Tíminn - 12.11.1970, Qupperneq 9

FIMMTUDAGUR 12. nóvember 1970
TIMINN
Útgefandi: FRAMSÓKNARFLOKKURINN
F'ramkvæmdastjóri: Kristjáin Benediktsson. Ritstjórar: Þórarinn
Þórarinssor. (ábj. Andrés Kristjámsson, Jón Helgason og Tómas
Karlsson. Auglýsingastj óri: Steingrimur Gíslason. Ritstjómar-
skrilstofur f Edduhúsinu, símar 18300 — 18306. Skrifstofur
Bankastræti 7 — Afgreiðslusími 12323. Auglýsingasími: 19523.
Aðrar skrifstofur sími 18300. Áskriftargjald kr. 195,00 á mánuði,
innanlands — í lausasölu kr. 12,00 eint. Prentsmiðjan Edda hf.
Hvernig standast
útreikningar Gylfa?
í athyglisverðri ræðu, sem Halldór E. Sigurðsson flutti
við 1. umræðu í neðri deild um verðstöðvunarfrumvarp
ríkisstjórnarinnar, rakti hann sögulega, hvernig þeir út-
reikningar hefðu staðizt, sem ríkisstjórnin hefði byggt á
efnahagsaðgerðir sínar á undanförnum árum.
Halldór hóf að rekja söguna, þegar kosningabaráttan
1967 stóð yfir. Þá voru í gildi verðstöðvunarlög. Stjóm-
arflokkarnir játuðu að efnahagsvandinn væri nokkur, en
verðstöðvunin myndi alveg leysa hann. Kjósendur þyrftu
ekki annað en að kjósa stjórnarflokkana til þess að
tryggja áframhaldandi velmegun.
í ágúst 1967 birtist svo Gylfi Þ. Gíslason í sjónvarp-
inu og sagði vandann meiri en menn hefðu átt von á
fyrir kosningar. Eitt væri þó alveg víst: Gengislækkun
væri ekki rétta leiðin til að leysa vandann og því yrði
hún ekki farin.
í nóvember 1967 var genginu eigi að síður breytt og‘'
krónan lækkuð, þrátt fyrir yfirlýsingu Gylfa þremur
mánuðum áður um að þetta væri ekki rétta leiðin. En
Gylfi bætti úr þessu með því að segja, að hún væri
byggð á sérstaklega öruggum útreikningum og væri því
fullkomnasta gengislækkun, sem gerð hefði verið til
þessa dags.
í byrjun desember 1967 var enn haldið áfram að lofa
hinn snilldarlega útreikning á gengislækkuninni og því
lýst yfir, að hún myndi gera mögulegt. að lækka tolla
um 250 millj. kr.
í ársbyrjun 1968, eða einum og hálfum mánuði eftir
gengslækkunina, var hins vegar komið annað hljóð í
strokkinn. Þá var talið nauðsynlegt að greiða atvinnu-
vegunum um 320 millj. kr. í uppbætur til viðbótar við
gengisfellinguna.
í febrúar 1968 kom svo frumvarpið um tollalækkun-
ina. Þá reyndist hún ekki nema 150 millj. kr. í stað 250
millj., sem lofað hafði verið í desember.
í ágúst 1968 voru Alþingi birtir enn nýir útreikningar.
Þá var talið nauðsynlegt að hækka skatta um 190 millj.
kr. og þannig gert meira en að þurrka út alla tolla-
lækkunina.
í júní 1968 lýstu síldveiðimenn sig óánægða með þá
verðákvörðun, sem stjórnvöld höfðu ákveðið. og héldu
skipunum í höfn. Stjómin gaf þá fyrirheit um að
greiða það, sem á vantaði.
í ágúst 1968 lýstu frystihúsin yfir því, að þau væru
að stöðvast, og var þeim því veitt nokkur uppbót.
í september 1968 var lagður á 20% innflutningstollur
á allar vörur bg jafnhár skattur á ferðagjaldeyri.
