óviní aö jöfnu og
HINN óendanlegi harmleik-
ur í Víetnam stafar afS nokkru
leyti af þvi, að mennirnir, sem
stjórna styrjaldarrekstrinum,
vita of lítiS hvorir um aöra eða
þjóðina, sem við er að eiga.
Valdhafarnir í Washington á-
Tyktuðu söguiega og sálfræði-
lega rangt um innfædda menn
í Víetnám árum sam-an. Þetta
heíir kostað Bandaríkjamenn
meira en 40 þúsund mannslíf
og nokkuð á annað hundrað
milljanða dollara. Nú virðist
svo sem ráðamenn í Hanoi og
hjá Vietcong álykti rangt um
nýjustu friðartiflögur Nixons
forseta og skapgerð bandarísku
þjóðarinnar.
Kommúnistar í Vietnam hafa
ireyst á, að bandarískir and-
stæðingar styrjaldarinnar
tryggðu þeim þá stjórnmála-
lausn, sem þeir hafa verið og
eru að berjast fyrir. Þrátt fyrir
þetta vildu þeir ekki bíða einn
sólarhring eftir a® í Ijós kæmu
viðbrögð bandarísku þjóðarinn-
ar við friðartillögum forsetans,
hefdur höfnuðu þeim umdir eins
og afdráttarlaust á samninga-
ráðstefnunmi í París. „Þeir falla
örar en við“, segja kommún-.,,
istarnir í Vietnam, en þetta er
ekkert annað en „fávísleg kok-
hreysti".
VERA má, að þessi skjóta af-
neitun hafi þótt hentug og ef
tií vill eigi aið taka hana ál
emdurskoðunar, en hún hefir
greini.’ega breytt skoðunum
margra Bandaríkjiamanna á því,
hverjum sé að kenna hið lát-
lausa þrátefli í friðarviðræð-
unum í París og hvor aðilinn
það sé, sem nú krefjist skilyrð-
islausrar uppgjafiar.
Flestir þeirra stjórnmála-
manna, fréttamanna og frétta-
skýrenda, sem hafa gagnrýnt
Nixon forseta fyrir a® feggja
ekki fram sanngjanmar og skýr-
ar tillögur til a® ganga út frá
■ friðarviðræðunuim, era hrifn-
ir af nýju tillögunum og hafa
nú snúizt á sveif með forset-
anum.
Mönnum er ljóst, að vel hent-
ar í stjórnmálum að fara fram
á vopnah.'é fyrir þingkosningar,
og bjóðast til að semja um
brottflutning alls hers Banda-
ríkjamanna frá Vietnam. Þeim
er einnig ljóst, að ráSagerðir
forsetans valda valdhöfunum i
Hanoi og Saigon margvíslegum
erfiðJeikum og efalaust verði
margra mánaða verk, ef ekki
ár, að ganga frá samningum
um þau atriði. En hinu verður
ekki neitað, að andstæðingum
forsetans geðjaðist meira að
segja vel að ræðu hans og töldu
tillöguraar, sem hann bar fram,
heppilegan grundvöll friðar-
viðræðna og hin eindregna and-
staða Hanoi-mainna olS þeim
vonbrigðum.
EFALAUST er það margt,
sem veldur þvl, hve svör Hanoi-
•nanna voru andsnúin og jafn-
vel háðsleg. Þeir hafa afar
engi barizt gegn erlendum inn-
rásarherjum, hættir tii að
'•eiga-bágt -með að trúa þyí,.
vegna reynslu sinnar í viður-
eigninni við Kínverja, Frakka,
Japani og Breta, að boð Banda-
ríkjamannia um samninga og
brottför sé af einlægni gert,
jafn miklum afla og þeir hafa
beitt í baráttunni og jafn mikl-
ar fórnir og þeir hafa fært.
Friðartillögur forsetans
h.’jóta einnig að valda Hanoi-
mönnum og Vietcong margvís-
legum framkvæmdaerfiðleik-
um. Herafli í skæruhernaði er
dreifiður um mjög víðáttumikið
svæði og stafar stöðug ógn af
íbúum í nágrenni sínu. Hvern-
ig ætti að halda slíkum her
saman um óákveðinn tíma, án
þess að, koma til hans nýjum
birgðum?
Hvernig á að fara að þvi, að
stamda vi® tilboð Nixons for-
seta um heiðarlega stjórnmála
lausn, sem „sýni rétt hlutföll
stjórnmálaaflanna í landinu",
meðan ríkisstjórn þeirra Thieus
og Kys situr að vö.’dum í Sai-
gon?
SÝNILEGA verður að fá fjöl
mörgum spurningum svarað áð-
ur en hinir sameiginlegu, nýju
forustumenn Hanoi-stjórnarinn-
ar og Frelsishreyfingar komm-
únista geta tekið jákvæða af-
stöðu. En hitt er þó jafn ljóst,
að þeir virðast alveg sniðganga
hina jákvæðu hlið á tilboði for-
setans og ekki gera sér grein
fyrir þeim breytingum, sem
það veldur á viðhorfi Banda-
risku þjóðarinnar.
Nixon forseti virtist .’engi vel
vera þeirrar skoðunar, að föst
herstöð Bandaríkjamanna í
Vietnam væri óhjákvæmileg
nauðsyn til þess að tryggja ör-
yggi á Kyrrahafi. Flotastöð
Breta í Singapore er senn horf-
in Aköf barátta er háð til að
losna við herstöðvar Banda-
ríkjamanna i Japan, á Okinawa
og jafnveí á Filippseyjum, og
Hong Kong hverfur aftur undir
yfirráð Kína í lok a.’darinnar.
Fast hefir því veri® lagt að
Nixon forseta að ganga á þan.n
veg frá samkomulagi í Viet-
nam, að eftir verði haldið að
minnsta kosti 50 þúsundum
bandarískra hermanna í land-
inu að styrjöldinni afstaðinni,
komið verði upp bandarísku
Gíbraltar-vígi við Camranh-
flóa og flotastöð norðar, við
Danang.
ÞRÁTT fyrir þetta hefir for-
setinn nú boðið samninga um
brottflutning alls herafla Banda
ríkjamanna frá Vietnam, og
boðizt til að fallast á ríkisstjórn
í Vietnam, sem mynduð sé af
fu.’Itrúum allra stjórnmálaafla
í landinu, en það venður því
aðeins gert, að um sé að ræða
samsteypustjórn, sem kommún-
istar séu þátttakendur í.
Þegar slíkum tilboðum er
hafnað sama sólarhringinn og
þau eru boðin fram og því á-
orkað um lei®, að mikill hluti
af andstæðingum styrja.’darinn-
ar í Bandaríkjunum snýst á
sveif með forsetanum, er u;n
að ræða ofdirfsku, bæði í stjórn
málum og hermálum. Slík of-
dirfska getur varla stafað af
öðru en því, að valdhafarnir í
Hanoi hafi gert sér alrangar
hugmyndir, bæði um forsetann
sem mann og sálræn viðbrögð
bandarísku þjóðarinnar.
Ef haldið verður áfram að
hafna 11.13061 forsetans, eru
miklar líkur á því, að styrjöld-
inni verði haldi® áfram eins og
ekkert hafi í skorizt, Bandar.-
menn haldi áfram að hafa her-
sveitir á Austur-Indlandsskag-
anum og valdhafarnir haíi al-
menningsá.’itið heima fyrir á
bak við sig í því efni. Vietnam-
ar hafa einmitt barizt fyrir því
í meira en þúsund ár, að losna
við allt erlent herlið úr landi
sínu.