í október 1968 var lagt fram fjárlagafrumvarpið fyrir
næsta ár, en tekið fram, að það væri aðeins til bráða-
.birgða, því að grundvöllinn vantaði, unz séð yrði, hvaða
efnahagsráðstafanir yrðu gerðar.
í nóvember 1968 kom svo ný gengisfelling, miklu
meiri en sú, sem var gerð árið áður.
Þannig mætti halda áfram að segja þá sögu, hvemig
útreikningar Gylfa og sérfræðinga hans hafa sífellt ver-
ið að breyrast og í kjölfarið hafa fylgt nýjar og nýjar
bráðabirgðaráðstafanir.
Þess veqna hló þingheimur, þegar Gylfi fullyrti, að
það byggðist á alveg óyggjandi útreikningum, að verð-
stöðvunarfrumvarpið myndi tryggja iaunafólki 17%
kaupmáttaraukningu, miðað við maí 1970. Slík var
reynsla af fyrri útreikningum Gylfa og ráðunauta
hans. Þ.Þ.
9
JAMES RESTON, New York Times:
Nixon getur ekki verið bæði
forseti og flokksforingi
Það á hann að geta lært af úrslitum kosninganna.
ÞEGAR FERILL Richards
Nixoas er athugaður, einkum
nú, þegar kosningarnar eru af-
staðnar, kemur fram furðuleg
þversögn. Nixonhefur fengizt
við stjórnmál lengst af síðan
hann varð fullorðinn og talinn
mjög snjall baráttumaður.
Þrátt fyrir þetta sýndr hann
miklu betri árangur sem for-
seti en baráttumaður í stiórn-
málum og flokksleiðtogi.
Honum hefur gengið vel sem
forseta. Hann hefur fylgt eftir
almennri breytingu á viðhorf-
um í heiminum og fallizt á
skynsamlegar málamiðlanir
Forsetinn hefur nálgazt frið
í Vietnam. Hann hefur þrætt
vandrataðan meðalveg í afstöð
uani til Sovétmanna, reynt að
ná við þá samkomulagi i við-
ræðunum um takmörkun ger-
eyðingarvopna á ráðstefnunni í
Helsinki, en snúizt gegn afli
þeirra í löndunum fyrir botni
Miðjarðarhafsins.
FORSETINN hefur, í stuttu
máli sagt .reynzt beita forseta-
valdi sínu hyggilega. Hann hef-
ur reynt að ná sáttum við gagn-
rýnendurna heima fyrir eins og
andstæðingana erlendis. Þexta
á við um velferðarmál, félags-
mál, kynþáttaátök um skólana
og atvinnumál, svo að nefnd
séu fáein helztu ágreinings-
efnin. En þegar kemur að
stjórnmálabaráttunni eða mál-
efnum flO'kksins verður allt ann
að uppi á teningnum. Þar hef-
ur hann beitt fullri hörku i bar
áttunni. Þar hefur hann verið
áleitinn og harðdrægur. Hann
hefur sem sé verið tillitssam-
ari og samvinnuþýðari við óvini
sína erlendis en andstæð'ngana
í stjórnmálunum heima fyrir,
og hann fékk að súpa seyðið af
þessari afstöðu í kosningunum
um daginn.
En ef til vill þarf þetta efcki
að koma á óvart. Lyndon John-
son fór nákvæmlega eins að.
Hann var bráðsnjall baráttu-
maður í stjórnmálum, alveg
eins og Nixon, en aðferðir hans
í stjórnmálunum, — ráðabrugg
ið, brögðin og kænskan, —
ollu því, að blaðamennirnir og
flokksstjórnirnar hættu að
treysta honum og hann varð að
lokum að setjast í helgan stein.
NIXON er kunnari staðreynd
um tildraganna að harmleik
Johnsons en nokkur annar mað-
ur, en samt fetaði hann í fót-
spor háns í kosningabaráttunm
í haust. Aðfarir hans í stjórn-
málabaráttunni komu í veg fjT
ir að stefna hans nyti sín. og
þar farnaðist honum nánvæm-
lega eins og Johnson. En þena
er afar gömul saga, sem endur-
tekur sig í sífellu. Forsetar
lenda hvað eftir annað i ógöng-
um vegna þess, að þeir rugla
saman tveimur hlutverkum,
framkvæmdastjórn í þjóðmálun
um annars vegar og forustu
flokks síns hins vegar Þetta
varð Nixon einmitt Ijósara en
flestum ef ekki öllum öðrum,
að eftirtektarverðast við úrslit
Sem flokksforingi vann Nixon að þvi i kosningabaráttunni að
sundra þjóðinni.
afstaðinna kosninga er einmitt
sigar Demokrataflokksins i
fylkisstjórakosningunum í
Pennsylvaníu, Ohio og öðrum
þeim fylkjum, sem líklegust
eru til að ráða úrslitum i for-
setaikosningunum árið 1972.
ÚRSLIT kosninganna hafa
valdið Nixon forseta vonbrigð-
um og gremju. Hann reynir að
leyna ósigri sínum með því að
tala um „sigur“. En þetta leið-
ir efcki til neins góðs, hvorki
fyrir hann sjálfan, flokk hans
né þjóðina.
Staðreyndirnar liggja í aug-
um uppi. Forseti Bandaríkj-
anna hefur enn ákvörðunarvald
ið í sínum höndum. Demokrata
flokkurinn fær ekki yfirhönd-
ina með því að vinna á í
kosninvum Ekki er um neinn
„hug- ilegan meirihluta'1 að
ræða i oldungadeild þingsins
hversu ákveðið sem þeir ''Jixon
forseti o.g Agnew varaforseti
halda því fram. En valdið fylg
ir forsetaembættinu og ef Nix-
on beitir því í þágu þjóðarinn
ar en ekki flokksins, getur eng
inn hindrað hann.
Reynslan af ríkisstjórnum
þeirra Johnsons og Nixons hef
ur leitt þetta ótvírætt í ljós, en
hvorugur þeirra virðist hafa
gert sér grein fyrir pví
Þeir hafa báðir metið flokks-
baráttuna meira en srefnuna.
Þeim var báðum svo tamt að
iðka flokksbaráttuna að þeir
—IWii—i■iiiniiiininiiiiniiiiiw ii i iiinnn
létu þær venjur sínar komi i
veg fyrir einbeitingu i meðferð
forsetavaldsins. Þerta varð
Johnson að falli og svipuð
hætta virðist nú vofa yfir höfði
Nixons.
NÆRRI lætur, að t'orsetinn
hafi hagað sér í kosningabarátt
unni eins og hann væri formað
ur miðstjóraar Republikana-
flokksins. Sjálfur hefur hann
gert sér meira ógagn en and-
stæðingar hans hafa getað
gert. Hann stóð föstum fótam
og höfðaði til skynsemi og
skilnings meðan hann sat að
völdum í Hvíta húsinu sem
tákn þjóðareiningar, og hélt
uppi skynsamlegri stefnu, bæði
heima fyrir og erlendis. En
hann lenti undir eins í vandræð
um þegar hann lagði út í flokka
baráttufenið og fór að berjast
fyrir stefnu- og hugsjónamál-
um flokksins.
Nixon getur ekki unnið sig-
ur meðan hann hampar hug-
sjónamálum flokks sins og
stefnu, Hann er fyrirfram oíur
seldur ósigri sem flokksbarattu
maður og leikari, eins og úr-
slit kosninganna hafa ótvírmtt
sannað. En ef hann kæmi fram
sem forseti og talaði máli þjóð-
arinnar sem heildar, gætí hams
auðveldlega og á skömmum
tíma bætt fyrir skyssurnar og
unnið upp tapið, s-em hann hef-
ur orðið fyrir í þessari óhsppi-
legu kosningabaráttu.